wAAlwijkse en LAnqstRAAtse couraiu
20 jaar geledenvreugde en verdriet
Wij zijn weer vrij!
De droeve dag!
y
ft*
s
De Langstraat bevrijd
■kill
Nieuwkuyk
Vlijmen
Sprang-Capelle
Drunen het zwaarst
getroffen
Elshout
De massamoord
van Heusden
Losse berichten
E1SJE
lladel
ters
Het eerste hoofdartikel
O
uziek acht
uitvoering
een veel
de ana.
ad - in.
drachtig,
zeker a]s
ek dit met
ji dat het
er warm
VRIJDAG 30 OKTOBER 1964
85e JAARGANG No. 85
)e ïcho vAn het Zuióen
SSsche StoomdruKkerij
mm Antoon Tieler
„Mredacteior t JAN TIELEN
Gironummer 1069687
jit blad verschijnt 2x per week
Abonnement
p. mnd. (1.00+ 8 ct. inc.k.) ƒ1.09
p. kwrt. (3.00 10 ct. inc.k.) 3.10
p. week (0.24+ let. inc.k.) ƒ0.25
p. kwrt. p. post 3.35 bij girobetaling
(bij incasso p. postkwit. 30 ct. extra)
Advertentieprijs: 11 cent per mm.
Contractadvertenties: speciaal tarief
1 Muziek,
over het
vel, zowel
feest ge.
a» die een
lij wenste
k de heer
'Merende
•tuur voor
hierin de
burgerij,
aderschei.
*nd. Een
ïnkele cij-
d komen:
deelgen».
elafdeling
kreeg zij
ddeld per
ren dat er
s het nog
i dit werk
ra van de
[euvel,
ten, waar-
or het ge-
it van de
onopzand
Braabant.
den Hen-
riem on-
ïkers had
wang.
Opgericht
1878
Bureaux: ^Giptestraat 205. Waalwijk Tel. 04160 -2621 Kaatsheuvel: Dr. van Beurdensstraat 8 Tel. 04167 -2002
Telegram-adres: „ECHO"
rijs
lan
uishouding.
alve d
WAALWIJK BEGROET
8e BRITSE LEGER
'aftakken
ij: Grote,
rel. 3505
llerzielei
de stand-
:n van
ckerij,
LSI
in aan-
Vrijheid wordt slechts gewaardeerd, wanneer ze er niet is. Twintig
jaar na de bevrijding kan men nauwelijks meer warm lopen voor de
herinneringen, die bij velen met droefheid om het verlies van dier
baren gepaard gaan, aan de dagen van eind oktober 1944, toen Waal
wijk en de Langstraat werden bevrijd.
En tochgroot was de vreugde, waarmede de soldaten van het 8e
Britse Leger werden ingehaald op 30 oktober 1944, toen zij als boden
van een spoedige vrede in Waalwijk verschenen.
Die vreugde werd gematigd door het verlies aan mensenlevens, die
deze bevrijding van het Nazi-juk met zich meebrachter sneuvelden
verzetshelden, er waren mensen op beestachtige wijze omgebracht in
de concentratiekampen, er vielen onschuldige burgers, mannen, vrou
wen en kinderen.
En tochdeze intense droefheid om het verlies van mensenlevens
kon de vreugde om het afwerpen van het juk der tyrannie niet geheel
en al overschaduwen.
Het is juist daarom, dat wij ons vandaag op de twintigste verjaardag
van de bevrijding van Waalwijk, niet wijden aan een historische
beschouwing, maar U mee terugnemen naar de sfeer van die eerste
bevrijdingsdagen, die zo treffend spreekt uit de artikelen, die ver
schenen zijn in „De Echo van het Zuiden" van 4 november 1944. Dat
was het eerste nummer van een bevrijd nieuwsblad, dat gedu
rende 3V2 jaar door de bezetter het zwijgen was opgelegd.
Die gedenkwaadige eerste „Echo" van na de bevrijding werd gretig
ontvangen door de bewoners van de Langstraat.
Dat waar we jaren op gewacht heb-
n, het onbetaalbare bezit der vrij-
id, is weer tot ons gekomen. Het
juk der verdrukking is afgeschud,
smaad noch hoon hebben we
meer te wachten, geen angst of schrik
neer voor daden van geweld en wille-
feur.
Vrij zijn we weer, al davert het ge
schut nog over onze plaats, op het
«ment dat we dit schrijven en zitten
me vijanden nog in onze korte nabij
heid. Hun granaten kunnen ons nog
berokkenen, zij kunnen nog
inslaan in onze woningen en ons have
vernielen, maar hunne tyran
nie zijn we kwijt.
Vrij kunnen we weer ademen en
«Is vrije mensen kunnen we weer blik-
in een toekomst, die slebhts
loopvolle perspectieven bevat en
«aar nieuwe horizonnen opdoemen
net een lichtend verschiet, die de
duisternis van de vergangen dagen
«drijven.
De vijanden zijn uit onze plaats
'«dreven, zoals zij overal elders
s moesten wijken voor de on-
•eerstaanbaren opmarsch onzer bond"
Het oorlogsgeweld heeft
fe sporen nagelaten en slachtoffers
ioen vallen.
Naar hunne nagelaten betrekkin-
gaan onze diepste gevoelens van
medeleven uit. Zij hebben de prijs
Ier vrijheid duur moeten 'betalen, mis
schien zullen nog anderen volgen,
maar vrijheid kan niet duur genoeg
gekocht worden. Vrijheid is onbetaal
baar. Vrij zijn betekent het 'bezit van
schatten, die niet opwegen tegen alle
rijkdommen die de aarde ons bieden
ban. Vrijheid is een geestelijk goed,
Jat niet hoog genoeg gewaardeerd
kan worden. Het is een voortdurend
«ellende bron van geluk, voor hen die
rich de vrijheid zolang ontbeerd za
len, maar nooit aan een terugkomst
«van getwijfeld hebben.
Wat al bange dagen hebben wij
™eten doormaken, al die jaren lang.
e toekomst scheen soms zwart en
™ker en de bevrijding verder af dan
ooit. Duitsland scheen oppermachtig,
and na land werd veroverd en al
scheen het ook onmogelijk, dat deze
Geldige macht ooit zou kunnen ta-
"w, toch verloren de mensen de moed
j®t. Toch geloofden zij aan een her-
w°rden, aan een verrijzenis uit
- van rampspoed, zij geloofden
jan de bevrijding. Zij wisten dat die
;®®zou, hun intuïtie vertelde het,
gevoel liet het hen weten; zij ver-
de moed niet, al léék die soms
gezonken.
«klink Uw juichtoon Neder
landers, zo zonig eens wijlen onze pas
toor Sprangers in zijn cantate „Neer-
lands Heil", opgedragen aan H. M.
de Koningin.
Wij zeggen het hem na
Weerklink! Uw juichtoon Braban
ders, Waalwijkers, inwoners der be
vrijde plaatsen in dit gewest en streek.
Een juichtoon, een jubeltoon weer-
klinke, nu we weer vrij zijn. Bevrijdt
door het roemruchte 8ste Britse leger.
Vrij! Vrij! Vrij! Vrij van de druk
der bezetters. Vrij van N.S.B. en haar
aanhangers. Vrij van een voortduren
de dreiging van dood, arrestatie, weg
voering, concentratiekamp, tewerk
stelling elders. Vrij van roof en plun
dering en brandstichting; vrij van
verraad en valse 'beschuldigingen, vrij
van spionnage door nazi-handlan
gers.
We kunnen weer vrij uit spreken.
We kunnen weer zeggen wat we wil
len, zonder dat achter elke boom en
ieder huis, achter iedere deur en ieder
raam een verrader kan schuilen.
We zijn weer vrij van het zware
juk dat een nazi-regiem ons oplegde.
Vrij zijn we van de daden van wille
keur, waaraan we ruim vier en een
half jaar waren blootgesteld en die
onze welvaart verstikten, onze cultu
rele en sociale verenigingen ontbon
den en zoveel goed ontwrichtte en ver
woestte.
Met één slag zijn al die dreigingen
van ons weggevaagd, omdat we vrij
zijn. We kunnen weer vrij spreken en
vrij schrijven. We kunnen weer plei
ten voor onze belangen, omdat we
weten dat er met een welwillend oor
naar geluisterd zal worden. We zijn
weer mens geworden.
De vreugde die ons bezielt met de
ze herwonnen rijkdommen, kan niet
groot genoeg zijn. Zij leeft dan ook
volop in de 'harten onzer mensen en
toont zich reeds in uiterlijke daden.
Wij zijn nog niet uitbundig geweest.
Wij hebben ons nog niet laten mee
slepen, omdat er zoveel was, dat een
diepe smart veroorzaakte en grote
wonden sloeg. Al is onze plaats vrij
goed uit het krijgsgewoel te voor
schijn gekomen, is er toch nog veel,
dat tot inkeer en zelfbeheersing in de
uitingen onzer gevoelens maant. Nog
te vers ligt in ons geheugen de droeve
dag van 6 september en de graven der
slachtoffers van 'het oorlogsgeweld
zijn nog vers.
Laten wij ons daarom ook bezin
nen. Vreugde moet er zijn en mag er
zijn, maar sluiten wij de ogen niet
voor het vele leed, waaronder anderen
gebukt gaan en nog dagelijks aan
blootstaan. Veel strijd moet nog ge
streden en veel leed moet nog geleden
worden. Laten wij in eendracht sa
menwerken en traChten die strijd van
anderen te verlichten en het leed dra
gelijk te maken. Laten wij onze pas
herwonnen vrijheid in dienst stellen
van hen die onze hulp behoeven, want
er is nog zoveel te helpen.
God danken wij voor onze herwon
nen vrijheid. Veel is er gebeden, maar
het is niet vergeefs geweest. Hem
brengen wij thans op de eerste plaats
onze hulde en eer, en vragen Hem om
hulp om onze vrijheid on de goede ba
nen te kunnen houden en verder te
leiden ten gunste en het welzijn van
het algemeen.
In deze vreugdedagen gaan onze
gedachten verder uit naar onze ge-
eerbiedigde Koningin en de andere
leden van ons vorstelijk huis, die in
de vreemde - ondanks de grootste
verguizing - steeds voor onze be
langen gestreden hebben en zoveel
hebben hijgedragen en nog steeds bij
dragen voor de bevrijding van ons
land, daarbij bijgestaan door een wak
kere. Tegering, die niet naliet, onze
belangen te bepleiten, daar waar zulks
nodig was.
Laten wij hopen, dat zij spoedig op
vaderlandsChe bodem hun zegenrijk
werk kunnen voortzetten, want eerst
als het zo ver is, zullen wij alle vruch
ten van de vrijheidsboom kunnen
plnukken.
Moge die tijd spoedig aanbreken.
Woensdag 6 september 1944 zal in
de gesohiedenis van de oorlog, voor
onze gemeente als „de droeve dag"
blijven aangetekend.
Toen toch werd onze burgemeester,
de edelachtbare heer E. C. J. Moo-
nen, die onze gemeente gedurende
ruim 20 jaren op zo voorbeeldige
wijze had bestuurd en die ons zo
schitterend door de vier oorlogsjaren
had heengéholpen, door een doortrek
kende Duitse troep, geheel onschul
dig en zonder vorm van proces, na
eerst enige uren op het Raadhuis
plein vlak voor zijn woning als een
groot misdadiger te zijn tentoonge
steld, als een hond neergeschoten.
Naast hem werd deze gruweldaad
voltrokken op een paar zijner jonge
ingezetenen, Joop en Vincent Hoff-
mans, van wie de eerste een 17-jarige
student onzer H.B.S., een vrolijke
ronde, echt Hollandse jongen, terwijl
zijn enige jaren oudere broer, even
onschuldig als zijn jongere, door een
gelukkig toeval, het falend schot zij
ner moordenaars, na aangeschoten te
zijn, door de vlucht zijn leven kon
redden.
Wij behoeven niet te trachten, de
ontzetting te schilderen, die deze
wrede moord op weerloze mensen, zo
dicht bij het einde, op een fataal
ogenblik, dat wij ons te vroeg reeds
vrij waanden, geheel Waalwijk ver
vulde.
Iedereen was met ontroering, ont
zetting en meelij vervuld; iedereen
voelde, dat hier een slag was toege
bracht aan ieders rechtsgevoel, die
onherstelbaar was.
Iedereen was geschokt in zijn in
nigste gevoelens, van hoogachting en
waardering voor de gevallenen, maar
niet minder voor de familieleden, die
opnieuw zulke offers moesten bren
gen op het altaar des vaderlands.
Er moge een monument verrij
zen, dat het verre nageslacht zal her
inneren aan 6 september 1944 en dat
voortdurende getuigenis zal afleggen
van onze grote liefde, waardering en
dankbaarheid voor deze helden.
Uitbundige Wacdwijkers met in hun midden de bevrijders, op het Raadhuisplein.
De Langstraat is thans geheel van
vijanden gezuiverd. De nijvere streek
tussen 's-Hertogenbosch en Geertrui-
denberg is weer vrij, al heeft zij gro
te offers voor die vrijheid moeten
brengen.
Nadat Loonopzand en Kaatsheu
vel, na hevige strijd genomen werden,
rukten weldra de eerste patrouilles, 't
centrum der Langstraat binnen, ver
dreven de Duitsers over Maas en Af
wateringskanaal en vestigden hierach
ter een bolwerk, dat de Langstraat in
twee stukken verdeelde. Op die twee
stukken volgde toen weldra, door twee
legerafdelingen, een grote aanval,
Waspik, Raamsdonk en Geertruiden-
berg werden na zware en harde ge
vechten genomen. De Duitse linies
over het Afwateringskanaal werden
zaterdag tegen de avond onder zwaar
artillerievuur gelegd, terwijl vlam
menwerpers mede in 't vuur werden
gebracht en onder dekking hiervan
trokken de Engelse troepen 'het ka
naal over en stootten via Drunen door
tot Heusden, waar eveneens de Maas
bereikt werd. Uit 's-Hertogenbosch
komende afdelingen hadden inmid
dels Vlijmen en Nieuwkuijk ontzet.
De strijd om De Langstraat is
zwaar geweest en heeft de Duitsers
enorme verliezen gekost, maar ook
werd deze streek door het oorlogs
vuur zwaar geteisterd.
Loonopzand werd dermate bescho
ten, dat er schier geen huis onbescha
digd ibleef en vele practisch onher
stelbaar vernield werden. Het zuid
oostelijk gedeelte van Kaatsheuvel
onderging eenzelfde 'lot. Waalwijk
had van het directe 'oorlogsgeweld 'be
trekkelijk wéinig te 'lijden. Tot de
eerste Engelse troepen hier binnen
rukten waren wij van grote offers
gespaard gebleven, maar zijn sinds
dien 'blijven liggen onder onregelmati
ge, volkomen zinloze beschieting der
Duitsers van over de Maas. Hierdoor
werd veel vernield en deze beschieting
heeft de meeste slachtoffers geëist.
Besoijen, Baardwijk en de Antonius-
parodhie werden het zwaarst getrof
fen,
Het eerste nummer van "De
Echo" na de bevrijding van deze
streek werd in onze plaats algemeen
met grote belangstelling begroet. Wij
hopen van nu af voortaan weer een
en ander uit onze plaats te vermelden.
Voorlopig zal dit natuurlijk zeer be
knopt zijn.
Zondag 5 nov. des morgens half 9
werd in de GerefKerk een dank- en
bededienst gehouden, waarin voor
ging Ds. Westra van Vrijh.-Capelle.
Onze gemeente heeft bij de be
schieting van twee zijden zeer veel
geleden. Het zwaarst ds getroffen 't
Oosteinde, Besoijensestraat en tot de
Ned. Herv. Kerk. De woningen in de
ze buurten hebben ook alle veel scha
de hekomen, vooral aan dakbedekking
en glas.
Onze gedachten gaan uit naar de
families welke slachtoffers te betreu
ren hebben en alzo onherstelbaar ver
lies geleden hebben.
Van de gehele Langstraat is Dru
nen wel het zwaarst getroffen. Het
géhele dorp biedt een troosteloos
aanzien. Er bleef practisch geen huis
onbeschadigd en op sommige punten
stapelen de de ruïnes zidh op.
Vooral in de nabijheid van de kerk
is het één grote ravage. Van het im
posante kerkgebouw is niets meer
overgebleven dan enkele grote steen
blokken. Hetzelfde kan gezegd wor
den van het klooster en de pastorie.
Telkens weer stuit het oog verder op
grote verwoestingen. Tal van huizen
werden een prooi der vlammen. Over
al, waarheen men het oog ook wendt,
hetzelfde troosteloze tbeeld. De oor
log heeft zich als een cycloon een weg
door het dorp gébaand en alles ver
nietigd wat in de weg kwam.
Van het aantal slachtoffers kan
nog niet veel gezegd worden. Men
schat het op ongeveer 20; onder hen
bevindt zich Dr. Akkermans, die als
slachtoffer van zijn plicht gevallen is.
Ook werd gedood de heer Peters, on
derwijzer aan de St. Clemenssohool te
Waalwijk en benoemd leraar aan de
Nijverheidsschool aldaar.
Ook hiér zijn de verwoestingen
groot. Vele boerderijen werden een
prooi der vlammen, terwijl andere on
herstelbaar beschadigd werden.
Dodental ongeveer 10.
De grootste verwoestingen vindt
men hier in de omgeving van de kerk.
Het kerkgebouw is niets anders meer
dan 'n ruwe klomp steen. De pastorie
en andere 'belendende gébouwen on
dergingen eenzelfde lot. De meeste
beschadigingen en vernielingen vindt
men echter in de richting va nde Beu-
kelaan. Ook nabij de Watertoren wer
den vele woningen vernield.
Dodental zeven.
Gruwelijke misdaad op on
schuldige burgers. Onge
veer 160 doden.
De mare van de gruwelijke misdaad,
die de Duitsers op de onschuldige be
volking van Heusden gepleegd heb
ben, heeft 'bij ieder de grootste ont
steltenis gewekt.
Het gruwelijke waaraan onze vij
anden zidh hier hébben séhuldig ge
maakt, 'kan niet ibij benadering ge
schetst worden.
Hier schieten woorden tekort en
blijft niet anders over dan de diepste
deernis en de grootste verslagen
heid.
Heusden is in diepe rouw gedom
peld.
Op heestaohtige wijze hébben de
Duitsers zich hier gewroken op vreed
zame burgers, die in de kelders van 't
oude roemruchte stadhuis een veilige
bescherming meenden gevonden te
hebben voor het oorlogsgeweld.
Op het oorlogsveld moesten de
Duitsers ruimen voor de opmars van
hun tegenstanders. Een eerlijke strijd
op het slagveld gingen zij uit de weg
en zij vergrepen zich aan een burger
bevolking, aan vrouwen en kinderen,
volslagen weerloos in de gewelven
van het oude stadhuis.
Zij wisten, dat hier ruim twee
honderd mannen, vrouwen en kinde
ren een toevlucht hadden gezocht.
Hun misdaad hébben zij met voor
bedachte rade ten uitvoer gebracht en
zelfs eerst nog verschillende perso
nen, die op straat waren, met bedrei
ging van bajonet en geweer, de kel
der ingedreven.
Daarna ging het gehele gebouw de
luCht in. De zware gewelven stortten
ineen; muren verbrokkelden, torens
kantelden en bedolven allen, die hier
een toevlucht gezocht hadden.
De ontzetting was nog op de ge
zichten der mensen te lezen, toen wij
woensdagmiddag een bezoek aan
Heusden brachten. Het bergingswerk
vond nog steeds voortgang en telkens
en telkens weer, werden ilieuwe
slachtoffers te voorschijn gebracht.
Gehele families zijn uitgemoord.
Ouders en kinderen vonden hier
een gemeenschappelijk graf. Zij wer
den het slachtoffer van de Duitse
woeste horden, die verder nog, zon
der het minste strategische doel, de
katholieke 'en protestante kerk op
bliezen.
Deze gruweldaden roepen om wraak.
Moge God's straffende hand de
misdadigers doen boeten voor deze
niet gekende schanddaad.
Hun schuld is té groot om door
mensenhanden vereffend te kunnen
worden.
Vlijmen heeft betrekkelijk niet zo
veel geleden. Wel zijn op tal van
plaatsen granaten ingeslagen, maar 't
aantal onherstelbaar vernielde wo
ningen is niet zo groot als elders. De
kerk kreeg tal van treffers, doch de
schade kan worden hersteld.
Dodental acht.
De Burgemeesters der gemeenten
Drunen, Vlijmen, Heusden, Loonop
zand, Sprang-Capelle,' Waspik en
Raamsdonk zijn weer op hun posten
teruggekeerd en 'hebben hun oude
functie aanvaard. Wij bieden onze
gelukwensen aan deze autoriteiten en
hunne respectieve gemeenten, die hun
magistraten weer met groot enthousi
asme hebben ontvangen.
In de séhuilkelder onder het oude
graanpakhuis aan de Haven werd in
de nacht van zondag een kindje ge'bo-
