wAAlwijkse en lAnqstRAAtse couRAnt
VOORZITTER KAMER VAN KOOPHANDEL
TIJDENS NIEUWJAARSREDE:
^Tïlarcjriet
donderdag 24 jaar
Ogen vragen brillen
van STASSAR
WAALWIJK - De heer J. Timmermans, voorzitter van
de Kamer van Koophandel en Fabrieken voor Noor
delijk Noord-Brabant heeft in zijn donderdagmiddag
uitgesproken nieuwjaarsrede ook de aandacht voor
enkele ontwikkelingen in de detailhandel en ambacht
gevraagd. De belangrijkste passages uit dit gedeelte
van zijn rede laten wij hieronder volgen. In onze edi
tie van j.l. vrijdag plaatsten wij reeds de beschouwing
van de heer Timmermans over een tweetal industri
ële bedrijfssectoren: de schoen- en leder-industrie.
Over de ontwikkeling in de detailhandel zei de heer
Timmermans het volgende: „In de sector van de detail
handel doen zich in ons land een aantal structurele
wijzigingen voor. Voor zover het schaarse cijferma
teriaal zulks toelaat, zal ik de ontwikkeling in het dis
trict van onze Kamer hieraan toetsen. Op de eerste
AanfaB inwoners per
winkel in gebied
Kamer groter dan
elders
Omzet-stijging
plaats valt in Nederland een relatieve daling te con
stateren van het aantal ondernemingen in de detail
handel ten opzichte van de bevolking. Deze ontwik
keling heeft zich ook voorgedaan in ons gewest en
wel in versnelde mate. Wanneer /wij het aantal ver
kooppunten uitdrukken in de bevolking, dan zien wij
het aantal personen per verkoopplaats in Nederland
in de periode 1960-1966 stijgen van 60 tot 69. Voor
het district van onze Kamer bedroegen deze verhou
dingsgetallen, resp. 56 en 66. De vermindering in de
gehele levensmiddelengroep gaat de laatste jaren zeer
snel. Sinds 1960 liep het aantal zaken in deze sec
tor in ons land terug met 12.500 bedrijven tot 83.000,
hetgeen een daling betekent van 17%. In het district
van onze Kamer nam dit soort winkels slechts af met
10% en wel van bijna 1250 tot 1120 bedrijven.
Buurtwinkel
centrum
Ambacht
Leder- en metaal
verwerkende
ambachten
Vestiging
Pompbediende
verzon roofoverval
Nederlands vlees
mag buitenland
niet in
Staatsloterij mag
series uitbreiden
MAANDAG 16 JANUARI 1967
88e JAARGANG No. 5
VAH
Uitgever
Waal wij ksche Stoomdrukkerij
Antoon Tielen
Hoofdredacteur JAN TIELEN
Gironummer 1069687
Dit blad verschijnt 2x per week
Losse nummers 20 cent
Abonnement
p. week (0,28+ 2ct. inc.k.) ƒ0,30
p.mnd. (1,20+10 ct. inc.k.) ƒ1,30
p. kwrt. (3,40+10 ct. inc.k.) ƒ3,50
p. kwrt. p. post 4,bij girobetaling
(bij incasso p. postkwit. 75 ct. extra)
Advertentieprijs: 14 cent per mm.
Contractadvertenties: speciaal tarief
Opgericht 1878
Bureaus Grotestraat 205, Waalwijk Tel. 04160-2621 Kaatsheuvel: Dr. van Beurdenstraat 8, tel. 04167-2002
Telegram-adres „ECHO"
„Vermindering in levensmiddelengroep
gaat de laatste jaren zeer snel"
Het concentratiegetal, dat bere
kend is door de bevolking per ge
bied te delen door het aantal win
kels in hetzelfde gebied maakt een
tweetal nadere conclusies mogelijk.
Op de eerste plaats valt het op, dat
het aantal winkels in de sector van
de eerste levensbehoeften hier re
latief meer voorkomt dan gemid
deld in Nederland en bij de bran
ches in duurzame goederen kan in
bijna alle gevallen het omgekeerde
worden waargenomen. Een verkla
ring voor beide gesignaleerde ten
densen kan vooral worden gevon
den in het grote aantal kernen en
de vaak geringe bevolking, die in
deze kernen woont.
Wanneer men het concentratie
getal per gemeente beziet, dan valt
het op, dat slechts in de grootste
gemeenten in het district van onze
Kamer, die tevens enige stedelijke
signatuur dragen, het aantal inwo
ners per winkel groter is dan in ons
land.
Dit geldt voor de gemeenten
Dongen, Drunen, Geertruidenberg,
Raamsdonk, Loon op Zand en Waal
wijk. Wanneer men de detailhan
delsontwikkeling in de genoemde
grotere gemeenten sinds 1960 be- j
oordeelt, d'an moet men constate- j
ren, dat het aantal inwoners per
winkel in deze jaren is toegenomen
en dat deze ontwikkeling in nage
noeg al deze gemeenten is ontstaan
door een absolute daling van het
aantal winkels en een stijging van
de bevolking. Slechts in de ge
meente Drunen valt de groei van
het inwonertal samen met een toe
name van het aantal detailhandels
zaken.
In het kader van de concentratie-
tendes moge ik nog de aandacht
vestigen op de sterke stijging van
het aantal filialen in ons land van
ca. 11.600 in 195C' tot ca. 23.700 in
1965. Dit wijst eveneens op een toe
genomen omvang van vele onder
nemingen. In de na-oorlogse jaren
is de uitbreiding van het aantal
filialen in het district der Kamer
minder snel verlopen d'an gemid
deld in ons land. De relatieve posi
tie van de filialen is hier dan ook
zwakker. Treffen wij n.l. in ons
land gemiddeld 1 filiaal aan op el
ke 500 inwoners, in ons ressort is
deze verhouding 1 filiaal op elke
1800 inwoners.
Het groter worden van de on
dernemingen blijkt ook nog uit de
omzetstijging per vestiging. Bij de
detailhandelszaken in voedings- en
genotmiddelen steeg de omzet per
vestiging in de jaren 1950-1965 ge
middeld met 117% en in d'e sector
van de detailhandel in duurzame
goederen nam deze omzet gemiddeld
toe met 144%.
Hoewel ten aanzien van de om
zetten in d'e detailhandel in ons
ressort geen concreet cijfermateri
aal voorhanden is, zou ik toch en
kele gedachten over de koopkracht,
die aan deze bedrijven toevloeit,
aan U willen voorleggen. Indien,
zoals inhet district van onze Ka
mer, in een bepaalde sector het
aantal ondernemingen groter is dan
elders, mag daar niet d'e conclusie
aan worden verbonden, dat deze
Voorzitter van K. v. K.
J. Timmermans
bedrijven gemiddeld kleiner zouden
zijn dan in het vergelijkingsgebied.
Het is mogelijk, d'at deze bedrijven
koopkracht aantrekken van buiten
het gebied. Het is de vraag of dit
in het algemeen het geval is voor
ondernemingen in ons ressort. Hoe
wel slechts een uitgebreid onder
zoek naar de koopgewoonten hier
het antwoord zou kunnen geven,
lijkt het toch redelijk dit als nietre-
eej te aanvaarden. In het gebied
van onze Kamer liggen niet zulke
sterke koopcentra, dat daarvan zo
danig invloed uitgaat, die ver uit
stijgt bóven het aantrekken van
enige koopkracht uit de randge
meenten. incidentele en toevallige
factoren blijven hier vanzelfspre
kend buiten beschouwing. Het ge
bied der Kamer bestaat uit een
beperkt aantal middelgrote en veel
kleine gemeenten en wordt om
ringd door enkele steden zoals Til
burg, 's-Hertogenbosch, Breda Dord
recht in mindere mate Gorinchem
en Oosterhout, waarvan met zeker
heid mag worden aangenomen, dat
zij koopkracht aanzuigen uit ons
gewest.
Wanneer ik dit alles projecteer
tegen de achtergrond van het rela
tief grote aantal zaken in de sec
tor van de eerste levensbehoeften
en in enkele branches, die tot de
sector van de duurzame consump
tie-goederen behoren en welke hier
meer voorkomen dan in Nederland,
dan mag wel als vaststaand worden
aangenomen, dat veel van deze be
drijven in het gebied van onze Ka
mer een matig bedrijfsresultaat
zullen opleveren.
Ik heb er reeds op gewezen, d'at
enkele gemeenten, reeds op grond
van hun inwonertal, nauwelijks in
staat zijn een buurtwinkelcentrum
op gang te brengen. Te vaak wordt
vergeten, dat reeds voor een der
gelijk winkelcentrum, dat 10-15
bedrijven omvat, ongeveer 5000
consumenten nodig zijn. Zo heeft
een wijkwinkelcentrum levenskan
sen in het gebied van 12 tot 20.000
inwoners en is de bouw van een
stadswinkelcentrum mogelijk in 'n
rayon van minimaal 50.000 perso
nen. Ind'ien in een relatief groot
gebied waar alle kernen minder dan
5000 inwoners hebben, geen voor
afgaand overleg zou worden ge
pleegd over de plaats en de stich
ting van een winkelcentrum, dat
uitstijgt boven het minimale aantal
winkels, dat is samengebracht in
een buurtwinkelcentrum, dan is de
kans groot dat zo'n gebied' nog lan
ge tijd verstoken blijft van een
koopcentrum van enige allure,
waaraan de moderne consument
zo'n behoefte heeft.
In een gebied waar één kern meer
uitgesproken in aanmerking komt
om een stadswinkelcentrum te ont
wikkelen. is overleg tussen de be
trokken gemeentebesturen gewenst.
Ook het bedrijfsleven dient naar
mijn mening in deze discussie te
worden betrokken. Doordat het
stadswinkelcentrum zich tevens
richt op de consument uit de rand
gemeenten en de winkelcentra van
meer beperkte allure in deze rand
gemeenten behoren te zijn afge
stemd op het stadswinkelcentrum,
is dit overleg een steeds meer ge
biedende eis.
Tot nu toe zijn deze verzorgende
fucties nog teveel gebaseerd ge
weest op wat de planoloog op dit
terrein in kaart bracht. Hebben de
gemeenten zich niet teveel laten
leiden door het planologische wen
selijke, zonder zich af te vragen
of de plannen ook economisch te
verwezenlijken zijn? Naar mijn me
ning schuilt hier een reëel gevaar,
omdat de toezichthoudende instan
tie, te weten de Provincie, vooral
het planologisch criterium hanteert,
zonder op het economisch feilen in
de gemeentelijke plannen te wij
zen.
Binnen een bepaald gebied zul
len echter niet alleen de verzor
gende functies op de verschillende
niveaus op elkaar moeten worden
afgestemd, doch ook de andere
functies, zoals d'e woonfuncties, de
werkgelegenheidsfunctie en de re
creatieve functie, zullen daarbij in
het oog moeten worden gehouden.
Deze verschillende functies zullen
op evenwichtige wijze met elkaar
'in verband moeten worden ge
bracht. Voor de verzorgende func
tie is het met name van belang, dat
zij inspeelt op de recreatie. In vele
d'elen van het gebied van onze Ka
mer vervult de recreatie reeds een
grote rol en in andere delen liggen
plannen klaar om belangrijke re-
cratieve functies tot ontwikkeling
te brengen.
Over het ambacht zijn in ons
land weinig gegevens voorhanden.
De heterogene samenstelling van
dit deel van het bedrijfsleven is
hier wellicht de oorzaak van. Bij
deze beschouwing zijn de voedsel
voorzieningsambachten, zoals de
bakker en de slager niet meegeteld,
omdat zij reeds zijn opgenomen bij
detailhandelszaken. Voor het overi
ge zijn de amlbachtsbedrijven te
splitsen in louter ambachtelijke on
dernemingen en ambachtsbedrijven
met een detailhandelsfunctie. In de
periode 1964-1966 nam het aantal
ambachtsbedrijven in ons land iets
af en wel met 230, ofwel 0,2% en
zij telt thans nog ruim 113.000 on
dernemingen.
In het district der Kamer echter
steeg het aantal bedrijven in deze
sector met 49, ofwel 4%, tot 1230
ambachtbedrijven. Hoewel over de
ze korte periode geen ontwikke
lingstendenties aan het beperkte
cijfermateriaal mogen worden ont
leend, kan toch worden opgemerkt,
dat deze aan het landelijke beeld
tegengestelde gang van zaken wel
licht is ontstaan door de relatief
geringe concentratie van het aan
tal ambachtsbedrijven in ons res
sort. Dit verschil bestaat voorna
melijk in de categorie van de am
bachtsbedrijven zonder detailhandel
en in mindere mate in de sector
van de gecombineerde ambachts-/
detailhandelszaken.
Relateer ik de ontwikkeling in 't
ambacht aan de bevolking, dan con
stateer ik binnen de sector van de
ambachtelijke bedrijven zonder de
tailhandel, dat het concentratiegetal
voor de bouw- en de lederverwer-
kende ambachten hier kleiner is
dan in ons land. Het was reeds be
kend, dat de beroepsbevolking in
de gehele bouwsector hier procen
tueel groter was dan in ons land
en het doet daarom niet zo vreemd
aan, dat ook de ambachtelijke toe
leveringsbedrijven voor de bouw
nijverheid in ons district relatief
meer voorkomen dan in Nederland'.
Hetzelfde geldt in feite voor de
lederverwerkende ambachten. Wie
zal het vreemd vinden, dat deze
bedrijven in ons gebied met een
sterke ledertraditie in verhouding
meer voorkomen dan elders in ons
land? De textiel-, hout- en metaal
verwerkende ambachten nemen in
Nederland een relatief sterkere po
sitie in dan in het district van on
ze Kamer. Wel moet daaraan on
middellijk worden toegevoegd, d'at
het aantal ondernemingen, dat tot
de metaalambachten behoort, hier
sinds 1960 zeer sterk is toegeno
men, waardoor de relatieve positie
van deze groep snel is verbeterd.
In de sector van d'e ambachtelijke
bedrijven met detailhandel valt het
op, dat zich binnen de hiertoe be
horende groepen een ander beeld
aftekent dan in de gelijknamige
ambachtelijke bedrijven zonder 'n
winkelfunctie. Met name vraag ik
Uw aandacht voor de leder- en me
taalverwerkende ambachten. Hoe
wel in 1964 het lederverwerkende
ambacht, gecombineerd met detail
handel, hier in verhouding meer
voorkwam dan elders in ons land,
is deze relatieve positie in de daar.
opvolgend'e jaren geheel gewijzigd.
In de metaalsector valt het op, dat,
in tegenstelling tot de louter am
bachtelijke bedrijven in deze groep,
de metaalverwerkende ambachten
gecombineerd met een detailhan
delsfunctie, hier relatief meer voor
komen. De oorzaken van deze struc
tuurverschillen konden echter niet
worden nagegaan.
Nog wil ik hieraan toevoegen, d'at
ook in de ambachtelijke sector het
aantal inwoners per bedrijf slechts
in de grotere gemeenten boven het
districts- en landelijke gemiddelde
uitstijgt. Deze gemeenten waren:
Dongen, Drunen, Geertruidenberg-
Raamsdonk, Loon op Zand en
Waalwijk. Aan dit rijtje behoeft
slechts een uitzondering te worden
toegevoegd', te weten de gemeente
Woudrichem.
Tot slot vraag ik Uw aandacht
voor de vestigingsproblematiek van
het ambacht. Naar mijn mening is
dit deel van het bedrijfsleven tot
op heden teveel van de zo nodige
aandacht verstoken gebleven. De
gemeentelijke overheid neemt ini
tiatieven op het terrein van de
bouw van winkels en legt vaak
goed geoutilleerde terreinen aan,
waarop de industrie zich kan ves
tigen.
Voor het ambacht worden in de
meeste gevallen geen bijzondere
Negen dagen na haar huwelijk verjaart onze koninklijke bruid
prinses Margriet Francisca, die dan 24 lentes zal tellen.
In de bruidsdagen zijn er veel herinneringen opgehaald aan
deze „ver van ons vandaan geboren oranjetelgdit „petekind
kind van onze koopvaardij" enzovoorts. Vaak werd vergeten dat
de bruid het liefst maar een heel gewoon meisje was en dat zij
het allerliefst zonder enig ceremonieel met alleen de familieleden
om haar heen getrouwd zou zijn, zonder dat iemand anders daar
iets van merkte.
Want deze prinses is in haar hart geen figuur voor het plecht
statige adellijke leven aan het hoofd van een hofhouding. De
enkelingen die om Margriet riepen, toen zij het huwelijk van
onze kroonprinses Beatrix afkeurden, wisten niet dat hun uit
verkorene de kroon niet zou willen aanvaarden. Want onze der
de koningsdochter wenst een burgeres te zijn, temidden van
haar medeburgers.
Samen met haar verloofde, heeft zij lang voor het huwelijk al
doen blijken niet gesteld te zijn op pracht en praal en een luxu
eus leventje zonder enig doel. Zij koos bewust de verpleegsters
opleiding, teneinde zich verdienstelijk te kunnen maken voor
haar medemensen als dit noodzakelijk zal zijn. Zij neemt met
haar man slechts haar intrek in een (klein) deel van het paleis
't Loo, omdat zii geen beslag wil leggen op een ander huis, in
verband met de heersende woningnood.
We kunnen er zeker van zijn, dat dit echtpaar graag als heer
en mevrouw Van Vollenhoven zou worden beschouwd en dat
wij beiden in de toekomst ook als gewone Nederlanders zullen
leren kennen.
De 19-jarige pompbediende W.
S. te Utrecht, die dinsdag de poli
tie liet weten dat een onbekende
automobilist zijn geldtas met ruim
400 gulden had geroofd, blijkt dit
verhaal te hebben verzonnen. Hij
heeft het geld nog dezelfde dag
grotendeels opgemaakt, S. is don
derdag aangehouden.
vestigingsmaatregelen getroffen. In
dien het ambachtsbedrijf gecombi
neerd is met een detailhandelsfunc
tie, zal die onderneming zich meest
al vestigen in een winkelcentrum.
Doordat bij de eerstgenoemde
ambachtsbedrijven de afzet direct
gericht is op de consument, zullen
zij in de wooncentra een plaats
moeten vinden. Wellicht is het mo
gelijk om voor dit soort bedrijven
in de toekomst, meer dan voorheen,
aangepaste vestigingspunten te cre-
eren in de woongebieden. Het gaat
hier meestal om „schone" bedrij
ven, die zeer wel in een woonwijk
passen.
Ten aanzien van de groep am
bachtsbedrijven, die een tussen
schakel vormen in het productie
proces en niet rechtstreeks leveren
aan de consument, biedt het indus
trieterrein vaak de meest adequate
oplossing", aldus de lieer Timmer
mans, die tenslotte iedereen dankte
voor zijn medewerking in het af
gelopen jaar.
Blijkens mededelingen van Neder
landse vleesexporteurs, zijn op het
ogenblik ongeveer 400 ton Neder
lands vlees de Belgisch-Franse grens
teruggestuurd. Maandagavond werd
een Frans invoerverbod voor Neder
lands vlees van kracht in verband met
het mond- en klauwzeer. De grens
zou om zeven uur sluiten. Inmiddels
was nog een groot aantal Nederland
se koelauto's met vlees naar Frank
rijk onderweg. Een 40-tal daarvan
had vóór zeven uur de Belgisch-Fran
se grens bij Menen-Haluin bereikt,
maar daar bleek het zo'n drukte te
zijn, dat de wagens niet tijdig door
de Franse douane konden worden af
gehandeld. Er werd eerst bericht dat
dit vlees doormocht maar later is het
toch teruggestuurd, met schade van
2 tot 3 miljoen. Dit in verband met
het mond- en klauwzeer in Overijssel.
Ook België, Duitsland en Engeland
hebben de invoer verboden.
Het aantal series in de Staatslo
terij mag worden uitgebreid. De
Tweede Kamer ging donderdag ak
koord met een voorstel om het ma
ximum op het aantal series op te
heffen.