wAAlwijkse en lanqstRaatse couRAnt
„Gran Circo de Amadeiro"
brengt bekende Oeteldon-
kers in de Brabanthallen
Gezinsvervangend instituut
in de Langstraat noodzakelijk
EM-TË supermarkt
SPAANSGEZINDE STAD DEED DE
OPSTAND BIJNA MISLUKKEN
JAARVERSLAG STICHTING WELZIJN GEESTELIJK GEHANDICAPTEN
Verdraagzaamheid
en geweld
Sn verslagjaar zijn
100 pupillen
behandeld
Prins van Oranje
onderzocht klachten
De Prins komt niet...
komt wel...
Spaanse vestiging
Eindelijk voor de
Prins
BIJ
WAALWIJK - DRUNEN
zijn dinsdag de carbonades maar
2.98 de 500 gram en 500 gram
panklare andijvie 39 cent
Woensdag 500 gram kwaliteits
gehakt slechts 1.59 en 500 gram
panklare rode kool 19 cent
MAANDAG 13 OKTOBER 1969
92e JAARGANG No. 82
vAn het Zuióen
Uitgever
Waalwijksche Stoomdrukkerij
Antoon Tieten.
Hoofdredakteur JAN TIELEN
Gironummer 1069687
Dit blad verschijnt 2 x per week
Losse nummers 20 cent
Brieven onder nummer 50 ct. extra
Abonnement
p. week (0,33+ 2 ct. inc.k.) 0,35
p. mnd. (1,45+10 ct. inc.k.) ƒ1,55
p. kwrt. (3,95+10 ct. inc.k.) ƒ4,05
p.kwrt. p.post 4,75 bij girobetaling
(bij incasso p.postkwit. 75 ct. extra)
Advertentieprijs 15 cent per mm
Contr actad verten ties: speciaal tarief
Opgericht 1878
Bureaus Grotestraat 205, Waalwijk Tel. 04160-2621-2746 Kaatsheuvel Dr. van Beurdenstraat 8, Tel. 04167-2002
Telegram-adres „ECHO"
In begin van 80-jarige oorlog
deed Amsterdam niet mee
Het is al weer wat jaren geleden, dat het huwelijk van onze Kroonprinses
Beatrix met Claus von Amsberg in Amsterdam plaats had. Tijdens deze
koninklijke trouwpartij was het, dat onze hoofdstad voor het eerst na
lange jaren blijk gaf van een anti-Oranje-stemming. Zelfs al wil men aan
nemen, dat slechts een klein - zij het rumoerig - deel van de hoofd
stedelijke bevolking daadwerkelijk provoceerde, toch moet men toegeven,
dat dergelijke demonstraties slechts dan kunnen plaatshebben wanneer
de bevolking zich niet tegen de daders verzet. Dat bleek wel uit ervaringen,
die korte tijd later de Provo's op Prinsjesdag in Den Haag opdeden. Som
migen van hen waren blij, dat de politie hen arresteerde, de Hagenaars
zouden anders vermoedelijk tot hardere maatregelen zijn overgegaan. Men
kan zich afvragen of de Amsterdammers, de provocaties tolereerden uit
anti-Oranje-gevoelens dan wel omdat zij tegen "het huwelijk" waren. Hoe
dan ook: De verhouding Amsterdam-Oranje is zich in de laatste tijd mis
schien aan het wijzigen, doch tot degene, die, wellicht ongerust, mocht
denken, dat zich in deze verhouding een geheel nieuwe ontwikkeling aan
het voltrekken is, moge, tot geruststelling, worden gezegd, dat ook in dit
geval er "niets nieuws onder de zon is". Amsterdam heeft, zolang Neder
land en Oranje in relatie tot elkaar bestaan, nu eens Prins of Koning
toegejuicht, dan weer verguisd, nu eens Oranje gesteund, dan weer tegen
gewerkt, nu eens Oranje ingehaald, dan weer weggejaagd.
In de eerste jaren van de 16e
eeuw was Amsterdam reeds een
bloeiend handelscentrum. Behoren
de tot het machtige wereldrijk van
Karei V was de stad gerechtigd om
zaken te doen met alle Spaanse lan
den, waardoor vele Indische waren
de stad binnenkwamen. Deze han
del spekte de Stadsschatkist be
hoorlijk en Amsterdam werd zijk.
Hoe was de plaatselijke overheid
in deze welvarende stad samenge
steld?
De burgemeesters werden. ge
kozen. Zeker, dat is waar, maar het
aantal kiezers beperkte zich tot
een kleine groep aristocraten.
Reeds toen hadden de „Regenten"
het voor het zeggen, al had de
Vroedschap, de gemeenteraad, wel
invloed op de stadsregering.
Toch was er geen klassetegenstel
ling. Groothandelaar en knecht,
beiden moesten het van de handel
hebben en daarom deed ieder zijn
best om de stad tot groter bloei te
brengen. Er heerste arbeidsvrede.
Maar echte vrede was er niet. want
na 1517, het „Lutherjaar", voltrok
zich in Europa een godsdienstige
omwenteling. Dit gebeuren liet
Amsterdam niet onberoerd, vooral
door de vele handelsrelaties, die
de stad met Duitsland had. Spoedig
had de Duitse Kerkhervormer dan
ook zijn aanhangers in Amsterdam.
Aanvankelijk nam de stedelijke
overheid dat niet zo zwaar. Zelfs
niet toen, in 1521, Karei V de,.plak
katen" tegen de belijders van de
„Nieuwe Leer'' uitvaardigde. Wie
niet al te driest optrad en in stilte
zijn nieuwe geloof beleed, had niets
te vrezen.
Door deze tolerante houding van
de stadsregering zochten echter ve
le mensen, die met de katholieke
kerk overhoop lagen, een goed
heenkomen in Amsterdam. Aan
hangers van allerlei secten en groe
peringen trokken naar de stad.
Zo ook de Wederdopers, een fana
tieke secte, die door middel van ge
weld haar geloof aan anderen wil
de opdringen. Op revolutionaire
wijze wilden de wederdopers een
„Godsrijk'' stichten, waarvan de to
tale anarchie wel het hoofdken
merk was. De Amsterdamse leider
der Wederdopers, Jacop van Cam-
pen, noemde zich „Bisschop van
het nieuwe Sion", hoofdstad van
het „Godsrijk in de Nederlanden".
Op de 10e mei 1535, tijdens de ker
mis ter gelegenheid van het feest
van het Heilige Kruisgilde, deden
de Wederdopers een greep naar de
macht. De opstand gelukte, het
stadhuis werd bezet. De vreugde
der opstandelingen was echter van
korte duur. Overheid en burgerij
sloegen de handen ineen en her
overde alle bezette posten. De We
derdopers vonden in groten getale
hun einde op het schavot.
Deze mislukte aanslag heeft voor
de stad Amsterdam verstrekkende
gevolgen gehad. Velen, die voor
dien openlijk of heimelijk sympa
thiseerden met de Reformatie,
schrokken nu terug voor de, naar
hun mening, uiterste consequentie
daarvan. De stadsregering werd
vernieuwd en bestond nu uit man
nen, die niets meer door de vin
gers zagen. De plakkaten werden
don. De Reformatie werd met kracht
tegengegaan. Ketterij als zodanig
werd een misdaad genoemd en ten
strengste gestraft.
Toch groeide het aantal „ket
ters" in de hoofdstad. Vooral toen
het Calvinisme tot in de lage lan
den doordrong en Amsterdam be
reikte. Niet alleen de eenvoudige,
maar ook de gegoede burgers van
de stad waren heimelijk Calvinist.
Uit de stadsregering werden tel
kens mensen weggezuiverd tot er
uiteindelijk slechts een klein groep
je regenten overbleef, dat een wel
haast dictatoriale macht uitoefen
de, met alle gevolgen van dien.
Van enige invloed van de vroed
schap was geen sprake meer.
Tegen deze weinig democratische
manier van regeren kwamen de
burgers in verzet. Zij dienden hun
bezwaren in bij deLandvoogdes,
Margaretha van Parma en zij droeg
aan de Prins van Oranje, in zijn
kwaliteit van Stadhouder van Hol
land, op de klachten te onderzoe
ken. In 1565 bezocht de Prins Am
sterdam. Hij wist gedaan te krij
gen, dat de vroedschap weer iets
te zeggen kreeg. De burgemeesters
van Amsterdam staken echter een
waarschuwende vinger omhoog.
Pas op, niet iedere aanklager is
zuiver van leer. En zij hadden ge
lijk. Van de aanklagers waren er
niet weinigen, die de Gereformeer
de religie waren toegedaan.
Inmiddels hadden de Edelen het
smeekschrift aangeboden en was
Margaretha iets gezwicht voor de
wensen van de aanhangers van de
Nieuwe Leer. Ook in Amsterdam
roerden „les Gueux" de Geu
zen - zich. De Grote Geus Bredero-
de bezocht meermalen de stad.
Hagepreken werden buiten de poor
ten van Amsterdam gehouden.
Er had een beperkte beeldenstorm
plaats. De burgemeesters stonden
met de handen in het haar. Weer
werd een beroep op Oranje ge
daan. Maar dg Prins had wel iets
anders aan het hoofd. Hij kwam
niet. Een tweede beeldenstorm, nu
uitgebreider dan de vorige, woed
de in de stad. De stedelijke over
heid, die zelfs niet meer op de
Schutterij kon rekenen, stemde er
in toe, dat de Gereformeerden twee
kerken mochten gebruiken.
Op 15 december kwam de Prins
van Oranje dan eindelijk weer in
Amsterdam. Hij en zijn broer Lo-
dewijk werden hartelijk ontvan
gen. Spoedig echter zakte zijn po
pulariteit, want de Prins eiste uit
vaardiging van de wetten van de
Landvoogdes. De Calvinisten moes
ten hun kerken weer afstaan. Lo-
dewijk van Nassau trachtte nog de
Calvinisten over te halen de Augs-
burgse Confessie aan te nemen,
maar die poging mislukte.
Op 20 januari 1567 verliet Oranje
Amsterdam, voor jaren. Na dit ver
trek heerste er chaos. Soldaten
werden in dienst genomen, doch
koninklijke troepen mochten de
stad niet in. Plotseling verscheen
Hendrik van Brederode weer op 't
toneel met het doel om van Am
sterdam eer bolwerk te maken van
de „opstand". Na veel wikken en
uitgevoerd. Streng en zonder par- i wegen werd Brederode inderdaad
tot kapitein van de krijgsmacht van
Amsterdam benoemd. De Geuzen
hoofdman riep de burgerij te wa
pen. Van Amsterdam zou de vic
torie beginnen. Toen kwam het be
richt: Oranje is naar Duitsland uit.
geweken. De moed zakte bij de
burgers. De opstand had niet eens
een begin. Bredero verliet, voor„
zien van een goed getuigschrift van
de burgemeesters, Amsterdam en
ging, na ook nog een schadevergoe
ding van 800C' gulden in ontvangst
te hebben genomen, naar Embden.
Velen volgden hem. Een algemene
uittocht van de Gereformeerden
had plaats.
Op 9 mei 1567 bezetten Bossu en
No'ir Carmes met hun soldaten de
stad. Amsterdam werd bezet ge
bied. De alweer strengere wetten
van de landvoogdes werden stipt
uitgevoerd. De Raad van Beroerten
hield onafgebroken zitting, de
brandstapel brandde zonder op
houden. De stadsregering beloofde
trouw aan de inmiddels gearriveer
de Spaanse bevelhebber Alva.
De Prins van Oranje wachtte in
Duitsland zijn tijd af om tot te
genacties over te gaan. De le april
1572 noopten de Watergeuzen hem
echter tot vervroegd optreden. Zij
bezetten Den Briel. Vlissingen,
Bergen, Enkhuizen, Medemblik,
Hoorn, Alkmaar, Edam, Monniken
dam, Purmerend, Gouda, Leiden,
deze lange reeks en nog meer ste
den kozen voor de Prins en voor
de opstand.
Amsterdam niet. En zo lang Am
sterdam, de machtige havenstad,
geen Oranje-kleur bekende, was 't
succes van de opstand twijfelach
tig. Graantoevoer voor heel Hol
land geschiedde via Amsterdam.
Van Amsterdam uit opereerden de
Spanjaarden in alle richtingen. In
dien Amsterdam voor de Prins had
gekozen, dan waren de rollen om
gekeerd geweest. Dan hadden de
Watergeuzen een goed toevluchts
oord voor hun schepen gehad. Dan
zouden de opstandelingen van Am
sterdam uit hebben kunnen opere
ren, dan was de proviandering der
opstandige steden verzekerd ge
weest. Prins en Staten vormden 'n
nieuwe regering, buiten Amster
dam om. Delft en Den Haag wer
den regeringszetels.
De andere steden begrepen de
situatie maar al te goed en gaven
Lumey opdracht om Amsterdam te
veroveren. De Watergeuzen om
singelden de stad. Maar de Am
sterdammers gaven geen krimp en
Lumey moest het beleg opgeven.
Na de veldtocht van Don Frederik
waarbij de Spaanse bevelhebber
via Zutfen en Naarden in Amster
dam kwam, werd de stad pas goed
bolwerk der Spaanse troepen. Van
Amsterdam uit werd Haarlem be
legerd en ingenomen. In die perio
de steunde Amsterdam ten volle de
Spaanse bevelhebbers. Niet van
Amsterdam, maar van Alkmaar be
gon de victorie.
Alkmaar bleef voor Oranje be
houden en de Spaanse vloot leed
op de Zuiderzee de nederlaag. Alva's
missie was mislukt. Hij verliet Am
sterdam. De nieuwe bevelhebber,
Requesens, werd echter met even
veel bereidheid geacceepteerd als
zijn illustere voorganger. Leiden
werd ontzet. Ook de burgemeesters
van Amsterdam raakten ontzet. Te
meer omdat door hun houding de
stad, die het van een open zee
moest hebben, economisch in ver
val geraakte. Requesens stierf. De
Spaanse Furie brak los. Rooms en
onrooms, Spaansgezind en Oranje
gezind, de burgers sloegen de han-
ineen.
Op 8 november 1576 kwam de Paci
ficatie van Gent tot stand. De Sta
ten van Holland werden door de
Staten-Generaal als enige wettige
regering benoemd in het gewest,
waarin Amsterdam lag.
En Amsterdam kon maar niet kie
zen. De burgemeesters, bang voor
de terugkeer van de inmiddels goed
gefortuneerde uitgeweken koop
lieden, vreesden voor hun positie.
Maar het tij viel niet te keren.
Volharden in het standpunt der
burgemeesters zou betekenen, dat
de stad zich volledig van de rest
van het land zou isoleren en dat
zou voor de handel funeste gevol
gen hebben. Oranje bracht zijn
troepen tegen Amsterdam in het
geweer. Op 23 november 1577 werd
een aanslag op de stad onderno
men. Weer werd Amsterdam door
de Geuzen omsingeld. Thans met
succes'. Op 8 februari 1578 koos
Amsterdam, zij het gedwongen,
voor Oranje.
(van onze verslaggever)
DEN BOSCH 's-Hertogen-
bosch heet gedurende een
aantal dagen per jaar Oetel-
donk. Dat zijn de dagen waar
in de carnavalspret hoogtij
viert, niet alleen voor de
Bosschenaren maar ook voor
de mensen uit de streek. Met
de voorbereidingen voor car
naval wordt elk jaar vroeg
begonnen, op de lie van de
11e moet er al leven in de
carnavalsbrouwerij zijn. Dit
jaar is men in Den BosCh bij
zonder vroeg met de voorbe
reidingen, want er wordt iets
speciaal gevierd. De Oetel-
donkse Club, overkoepelend
organisatie van de Bossche
Carnavalsverenigingen, viert
dit keer 't 8 maal-ll-jarig be
staan. Dat gebeurt met een
optreden van het carnavalske
staatscircus.
Alle carnavalsenthousiasten
uit Den Bosch en verre omge
ving kunnen op 14, 15 en 16
november a.s. genieten van
de voorstellingen van het Oe-
teldonkse Staatscircus „Gran
Circo de Amadeiro". Met
recht een bijzonder circus,
want het bestaat slechts drie
dagen, het treedt alleen in
Den Bosch op en het heeft
ongewonen artiesten op zijn
programma. Prins Amadeiro
XX heeft namelijk vele van
zijn onderdanen voor dit cir
cus weten te engageren.
De artiesten, allen rasechte
prominente Bosschenaren, zijn
al enkele maanden bezig de
nummers in te studeren, die
zij straks voor het Hoogge
ëerd publiek zullen brengen.
Het programma, dat 24 num
mers vermeldt, omvat ver
schillende paardennummers,
een optreden door de Chinese
Magiër Pi Ping Hen, acroba
tiek, olifantendressuur, wilde
dieren te paard en zelfs een
woeste negerstam met Lym-
bodansen en vuurvreterij.
De organisoren steunen bij
dit evenement op de enthou
siaste medewerking van de
leden van de 60 Bossche car
navalsverenigingen. Voor een
groot deel van de levende ha
ve heeft men een beroep kun
nen doen op Dressuurschool
Klant te Valkenburg. Daar
worden ook de repetities met
de dieren gehouden totdat de
„circustent" in Den Bosch
klaar is.
De voorstellingen worden ge
geven in -de Brabanthallen.
Deze zullen in een circus wor
den omgetoverd, waarbij
rond de piste zitplaatsen
staan voor 1600 bezoekers per
voorstelling. Het publiek kan
rekenen op een behaaglijk
verwarmde tent en comforta
bele stoelen met rugleuningen
Aan dit unieke circus werken
mee: 3o paarden, 3 olifanten,
10 beren en 2 leeuwen en 130
Oeteldonkers. Op vrijdag 14
november is er 's-avonds een
gala-voorstelling. Op zaterdag
en zondag om 14.30 uur en om
20.11 uur.
WAALWIJK - Door de Stichting Welzijn Geestelijk Gehandicapten ge
vestigd te Oosterhout met een bijkantoor te Waalwijk is het jaarverslag
uitgebracht over 1968. De Stichting heeft ten doel op grondslag van de
kaholieke beginselen, de godsdienstige, zedelijke, lichamelijke en maat
schappelijke belangen te behartigen van personen, die door hun minder
gunstige geestesontwikkeling hulp en bijstand behoeven bij de verzorging
van deze belangen. Het werkgebied omvat een groot gebied met als kern
de Langstraat. In het dagelijks bestuur van de Stichting hebben zitting:
voorzitter, H. C. Welling; secretaris, C. P. H. Briaire; penningmeester,
M. C. Jansen 'en lid, J. G. M. de Broek.
In het verslagjaar werden per ra
yon meer dan 100 pupillen behandeld
Er waren 1852 contacten met een
aantal groeperingen waarvan er 1002
voor rekening kwamen van het rayon
Waalwijk. Een vergelijking tussen 't
aantal ingeschrevenen en het aantal
behandelden leert, dat zo'n kleine 300
pupilten niet behandeld konden wor
den. Ook was dit al het geval in
1967maar toen lag het aantal iets
kleiner, nl. 222.
Om diverse redenen is het niet mo
gelijk gebleken om de zo nodige der
de pedago(o)g(e) aan te trekken.
Vanuit de praktijk van het werk ge
zien gaat de voorkeur toch wel uit
naar een vrouwelijke kracht voor de
hegeleiding van de meisjes en de
kleuters. De overstelpende hoeveel
heid werk was belemmerend voor de
voorbereiding van het tot standko-
men van een gezinsvervangend insti
tuut, de voorbereiding en coaching
van vrije tijdsbesteding en de coach
ing middels deelname aan teambe
sprekingen van beide dagverblijven.
Een enquête onder alle gemeenten
in het werkgebied in verband met de
planning van semi-murale voorzie
ningen als een gezinsvervangend in
stituut kon niet worden afgerond,
omdat alle gemeenten nog niet rea
geerden en aan de andere kant de tijd
ontbrak om bij de resterende ge
meenten mede te werken bij de en
quête. De instelling van een derge
lijk instituut is inmiddels genoeg
zaam aangetoond en het bestuur van
de Stichting zal dan ook trachten bin
nen een redelijke termijn dit instituut
te vestigen.
Over de vrije tijdsbesteding kan
men in het verslag een gunstiger ge
luid laten horen. In Drunen startte 'n
avondclub voor zwaarder-gehandi-
capten. Sinds eind februari van dit
jaar is er ook in Waalwijk een der
gelijke club. In het kader van de in
dividuele hulpverlening moet nog
worden opgemerkt, dat het jammer is
dat er op de Sociale werkplaatsen
van Oosterhout en Waalwijk nog
geen zgn. B-afdeling is. Waarschijn
lijk zal nog dit jaar met een derge
lijke afdeling in Waalwijk worden
gestart. Vormingswerk voor oudere
pupillen op de werkplaatsen stuitte
af op financiële bezwaren en organi
satorische problemen. De contacten
met de scholen voor bijzonder onder
wijs doen steeds meer het ontbreken
gevoelen van een concrete werkaf
spraak aan de maandelijkse bespre
kingen van de te formeren school
teams.
Ook waren er kontakten met de
Sociaal Geneeskundige Adviesbu
reaus. Vruchtbaar en intensief waren
de kontakten met de Oudervereni
ging voor het Zorgenkind, afdeling
de Langstraat. Adviserend lid van het
bestuur is de sociaal-pedagoog van
het rayon Waalwijk. In februari werd
voor het rayon Waalwijk tezamen
met het Katholiek Instituut voor
Maatschappelijk Werk 'n goede kan
tooraccommodatie gevonden in het
oude klooster van de zusters aan de
Grotestraat te Waalwijk.