wAAlwijkse en UnqstRAAtse couRant
Restauratie van middeleeuws
raadhuis in Geertruidenberg gereed
bouwman brillen
BONT
I
Jeugd van Waspik vraagt
om een oud schoolgebouw
Het leven in De Fellenoord
i
GEBOUWENCOMPLEX AAN DE MARKT DATEERT UIT 1530
HEARING VAN STICHTING JEUGDBELANGEN
oendervangers
erenmodeadviseur
Dr. C. Kortmann
verricht donderdag
de opening
Oorspronkelijke
inventaris
Wij hebbenUeigenlijk
niets meer te vertellen
onze brillen spreken namelijk
voor zich! Gewoon door hoge kwaliteit
fraaie vormgeving
(dacht Uook niet?)
Uit 1530
Vierschaar
Dodelijk ongeval op
Langst raat weg in
Waalwijk
Tel. 2776 (04160)
Financiële toestand
Pelterjjenhuis
VERMEULEN
In Waspik staat
schoolgebouw niet 6
lokalen leeg
Conclusie
beier gekleed
met een hoed
DONDERDAGAVOND 4 pECEMBER 1969
92e JAARGANG No. 97
Uitgever
Waalwijksche Stoomdrukkerij
Antoon Tielen
HoofdredakteurJAN TIELEN
Gironummer 1069687
Dit blad verschijnt 2x per week
Losse nummers 20 cent
Brieven onder nummer 50 ct. extra
va o het Zu
Abonnement
p. week (0,33+ 2ct. inc.k.) ƒ0,35
p. mud. (1,45+10 ct. inc.k.) ƒ1,55
p. kwrt. (3,95+10 ct. incdc.) ƒ4,05
p.kwrt. p.post ƒ4,75 bij girobetaling
(bij incasso p.postkwit. 75ct. extra)
Advertentieprijs 15 cent per mm
Contractadvertenties: speciaal tarief
Opgericht 1878
Bureaus Grotestraat 205, Waalwijk Tel. 04160-2621-2746 Kaatsheuvel Dr. van Beurdens+raat 8, Tel. 04167-2002
Telegram-adres „ECHO"
V fin nn7.p itprsln cropvpr
GEERTRUIDENBERG - Donderdag 11 december zal drC. Kortmann,
Commissaris van de Koningin in Noord Brabant, de officiële opening ver
richten van het gerestaureerde middeleeuwse raadhuis vein Geertruiden
berg. Dit in het begin van de 16e eeuw gebouwde raadhuis is een gang
naar deze oude Brabantse stad zeker waard. In het restauratieprojekt wer
den behalve het raadhuis en de ambtswoning ook een tweetal panden aan
de Markt betrokken. Ook in deze panden zijn gemeentelijke afdelingen
ondergebracht.
De restauratieplannen kwamen 24
jaar geleden al ter tafel. Omdat in de
crisisperiode van de dertiger jaren en
in de tweede wereldoorlog geen on
derhoud aan het raadhuis en de
ambtswoning kon worden verricht ge
raakten beide panden al vrij snel in
een verregaande staat van verval. Aan
een grondige restauratie viel niet te
ontkomen. Het plan van het Belan-
gencomité Geertruidenberg, in 1946
om de voorgevel van het raadhuis in
de toestand van vóór 1768 te herstel
len, kctn geen genade vinden bij het
Rijksbureau voor de Monumenten
zorg.
In 1957 lcwam een gedetailleerd plan
gereed voor de restauratie van het
raadhuis en de voormalige ambtswo
ning en voor de nieuwbouw van een
secretarie achter dit gebouwencom
plex. Met uitzondering van het laatst
genoemde verkregen de plannen de
vereiste goedkeuring. Vier jaar later
bracht het architaktenlbureau Van der
Laan uit Rosmalen nieuwe plannen
voor de restauratie van het raadhuis
en de ambtswoning ter tafel. Intussen
was namelijk gebleken dat een meer
ingrijpende restauratie van het com
plex nodig was. Ook had de ontdek
king van fresco's in de westelijke
voorkamer van de ambtswoning een
herziening van het eerste plan nood
zakelijk gemaakt.
In 1963 kon dankzij de financiële
medewerking van het Rijk door de
Aannemersfirma J. de Ront-w. Huiten
uit Nieuwkuyk een aanvang worden
gemaakt met de restauratie van het
raadhuis, de voormalige ambtswo
ning en twee panden aan de Markt.
In verband met de bijzondere struc
tuur van de vijf uit de Middeleeuwen
daterende panden (o.a. ongelijk hoog
ten van de vloeren en verdiepingen)
en het gestelde doel dat het complex
in zijn geheel zowel tot eén goed re
presentatief als een ruimtelijk effi
ciënt stadhuis gevormd moest wor
den, ontstond een belangrijke vertra
ging in het werk.
Slechts weinig van de oorspronkelijke
inventaris van het raadhuis is be
waard gebleven. Van de stadsvier-
schaar is nog aanwezig de balie en
het in 1791 door Pieter Carati ge-
stucadoorde schoorsteenstuk en pla
fond. Eveneens is behouden een van
de twee houten leeuwen, in 1740 ver
vaardigd door de beeldhouwer Dirk
van der Wagt uit Gouda en het uit
1685 daterende schilderij "De Ge
rechtigheid" van Aart van Tongeren.
De schoorsteenmantel, waarop voor
komen de wapens van Carel van Be-
veren, rentmeester van de Prins van
Oranje en zijn echtgenote Margrieta
van Goutswaert, had na 1920 zijn
plaats gevonden in de 'hal van het
X
I Grotestraat 231, Waalwijk, Tel. 38 66
smaandags tot luurgesloten
raadhuis, doch is nu geplaatst in de
burgemeesterskamer.
Het klokje in het torentje van het
raadhuis dateert uit 1647 en draagt
als randschrift "Comelis Oude rogge
en DIO Rotterdam 1647". Het to
rentje is bekroond met de 18e eeuwse
windvaan, in de vorm van een leeuw
met knots, symbool van 't stadswapen.
De deuren en de tralies in de kelder
van het raadhuis herinneren aan de
gevangenis die eeuwen lang hierin
was ondergebracht.
De belangrijkste, historische stukken
van de stad Geertruidenberg, die be
waard zijn gebleven, zijn de 16e
eeuwse Keurboeken en de uit de 17e
en 18e eeuw daterende Magistraats-
biMiotheek.
In zijn huidige grootte en vorm da
teert het raadhuis uit het jaar 1530.
Niet geheel bekend is of Geertrui
denberg, dat in 1213 stadsrechten
verkreeg, reeds eerder over een eigen
gebouw voor bestuur en rechtspraak
beschikte, al wordt wel uit verschil
lende bouwkundige onderzoeken aan
genomen, dat de stad Geertruiden
berg reeds in de 14e eeuw 'n raad
huis bezat.
Was het raadhuis vóór 1593 uitslui
tend bestemd voor het stadsbestuur,
in het jaar van de inname van de stad
door Prins Maurits, namen ook de
stadssecretaris en zijn klerk intrek in
het raadhuis. Speciaal voor hen wer
den door een schrijnwerker en een
stoeldraaier een uittrektafel, "scha-
belbankeri' en "tresoren" vervaar
digd.
Tijdens een vernieuwing van de se
cretarie in 1598 webd op last van het
college van schout, burgemeesters en
schepenen ook de gevangenis naar 't
raadhuis overgebracht. Deze kelders
zouden later ook dienst doen als op
slagruimte voor turf en in de 19e
eeuw zelfs als wijnopslagplaats. Een
gijzel- of vertrekkamer voor opslui
ting van civiel gegijzelden was reeds
eefder gebouwd.
In het raadhuis was ook de vier
schaar opgenomen, de vergaderzaal
WAALWIJK - Op de Langstraat-
weg- in Waalwijk is dinsdagavond de
73-jarige F. de Vries, gewoond heb
bende in de Baardwijksestraat, bij
het oversteken twee keer door per
sonenauto's aangereden. Hij over
leed ter plaatse. Bij de le aanrijding
werd hij licht geraakt maar een
auto aan de tegenovergestelde rich
ting (Drunen) kon het slachtoffer
niet meer ontwijken
De heer De Vries is gedurende 45
jaar bestuurslid geweest van de
Hengelsportvereniging „Maar Ge
duld Hebben". De laatste jaren was
hij secretaris van de vereniging.
Besoyensestraat Waalwijk
van schout en .schepenen als rechts
college in civiele en criminele proce
dures, waarin enige malen per week
recht werd gesproken. Binnen de ba
lie van de vierschaar zetelde de ma
gistraat terwijl de procureurs, advo
caten en anderen tijdens de rechtszit
tingen buiten de balie moesten blij
ven. 's Winters - bij koud weer -
modhten de procureurs binnen de ba
lie bij 'het vuur komen staan.
In de 17e en 18e eeuw stond het
raadhuis niet alleen ter beschikking
van het stadsbestuur, maar werd het
oök enkele malen als verblijf voor
soldaten. Deze inkwartieringen be
rokkenden vaak schade aan de toe
stand van het 'raadhuis. In 1626 had
men zelfs geruime tijd nodig om het
gebouw te reinigen van de vuiligheid
en stank, die waren ontstaan door de
legering in 1625 van de zieke en ge
kwetste soldaten van de Prins van
Oranje.
t
Na de verbouwing van de voorgevel
in 1739 liet de financiële toestand
van de stad geen bijzondere uitgaven
voor het stadhuis meer toe. Ofschoon
in de veertig jaren der 18e eeuw de
kerk, de stadsgebouwen 'en de straten
in een staat van verval verkeerden,
konden geen gelden beschikbaar ge
steld worden voor herstel daarvan.
De ambtenaren hadden in 1764 zelfs
nog een tegoed van 14.000,- we
gens achterstallige salarissen.
Na vier eeuwen kan Geertruidenberg
nu weer beschikken over 'n raadhuis.
Nu kunnen wij U in onze geheel ver
nieuwde BONT SPECIAALZAAK een
geweldige collectie tonen.
BONTMANTELS - BONTHOEDEN -
NERTSCOLLIERS en CRAVATTEN
35230
Vismarktstraat 17 -19, BREDA Tel. 01600
EIGEN ATELIER
Ten einde meer georiënteerd te
raken omtrent de wensen en ver
langens welke er onder de Waspik-
se jeugd leven met betrekking tot
de vrije tijdsbesteding organiseerde
de stichting jeugdbelangen een hea
ring in de zaal van café De Statie.
Een kleine 700 uitnodigingen ver
stuurde de stichting hiertoe aan de
jongens en meisjes tussen de 16 en
25 jaar. Slechts een 25 tal van jon
geren gaf gehoor aan deze uitnodi
ging, wat niet wegneemt dat er
zich toch een zeer vruchtbaar ge
sprek ontwikkelde. De zeer uiteen
lopende ideeën die de jeugd op deze
hearing ter tafel bracht omtrent de
vrije tijdsbesteding spitsten zich al
heel gauw oe rond het probleem
van de huisvesting. En hier was
het bij het stichtingsbestuur kenne
lijk ook om begonnen.
Er staat in Waspik n.l. een school
gebouw van zes lokalen leeg en de
vraag was nu: in hoever bestaat er
momenteel bij de jeugd behoefte
aan een dergelijke ruimte om haar
liefhebberijen en hobby's in te kun
nen botvieren. Het stichtings
bestuur werd al heel gauw in haar
mening gestaafd dat die behoefte
er zeer nadrukkelijk is.
Er zijn van de kant van de jeugd
beslist wel iniatieven te verwach
ten als zij over voldoende accommo
datie kunnen beschikken, initiatie
ven welke de stichting jeugdbelan.
dat voldoet aan de eisen van de tijd
en dat opnieuw die monumentale
luister heeft verkregen, waarvoor de
stad zich sedert eeuwen zo met de no
dige ups en downs heeft beijverd.
gen heel graag wil begeleiden
stimuleren.
Een voorzichtige conclusie van
deze avond mag wel zijn, zo formu
leerde de voorzitter de heer H. C.
Welling, dat het stichtingsbestuur
bij de gemeenteraad stappen zal
gaan ondernemen om de voormalige
jongensschool in welke vorm dan-
ook voor de jeugd beschikbaar te
krijgen. De jeugd op haar beurt zal
dan echter daden moeten stellen en
waar moeten maken dat inderdaad
een dergelijke ruimte intensief ge
bruikt gaat worden. Er presenteer
den zich al direct enkele jongelui
die druk aan het sleutelen zijn aan
skelters e.d. en die hun groepje
graag uitgebreid zouden zien. Dan
was er ook belangstelling van de
kant van de jongerensoos terwijl
bovendien plannen bleken te be
staan tot oprichting van een soos
voor de oudere jeugd.
DRUNEN De Stichting Vrienden
van de Fellenoord werkt hard aan
de restauratie van de historische
boerderij 'De Fellenoord', gelegen
aan de rand van de Drunense Dui
nen. Vorige week schreven wij uit
voerig over de plannen die er be
staan om 'De Fellenoord' tot een
Heemkundig Studiecentrum te ma
ken. Ook hebben we toen de bouw
stijl toegelicht. De laatste bewoner
van de boerderij, de heer Jan van
Wezel, heeft voor ons blad zijn her
inneringen op papier gezet. In on
derstaand verhaal kan men lezen
van het leven in 'De Fellenoord',
rond de laatste eeuwwisseling.
"Ik ben in het huls, dat nu zijn be
stemming als museum gaat krijgen,
geboren in 1896. Ook mijn moeder is
in dit huis geboren en wel in 1858.
Mijn ouders hadden een boerderijtje
zoals ze toen allemaal waren met 4
5 koeien, wat varkens en een stel
letje kippen.
De grote landbouwbedrijven zoals er
nu zijn, kende men toen nog niet.
Verder hadden we zo wat 4 ha land
bouwgrond, waarvan een gedeelte
weiland en een gedeelte akkerbouw
gewassen, die hoofdzakelijk be
stemd waren voor eigen consumptie
en veevoeder, want veel handel was
er toen nog niet in de artikelen, die
wij teelden.
Alleen voor aardappelen hadden we
enkele afnemers in het dorp. Stro le
verden wij nog wel 'ns af aan land
bouwers ten noorden van de Berg-
sohe Maas, omdat daar wat meer
vee werd gehouden en minder aan
akkerbouw werd gedaan.
Ik weet nog, dat ik als schooljongen
af en toe met vader mee mocht om
stro af te leveren in Wijk en Aalburg
en dan dacht ik, dat ik al heel ver
van huis geweest was. Dat was voor
mij toen veel meer alsdat nu iemand
naar Amsterdam of naar Den Haag
gaat. Dat moest natuurlijk allemaal
met paard en kar gebeuren en daar
was met laden en lossen mee gere
kend een hele dag mee gemoeid.
Als de dagen op zijn kortst waren,
was het wel eens een eindje in de
avond voor we thuis waren, maar
dat hinderde niet, want met de ver
lichting werd het toen ook niet zo
nauw genomen. Auto's waren er
toen nog niet, dus je kon alleen
maar tegen een boerenkar aanrijden,
die maar 5 km snelheid had.
Nu iets over de andere producten.
Het koren, dat we verbouwden, werd
gebruikt als veevoeder. Een klein
gedeelte van de rogge werd be
stemd om zelf brood van te bakken.
Die lieten we dan bij de molenaar
maken. Dan ging het meel thuis door
een zeef om er de bast van het ko
ren, de zgn. zemel uit te halen en
de bloem, die door het zeef viel,
daar werd dan brood van gebakken.
Op een afstand van ca. 15 meter
van het woonhuis staat nog een
schuurtje. Op diezelfde plaats stond
vroeger het zgn. bakhuis, dat je
vroeger bij elke boerderij aantrof.
Daar stond dan een trog in, dat was
een kist op vier poten, waarin het
meel werd gestort en warm water
en gist. De gist was nodig om het
brood te laten rijzen. Ik weet ook
nog, dat dat rijzen met zuurdeeg
plaats had. Dat was een overschotje
van het deeg van de vorige week en
dat liet men dan zuur worden, maar
wij zijn toch al vroeg met gist be
gonnen.
Dat beviel ons beter. Als alles in de
trog was, dan moest men aan het
mengen tot het een taaie massa
werd. Ik heb als kleine jongen nog
dikwijls moeten trappen, om het
deeg taai te krijgen. Ik herinner me
nog goed, dat mijn voeten in huis
gewassen werden en dan droeg mijn
vader me op zijn rug naar het bak
huis, daar op die manier mijn voeten
schoon bleven. Maar toen ik groter
was geworden, kneedden wij alles
met de hand. Ondertussen werd de
oven aangestookt, waarin we takke-
bossen stookten.
Van te voren werden de broden ge
vormd en die werden ondergestopt
om goed warm te blijven en als de
oven warm genoeg was dan ging het
brood er in om na ongeveer een uur
weer er uit te halen. De rest van het
graan dat we verbouwden werd ge
bruikt als veevoeder. We lieten dan
half rogge en de andere helft haver
door elkaar malen en dat was dan
voor de koeien en de varkens.
JAN VAN WEZEL
(wordt vervolgd)
Vervolgens gingen er ideeën uit
in de richting van velerlei hobby
clubs voor jongens en meisjes van
af metaal- en houtbewerking tot
klei en pitriet. Voorts was er be
langstelling voor vormingsavonden
waarop bepaalde onderwérpen door
meer deskundigen zouden worden
belicht, naar tafeltennis en schaak
clubs, naar mogelijkheden voor mu.
ziekbeluisteren en een debating
club. Zeer zeker dacht men ook aan
een mogelijkheid waar de jeugd el
kaar zondermeer zou kunnen ont
moeten voor een kontakt en een
gesprekje. Overigens bleek hier dat
de blokhut aan de burgemeester
Couwenbergstraat maar zeer zelden
voor welke activiteit danook is be
zet. Ook zocht de jeugd naar wegen
voor een gemakkelijker kontakt
met het stichtingsbestuur en met
bet gemeentebestuur. Hier heeft
naar de mening van de stichting
ieugdbelangen de kontaktraad wel
ke door haar in het leven is geroe
pen met daarin vertegenwoordigers
uit de diverse verenigingen, in het
geheel niet aan haar doel beant
woord. Van de jeugd zal nog heel
veel zelfwerkzaamheid Worden ge
vraagd wil een eigen tehuis een feit
kunnen worden maar al zij er zelf
iets van wil maken dan zal de ruim
te ook aan het doel kunnen beant
woorden ,op een wijze zoals de
jeugd dat zelf graag wil. Ook de
bejaarden hebben voor één van de
lokaliteiten belangstelling getoond.
Een klassieke Borsalino of een
modische Franse Flêchet, een
sportieve tweed-hoed, een
Hollywood of een Wegener,
er is een hoed bij, die U staat.
Kom en kies uit meer dan
duizend hoeden.
Vanaf 19,75 tot 65,—.
0
HEBT U
HET AL GEZIEN
onze „Chicken-Shop for young
men"
Heuvelstraat 133 Tilburg
Parkeren voor de deur (via
de Nieuwlandstraat)
