wAAlwijkse en LAnqstRAAtse couraiu 20 jaar geledenvreugde en verdriet Wij zijn weer vrij! De droeve dag! y ft* s De Langstraat bevrijd ■kill Nieuwkuyk Vlijmen Sprang-Capelle Drunen het zwaarst getroffen Elshout De massamoord van Heusden Losse berichten E1SJE lladel ters Het eerste hoofdartikel O uziek acht uitvoering een veel de ana. ad - in. drachtig, zeker a]s ek dit met ji dat het er warm VRIJDAG 30 OKTOBER 1964 85e JAARGANG No. 85 )e ïcho vAn het Zuióen SSsche StoomdruKkerij mm Antoon Tieler „Mredacteior t JAN TIELEN Gironummer 1069687 jit blad verschijnt 2x per week Abonnement p. mnd. (1.00+ 8 ct. inc.k.) ƒ1.09 p. kwrt. (3.00 10 ct. inc.k.) 3.10 p. week (0.24+ let. inc.k.) ƒ0.25 p. kwrt. p. post 3.35 bij girobetaling (bij incasso p. postkwit. 30 ct. extra) Advertentieprijs: 11 cent per mm. Contractadvertenties: speciaal tarief 1 Muziek, over het vel, zowel feest ge. a» die een lij wenste k de heer 'Merende •tuur voor hierin de burgerij, aderschei. *nd. Een ïnkele cij- d komen: deelgen». elafdeling kreeg zij ddeld per ren dat er s het nog i dit werk ra van de [euvel, ten, waar- or het ge- it van de onopzand Braabant. den Hen- riem on- ïkers had wang. Opgericht 1878 Bureaux: ^Giptestraat 205. Waalwijk Tel. 04160 -2621 Kaatsheuvel: Dr. van Beurdensstraat 8 Tel. 04167 -2002 Telegram-adres: „ECHO" rijs lan uishouding. alve d WAALWIJK BEGROET 8e BRITSE LEGER 'aftakken ij: Grote, rel. 3505 llerzielei de stand- :n van ckerij, LSI in aan- Vrijheid wordt slechts gewaardeerd, wanneer ze er niet is. Twintig jaar na de bevrijding kan men nauwelijks meer warm lopen voor de herinneringen, die bij velen met droefheid om het verlies van dier baren gepaard gaan, aan de dagen van eind oktober 1944, toen Waal wijk en de Langstraat werden bevrijd. En tochgroot was de vreugde, waarmede de soldaten van het 8e Britse Leger werden ingehaald op 30 oktober 1944, toen zij als boden van een spoedige vrede in Waalwijk verschenen. Die vreugde werd gematigd door het verlies aan mensenlevens, die deze bevrijding van het Nazi-juk met zich meebrachter sneuvelden verzetshelden, er waren mensen op beestachtige wijze omgebracht in de concentratiekampen, er vielen onschuldige burgers, mannen, vrou wen en kinderen. En tochdeze intense droefheid om het verlies van mensenlevens kon de vreugde om het afwerpen van het juk der tyrannie niet geheel en al overschaduwen. Het is juist daarom, dat wij ons vandaag op de twintigste verjaardag van de bevrijding van Waalwijk, niet wijden aan een historische beschouwing, maar U mee terugnemen naar de sfeer van die eerste bevrijdingsdagen, die zo treffend spreekt uit de artikelen, die ver schenen zijn in „De Echo van het Zuiden" van 4 november 1944. Dat was het eerste nummer van een bevrijd nieuwsblad, dat gedu rende 3V2 jaar door de bezetter het zwijgen was opgelegd. Die gedenkwaadige eerste „Echo" van na de bevrijding werd gretig ontvangen door de bewoners van de Langstraat. Dat waar we jaren op gewacht heb- n, het onbetaalbare bezit der vrij- id, is weer tot ons gekomen. Het juk der verdrukking is afgeschud, smaad noch hoon hebben we meer te wachten, geen angst of schrik neer voor daden van geweld en wille- feur. Vrij zijn we weer, al davert het ge schut nog over onze plaats, op het «ment dat we dit schrijven en zitten me vijanden nog in onze korte nabij heid. Hun granaten kunnen ons nog berokkenen, zij kunnen nog inslaan in onze woningen en ons have vernielen, maar hunne tyran nie zijn we kwijt. Vrij kunnen we weer ademen en «Is vrije mensen kunnen we weer blik- in een toekomst, die slebhts loopvolle perspectieven bevat en «aar nieuwe horizonnen opdoemen net een lichtend verschiet, die de duisternis van de vergangen dagen «drijven. De vijanden zijn uit onze plaats '«dreven, zoals zij overal elders s moesten wijken voor de on- •eerstaanbaren opmarsch onzer bond" Het oorlogsgeweld heeft fe sporen nagelaten en slachtoffers ioen vallen. Naar hunne nagelaten betrekkin- gaan onze diepste gevoelens van medeleven uit. Zij hebben de prijs Ier vrijheid duur moeten 'betalen, mis schien zullen nog anderen volgen, maar vrijheid kan niet duur genoeg gekocht worden. Vrijheid is onbetaal baar. Vrij zijn betekent het 'bezit van schatten, die niet opwegen tegen alle rijkdommen die de aarde ons bieden ban. Vrijheid is een geestelijk goed, Jat niet hoog genoeg gewaardeerd kan worden. Het is een voortdurend «ellende bron van geluk, voor hen die rich de vrijheid zolang ontbeerd za len, maar nooit aan een terugkomst «van getwijfeld hebben. Wat al bange dagen hebben wij ™eten doormaken, al die jaren lang. e toekomst scheen soms zwart en ™ker en de bevrijding verder af dan ooit. Duitsland scheen oppermachtig, and na land werd veroverd en al scheen het ook onmogelijk, dat deze Geldige macht ooit zou kunnen ta- "w, toch verloren de mensen de moed j®t. Toch geloofden zij aan een her- w°rden, aan een verrijzenis uit - van rampspoed, zij geloofden jan de bevrijding. Zij wisten dat die ;®®zou, hun intuïtie vertelde het, gevoel liet het hen weten; zij ver- de moed niet, al léék die soms gezonken. «klink Uw juichtoon Neder landers, zo zonig eens wijlen onze pas toor Sprangers in zijn cantate „Neer- lands Heil", opgedragen aan H. M. de Koningin. Wij zeggen het hem na Weerklink! Uw juichtoon Braban ders, Waalwijkers, inwoners der be vrijde plaatsen in dit gewest en streek. Een juichtoon, een jubeltoon weer- klinke, nu we weer vrij zijn. Bevrijdt door het roemruchte 8ste Britse leger. Vrij! Vrij! Vrij! Vrij van de druk der bezetters. Vrij van N.S.B. en haar aanhangers. Vrij van een voortduren de dreiging van dood, arrestatie, weg voering, concentratiekamp, tewerk stelling elders. Vrij van roof en plun dering en brandstichting; vrij van verraad en valse 'beschuldigingen, vrij van spionnage door nazi-handlan gers. We kunnen weer vrij uit spreken. We kunnen weer zeggen wat we wil len, zonder dat achter elke boom en ieder huis, achter iedere deur en ieder raam een verrader kan schuilen. We zijn weer vrij van het zware juk dat een nazi-regiem ons oplegde. Vrij zijn we van de daden van wille keur, waaraan we ruim vier en een half jaar waren blootgesteld en die onze welvaart verstikten, onze cultu rele en sociale verenigingen ontbon den en zoveel goed ontwrichtte en ver woestte. Met één slag zijn al die dreigingen van ons weggevaagd, omdat we vrij zijn. We kunnen weer vrij spreken en vrij schrijven. We kunnen weer plei ten voor onze belangen, omdat we weten dat er met een welwillend oor naar geluisterd zal worden. We zijn weer mens geworden. De vreugde die ons bezielt met de ze herwonnen rijkdommen, kan niet groot genoeg zijn. Zij leeft dan ook volop in de 'harten onzer mensen en toont zich reeds in uiterlijke daden. Wij zijn nog niet uitbundig geweest. Wij hebben ons nog niet laten mee slepen, omdat er zoveel was, dat een diepe smart veroorzaakte en grote wonden sloeg. Al is onze plaats vrij goed uit het krijgsgewoel te voor schijn gekomen, is er toch nog veel, dat tot inkeer en zelfbeheersing in de uitingen onzer gevoelens maant. Nog te vers ligt in ons geheugen de droeve dag van 6 september en de graven der slachtoffers van 'het oorlogsgeweld zijn nog vers. Laten wij ons daarom ook bezin nen. Vreugde moet er zijn en mag er zijn, maar sluiten wij de ogen niet voor het vele leed, waaronder anderen gebukt gaan en nog dagelijks aan blootstaan. Veel strijd moet nog ge streden en veel leed moet nog geleden worden. Laten wij in eendracht sa menwerken en traChten die strijd van anderen te verlichten en het leed dra gelijk te maken. Laten wij onze pas herwonnen vrijheid in dienst stellen van hen die onze hulp behoeven, want er is nog zoveel te helpen. God danken wij voor onze herwon nen vrijheid. Veel is er gebeden, maar het is niet vergeefs geweest. Hem brengen wij thans op de eerste plaats onze hulde en eer, en vragen Hem om hulp om onze vrijheid on de goede ba nen te kunnen houden en verder te leiden ten gunste en het welzijn van het algemeen. In deze vreugdedagen gaan onze gedachten verder uit naar onze ge- eerbiedigde Koningin en de andere leden van ons vorstelijk huis, die in de vreemde - ondanks de grootste verguizing - steeds voor onze be langen gestreden hebben en zoveel hebben hijgedragen en nog steeds bij dragen voor de bevrijding van ons land, daarbij bijgestaan door een wak kere. Tegering, die niet naliet, onze belangen te bepleiten, daar waar zulks nodig was. Laten wij hopen, dat zij spoedig op vaderlandsChe bodem hun zegenrijk werk kunnen voortzetten, want eerst als het zo ver is, zullen wij alle vruch ten van de vrijheidsboom kunnen plnukken. Moge die tijd spoedig aanbreken. Woensdag 6 september 1944 zal in de gesohiedenis van de oorlog, voor onze gemeente als „de droeve dag" blijven aangetekend. Toen toch werd onze burgemeester, de edelachtbare heer E. C. J. Moo- nen, die onze gemeente gedurende ruim 20 jaren op zo voorbeeldige wijze had bestuurd en die ons zo schitterend door de vier oorlogsjaren had heengéholpen, door een doortrek kende Duitse troep, geheel onschul dig en zonder vorm van proces, na eerst enige uren op het Raadhuis plein vlak voor zijn woning als een groot misdadiger te zijn tentoonge steld, als een hond neergeschoten. Naast hem werd deze gruweldaad voltrokken op een paar zijner jonge ingezetenen, Joop en Vincent Hoff- mans, van wie de eerste een 17-jarige student onzer H.B.S., een vrolijke ronde, echt Hollandse jongen, terwijl zijn enige jaren oudere broer, even onschuldig als zijn jongere, door een gelukkig toeval, het falend schot zij ner moordenaars, na aangeschoten te zijn, door de vlucht zijn leven kon redden. Wij behoeven niet te trachten, de ontzetting te schilderen, die deze wrede moord op weerloze mensen, zo dicht bij het einde, op een fataal ogenblik, dat wij ons te vroeg reeds vrij waanden, geheel Waalwijk ver vulde. Iedereen was met ontroering, ont zetting en meelij vervuld; iedereen voelde, dat hier een slag was toege bracht aan ieders rechtsgevoel, die onherstelbaar was. Iedereen was geschokt in zijn in nigste gevoelens, van hoogachting en waardering voor de gevallenen, maar niet minder voor de familieleden, die opnieuw zulke offers moesten bren gen op het altaar des vaderlands. Er moge een monument verrij zen, dat het verre nageslacht zal her inneren aan 6 september 1944 en dat voortdurende getuigenis zal afleggen van onze grote liefde, waardering en dankbaarheid voor deze helden. Uitbundige Wacdwijkers met in hun midden de bevrijders, op het Raadhuisplein. De Langstraat is thans geheel van vijanden gezuiverd. De nijvere streek tussen 's-Hertogenbosch en Geertrui- denberg is weer vrij, al heeft zij gro te offers voor die vrijheid moeten brengen. Nadat Loonopzand en Kaatsheu vel, na hevige strijd genomen werden, rukten weldra de eerste patrouilles, 't centrum der Langstraat binnen, ver dreven de Duitsers over Maas en Af wateringskanaal en vestigden hierach ter een bolwerk, dat de Langstraat in twee stukken verdeelde. Op die twee stukken volgde toen weldra, door twee legerafdelingen, een grote aanval, Waspik, Raamsdonk en Geertruiden- berg werden na zware en harde ge vechten genomen. De Duitse linies over het Afwateringskanaal werden zaterdag tegen de avond onder zwaar artillerievuur gelegd, terwijl vlam menwerpers mede in 't vuur werden gebracht en onder dekking hiervan trokken de Engelse troepen 'het ka naal over en stootten via Drunen door tot Heusden, waar eveneens de Maas bereikt werd. Uit 's-Hertogenbosch komende afdelingen hadden inmid dels Vlijmen en Nieuwkuijk ontzet. De strijd om De Langstraat is zwaar geweest en heeft de Duitsers enorme verliezen gekost, maar ook werd deze streek door het oorlogs vuur zwaar geteisterd. Loonopzand werd dermate bescho ten, dat er schier geen huis onbescha digd ibleef en vele practisch onher stelbaar vernield werden. Het zuid oostelijk gedeelte van Kaatsheuvel onderging eenzelfde 'lot. Waalwijk had van het directe 'oorlogsgeweld 'be trekkelijk wéinig te 'lijden. Tot de eerste Engelse troepen hier binnen rukten waren wij van grote offers gespaard gebleven, maar zijn sinds dien 'blijven liggen onder onregelmati ge, volkomen zinloze beschieting der Duitsers van over de Maas. Hierdoor werd veel vernield en deze beschieting heeft de meeste slachtoffers geëist. Besoijen, Baardwijk en de Antonius- parodhie werden het zwaarst getrof fen, Het eerste nummer van "De Echo" na de bevrijding van deze streek werd in onze plaats algemeen met grote belangstelling begroet. Wij hopen van nu af voortaan weer een en ander uit onze plaats te vermelden. Voorlopig zal dit natuurlijk zeer be knopt zijn. Zondag 5 nov. des morgens half 9 werd in de GerefKerk een dank- en bededienst gehouden, waarin voor ging Ds. Westra van Vrijh.-Capelle. Onze gemeente heeft bij de be schieting van twee zijden zeer veel geleden. Het zwaarst ds getroffen 't Oosteinde, Besoijensestraat en tot de Ned. Herv. Kerk. De woningen in de ze buurten hebben ook alle veel scha de hekomen, vooral aan dakbedekking en glas. Onze gedachten gaan uit naar de families welke slachtoffers te betreu ren hebben en alzo onherstelbaar ver lies geleden hebben. Van de gehele Langstraat is Dru nen wel het zwaarst getroffen. Het géhele dorp biedt een troosteloos aanzien. Er bleef practisch geen huis onbeschadigd en op sommige punten stapelen de de ruïnes zidh op. Vooral in de nabijheid van de kerk is het één grote ravage. Van het im posante kerkgebouw is niets meer overgebleven dan enkele grote steen blokken. Hetzelfde kan gezegd wor den van het klooster en de pastorie. Telkens weer stuit het oog verder op grote verwoestingen. Tal van huizen werden een prooi der vlammen. Over al, waarheen men het oog ook wendt, hetzelfde troosteloze tbeeld. De oor log heeft zich als een cycloon een weg door het dorp gébaand en alles ver nietigd wat in de weg kwam. Van het aantal slachtoffers kan nog niet veel gezegd worden. Men schat het op ongeveer 20; onder hen bevindt zich Dr. Akkermans, die als slachtoffer van zijn plicht gevallen is. Ook werd gedood de heer Peters, on derwijzer aan de St. Clemenssohool te Waalwijk en benoemd leraar aan de Nijverheidsschool aldaar. Ook hiér zijn de verwoestingen groot. Vele boerderijen werden een prooi der vlammen, terwijl andere on herstelbaar beschadigd werden. Dodental ongeveer 10. De grootste verwoestingen vindt men hier in de omgeving van de kerk. Het kerkgebouw is niets anders meer dan 'n ruwe klomp steen. De pastorie en andere 'belendende gébouwen on dergingen eenzelfde lot. De meeste beschadigingen en vernielingen vindt men echter in de richting va nde Beu- kelaan. Ook nabij de Watertoren wer den vele woningen vernield. Dodental zeven. Gruwelijke misdaad op on schuldige burgers. Onge veer 160 doden. De mare van de gruwelijke misdaad, die de Duitsers op de onschuldige be volking van Heusden gepleegd heb ben, heeft 'bij ieder de grootste ont steltenis gewekt. Het gruwelijke waaraan onze vij anden zidh hier hébben séhuldig ge maakt, 'kan niet ibij benadering ge schetst worden. Hier schieten woorden tekort en blijft niet anders over dan de diepste deernis en de grootste verslagen heid. Heusden is in diepe rouw gedom peld. Op heestaohtige wijze hébben de Duitsers zich hier gewroken op vreed zame burgers, die in de kelders van 't oude roemruchte stadhuis een veilige bescherming meenden gevonden te hebben voor het oorlogsgeweld. Op het oorlogsveld moesten de Duitsers ruimen voor de opmars van hun tegenstanders. Een eerlijke strijd op het slagveld gingen zij uit de weg en zij vergrepen zich aan een burger bevolking, aan vrouwen en kinderen, volslagen weerloos in de gewelven van het oude stadhuis. Zij wisten, dat hier ruim twee honderd mannen, vrouwen en kinde ren een toevlucht hadden gezocht. Hun misdaad hébben zij met voor bedachte rade ten uitvoer gebracht en zelfs eerst nog verschillende perso nen, die op straat waren, met bedrei ging van bajonet en geweer, de kel der ingedreven. Daarna ging het gehele gebouw de luCht in. De zware gewelven stortten ineen; muren verbrokkelden, torens kantelden en bedolven allen, die hier een toevlucht gezocht hadden. De ontzetting was nog op de ge zichten der mensen te lezen, toen wij woensdagmiddag een bezoek aan Heusden brachten. Het bergingswerk vond nog steeds voortgang en telkens en telkens weer, werden ilieuwe slachtoffers te voorschijn gebracht. Gehele families zijn uitgemoord. Ouders en kinderen vonden hier een gemeenschappelijk graf. Zij wer den het slachtoffer van de Duitse woeste horden, die verder nog, zon der het minste strategische doel, de katholieke 'en protestante kerk op bliezen. Deze gruweldaden roepen om wraak. Moge God's straffende hand de misdadigers doen boeten voor deze niet gekende schanddaad. Hun schuld is té groot om door mensenhanden vereffend te kunnen worden. Vlijmen heeft betrekkelijk niet zo veel geleden. Wel zijn op tal van plaatsen granaten ingeslagen, maar 't aantal onherstelbaar vernielde wo ningen is niet zo groot als elders. De kerk kreeg tal van treffers, doch de schade kan worden hersteld. Dodental acht. De Burgemeesters der gemeenten Drunen, Vlijmen, Heusden, Loonop zand, Sprang-Capelle,' Waspik en Raamsdonk zijn weer op hun posten teruggekeerd en 'hebben hun oude functie aanvaard. Wij bieden onze gelukwensen aan deze autoriteiten en hunne respectieve gemeenten, die hun magistraten weer met groot enthousi asme hebben ontvangen. In de séhuilkelder onder het oude graanpakhuis aan de Haven werd in de nacht van zondag een kindje ge'bo-

Kranten Streekarchief Langstraat Heusden Altena

Echo van het Zuiden | 1964 | | pagina 1