waaLwijkse en LanqstR^atse couRArrt
Gebouw Hervormd Verenigingsleven in
Waalwijk reeds in gebruik genomen door
Protestantse Levenschool
SPELLINGSRAPPORT DOET STORM OPSTEKEN
„De doeane verbalizeerde een tweetal taksiesjofeurs
en hun kompanjon, die met hun driën enige akkuus,
felssen odeklonje en tekstiel (w.o. buustehouders en
bebiepiamaas) met een ziekeauto naar een antikwari-
aat in een Belgies kafee wilden ekspediëren." Zo dras
tisch wil de Nederlands-Belgische commissie voor de
spelling van de bastaardwoorden onze schrijfwijze
gaan herzien. Het zijn enige voorbeelden van de
vreemde woorden in onze taal, die na de spellingsher
vorming van 1954 nog nader zouden worden bezien.
In het befaamde groene boekje waren ze tot op heden
ongewijzigd overgenomen met een tweede vorm als
keuzemogelijkheid. Maar juist door die vrije keuze
ontstonden de uiteenlopende meningen en schriif-
wijzen.
Hoe ver is
„zo ver mogelijk?"
Logica gevraagd
Uit het verre Oosten
Nu grafschennis
in Zeeland
Sjofeur en bebie
Cocktail en kokpit
Oioede punten
Noodzaak
Schoenfabriek in
Kaatsheuvel ontslaat
44 werknemers
Babymoord in
Tilburg opgelost
Korps leraren
Financiën
Onlusten in Spanje
Groot-seminarie
krijgt nieuwe
bestemming
Paus Paulus VI
waarschuwt weer
Fabrieken gesloten
in Tilburg en
Sas van Gent
Grote vraag naar
levensverzekeringen
in 1966
MAANDAG 17 APRIL 1967 «se jaakuajsu JNo. 31
De tcho van het Zuióen
88e JAARGANG No. 31
Uitgever
Waalwijksche Stoomdrukkerij
Antoon Tielen
Hoofdredacteur JAN TIELEN
Gironummer 1069687
Dit blad verschijnt 2x per week
Losse nummers 20 cent
Abonnement
p. week (0,28+ 2 ct. inc.k.) ƒ0,30
p. mnd. (1,20+10 ct. inc.k.) ƒ1,30
p. kwrt. (3,40+10 ct. inc.k.) 3,50
p. kwrt. p. post 4,— bij girobetaling
(bij incasso p. postkwit. 75 ct. extra)
Advertentieprijs: 14 cent per mm.
Contractadvertenties: speciaal tarief
Opgericht 1878
Bureaus Grotestraat 205, Waalwijk Tel. 04160-2621 Kaatsheuvel: Dr. van Beurdenstraat 8, tel. 04167-2002
Telegram-adres „ECHO"
De bastaardwoorden in Nederlands jasjes...
De commissie voor de spelling van
de bastaardwoorden kreeg de op
dracht, te adviseren op welke wijze,
in afwijking van de woordenlijst, een
spelling van bastaardwoorden kan
worden bereikt, waarbij een zo kon-
hekwent mogelijke opzet in fonologi
sche zin en een zo ver mogelijk gaan
de vernederlandsing wordt nage
streefd. Wij moeten de Belgische en
Nederlandse leden van de commissie
toegeven, dat zij metterdaad konse-
kwent te werk zijn gegaan. Niet al
leen hebben zij getracht bepaalde
vreemde klanken steeds op eenzelfde
wijze in Nederlandse letters vast te
leggen, maar bovendien hebben zij de
regel willen doortrekken, door da>n
tevens voor de bestaande spelling van
1954 kleine wijzigingen voor te stel
len, opdat er een zelfde gedragslijn
kan worden toegepast bij de woorden
die reeds in de woordenlijst waren
opgenomen. Men kan echter van me
ning verschillen over de uitleg, welke
de commissie gegeven heeft aan de
woorden ,,een zo ver mogelijk gaande
vernederlandsing" in haar opdracht.
Want hoe ver strekt „zo ver moge
lijk"?
Ieder die beseft dat een schijfwijze
zich moet aanpassen bij de gesproken
taal, teneinde niet op de duur een to
taal afwijkend beeld te krijgen van de
werkelijkheid, zal er wel akkoord
mee gaan, dat nu en dan wijzigingen
worden aangebracht in de spelling.
Kranten, boeken en tijdschriften van
vandaag laten zich dank zij deze aan
passing gemakkelijker lezen dan die
van 25 en zeker dan die van 50 jaar
terug. En het is voor degenen die de
President Johnsen heeft de Ame
rikaanse piloten verboden vliegvel
den voor straaljagers in Noord-
Vietnam te bomdarderen. Ook moe
ten zij uit de buurt blijven van
Hanoi en de haven Haip'hong en is
een bufferzone bepaald langs de
Noord-vietnamese grens met China.
Amerikaanse oorlogsschepen heb
ben bevel gekregen slechts het zui
delijke deel van Noord-Vietnam te
beschieten.
Het ministerie van defensie heeft
de marine verboden doelen te bom
barderen ten noorden van de twin
tigste breedtegraad. Hierdoor blijft
de belangrijkste Noordvietnamese
haven Haiphong buiten schot, ter
wijl juist hier veel Russische en
Chinese oorlogsgoederen aankomen.
De legerleiding heeft maanden lang
bepleit Haiphong te bombarderen of
te blokkeren.
De geheimzinnige gravenschen-
der heeft donderdag opnieuw nu
in Zeeland toegeslagen. Op een
kerkhof in Goes schreef hij zijn'sa
tansleuzen op 30 grafmonumeiiten.
Voorts reageerde de al bijna een
jaar ongrijpbare schender tegen de
activiteiten van Simon Wiesenthal
door verwensingen aan diens adres
op de grafstenen te kladden. In de
zelfde nacht bezocht hij ook de al
gemene begraafplaats in Middel
burg. Daar werd een 40-tal graven
deels van in de Tweede Wereld
oorlog gesneuvelde militairen be
klad en, verwoest. Ook in het Noor
den is men begonnen
huidige spelling precies volgens het
(gorene) boekje willen schrijven, on
begrijpelijk, waarom criticus met een
c en kritiek met een k moet worden
gespeld; sekse en sekte bij voorkeur
met een ks, maar sector en secuur
met een c worden geschreven; goede
morgen zonder n en goedendag met
een n en bessenjam naast bessesap
voorkomen
Menigeen zal zich ook wel kunnen
neerleggen bij de spelling Belgies
i.p.v. Belgisch, lantaren i.p.v. lan-
lantaarn, tuis i.p.v. thuis, kniën i.p.v.
knieën en boekekast i.p.v. boekenkast.
Zelfs lornjet en sinjeur kunnen er
mee door, omdat we toch al schreven
banjo i.p.v. bagno. Konsekwent is 't
inderdaad dan ook kompanjon en be-
sonjes te schrijven.
Gëheel anders ligt het met de woor
den als chauffeur en baby, cachot en
chapiter. De commissie is progressief
te werk gegaan en heeft geredeneerd
als we iets aan zulke woorden willen
doen, moeten we het goed doen. Geen
half werk als babie, maar dan ook
de hoorbare ee-klank geschreven. Re
sultaat: bebie. In dezelfde lijn door
redenerend moet tram trem worden
en café kafee, diner dinee, jury jurie,
taxi taksie en hyacint hiasint. De
Franse klinkercombinatie eau wordt
dan definitief door een o vervangen
in woorden als buro, kado, frikando,
nivo en plato (schotel). Klap op de
vuurpeil vormt hier de constructie
odeklonje uit eau-de-cologne
En alhiewel de commissie zelf de re
gel opstelde in woorden met au die
worden uitgfesproken met oo-klank,
geen verandering aan te brengen,
wordt 'n onlogische uitzondering ge
maakt voor chauffeur, dat men tot
sjofeur vervormt. Al even onprettig
doen de andere wijzigingen van de Ch
in sj aan als we de voorbeelden kas-
jot, sjapieter en sjampetter zien
staan.
Niet alle bastaardwoorden komen
ender het mes. De cocktail wordt nog
geen kokteel, de airedale terriers geen
erdeelterriejer, compote geen kompot
en bouillon geen boeljon, alhoewel
cockpit wel kokpit wordt, prae wel
pree, quasie wel kwazi, oecumenisch
wel eukumenies. De scheidslijn is
hier uiterst vaag en zal velen niet
duidelijk zijn. Wanneer blijft een
leenwoord als „buitenlands woord"
ongewijzigd en wanneer zal het als
bastaardwoord onder de regels voor
de transliteratie gaan vallen? Waarom
mag de Franse haché als Nederland
se hasjee op tafel komen, maar blijft
de in Nederland zelf geweckte groen
te als buitenlandse weck gespeld? Bij
de rechtbank blijf subsidiair staan,
maar verandert requisitoir in rekwi-
zitoor. Waarom daar wel de oi in oo
verandert en niet de au die veel dui
delijker als oo-klank te boek staat in
auto, is niet duidelijk. Bij vele regels
en de daarbij gegeven toelichting van
de commissie zouden zij grote vraag
tekens willen plaatsen.
Belangrijke verbeteringen zijn even
wel de uitvoerige voorschriften voor
de hoofdletters, de z inplaats van 'n
s als in de uitsprcMk van een woord
de z wordt gehoofd (hetgeen de slor
dige uitspraak kan helpen tegengaan),
de meervouds-, genitief- en verklei
ningsuitgang door verdubbeling van
de laatste klinker (zebra - zebraas, pi
ano - pianootje, Pompejies onder
gang) en de verbanning van onneder-
landse lettercombinaties zoals de cqu,
de cch, de sc en bijv. de xc.
Wij kunnen ook vrede hebben met
het schrappen van de y en de eau,
maar menen dat de au hier toch zo is
ingeburgerd, dat woorden als chauf
feur niet behoeven te worden gewij
zigd. Vervanging van de ch door sj
met als gevolg woorden als sjokola,
kasjot, marsjeren en hasjee zal voor
velen beslist te ver gaan. Overigens
zijn aangetekend dat ook het uitban
nen van de x tot vreemde gevolgen
kan lijden. Eksamen en maksimum lij
ken aanvaardbaar, maar hoe staat het
met tekstiel, ksilofoon
Toch zal er iets moeten gebeuren.
Voor het onderwijs is beslist een lo
gisch doordacht en konsekwent door
gevoerd aantal spellingsregels nodig,
want de laatste 13 jaren heerst er
werkelijk een chaos. Van vele be
staande voorschriften kunnen de lera
ren geen verklaring geven en voor 'n
behoorlijk taalonderricht kon geen be
langstelling meer worden opgewekt.
Zeer waarschijnlijk zullen nog wel
wijzigingen in de voorstellen van de
commissie worden aangebracht. De
meerderheid in de Tweede en vooral
in de Eerste Kamer is niet zo pro
gressief als de taalkundigen die het
rapport opstelden. Maar een deel van
't belangrijke werkstuk kan mogelijk
worden aanvaard. Moet zelfs Worden
aanvaard, indien wij tenminste weer
eenheid willen brengen in onze
schrijftaal en begrijpelijk Nederlands
willen laten onderwijzen op onze
scholen. Blijven we voortsukkelen
met een halslachtige spellingswet en
een inkonsekwente woordenlijst van
1954, dan is de ellende over enkele
jaren niet meer te overzien.
De firma A.C. Stokkermans-Siegl
fabrikant van damesschoenen
in Kaatsheuvel heeft 21 werkne
mers ontslagen. Aan hef einde van
deze week sluif voor hen de poort.
Vandaag wordt er tevens uitspraak
gedaan in de aangevraagde surséan
ce van betaling. Daarmee zal waar
schijnlijk ook het lot van de andere
44 personeelsleden worden bepaald.
Al geruime tijd geleden besloot
de directie een afvloeiingregeling
te beginnen. Personeel, dat vertrok
of door pensionering afscheid nam
werd niet vervangen. Als onder
grond voor de huidige situatie
noemt de directie de sterk terugge
lopen export van het produkt naar
Duitsland door een enorme concur
rentie op de Westduitse markt,
1 waar een zeer belangrijk deel van
i de produktie op afgestemd was. 10
van de ontslagen personeelsleden
hebben inmiddels elders werk ge
vonden. Gewestelijk Arbeidsbureau
en vakbonden werden in de ontslag-
aanvragen gekend.
Na ruim twee weken heeft de
Tilburgse recherche de moord op 'n
pasgeboren baby, die in een plastic
zak in de Oude Ley werd gevonden,
opgelost. De 31-jarige serveerster
L. den O., die sinds enkele jaren in
Tilburg op kamers woont, is in ar
rest gesteld.
Hoewel de officiële opening van het Hervormd Gemeenschapshuis
pas in juni a.s. zal plaats hebben is dit gebouw aan de Blijde In-
comstelaan in Waalwijk-Zuid door de eerstejaars van de protes
tantse Levensschool in de afgelopen week reeds in gebruik genomen.
Met een klein feestje is het prachtig gelegen complex ingewijd. De
Protestantse Levensschool „Waalwijk" gaat uit van de Stchting
Vorming Bedrijfsjeugd 's Hertogenbosch en Omstreken. Sedert
oktober 1966 draait deze dependance van Den Bosch al in het cen
trum van de Langstraat nl. in de oude openbare lagere school aan
de Stationsstraat. Voorlopig wordt het nieuwe gebouw maar voor
twee dagen door de protestantse levensschool in beslag genomen,
doch vanaf september voorziet het rooster in vier schooldagen.
Men is thans nog volop bezig met
de werving van geïnteresseerden on
der de werkende jeugd, vandaar dat
de officiële opening pas in juni zal
plaats hebben. Op dit ogenblik komen
in de Waalwijkse Levensschool twee
groepen van 14 jongens één dag in
de week bijeen. De tweedejaars leer
lingen zijn nog in Den Bosch gehuis
vest. Tot september zal de leerlingen
werving zich nog beperken tot de
Langstraat, maar zal zich dan uitbrei
den tot het Land van Heusden en Al-
tena en naar verwachting zullen dan
vier of vijf groepen moeten worden
gehuisvest.
De combinatie Hervormd vereni
gingsgebouw en Protestantse Levens
school is uniek voor de wijde omge
ving. De inmiddels vertrokken ds
Breeuwsma nam het initiatief tot rea
lisering van dit gebouw en mocht de
eerste aanloop dan misschien wat po
ver zijn geweest, in de huidige acco-
modatie kan men beschikken over
werkruimten, die voldoen aan alle
eisen, die het moderne sociaal-peda
gogische werk stelt. Men heeft de be
schikking over een stafkamer, een
theorielokaal, 'n handenarbeidlokaal,
sportzaal, berging, douches, toiletten,
kleedruimte, keuken en grote hal;
derhalve voldoende ruimte om in de
toekomst twee groepen gelijktijdig op
te kunnen vangen. Hoewel de eerste
jaars uit twee groepen van 14 man
bestaan, is de wettelijke toegestane
groepswijdte 15 man. De leraar kan
dus met de jongens nauw contact
houden. Het maximum voor de 2e-
jaars is 12. De hele cursus duurt 2
jaar; met het 2e jaar vangt men aan
in september.
Het kleine groepsverband houdt
verband met het doel en de werkwij
ze van de school. De benaming school
kon echter beter „Vormingcentrum"
zijn. Men tracht nl. de jeugd die van
af de lagere school onvoorbereid in
het bedrijf komt te begeleiden, haar
karakter te vormen en hun vragen op
te lossen of te voorkomen. Dit geldt
vooral voorde jeugd tussen 14 en 17
jaar, die van de schoolbanken in de
fabriek gaat werken en voor een vak
opleiding geen belangstelling kan op
brengen. Deze jeugd wil men van de
éne kant op verantwoorde wijze zelf
standigheid en verantwoordelijkheid
bijbrengen en van de andere kant
voorkomen, dat deze jeugd een wil
loze consumptie-slaaf wordt en later
geen weg weet met de steeds aan
groeiende vrije tijd.
Door handvaardigheid en het aan
kweken van liefde voor de sport,
tracht men dit laatste op te vangen
en door het vak maatschappijleer
hoopt men de volwassenheid van de
jonge werknemer te vergroten.
Het belang van dit werk is door
de overheid onderstreept, die een
voorwaardelijk arbeidsverbod instelde
dat inhoudt, dat de 14-jarigen niet
langer dan 32 uur mogen werken en
verplicht zijn één dag per week of
wel een vakopleiding op een levens
school te bezoeken, waar zo min mo
gelijk zituren worden gegeven, doch
sterk de nadruk wordt gelegd op de
vormende waarde van samendoen,
teamsport, samen werken, samen
praten en samen luisteren.
Voorlopig bestaat het lerarencorps
uit twee personen, waarvan de heer
J. W. Eising de hoofdleider is. De
heer Eising was voorheen clubleider
in Den Haag en sportleider. De ove
rige docenten wiorden geleend van de
twee andere protestantse levensscho
len in Brabant, Den Bosch en Eind
hoven. De Langstraatse protestantse
jeugd ging aanvankelijk of naar Den
Bosch ofwel naar de Katholieke Le-
vensséholen. Dit laatste vond men
niet gewenst en het reizen naar Den
Bosch vond men te kostbaar en het
was daarom, dat de Stichting „Vor
ming Bedrijfsjeugd 's Hertogenbosch
e.o." besloot een streekschool te ves
tigen in Waalwijk, die aanvankelijk
werd ondergebracht in de oude open
bare school in de Stationsstraat.
Hoewel de jeugd zich bij deze
bouwval snel aanpaste, volgens de
voorzitter van de Stichting „Protes
tantse Levensschool Waalwijk" de
heer H. H. de Rooij, besloot deze
stichting toch, onderverhuurder te
worden van het Hervormde Gemeen
schapshuis dat de Stichting Her
vormd Verenigingsleven op stapel had
staan.
Voor 80 procent wordt het werk
van de Levensschool door de overheid
gesubsidieerd, want financieel komt
men niet helemaal rond. Het bedrijfs
leven betaalt per leerling een rond
bedrag 'en de leerlingen betalen f. 1,-
lesgeld per week en daarnaast dragen
zij bij aan excursie's. Het overige
echter zal door de protestantse ge
meenschap moeten worden opge
bracht.
De leerlingen komen behalve uit
Waalwijk ook uit Sprang-Capelle,
's Gravenmoer, Gee'rtruidenberg en
Waspik. Na het gereedkomen van de
brug bij Drongelen verwacht men ook
veel belangstelling uit het Land van
Heusden en Altena. Het Gemeen
schapshuis is in de avonduren be
stemd voor het protestantse vereni
gingsleven. De leiding hiervan is in
handen van dominee Kroes, de opvol
ger van de promoter van 't plan voor
het Hervormd Gemeenschapshuis, ds
Breeuwsma. Ds Kroes, die ervaren is
in het open jeugdwerk in Limburg,
wil zo min mogelijk een opgelegd
programma voor de jeugd, doch mo
gelijkheden waaruit de jeugd zelf een
keuze kan doen. Hierbij denkt de do
minee aan drie jeugdsociëteiten voor
12 - 15, 15 - 18 en boven de 18 jaar,
die in de sporthal, volleybal, badmin
ton, tafeltennis en gymnastiek kunnen
beoefenen. In twee lokalen kunnen
o.a. amateur-fotografen, schakers en
filmers hun 'hobby beoefenen. De
akoestiekwand in de sporthal maakt
ook toneelmanifestaties mogelijk.
Verder loopt ds Kroes met plannen
rond, om het gebouw ook voor meis
jes aantrekkelijk te maken en is van
mening dat het gebouw zijn gemeen
schapsfunctie pas compleet zal kun
nen vervullen, als er ook een bejaar
densociëteit in kan worden geves
tigd. Al met al echter is de sport een
belangrijk onderdeel van het pro
gramma van de Protestantse Levens
school, die in Waalwijk e.o. in een
grote behoefte zal blijken te voor-
De politieke onrust in Spanje is
opnieuw geweldadig tot uitbarsting
gekomen. In Madrid vochten stu
denten met de politie. Zij eisen
vrije studentenverenigingen. In Bil
bao hielden 106 priesters een stille
protestmars tegen de jongste arres
taties van studenten en arbeiders,
het ontslag van arbeidersleiders en
wat zij noemen de „onderdrukking"
van Spanjaarden, die onafhanke
lijke ideeën hebben.
De Madrileense studenten beko
gelden agenten en patrouillewagens
met stenen. Zij werden uiteenge
dreven door charges van de bere
den politie en met behulp van ho
ge drukwaterkanonnen. Zeker 12
studenten werden gearresteerd. De
Spaanse regering heeft aangekon
digd, dat zij die de politie hebben
aangevallen, zullen worden berecht
door krijgsraden.
Hef bisdom Den Bosch heeft voor
het gebouwen-complex van het
Groot-Seminarie in Haaren, dat
tengevolge van de in Tilburg en
Nijmegen geconcentreerde priester
opleidingen (theologische studies)
zijn oorspronkelijke functie ver
liest, een nieuwe bestemming ge
vonden. De gebouwen zullen wor
den verhuurd aan de St. Jozef stich
ting in Den Bosch, die er zwakzin
nige kinderen in zal onderbrengen,
die afkomstig zij va het Observatie
centrum „De Hondsberg" in Oister-
wijk en die voor kortere of langere
tijd op plaatsing in een vervolg-
inrichting moeten wachten. Er is
plaats voor 300 kinderen.
De Paus heeft vorige week aan
het einde van de Italiaanse bisschop
penconferentie in Rome voor 250
bisschoppen weer eens gewezen op
de gevaren die de kerk bedreigen
vanuit bepaalde binnenkerkelijke
kringen, die in hun vernieuwings-
wil te ver gaan.
Een onderwerp dat al vaak door
de Paus is behandeld. Hij uitte zijn
bezorgdheid over het feit dat hij
aan deze gevaren ook Italië ziet
binnendringen. Hij zei o.a. d'at het
aan personen noch aan publicaties
ontbrak die „subjectieve stemmen"
ook in Italië kunnen verspreiden.
Hij spoorde de Italiaanse bisschop
pen aan rustig en oprecht voor de
ze dwalingen te waarschuwen.
Daarvoor ging de Paus in op de
verhouding tussen kerk en staat.
Een onderwerp dat door de januari-
rede van de Paus tegen de invoering
van de echtscheiding in Italië bij
zonder aktueel is geworden. Ken
nelijk ging het er de Paus om de
gemoederen gerust te stellen.
De produktie-eenheid van de tex
tielfabriek Texschelde N.V. in Sas
van Gent zal per 30 april worden ge
sloten. In totaal 190 werknemers
worden door deze maatregel werk
loos. De commerciële afdeling van 't
bedrijf, die aan 40 man werk ver
schaft, zal normaal blijven functione
ren. Als reden voor de sluiting wordt
„herstructuering in verband met het
volledig opengaan van de EEG-gren-
zen" genoemd.
In Tilburg is het besluit gevallen
dat de wollenstoffenfabriek van de
Vetewe aan de St. Josephstraat ge
sloten zal worden: 155 werknemers
worden hierdoor werkloos. In januari
van dit jaar moest de directie reeds
aan (eveneens) 155 werknemers ont
slag aanzeggen en de produktie van
wollen damesstoffen aanzienlijk in
krimpen.
Voorlopige cijfers van het Centraal
Bureau voor de Statistiek tonen aan
dat in 1966 voor een totaal verzekerd
bedrag van 11,9 miljard gulden aan
nieuwe levensverzekeringen tot stand
is gekomen. In 1965 was dit bijna
10,5 miljard gulden, zodat er een stij
ging van 1,4 miljard gulden of ruim
13 V2'% heeft plaatsgevonden.
In de sector kapitaalverzekeringen,
d.w.z. verzekeringen, die een uitke
ring-ineens garanderen, werden nieu
we verzekeringen afgesloten voor een
bedrag van 5,6 miljard gulden tegen
4,8 miljard gulden in 1965. Bij de
renteverzekeringen (periodieke uit
keringen) was dit 5,9 miljard gulden
(5,3 miljard in 1965) en in de sector
volksverzekeringen (kleine verzeke
ringen) 420 miljoen gulden tegen 399
miljoen in 1965.