wAALwijkse en UnqstRAAtse couRAnt
EEN EEUW MISSIE IN TAN6ANIYKA
een fiets
Kentering op komst in
wereld voedselprobleem
TOON AARTS
VOLGENS IR BOERMA,
VOORZITTER F.A.O.
David Levingstone
ontdekte in 1355
Victoria-watervallen
Tabora
Slavenhandel
Aartsbisdom Tabora
Vermaardheid
Veel bereikt
Blijf fit en jong
bü
Explosie op land
bouwgebied
Coördinatie
MAANDAG 29 JULI 1968
89e JAARGANG No. 61
vAn het Zuióen
Uitgever
Waal wij ksche Stoomdrukkerij
Antoon Tielen
Hoofdredakteur JAN TIELEN
Gironummer 1069687
Dit blad verschijnt 2x per week
Losse nummers 20 cent
Abonnement
p. week (0,30+ 2ct. inc.k.) ƒ0,32
p. mnd. 1,30 10 ct. inc.k.) 1,40
p. kwrt. (3,65+10 ct. inc.k.) 3,7|
I>. kwrt. p. post 4,25 bij girobetaling
(bij incasso p. postkwit. 75 ct. extra)
Advertentieprijs: 14 cent per mm.
Contractadvertenties: speciaal tarief
Opgericht 1878
Bureaus Grotestraat 205, Waalwijk Tel. 04160-2621-2746 Kaatsheuvel Dr. van Beurdenstraat 8, tel. 04167-2002
In deze 100 jaar is er veel door
Nederlandse missionarissen bereikt
Telegram-adres „ECHO'
KAATSHEUVEL - Deze maand (21 juli) is het eeuwfeest gevierd van
de missionering in Tanzania erv niet zonder reden met grote luister. Kar
dinaal Alfrink heeft het feest meegevierd en de Nederlandse mis
sionarissen (Paters, Broeders en Zusters) ontmoet. De heer C. Robben
uit Kaatsheuvel schreef voor ,,De Echo van het Zuiden" een artikel over
deze missiepost. Twee jaar geleden toen hij Tanzania bezocht publiceer
den wij ook een serie verhalen over het leven in deze gebieden.
Ofschoon Kipalipala de bakermat van de Missie is, vormt de Aartsbis
schopsstad Tabora vlakbij het middelpunt van de feestelijkheden. Daar is
ook een monument onthuld ter nagedachtenis van de moedige mannen en
vrouwen, die onder zeer ongunstige en gevaarlijke omstandigheden aan
Gods roeping: „Gaat, onderwijst, doopthebben beantwoord en
velen stierven een vroegtijdige dood. Dat al 100 jaar geleden in Afrika
het Evangelie kon verkondigd worden, was zeker te danken aan de on
versaagde ontdekkingsreiziger David Levingstone, die reeds in 1855 de
Victoria-watervallen ontdekte.
Hij reisde in 1865 weer naar Afrika en na een jaar was alle contact met
hem verbroken. In 1869 waagde een andere ontdekkingsreiziger Stanley
het de verloren gewaande te gaan zoeken. In 1871 begon de gevaarlijke
tocht naar het binnenland (onlangs op de televisie vertoond) en ontmoette
de in Europa af geschrevene te Ujiji aan het Tanganiyka meer. Kort
daarop is Levingstone gestorven.
In de omgeving van Kipalapala be
vindt zich een interessant museum
ter herinnering aan deze moedige
mannen en in Ujiji een monument.
In 1966 brachten mijn vrouw en ik
een bezoek aan onze dochter Jo, die
als missiezuster in Tabora bij het on
derwijs werkzaam is. In gezelschap
van haar en later ook van onze nicht
zuster Ria Kemmeren doorkruisten
wij een groot gedeelte van Tanzania
en bezochten vele missiestatie's. Met
het oog daarop en ook uit dankbaar
heid voor ons onvergetelijk verblijf
bij Zusters en Paters en mede voor
de grote rol die de „zonen en doch
ters" van Kardinaal Lavigerie ge
speeld hebben in de bekering van de
negers in de eeuw, die achter ons ligt,
wil ik een en ander vertellen over de
Missiestatie Tabora, waar we enkele
weken vertoefden.
In 1894 zijn de eerste missionaris
sen in Tanzania gearriveerd. Ze wa
ren: 1 bisschop, 4 paters, 1 broeder
en 5 zusters. In Karema aangekomen
woonden ze in een oud fort. De men
sen waren ze eerst niet te vriendelijk
gezind. Ze hadden té kampen met
vele ziekten en velen stierven nog erg
jong.
1709 kwamen de eerste missiona
rissen in Tabora aan. De slavenhan
del was hier de volle gang. In 1910
verklaarde het Duitse gouvernement
dat alle slaven-kinderen vrij waren.
In 1920 kregen alle slaven het papier
der vrijheid. Toen de zusters aankwa
men vonden ze de plaats klaar ge
maakt door de paters. Een groepje
slaven, vrijgekocht door de paters,
werden daar aangetroffen om de zus
ters te helpen. Wat moeten de ge
loofsverkondigers met lede ogen dat
lugubere werk hebben gadegeslagen.
Mensen als zij al dieren verhandeld
en volledig bezit van hun evenmens.
Allen konden zij toch niet redden uit
de handen van die wrede handelaars.
In 1966 stierf in het ziekenhuis van
Tabora een oud vrouwtje. Men vond
haar „vrijbrief". Zij was nl. als meis
je door een pater vrijgekocht. Van
kindsbeen af had ze een eenvoudige
kraalsnoer met amulet gedragen. De
ze halssnoer is nu in ons bezit. Deze
vrouwen en kinderen werden be
schermd door een serieuse christelijke
vrouw met name Marie Claire, die
van de eerste missiestatie 'Bagamoyo'
kwam, die in 1894 was opgericht.
De meeste vrouwen en meisjes
kwamen uit Urundi vanwaar ze als
slaven geketend naar Tabora werden
vervoerd. In Tabora was de grote sla
venmarkt. Duizenden stakkers zijn
vandaar de moeilijke tocht van maan
den door de wildernis of slechte we
gen begonnen naar Dar Es Salaam
om dan nog de erbarmelijke bootreis
mee te maken naar Amerika. Bij ons
bezoek aan deze markt, dachten we
aan de vele drama's, die zich daar in
de decennia rond de eeuwwisseling
moeten hebben afgespeeld. Bij aan
komst van de zusters werd een pu
blieke slavenmarkt voor vrouwen ver
boden, maar clandestien ging het nog
altijd door. Bij de zusters kwamen de
vrouwen onder bescherming, ca. 40
in getal.
Zo begon het primitieve missiele
ven. 's-Zondags gingen ze wandelen
en hadden veel bekijks. Zo kwamen
andere slaven redding zoeken bij de
zusters en we hadden er al gauw 75
in getal. Dan begonnen de scènes tus
sen de slavenmeesters en de gevluch
te slaven. De meesten werden opge
ëist maar de slaven weigerden. Over
en weer werd over de prijs gediscus
sieerd voordat de zusters zo'n arme
slaaf op konden nemen. Soms was 't
meer om de slaven dan om het geld
te doen. Maar vaak als de zusters het
niet konden betalen was het schrik
wekkend aan te zien. Dan hoorde
men het jammeren en gillen van de
slaven onder de zweep van de mees
ter. De meeste meesters waren Ara
bieren die de missionarissen niet kon
den zien. De slavenmeesters hadden
zo'n honderd slaven in hun huis op
gepot. De normale prijs der slaven
was 30 tot 35 rupi.
Tabora als plaats groeide uit van
wege de slavenhandel. Daar de zus
ters in hun onderhoud moesten voor
zien legden ze een grote moestuin
aan, een bananenplantage en hadden
al gauw een echte boerderij met
koeien en varkens waar ook de paters
hun voedsel van betrokken. De zus
ters gingen veel op huisbezoek en
leerden de mensen kennen. We be
gonnen met een school en een dispen
sary (polikliniek). De ziekten waren
menigvuldig vooral door ondervoe
ding en vuilheid.
Langzaam aan groeide de missie
uit maar Tabora had veel te kampen
met het overgrote deel van moham
medanen, die de missie niet erg vrien
delijk gezind waren. Ook de Luthe
ranen en Mauravianen vestigden er
hun missie en de Zweedse missie
richtte er een blindeninstituut op en
zorgde voor vele armen. Bij de zus
ters in huis werden tal van wezen on
dergebracht en mensen die niemand
In de nabijheid van dit seminarie is
een Taaicentrum geopend voor de
studie van de Swahilitaal. Er worden
cursussen gegeven van 6 weken (twee
maal per jaar) en een cursus van 9
maanden. Deze uitgebreide cursus
omvat buiten de taalstudie ook een
missionaire opleiding. Vakken als Li
turgie, missiologie, landsgebruiken
enz. De cursisten, zowel zusters als
paters, hebben 'n hostel ter beschik
king waar zij kunnen logeren. Deze
hostels bieden plaats aan 40 perso
nen.
Een weekblad, de Kiongozi, wordt
gedrukt op de Missie Drukkerij, de
TMP? (Tanganiyka, Mission Press).
Deze drukkerij voorziet in drukwerk
De heer en mevrouw Robben met hun dochter en nicht in Tabore
hadaen om voor hun te zorgen. Ou
den van dagen, waar het gouverne
ment geen zorg voor draagt worden
ook bij de zusters opgenomen.
Mgr. Marko Mihayo.
25 missieposten met witte paters,
Inlandse seculieren; 3 posten van
Witte Zusters; 4 posten van Inlandse
Religieuzen: Dochters van Maria van
Tabora; 1 post van Zusters van On
der de Bogen van Maastricht; 1 post
van de Broeders van St. Louis.
De Witte Paters doen de Zielzorg
in de parochies, tesamen met de in
landse geestelijken. Verder leiden ze
een Groot Seminarie te Kipalapala
waar studenten van geheel Tanzania
hun hogere studies komen afmaken.
Op de foto hierboven: de heer
Robben temidden van schoolkin
deren.
Links: bij een groep melaatsen.
en schoolbehoeften voor een groot
deel van Tanzania, over de grenzen
van het bisdom Tabora. Ofschoon
Kipalapala altijd een gunstige plaats
is gebleken voor de drukkerij (cen
trum van 't land) wordt nu gestreefd
naar een overhuizing naar Dar Es
Salaam.
In de nabijheid van het Groot Se
minarie hebben de Witte Zusters en
de Dochters van Maria van Tabora
respectievelijk hun Provincialaat en
Generalaat gebouwd. De Afrikaanse
zusters hebben een geheel zelfstandig
bestuur en werken in verschillende
parochies samen met de Witte Zus
ters in ziekenhuizen en scholen, en
ook sociaal werk. Dit laatste wordt
uitgeoefend in de vorm van zgn.
vrouwenclubs waar de vrouwen leren
lezen en schrijven, naaien, huishoud
kunde enz. In Ndala is kort geleden
een huishoudschool voor meisjes ge
opend, waar een cursus wordt gege
ven onder leiding van een Witte Zus
ter die haar opleiding hiertoe heeft
voltooid in het Social Training Centre
te Nvegezi (Bisdom Mwanza).
Momenteel doen we veel aan soci
aal werk, onderwijzen we op middel
bare scholen en hebben een lagere
school en kleuterschool. Aan de vrou
wen wordt naaien, leren en schrijven
onderwezen en gaan we op huisbe
zoek. Reeds vele jaren worden lessen
gegeven aan meisjes die 4 klassen
L.O. hebben gevolgd, maar deze cur
sus is de eerste die officieel van re
geringswege erkend wordt en als een
echte huishoudcursus voor oudere
meisjes.
De woonplaats van de Aartsbis
schop, Tabora, heeft een school voor
Een missionaris temidden van tientallen leerlingen
doven, een unicum in Tanzania. De
school wordt geleid door de Dochters
van Maria. Drie van hen kregen hun
opleiding in St. Michielsgestel en
Ierland. Ofschoon het werk pas be
gonnen is heeft de school reeds ver
maardheid gekregen en komen aan
vrage binnen van het gehele land.
Mijn vrouw en ik brachten met onze
dochter een bezoek aan deze school
en zagen Pater Direkteur er enige
lessen geven.
Even buiten Tabora staat een
blindenschool onder leiding van een
zendeling en een kleine buitenpost
op 20 km. afstand kan zelfs bogen
op een soort „bejaardencentrum", in
allerprimitiefste vorm. Tabora biedt
veel mogelijkheden voor het onderwijs
van de jeugd:
lagere scholen voor alle rassen, Mid
dle Schools, secondary Schools.
In Ndala, op 50 km. afstand is een
kweekschool voor meisjes en een op
leiding voor huishoudleraressen.
Economische gezien is Tabora dio
cees arm. De bevolking leeft van
landbouw (uitsluitend voor eigen ge
bruik) en veeteelt. De bijenteelt en
honingverzameling is gecoördineerd
in een Coöperatie. Gedurende onze
reizen door dit gebied zagen we bo
men, waarin een bijenkorf in de vorm
van een gevlochten „buis" met door
snee ruim ruim een halve meter. De
nieuwe kweekschool is in aanbouw
en paters, zusters en leken beginnen
1 januari met het onderwijs.
Veel is er in deze 100 jaar bereikt
door de missie, vooral op gebied van
onderwijs en ziekenzorg. Toch is de
christenheid nog jong en nog niet tot
op de bodem van hun wezen doorge
drongen.
Momenteel telt Tanzania:
priesters 333, buitenlandse priesters
938; broeders 77, buitenlandse broe
ders 355; zusters 1176, buitenlandse
zusters 842.
Tanzania telt een bevolking van 12
miljoen inwoners waarvan 2.600.000
Katholieken.
C. Robben, Kaatsheuvel
Koop
Telefoon 3613
Grotestraat 322, Waalwijk
Volgens ir. Boerma, de Neder
landse voorzitter van de FAO, de
voedsel, en landbouworganisatie
van de UNO, is er een kentering
op komst met betrekking tot het
voedselprobleem waarvoor de we
reld zich reeds geruime tijd ziet ge
steld en dat tot gevolg had dat een
groot deel van de wereldbevolking
honger lijdt.
Een groep grote bedrijven staat
klaar om tezamen met de FAO de
strijd tegen de honger te gaan voe
ren. Men heeft hiertoe kunnen ko
men, omdat er nu reeële mogelijk
heden bestaan om de landbouw-
produktie drastisch te verhogen en
daarmee de honger uit de wereld te
verbannen.
Volgens ir. Boerma staat de we
reld op het ogenblik aan de voor
avond van een „explosie" op land
bouwgebied. De wereldvoedselpro-
duktie blijkt met ongeveer 3 pro
cent in 1967 te zijn gestegen en wat
heel belangrijk is, in de ontwikke
lingslanden steeg de voedselproduk-
tie met gemiddeld niet minder dan
6 procent, dat is nog niet eerder
voorgekomen. Voor een belangrijk
deel is dit succes te danken aan 't
gebruik van nieuwe zaden, die in
sommige gevallen een driemaal zo
grote oogst geven als de oude za
den vroeger.
Om echter dit succes te blijven
continueren, zijn grote hoeveelhe
den meststoffen, een juiste irrigatie
en grote hoeveelheden bestrijdings
middelen en landbouwmachines in
de ontwikkelingsgebieden nodig en
dat vergt geweldige investeringen.
En uiteraard zitten aan deze ont
wikkeling nog veel meer proble
men vast, die opgelost kunnen wor-.
den door kapitaal en de nodige
hulp van deskundigen, want het ge
volg van de huidige ontwikkeling
is, dat in de ontwikkelingsgebieden
ook een grote behoefte aan deskun
dige voorlichting bestaat. De FAO
heeft in deze een grote en belang
rijke taak om alles te coördineren.
BRIL MET VERLICHTING
Er zijn heel wat situaties, waarin
men in het donker genoodzaakt is
beide handen vrij te hebben, zodat
men geen hand vrij heeft voor het
hanteren van 'n lantaren. We den
ken hierbij aan automobilisten die
panne krijgen op een donkere weg,
wanneer thuis de stroom uitvalt en
we een kaars moeten zoeken of 'n
nieuwe stop indraaien.
Een Duitse firma brengt nu een
handige bril op de markt die spe
ciaal voor dit doel aan beide zij
kanten van een kleine bijzonder
lichtsterke lamp is voorzien. De
lampjes worden van stroom voor
zien door een batterij, die men in
de zak mee kan dragen en waar
mee de lampjes via een kabeltje
zijn verbonden.