wAAlwijkse en lanqstRaatse couRant
Stas
sar
College b. en w. Loon op Zand
nam belastingvoorstellen terug
„UIT HET OPSCHRIJFBOEKJE VAN EEN
AMSTERDAMSE HUISHOUD-SCHOLIERE"
Pol itie-optreden
RAAD VROEG AANDACHT VOOR VERKEERSPROBLEMEN
Voorstellen nu in
volgende vergade
ring
in die jaren geen
aardappelen, maar
rijst
De prijzen
Regeringsbloem
„Houten ham"
De honger
MIJN BRIL....?
natuurh/k
Verkeers-chaos
MAANDAG 14 JULI 1969
92eJAARGANG No. 56
De fcho van het Zuióen
Uitgever
Waal wij ksche Stoomdrukkerij
Antoon Tielen
HoofdredakteurJAN TIELEN
Gironummer 1069687
Dit blad verschijnt 2 x per week.
Losse nummers 20 cent
Brieven onder nummer 50 ct. extra
Opgericht 1878
Abonnement
p. week (0,33+ 2ct. inc.k.) ƒ0,35
p. kwrt. (3,95+10 ct. inc.k.) 4,«5
p. mnd. (1,45+10 ct. inc.k.) ƒ1,5»
p.kwrt. p.post 4,75 bij girobetaling
(bij incasso p.postkwit. 75 ct. extra)
Advertentieprijs: 15 cent per mm.
Contractadvertenties: speciaal tarief
Bureaus Grotestraat 205, Waalwijk Tel. 04160-2621-2746 KaatsheuvelDr. van Beurdenstraat 8, Tel. 04167-2002
Telegram-adres „ECHO"
Protest tegen prijsstijgingen kende
Nederland ook in begin van deze eeuw
De B.T.W., met als gevolg de prijsverhogingen, is het gesprek van de
dag. Automobilisten rijden met een papiertje „protest" op de achterruit
geplakt, omdat de accijns op benzine verhoogd zal worden. We protes
teren allemaal. We willen meer verdienen, als logisch gevolg, omdat
we meer moeten uitgeven. We protesteren omdat we allemaal overal
ons zegje in willen hebben, of we van alle achtergronden op de hoogte
zijn of niet, laat staan van de gevolgen. Daar wil ik zelf ook helemaal
buiten blijven, want daar weet ik niets van af. Het kwam mij alles
alleen maar in de gedachten, doordat ik opruiming hield in een doos
met allerlei, sinds vele jaren bewaarde rommeltjes. Gedachtig aan het
„oud worden" en „wat moeten mijn erfgenamen daarmee?" ging ik
drastisch schoon schip maken. Niet echter zonder het een en ander wat
nader te bekijken, deels met een grijnslach, deels met de herinnering
aan vervlogen romantiek, deels verbaasd, dat ik zo iets ooit bewaarde.
De demonstratie had plaats in 'n
volkswijk, waar, weet ik niet meer.
We reikten kommetjes uit met het
nieuwe gerecht, maar moesten er
tenslotte mee ophouden, want al
gauw werd het gerecht ons in het
gezicht gesmeten. Het was toen
vooral heel moeilijk om met een
gewoonte te breken en voor velen
onmogelijk om af te wijken van het
nationale gerecht: aardappelen.
Is dat nog bij velen zo? Willen zij
wel iets anders kopen, dat niet zo in
de portemonnaie hakt en proberen
om op die manier de eindjes aan
elkaar te knopen? Is het vaak niet
zo, dat we niet de tering naar de
nering willen, zetten, maar verlan
gen dat de nering zich voegt naar
ons idee van tering?
Ik geloof in het algemeen niet dat
degenen die het hardst schreeuwen
en het hardst protesteren, zo repre
sentatief zijn voor de massa. Na
tuurlijk zijn er onder de niet pro-
testeerders lauwen die het niet zo
interesseert, die met rust gelaten
willen worden en in pais en vreê
hun eigen leventje willen leiden.
Maar ook zijn er verstandigen on
der, die misschien meer begrip voor
achtergronden en gevolgen hebben
en het onvermijdelijke van de geno
men maatregelen inzien in verband
met het algemeen belang, d.w.z. het
belang niet alleen voor ons zelf,
maar voor de gehele gemeenschap.
Men kan tenslotte geen ijzer met
handen breken. Of toch tegenwoor
dig wel?
Maar dit alles voert mij af van
mijn opschrijfboekje en de prijsver
hogingen die er plaatsgrepen in de
eerste wereldoorlog, 'n oorlog waar
wij gelukkig buiten bleven, maar
die de in- en export van vele arti
kelen onmogelijk maakte. We wa
ren een onbereikbaar eiland in een
woeste, vernietigende, stormachtige
wereldzee, omringd door platge
brande landen en zeeën vol mijnen,
die het uitvaren van onze handels
vloot zeer bemoeilijkten. Daarbij
kwamen dan later nog de onder
zeeërs, die met hun venijnige pro
jectielen verraderlijk schepen kon
den vernietigen, tot vlak voor de
kusten van Amerika.
In Amsterdam kwamen honger-
opstootjes voor, er werden meetings
gehouden in het concertgebouw, er
werd hevig gediscussieerd. Bij het
uitgaan van zo'n meeting stroomden
mensen in dichte drommen de
straat op, de lugubere kreet uitsto
tend: „honger, honger!" Het klonk
dof en dreigend en kwam van ach
ter uit de keel. Het kwam niet voort
uit de lust tot herrie maken of tot
vernielen. Het was een gevolg van
een oprecht onaangenaam gevoel in
de maagstreek. De wil echter om
dan iets anders te eten dan waar
men aan gewoon was, ontbrak. Er
was ook veel dat goedkoop was. De
regering voorzag Amsterdam van
eenheidsworst en er was blijkbaar
rijst genoeg. Er werd een soort
krachtpudding in de handel ge
bracht. Het was misschien niet zo
Foetsjie, weg daarmee.
Maar daarbij kwam mij een opschrijfboekje in handen van tussen de
jaren 1915 en 1918, toen ik een leerling was op de Amsterdamse huis
houdschool, een opschrijfboekje waarin ik de prijzen had opgeschreven
van verscheidene etenswaren, die toen zo duur waren geworden en zo
schaars, dat de Amsterdamse burgerij heftig in opstand kwam. Prijzen,
die men nu alleen maar met enige verbazing bekijken kunnen. Het
knelde vooral in verband met de aardappelen; die waren niet alleen
duur, maar ook schaars en wij op de huishoudschool moesten demon
straties geven over hoe men in plaats van aardappelen rijst kon klaar
maken.
Het enige gerecht dat ik mij daarvan nog zeer levendig herinner, was
rijst met kaas en uien. De uien aanbakken, rijst koken en dit alles op
het vuur door elkaar mengen met dobbelsteentjes kaas.
lekker, maar een lekkernij, verge
leken met de tulpenbollen die in de
tweede wereldoorlog onze maagvul
ling werden.
Toch bleef het grootste knelpunt
de aardappelen. De prijs ervan was
van 7 ct. per kilo gestegen tot 25 ct.
of zelfs wel 40 ct. Maar rijst was
er voor 15 ct. per pond, de mooiere
soorten 30 a40 ct. en gebroken rijst
was er al voor 6 ct. per pond.
Gort was van 22% ct. gestegen tot
37% ct. per liter. Maar groenten
waren goedkoop. Onze uitvoer naar
Engeland en Duitsland stagneerde
en daardoor kostten worteltjes 4 ct.
per kilo, rode kool 6 ct., witte kool
3 ct.; knolraap bracht het niet hoger
dan 2 ct en uien 6 ct. Jammer dat
men toen nog bijna niets van vita
minen wist. Men verlangde aardap
pelen en vet; boter was duur: 1.75
per pond. Het gebruik van marga
rine was nog onbekend. Melk van
15 ct. per liter was de gewone losse
melk, zo van de koe; men moest die
thuis koken. Gepasteuriseerd kostte
zij 18 ct. en in een fles van 0,8 ltr.
bedroeg de prijs 16 ct. Ook tapte
melk was er te koop voor 7 ct. Men
beschouwde deze melk echter als
zeer minderwaardig.
Eieren, die voor de oorlog 2 en 3
cent opbrachten, waren enorm in
prijs gestegen, n.l. tot 14 ct. Bruine
bonen deden 11 ct. en de witte 23
cent. Wat vlees betreft, waren ge
wone runderlappen of een stukje
35 ct. per pond en biefstuk 60 ct. Er
was ook paardevlees te krijgen, dat
goedkoper was, maar ook dat be
hoorde tot de minderwaardige' pro
ducten. Overigens was er regerings
bloem, samengesteld uit tarwebloem
en aardappelmeel, soms ook ge
mengd met maïsmeel of griesmeel.
Kaas was er zoals altijd in zeer ver
schillende prijzen, afhankelijk van
het vetgehalte en of zij jong of oud
was. De prijzen lagen tussen de 58
en 80 ct. per pond.
Maar het eiwitgehalte van ons
voedsel kon best op jieil gehouden
worden met Zuiderzee-bokking van
6 ct. en haring van 7 ct., terwijl
bakbokking al voor 2 ct. te krijgen
was, „zonder staart of vin" stond er
bjj.
En wat zegt u van princessebonen
van 5 tot 10 ct. de 100 stuks? Wat
een werk alleen al om dat te tellen.
Rozijnen waren een dubbeltje duur
der geworden, van 35 op 45 ct., ter
wijl de krenten van een kwartje
naar 30 ct. waren overgegaan; dit
alles per pond.
Vet, dat vroeger vooral veel ge
bruikt werd voor het braden van
vlees of gewoon werd gesmolten
voor over de aardappelen, was in
prijs van 50 ct. per kilo gestegen
naar 78 ct.
Nu zegt dat allemaal natuurlijk
niets als men de lonen er niet bij
vergelijken kan. De Ionen waren in
het algemeen zeer laag. Niet alleen
bij de arbeiders, zoals vele catego
rieën van werknemers vroeger wer
den genoemd, maar ook bij ambte
naren. Het verhaal in Den Haag,
dat bij regeringsambtenaren 'n hou
ten ham op tafel stond, was toen
overbekend. Men behoorde „zijn
stand op te houden", men had al
lerlei verplichtingen, waaraan men
zich niet kon onttrekken; verplich
tingen, die geld kostten, dat men
veel liever had willen gebruiken om
zijn maag behoorlijk te vullen. Er
was geen kwestie van dat er in die
gezinnen iedere dag een stuk vlees
op tafel kon komen, maar tegen
over voorbijgangers, die misschien
naar binnen zouden kijken als de
familie om de karige dis geschaard
zat, mocht het stuk vlees niet ont
breken. Vandaar, dat iemand op 't
onzalige (of was het zalige) idee
was gekomen een ham van hout op
tafel te zetten, mooi bruin gebraden
van kleur aan de buitenkant en met
een roze, aangesneden voorkant,
compleet met rand vet en witte
vetnerven. Vanuit de verte echt ge
noeg, een soort St. Nicolaassurprise,
maar niet bij macht om ook maar
in schijn de honger te stillen.
De honger! Het volk in Amster
dam kwam er tegen in opstand. Het
waren geen jonge knapen die zich
door ideologische gevoelens lieten
leiden. Het waren de huisvaders en
huismoeders, die hun gezin moesten
voeden. Zij sloegen de boel niet
kort en klein, maar wel herinner ik
mij dat er op een keer, toen ik, juist
uit de huishoudschool naar huis toe
gaande, bij de v. Baerlestraat het
Vondelpark uit kwam, een menigte
mensen uit het concertgebouw naar
buiten stroomde met de kreten
„honger, honger" en „naar de Bijen
korf". Men wilde niet vernielen,
men wilde plunderen, zich toeëige-
nen waar men behoefte aan had.
Politie te paard was er bij aanwezig.
Alles stroomde mijn richting uit.
Ik stond in twijfel wat mij te doen
stond om niet onder de voet gelo
pen te worden (n.l. een boekwinkel
die op de hoek was, invluchten of
de andere kant uitlopen), toen er
juist een tram aan kwam die de
bocht van de P.C. Hooftstraat in
ging. Ik kon nog juist op het ach-
terbalcon van de aanhangwagen
springen. Zoiets kon toen nog, alle
balcons hadden open toegangen.
De volgende dag zag ik dat alle
ruiten van de boekwinkel vernield
waren, kogelgaten overal. De Bijen
korf werd niet geplunderd. De di
rectie was gewaarschuwd en alle
luiken waren tijdig gesloten. Boven.
Je ziet dat Stassar een fijne collectie monturen heeft.
Ik heb niet lang gezocht en voel mij er prettig mee uitzien!
Vind je ook niet? Bovendien de service is uitstekend!
Stationsstraat 88, Waalwijk Tel. 3037 (04160)
Maandagmorgen GESLOTEN
dien stond de brandweer de menigte
op te wachten. Met een paar fikse
stralen werd de straat schoonge
veegd. Dat was toen een heel effec
tief middel om verhitte gemoederen
tot bedaren te brengen, humaner
dan schieten of met de gummiknup
pels slaan. Maar er waren toen geen
auto's op straat geparkeerd waar
men zich achter kon verschuilen.
Tegen een stevige straal van de
brandweer blijf je niet lang op de
benen staan. Je kunt er misschien
een flinke verkoudheid bij oplopen,
maar geen lichamelijk letsel en er
vallen geen doden. Ja, toestanden
zijn veranderd, maar menselijke re
acties niet. „Tant cela change, tant
cela reste le même", zeggen de
Fransen, ofwel hoe meer alles ver
andert, destemeer blijft het hetzelf
de.
KAATSHEUVEL Tijdens de donderdagavond gehouden vergadering
van de raad der gemeente Loon op Zand, hebben burgemeester en wet
houders hun voorstellen tot vaststelling van een wegaanlegkostenbe-
lasting en tot wijziging van de verordening op de heffing en invorde
ring van een straataanlegkostenbelasting en een bouwgrondbelasting
teruggenomen, nadat door de raad was voorgesteld hierin enige wijzi
gingen aan te brengen.
De heer L. Hornman had op de voorstellen van B. en W. diverse op
en aanmerkingen. Op de eerste plaats betreurde hij het dat voor een
en ander niet de raadscommissie voor belastingaangelegenheden inge
schakeld was geweest, terwijl hij daarnaast in zijn betoog blijk gaf een
andere visie te hebben op de straataanlegkosten- en de wegaanlegkos-
tenbelasting. Hij noemde daarbij enkele voorbeelden om aan te tonen
dat de verordening van de eerstgenoemde belasting verkeerd geïnter
preteerd zou kunnen worden. De heer Hornman was namelijk van oor
deel dat degenen, die een krotwoning afbreken en daarvoor in de plaats
een nieuwe woning bouwen, niet in aanmerking komen voor een be
lastingaanslag. Hij voorzag in de voorgestelde verordening nog andere
moeilijkheden, welke mening volgens hem ook door andere raadsleden
werd gedeeld en die de door hem voorgestelde wijzigignen steunden.
Burgemeester L. v. Erp merkte
op, verrast te zijn door de voorstel
len van de heer Hornman. Het zou
volgens hem beter zijn geweest als
men deze van te voren schriftelijk
aan het college kenbaar had ge
maakt. Het was hem, evenals de
beide wethouders, onmogelijk op de
voorgestelde technische wijzigingen,
waarmee het college als het ware
was overvallen, a l'improviste te
antwoorden. Hij stelde daarom voor
de drie voorstellen tot een volgen
de vergadering aan te houden, ten
einde de gemaakte opmerkingen
nader te bestuderen, waarmee de
gemeenteraad accoord ging.
De overige agendapunten gaven
de raad geen aanleiding tot 't ma
ken van op- of aanmerkingen en
gingen in een snel tempo onder de
voorzittershamer door.
Van de rondvraag werd echter
door enkele leden gebruik gemaakt
om de aandacht te vragen voor en
kele problemen, die volgens hun
oordeel dringend om verbetering
vroegen. Zo drong de heer J. Huij-
bregts er bij het college op aan om
het provinciaal bestuur nog eens te
wijzen op het schrijnende tekort
aan oversteekplaatsen voor voetgan
gers op de provinciale weg in het
dorp Loon op Zand en hiervoor een
oplossing te vinden. Beschermde
voetgangers-oversteekplaatsen zijn
hier dringend noodzakelijk, want 't
steeds toenemende verkeer leidt er
toe dat men niet meer op een vei
lige manier deze hoofdweg kan
oversteken. De heer Huijbregts wees
daarnaast op de levensgevaarlijke
verkeerssituatie op de provinciale
weg ter hoogte van de toegang naar
het zwembad van „De Efteling",
met name voor de kinderen die met
hun fietsen deze weg moeten over
steken. Het is volgens hem feitelijk
een onmogelijke opgave op een vei
lige manier de overkant te berei
ken. Hij stelde voor, ter plaatse ver
keerslichten of knipperlichten te la
ten aanbrengen, eventueel 'n maxi
mumsnelheid voor te schrijven.
De heer J. v. Nieuwstadt wees op
de enorme verkeerschaos in de
Hoofdstraat tijdens de kermisdagen
in verband met het afsluiten van de
Peperstraat en Gasthuisstraat. Deze
beide straten zouden wel door het
verkeer gebruikt kunnen worden,
wanneer een gedeelte van de ker
mis verplaatst werd naar de Markt
straat en Raadhuisstraat en daar
mee was de chaos in de Hoofdstraat
opgelost. Hij vroeg ook aandacht
voor de gevaarlijke kruising Johan
de WittstraatHilsestraat en event,
verplaatsing naar dit punt van de
verkeersborden bij de kruising An-
toniusstraatRechtvaart, op welke
voorrangskruising toch reeds op an
dere wijze voldoende de aandacht
gevestigd wordt. Tenslotte merkte
de heer v. Nieuwstadt op, dat de be
zoekers van het zwembad van „De
Efteling" reeds om kwart over zes
aanzegging krijgen om het bad te
verlaten en dat, terwijl de officiële
sluitingstijd is vastgesteld op 7 uur.
Hij meende dat de oorzaak van deze
voortijdige verwijdering moet wor
den gezocht in het feit, dat om half
zeven reeds de zwemlessen een
aanvang nemen. Weliswaar was de
sluiting om 7 uur voor mensen die
overdag moeten werken, toch al aan
de vroege kant, maar laat men dan
voor deze categorie hiermee reke
ning houden en het bad tot min
stens dat tijdstip open houden, al
dus de heer v. Nieuwstadt.
In zijn antwoord tot de heer Huij
bregts, merkte burgemeester v. Erp
op, dat de hoofdweg door Loon op
Zand een provinciale aangelegen
heid is, waarover reeds verschillen
de malen een verzoek om maatrege
len is ingediend. Het vervelende is,
dat de betrokken weg bedoeld is
voor het doorgaande verkeer en
daarom waren zijn verwachtingen
niet hoog gespannen. Met betrek
king tot de verkeerssituatie bij het
zwembad, deelde hij de mening van
de heer Huijbregts. Naast het dode
lijk ongeluk twee jaar geleden, wa
ren reeds velen aan een ongeval
ontsnapt. Er is voor een lengte van
7 kilometer een maximumsnelheid
aangevraagd. Blijkens de verkeers
tellingen en de gegevens van de
plaatselijke politie zijn de gewens
te maatregelen beslist gerechtvaar
digd, maar hij vroeg zich af, of het
allemaal wel haalbaar is. Burgem.
v. Erp was het met de heer Van
Nieuwstadt volledig eens dat de si
tuatie, wat betreft het verkeer in de
Hoofdstraat tijdens de kermis, om
een oplossing vraagt. Het verplaat
sen van de kermis is een moeilijke
zaak, maar in verband met de ver
keersproblemen zou hierover toch
eens ernstig gedacht moeten wor
den. Misschien zou een commissie
ad hoe deze zaak eens kunnen be
studeren en hierover concrete ge
dachten naar voren brengen. Hij
was het ook eens om maatregelen
te nemen bij de kruising Johan de
WittstraatHilsestraat. De gemeen
te kan, volgens hem, geen invloed
uitoefenen op het zwembad in „De
Efteling", hoewel hij er van over
tuigd was dat de openingstijden ge
waarborgd moeten blijven. Burge
meester v. Erp zou de wensen van
de heer v. Nieuwstadt overigens
gaarne aan de desbetreffende lei
ding doorgeven.
