waaLwijkse en LanqstR^atse couRArrt Gebouw Hervormd Verenigingsleven in Waalwijk reeds in gebruik genomen door Protestantse Levenschool SPELLINGSRAPPORT DOET STORM OPSTEKEN „De doeane verbalizeerde een tweetal taksiesjofeurs en hun kompanjon, die met hun driën enige akkuus, felssen odeklonje en tekstiel (w.o. buustehouders en bebiepiamaas) met een ziekeauto naar een antikwari- aat in een Belgies kafee wilden ekspediëren." Zo dras tisch wil de Nederlands-Belgische commissie voor de spelling van de bastaardwoorden onze schrijfwijze gaan herzien. Het zijn enige voorbeelden van de vreemde woorden in onze taal, die na de spellingsher vorming van 1954 nog nader zouden worden bezien. In het befaamde groene boekje waren ze tot op heden ongewijzigd overgenomen met een tweede vorm als keuzemogelijkheid. Maar juist door die vrije keuze ontstonden de uiteenlopende meningen en schriif- wijzen. Hoe ver is „zo ver mogelijk?" Logica gevraagd Uit het verre Oosten Nu grafschennis in Zeeland Sjofeur en bebie Cocktail en kokpit Oioede punten Noodzaak Schoenfabriek in Kaatsheuvel ontslaat 44 werknemers Babymoord in Tilburg opgelost Korps leraren Financiën Onlusten in Spanje Groot-seminarie krijgt nieuwe bestemming Paus Paulus VI waarschuwt weer Fabrieken gesloten in Tilburg en Sas van Gent Grote vraag naar levensverzekeringen in 1966 MAANDAG 17 APRIL 1967 «se jaakuajsu JNo. 31 De tcho van het Zuióen 88e JAARGANG No. 31 Uitgever Waalwijksche Stoomdrukkerij Antoon Tielen Hoofdredacteur JAN TIELEN Gironummer 1069687 Dit blad verschijnt 2x per week Losse nummers 20 cent Abonnement p. week (0,28+ 2 ct. inc.k.) ƒ0,30 p. mnd. (1,20+10 ct. inc.k.) ƒ1,30 p. kwrt. (3,40+10 ct. inc.k.) 3,50 p. kwrt. p. post 4,— bij girobetaling (bij incasso p. postkwit. 75 ct. extra) Advertentieprijs: 14 cent per mm. Contractadvertenties: speciaal tarief Opgericht 1878 Bureaus Grotestraat 205, Waalwijk Tel. 04160-2621 Kaatsheuvel: Dr. van Beurdenstraat 8, tel. 04167-2002 Telegram-adres „ECHO" De bastaardwoorden in Nederlands jasjes... De commissie voor de spelling van de bastaardwoorden kreeg de op dracht, te adviseren op welke wijze, in afwijking van de woordenlijst, een spelling van bastaardwoorden kan worden bereikt, waarbij een zo kon- hekwent mogelijke opzet in fonologi sche zin en een zo ver mogelijk gaan de vernederlandsing wordt nage streefd. Wij moeten de Belgische en Nederlandse leden van de commissie toegeven, dat zij metterdaad konse- kwent te werk zijn gegaan. Niet al leen hebben zij getracht bepaalde vreemde klanken steeds op eenzelfde wijze in Nederlandse letters vast te leggen, maar bovendien hebben zij de regel willen doortrekken, door da>n tevens voor de bestaande spelling van 1954 kleine wijzigingen voor te stel len, opdat er een zelfde gedragslijn kan worden toegepast bij de woorden die reeds in de woordenlijst waren opgenomen. Men kan echter van me ning verschillen over de uitleg, welke de commissie gegeven heeft aan de woorden ,,een zo ver mogelijk gaande vernederlandsing" in haar opdracht. Want hoe ver strekt „zo ver moge lijk"? Ieder die beseft dat een schijfwijze zich moet aanpassen bij de gesproken taal, teneinde niet op de duur een to taal afwijkend beeld te krijgen van de werkelijkheid, zal er wel akkoord mee gaan, dat nu en dan wijzigingen worden aangebracht in de spelling. Kranten, boeken en tijdschriften van vandaag laten zich dank zij deze aan passing gemakkelijker lezen dan die van 25 en zeker dan die van 50 jaar terug. En het is voor degenen die de President Johnsen heeft de Ame rikaanse piloten verboden vliegvel den voor straaljagers in Noord- Vietnam te bomdarderen. Ook moe ten zij uit de buurt blijven van Hanoi en de haven Haip'hong en is een bufferzone bepaald langs de Noord-vietnamese grens met China. Amerikaanse oorlogsschepen heb ben bevel gekregen slechts het zui delijke deel van Noord-Vietnam te beschieten. Het ministerie van defensie heeft de marine verboden doelen te bom barderen ten noorden van de twin tigste breedtegraad. Hierdoor blijft de belangrijkste Noordvietnamese haven Haiphong buiten schot, ter wijl juist hier veel Russische en Chinese oorlogsgoederen aankomen. De legerleiding heeft maanden lang bepleit Haiphong te bombarderen of te blokkeren. De geheimzinnige gravenschen- der heeft donderdag opnieuw nu in Zeeland toegeslagen. Op een kerkhof in Goes schreef hij zijn'sa tansleuzen op 30 grafmonumeiiten. Voorts reageerde de al bijna een jaar ongrijpbare schender tegen de activiteiten van Simon Wiesenthal door verwensingen aan diens adres op de grafstenen te kladden. In de zelfde nacht bezocht hij ook de al gemene begraafplaats in Middel burg. Daar werd een 40-tal graven deels van in de Tweede Wereld oorlog gesneuvelde militairen be klad en, verwoest. Ook in het Noor den is men begonnen huidige spelling precies volgens het (gorene) boekje willen schrijven, on begrijpelijk, waarom criticus met een c en kritiek met een k moet worden gespeld; sekse en sekte bij voorkeur met een ks, maar sector en secuur met een c worden geschreven; goede morgen zonder n en goedendag met een n en bessenjam naast bessesap voorkomen Menigeen zal zich ook wel kunnen neerleggen bij de spelling Belgies i.p.v. Belgisch, lantaren i.p.v. lan- lantaarn, tuis i.p.v. thuis, kniën i.p.v. knieën en boekekast i.p.v. boekenkast. Zelfs lornjet en sinjeur kunnen er mee door, omdat we toch al schreven banjo i.p.v. bagno. Konsekwent is 't inderdaad dan ook kompanjon en be- sonjes te schrijven. Gëheel anders ligt het met de woor den als chauffeur en baby, cachot en chapiter. De commissie is progressief te werk gegaan en heeft geredeneerd als we iets aan zulke woorden willen doen, moeten we het goed doen. Geen half werk als babie, maar dan ook de hoorbare ee-klank geschreven. Re sultaat: bebie. In dezelfde lijn door redenerend moet tram trem worden en café kafee, diner dinee, jury jurie, taxi taksie en hyacint hiasint. De Franse klinkercombinatie eau wordt dan definitief door een o vervangen in woorden als buro, kado, frikando, nivo en plato (schotel). Klap op de vuurpeil vormt hier de constructie odeklonje uit eau-de-cologne En alhiewel de commissie zelf de re gel opstelde in woorden met au die worden uitgfesproken met oo-klank, geen verandering aan te brengen, wordt 'n onlogische uitzondering ge maakt voor chauffeur, dat men tot sjofeur vervormt. Al even onprettig doen de andere wijzigingen van de Ch in sj aan als we de voorbeelden kas- jot, sjapieter en sjampetter zien staan. Niet alle bastaardwoorden komen ender het mes. De cocktail wordt nog geen kokteel, de airedale terriers geen erdeelterriejer, compote geen kompot en bouillon geen boeljon, alhoewel cockpit wel kokpit wordt, prae wel pree, quasie wel kwazi, oecumenisch wel eukumenies. De scheidslijn is hier uiterst vaag en zal velen niet duidelijk zijn. Wanneer blijft een leenwoord als „buitenlands woord" ongewijzigd en wanneer zal het als bastaardwoord onder de regels voor de transliteratie gaan vallen? Waarom mag de Franse haché als Nederland se hasjee op tafel komen, maar blijft de in Nederland zelf geweckte groen te als buitenlandse weck gespeld? Bij de rechtbank blijf subsidiair staan, maar verandert requisitoir in rekwi- zitoor. Waarom daar wel de oi in oo verandert en niet de au die veel dui delijker als oo-klank te boek staat in auto, is niet duidelijk. Bij vele regels en de daarbij gegeven toelichting van de commissie zouden zij grote vraag tekens willen plaatsen. Belangrijke verbeteringen zijn even wel de uitvoerige voorschriften voor de hoofdletters, de z inplaats van 'n s als in de uitsprcMk van een woord de z wordt gehoofd (hetgeen de slor dige uitspraak kan helpen tegengaan), de meervouds-, genitief- en verklei ningsuitgang door verdubbeling van de laatste klinker (zebra - zebraas, pi ano - pianootje, Pompejies onder gang) en de verbanning van onneder- landse lettercombinaties zoals de cqu, de cch, de sc en bijv. de xc. Wij kunnen ook vrede hebben met het schrappen van de y en de eau, maar menen dat de au hier toch zo is ingeburgerd, dat woorden als chauf feur niet behoeven te worden gewij zigd. Vervanging van de ch door sj met als gevolg woorden als sjokola, kasjot, marsjeren en hasjee zal voor velen beslist te ver gaan. Overigens zijn aangetekend dat ook het uitban nen van de x tot vreemde gevolgen kan lijden. Eksamen en maksimum lij ken aanvaardbaar, maar hoe staat het met tekstiel, ksilofoon Toch zal er iets moeten gebeuren. Voor het onderwijs is beslist een lo gisch doordacht en konsekwent door gevoerd aantal spellingsregels nodig, want de laatste 13 jaren heerst er werkelijk een chaos. Van vele be staande voorschriften kunnen de lera ren geen verklaring geven en voor 'n behoorlijk taalonderricht kon geen be langstelling meer worden opgewekt. Zeer waarschijnlijk zullen nog wel wijzigingen in de voorstellen van de commissie worden aangebracht. De meerderheid in de Tweede en vooral in de Eerste Kamer is niet zo pro gressief als de taalkundigen die het rapport opstelden. Maar een deel van 't belangrijke werkstuk kan mogelijk worden aanvaard. Moet zelfs Worden aanvaard, indien wij tenminste weer eenheid willen brengen in onze schrijftaal en begrijpelijk Nederlands willen laten onderwijzen op onze scholen. Blijven we voortsukkelen met een halslachtige spellingswet en een inkonsekwente woordenlijst van 1954, dan is de ellende over enkele jaren niet meer te overzien. De firma A.C. Stokkermans-Siegl fabrikant van damesschoenen in Kaatsheuvel heeft 21 werkne mers ontslagen. Aan hef einde van deze week sluif voor hen de poort. Vandaag wordt er tevens uitspraak gedaan in de aangevraagde surséan ce van betaling. Daarmee zal waar schijnlijk ook het lot van de andere 44 personeelsleden worden bepaald. Al geruime tijd geleden besloot de directie een afvloeiingregeling te beginnen. Personeel, dat vertrok of door pensionering afscheid nam werd niet vervangen. Als onder grond voor de huidige situatie noemt de directie de sterk terugge lopen export van het produkt naar Duitsland door een enorme concur rentie op de Westduitse markt, 1 waar een zeer belangrijk deel van i de produktie op afgestemd was. 10 van de ontslagen personeelsleden hebben inmiddels elders werk ge vonden. Gewestelijk Arbeidsbureau en vakbonden werden in de ontslag- aanvragen gekend. Na ruim twee weken heeft de Tilburgse recherche de moord op 'n pasgeboren baby, die in een plastic zak in de Oude Ley werd gevonden, opgelost. De 31-jarige serveerster L. den O., die sinds enkele jaren in Tilburg op kamers woont, is in ar rest gesteld. Hoewel de officiële opening van het Hervormd Gemeenschapshuis pas in juni a.s. zal plaats hebben is dit gebouw aan de Blijde In- comstelaan in Waalwijk-Zuid door de eerstejaars van de protes tantse Levensschool in de afgelopen week reeds in gebruik genomen. Met een klein feestje is het prachtig gelegen complex ingewijd. De Protestantse Levensschool „Waalwijk" gaat uit van de Stchting Vorming Bedrijfsjeugd 's Hertogenbosch en Omstreken. Sedert oktober 1966 draait deze dependance van Den Bosch al in het cen trum van de Langstraat nl. in de oude openbare lagere school aan de Stationsstraat. Voorlopig wordt het nieuwe gebouw maar voor twee dagen door de protestantse levensschool in beslag genomen, doch vanaf september voorziet het rooster in vier schooldagen. Men is thans nog volop bezig met de werving van geïnteresseerden on der de werkende jeugd, vandaar dat de officiële opening pas in juni zal plaats hebben. Op dit ogenblik komen in de Waalwijkse Levensschool twee groepen van 14 jongens één dag in de week bijeen. De tweedejaars leer lingen zijn nog in Den Bosch gehuis vest. Tot september zal de leerlingen werving zich nog beperken tot de Langstraat, maar zal zich dan uitbrei den tot het Land van Heusden en Al- tena en naar verwachting zullen dan vier of vijf groepen moeten worden gehuisvest. De combinatie Hervormd vereni gingsgebouw en Protestantse Levens school is uniek voor de wijde omge ving. De inmiddels vertrokken ds Breeuwsma nam het initiatief tot rea lisering van dit gebouw en mocht de eerste aanloop dan misschien wat po ver zijn geweest, in de huidige acco- modatie kan men beschikken over werkruimten, die voldoen aan alle eisen, die het moderne sociaal-peda gogische werk stelt. Men heeft de be schikking over een stafkamer, een theorielokaal, 'n handenarbeidlokaal, sportzaal, berging, douches, toiletten, kleedruimte, keuken en grote hal; derhalve voldoende ruimte om in de toekomst twee groepen gelijktijdig op te kunnen vangen. Hoewel de eerste jaars uit twee groepen van 14 man bestaan, is de wettelijke toegestane groepswijdte 15 man. De leraar kan dus met de jongens nauw contact houden. Het maximum voor de 2e- jaars is 12. De hele cursus duurt 2 jaar; met het 2e jaar vangt men aan in september. Het kleine groepsverband houdt verband met het doel en de werkwij ze van de school. De benaming school kon echter beter „Vormingcentrum" zijn. Men tracht nl. de jeugd die van af de lagere school onvoorbereid in het bedrijf komt te begeleiden, haar karakter te vormen en hun vragen op te lossen of te voorkomen. Dit geldt vooral voorde jeugd tussen 14 en 17 jaar, die van de schoolbanken in de fabriek gaat werken en voor een vak opleiding geen belangstelling kan op brengen. Deze jeugd wil men van de éne kant op verantwoorde wijze zelf standigheid en verantwoordelijkheid bijbrengen en van de andere kant voorkomen, dat deze jeugd een wil loze consumptie-slaaf wordt en later geen weg weet met de steeds aan groeiende vrije tijd. Door handvaardigheid en het aan kweken van liefde voor de sport, tracht men dit laatste op te vangen en door het vak maatschappijleer hoopt men de volwassenheid van de jonge werknemer te vergroten. Het belang van dit werk is door de overheid onderstreept, die een voorwaardelijk arbeidsverbod instelde dat inhoudt, dat de 14-jarigen niet langer dan 32 uur mogen werken en verplicht zijn één dag per week of wel een vakopleiding op een levens school te bezoeken, waar zo min mo gelijk zituren worden gegeven, doch sterk de nadruk wordt gelegd op de vormende waarde van samendoen, teamsport, samen werken, samen praten en samen luisteren. Voorlopig bestaat het lerarencorps uit twee personen, waarvan de heer J. W. Eising de hoofdleider is. De heer Eising was voorheen clubleider in Den Haag en sportleider. De ove rige docenten wiorden geleend van de twee andere protestantse levensscho len in Brabant, Den Bosch en Eind hoven. De Langstraatse protestantse jeugd ging aanvankelijk of naar Den Bosch ofwel naar de Katholieke Le- vensséholen. Dit laatste vond men niet gewenst en het reizen naar Den Bosch vond men te kostbaar en het was daarom, dat de Stichting „Vor ming Bedrijfsjeugd 's Hertogenbosch e.o." besloot een streekschool te ves tigen in Waalwijk, die aanvankelijk werd ondergebracht in de oude open bare school in de Stationsstraat. Hoewel de jeugd zich bij deze bouwval snel aanpaste, volgens de voorzitter van de Stichting „Protes tantse Levensschool Waalwijk" de heer H. H. de Rooij, besloot deze stichting toch, onderverhuurder te worden van het Hervormde Gemeen schapshuis dat de Stichting Her vormd Verenigingsleven op stapel had staan. Voor 80 procent wordt het werk van de Levensschool door de overheid gesubsidieerd, want financieel komt men niet helemaal rond. Het bedrijfs leven betaalt per leerling een rond bedrag 'en de leerlingen betalen f. 1,- lesgeld per week en daarnaast dragen zij bij aan excursie's. Het overige echter zal door de protestantse ge meenschap moeten worden opge bracht. De leerlingen komen behalve uit Waalwijk ook uit Sprang-Capelle, 's Gravenmoer, Gee'rtruidenberg en Waspik. Na het gereedkomen van de brug bij Drongelen verwacht men ook veel belangstelling uit het Land van Heusden en Altena. Het Gemeen schapshuis is in de avonduren be stemd voor het protestantse vereni gingsleven. De leiding hiervan is in handen van dominee Kroes, de opvol ger van de promoter van 't plan voor het Hervormd Gemeenschapshuis, ds Breeuwsma. Ds Kroes, die ervaren is in het open jeugdwerk in Limburg, wil zo min mogelijk een opgelegd programma voor de jeugd, doch mo gelijkheden waaruit de jeugd zelf een keuze kan doen. Hierbij denkt de do minee aan drie jeugdsociëteiten voor 12 - 15, 15 - 18 en boven de 18 jaar, die in de sporthal, volleybal, badmin ton, tafeltennis en gymnastiek kunnen beoefenen. In twee lokalen kunnen o.a. amateur-fotografen, schakers en filmers hun 'hobby beoefenen. De akoestiekwand in de sporthal maakt ook toneelmanifestaties mogelijk. Verder loopt ds Kroes met plannen rond, om het gebouw ook voor meis jes aantrekkelijk te maken en is van mening dat het gebouw zijn gemeen schapsfunctie pas compleet zal kun nen vervullen, als er ook een bejaar densociëteit in kan worden geves tigd. Al met al echter is de sport een belangrijk onderdeel van het pro gramma van de Protestantse Levens school, die in Waalwijk e.o. in een grote behoefte zal blijken te voor- De politieke onrust in Spanje is opnieuw geweldadig tot uitbarsting gekomen. In Madrid vochten stu denten met de politie. Zij eisen vrije studentenverenigingen. In Bil bao hielden 106 priesters een stille protestmars tegen de jongste arres taties van studenten en arbeiders, het ontslag van arbeidersleiders en wat zij noemen de „onderdrukking" van Spanjaarden, die onafhanke lijke ideeën hebben. De Madrileense studenten beko gelden agenten en patrouillewagens met stenen. Zij werden uiteenge dreven door charges van de bere den politie en met behulp van ho ge drukwaterkanonnen. Zeker 12 studenten werden gearresteerd. De Spaanse regering heeft aangekon digd, dat zij die de politie hebben aangevallen, zullen worden berecht door krijgsraden. Hef bisdom Den Bosch heeft voor het gebouwen-complex van het Groot-Seminarie in Haaren, dat tengevolge van de in Tilburg en Nijmegen geconcentreerde priester opleidingen (theologische studies) zijn oorspronkelijke functie ver liest, een nieuwe bestemming ge vonden. De gebouwen zullen wor den verhuurd aan de St. Jozef stich ting in Den Bosch, die er zwakzin nige kinderen in zal onderbrengen, die afkomstig zij va het Observatie centrum „De Hondsberg" in Oister- wijk en die voor kortere of langere tijd op plaatsing in een vervolg- inrichting moeten wachten. Er is plaats voor 300 kinderen. De Paus heeft vorige week aan het einde van de Italiaanse bisschop penconferentie in Rome voor 250 bisschoppen weer eens gewezen op de gevaren die de kerk bedreigen vanuit bepaalde binnenkerkelijke kringen, die in hun vernieuwings- wil te ver gaan. Een onderwerp dat al vaak door de Paus is behandeld. Hij uitte zijn bezorgdheid over het feit dat hij aan deze gevaren ook Italië ziet binnendringen. Hij zei o.a. d'at het aan personen noch aan publicaties ontbrak die „subjectieve stemmen" ook in Italië kunnen verspreiden. Hij spoorde de Italiaanse bisschop pen aan rustig en oprecht voor de ze dwalingen te waarschuwen. Daarvoor ging de Paus in op de verhouding tussen kerk en staat. Een onderwerp dat door de januari- rede van de Paus tegen de invoering van de echtscheiding in Italië bij zonder aktueel is geworden. Ken nelijk ging het er de Paus om de gemoederen gerust te stellen. De produktie-eenheid van de tex tielfabriek Texschelde N.V. in Sas van Gent zal per 30 april worden ge sloten. In totaal 190 werknemers worden door deze maatregel werk loos. De commerciële afdeling van 't bedrijf, die aan 40 man werk ver schaft, zal normaal blijven functione ren. Als reden voor de sluiting wordt „herstructuering in verband met het volledig opengaan van de EEG-gren- zen" genoemd. In Tilburg is het besluit gevallen dat de wollenstoffenfabriek van de Vetewe aan de St. Josephstraat ge sloten zal worden: 155 werknemers worden hierdoor werkloos. In januari van dit jaar moest de directie reeds aan (eveneens) 155 werknemers ont slag aanzeggen en de produktie van wollen damesstoffen aanzienlijk in krimpen. Voorlopige cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek tonen aan dat in 1966 voor een totaal verzekerd bedrag van 11,9 miljard gulden aan nieuwe levensverzekeringen tot stand is gekomen. In 1965 was dit bijna 10,5 miljard gulden, zodat er een stij ging van 1,4 miljard gulden of ruim 13 V2'% heeft plaatsgevonden. In de sector kapitaalverzekeringen, d.w.z. verzekeringen, die een uitke ring-ineens garanderen, werden nieu we verzekeringen afgesloten voor een bedrag van 5,6 miljard gulden tegen 4,8 miljard gulden in 1965. Bij de renteverzekeringen (periodieke uit keringen) was dit 5,9 miljard gulden (5,3 miljard in 1965) en in de sector volksverzekeringen (kleine verzeke ringen) 420 miljoen gulden tegen 399 miljoen in 1965.

Kranten Streekarchief Langstraat Heusden Altena

Echo van het Zuiden | 1967 | | pagina 1