waaLwijkse en lAnqstRAAtse couRAnt
Slag aan de Rio de la Plata herstelde
Engelands prestige ter zee
Laatste 'klassieke' zeegevecht
in de Tweede Wereldoorlog
Schoen- en Lederindustrie
heeft behoefte aan
middenkader personeel
b
EM-TE supermarkt
DUITSE VESTZAKSLAGSCHEPEN AL VOOR DE
OORLOG OP ROOFTOCHT GESTUURD
nieuwjaarsadvertentie
VOORLICHTINGSDAG MTS-WAALWIJK
de echo van het zuiden
Geen risico
69 ct.
Haché-vlees 1.69
ct.
Zeemanschap en
marine-traditie
speelden doorslag
gevende rol
De mindere
Negen schepen,
geen enkele dode
I
De zeeslag
„Juptïter" in
Oisterwijk brengt
werktuigbouw in
praktijk
Eigen smederij
MTS ook voor
meisjes
Artisten
voor de maand
december
Trio
Martin Engel
Tartara Wong
Marie Thérèse
THE BLUE NOTE
Tilburg
„Aktie-groep
Wereldkerk"
WAALWIJK - DRUNEN
ELKE DAG VOORDELIGER!
CARBONADE 2.98
SPRUITJES
GEHAKT 1.79
SAVOIJE KOOL
HUTSPOT
MAANDAG 15 DECEMBER 1969
92e JAARGANG No.lOo
De ïcho
vaii het
Uitgever
Waal wij ksche Stoomdrukkerij
Antoon Tielen
Hoofdredakteur JAN TIELEN
Gironummer 1069687
Dit blad verschijnt 2x per week
Losse nummers 20 cent
Brieven onder nummer 50 ct. extra
Abonnement
p. week (0,33+ 2 ct. inc.k.) 0,35
p. mnd. (1,45+10 ct. inc.k.) ƒ1,55
p. kwrt. (3,95+10 ct. inc.k.) ƒ4,05
p.kwrt. p.post 4,75 bij girobetaling
(bij incasso p.postkwit. 75 ct. extra)
Advertentieprijs 15 cent per mm
Contractadvertenties: speciaal tarief
Opgericht 1878
Bureaus Grotestraat 205, Waalwijk Tel. 04160-2621-2746 Kaatsheuvel Dr. van Beurdenstraat 8, Tel. 04167-2002
Telegram-adres „ECHO"
Toen op 3 septebmer 1939 Engeland en Frankrijk aan Duitsland de
oorlog verklaarden, was dat een dnd van grote moed, want beide ge
allieerden wisten dat zij tezamen èn te land èn in de lucht veel zwak
ker waren dan de sterke en moderne bewapende vijand. Van enige ef
fectieve steun aan het Poolse front kon dan ook geen sprake zijn.
Alleen ter zee was Duitsland de mindere, zowel van Engeland als van
Frankrijk. Het tragische was echter, dat juist ter zee met name En
geland de ergste klappen kreeg. De Duitse onderzeeboten waren vrij
wel allemaal actief buitengaats. Op 17 september bracht een Duitse U-
boot in het kanaal van Bristol het Engelse vliegkampschip Courageous
tot zinken en op 14 oktober werd het slagschip Royal Oak op zijn
schijnbaar veilige ligplaats te Scapa Flow getorpedeerd; 65 Britse koop
vaardijschepen gingen tengevolge van Duitse onderzeebootactiviteiten
verloren, terwijl de Duitse luchtmacht er nog eens 11 voor haar reke
ning nam. Tenslotte was de Britse marine er niet in geslaagd te voor
komen, dat de Duitse vestzakslagschepen .deutschland' en „Graf Spee"
de Atlantische Oceaan onopgemerkt konden bereiken. De Deutschland
had het noordelijke zeegebied tot operatieterrein en de Graf Spee de
Oceaan tussen Afrika en Zuid-Ame ika, eventueel de Indische Oceaan.
(van ome verslaggever)
WAALWIJK/OISTERWIJK De M.T.S. in Waalwijk (nu nog voor
leder en schoenen) heeft donderdag een voorlichtingsdag gehouden
voor hoofden van scholen, dekanen en beroepskeuze officials. De cir
ca dertig onderwijs-deskundigen hebben een excursie gemaakt naar
drie bedrijven. De M.T.S. wilde in de praktijk aantonen hoe de struc
tuur van de bedrijfstak sch oen en leder eruit ziet. Ir. J. Roelofs Heyr-
mans, direkteur van de school, heeft op deze voorlichtingsdag vooral
benadrukt dat er in de schoen- en lederindustrie een grote behoefte
bestaat aan geschoold middenkader.
Onder die omstandigheden en in
een oorlogsperiode, waarin verder
weinig gebeurde, had de slag aan de
Rio de la Plata plaats. Deze zeeslag
wordt wel eens het laatste „ouder
wetse" zeegevecht genoemd, want
hij was nog geheel in de „Nelson-
stijl", d.w.z. van schip tegen schip,
zonder gebruikmaking van radar,
vliegtuigen of duikboten. Zeeman
schap en marinetraditie zouden hier
bij een doorslaggevende rol spelen.
Bij het horen van de naam vest
zakslagschip denkt men onwillekeu
rig aan een klein scheepje, dat zo
niet letterlijk dan toch wel figuur
lijk „in de vestzak kon worden op
geborgen". Niets is minder waar.
De tonnage was 12.000 ton. De leng
te 200 meter. De zes 28 cm. kanon
nen hadden een draagwijdte van 27
km. Verder stonden er 8 stukken
geschut van 15 cm. en 6 van 10 cm.
aan boord. Het schip kon torpedo's
lanceren en had 2 vliegtuigen voor
verkenningsdoeleinden op het dek
staan. Bovengenoemde gevallen gol
den voor het nieuwste Duitse vest
zakslagschip Graf Spee. De naam
„vestzak" is ontstaan doordat de
Duitsers, gebonden aan de „maten
van Versailles", van de overwin
naars van 1918 geen grotere oorlogs
schepen mochten bouwen. En al wa
ren de Duitse vestzakslagschepen in
tonnage al 2000 ton „zwaarder" dan
de maximum toegestane 10.000 ton,
in vergelijking met de Britse slag
schepen voor 35.000 ton waren ze
maar klein. Hun snelheid, 28 mijl
per uur, lag echter zeer hoog en de
actieradius was groot.
Bij het uitbreken van de Tweede
Wereldoorlog had Duitsland on
danks het opzeggen van het verdrag
van Versailles in 1935 slechts 3
vestzakslagschepende „Deutsch
land", de „Admiral Scheer" en de
„Admiral Graf Spee". Oorlogssche
pen bouwen vergt nu eenmaal veel
tijd.
In vergelijking met Engeland, dat
12 grotere slagschepen en met Frank
rijk, dat 8 grotere slagschepen had,
was Duitsland trouwens ook wat
betreft de kleinere oorlogsschepen -
zoals hiervoor reeds gezegd verre
de mindere van zijn tegenstanders.
Toch werd de Duitse vloot van meet
af aan ja zelfs vóór de fatale da
tum van 1 september 1939 de
aanval op Polen al ingezet.
Zo kreeg kapitein Heinrich Dau,
die met zijn tanker „Altmark" in de
Amerikaanse wateren voer, op 27
juli 1939 van de „Seekriegsleitung"
de Duitse Marinestaf opdracht
om voorraden en olie in te nemen
en een „later vast te stellen koers"
te volgen. Op 1 augustus begaf de
Altmark zich volgens de aanwijzin
gen naar een sector ter Z.W. van de
Kanarische eilanden. En één van de
3 vestzakslagschepen, de Graf Spee,
begon op 21 augustus zijn „oorlogs-
reis". Het schip vertrok 's nachts uit
Willemshaven en voer op volle
kracht met een wijde boog om En
geland heen, dicht langs de Deense
en Noorse kust, ten zuiden langs
IJsland en daarna richting zuid,
steeds het „midden" van de Atlan
tische Oceaan houdend. Gedurende
de gehele tocht was vrijwel geen
schip gezien. Trouwens, zodra maar
een rookpluim zichtbaar werd, ver
anderde de Graf Spee onmiddellijk
van koers. Onopgemerkt werd de
tocht voortgezet. Op 1 september
werd op de afgesproken plaats en
tijd, midden op de oceaan, tussen
Afrika en Zuid-Amerika, contact
gemaakt met de Altmark. Deze tan
ker zou het oorlogsschip regelmatig
ontmoeten en van olie en andere
behoeften voorzien. De oorlogstaak
van de Graf Spee was begonnen.
De commandant van de Graf Spee,
met zo'n kleine 1000 man aan boord,
was de .kapitein ter zee Hans Langs-
dorff. Hij was 42 jaar en had nog
bij de Keizerlijke Marine gediend.
Hans Langsdorff was ook Nazi en
een rasechte Duitser, die met grote
getrouwheid elke opdracht van zijn
superieuren zou uitvoeren. Hij ken
de zijn taak als „raider": het zo veel
mogelijk tot zinken brengen van vij
andelijke schepen, om daardoor de
aanvoer over zee naar de vijand te
ontwrichten. Ook zouden vijande
lijke oorlogsschepen worden gebon
den en uit andere gebieden worden
weggelokt. Hans Langsdorff tracht
te met alle middelen die hem ten
dienste stonden, de vij and te mis-
leiden en in verwarring te brengen.
Zodra hij 'n vijandelijke koopvaar-
1 der in zicht kreeg, hees hij de Fran-
se vlag. Hij zorgde er voor dat hij
niet langszij kwam te liggen, zodat
de vijand het schip niet aan de op
bouw kon herkennen. Hij gaf zijn
schip ook andere namen, zoals „Ad
miral Scheer" of „Deutschland".
Ook de Altmark voer onder valse
naam en vlag, n.l. de „Sogne" uit
Oslo. Langsdorff veranderde de op-
j bouw van zijn schip voortdurend
door het plaatsen van namaak-
schoorstenen en -geschutskoepels.
Nu eens dook hij te voorschijn ten
zuiden van Madagascar, helemaal
rond Zuid-Afrika, dan weer voor de
Zuid-Amerikaanse kust, dan weer
ten zuiden van de Kanarische ei-
^J3AA£
Te midden onder alles wat zioh wijzigt, blijft een goede
gewoonte bestaan:
elkaar bij de jaarwisseling geluk te wensen.
Daarom stelt onze krant dit jaar de mogelijkheid weer open
tot het plaatsen van een
Geef uw annonce, liefst spoedig, op aan onze colporteurs,
bijkantoor of hoofdkantoor.
Uw gezinsblad De krant van en voor de Langstraat
Grotestraat 205, WAALWIJK - Telefoon 04160 - 2621 -2746
landen. Negen schepen werden door
de Graf Spee tot zinken gebracht,
maar Langsdorff zorgde er eerst
voor, dat de bemanningen in veilig
heid werden gebracht. De meeste
vijandelijke officieren en martrozen
nam hij gevangen. De zeelieden
werden op de Altmark vastgehou
den. Daar Langsdorff wist dat ka
pitein Dau de Engelsen haatte, liet
hij op de tanker een van zijn offi
cieren achter, om er op te letten
dat de gevangenen goed werden
verzorgd.
Maar hij nam geen enkel risico.
Bij het naderen van een vijandelijk
koopvaardijschip verwisselde hij op
het laatste moment de Franse vlag
voor het Hakenkruis en seinde:
„Draai bij, ik stuur boot, gebruik
geen radio of ik open vuur". Het is
aan het moedige gedrag van de En
gelse telegrafisten te danken, dat de
Graf Spee werd opgespoord en aan
gevallen, want zij seinden, ondanks
de dreigementen, toch de afgespro
ken 3 letters RRR, d.w.z. „een ^ai-
der' valt ons aanPrompt werd
het seinende schip dan beschoten
en de telegrafist William Comber
van de „Doric Star" moest plat op
de grond gaan liggen om zich te be
schermen tegen de 3.7 cm. granaten
die de radiohut troffen. Toch bleef
hij doorseien: „RRR 19.15 Z.B., 5.5
O.L. Doric Star beschoten stop slag
schip stop
Na de slag aan de Rio de la Plata
zijn de nodige „lintjes" uitgereikt.
Geen enkele telegrafist van de 9
tot zinken gebrachte schepen heeft
1 echter van de Engelse regering ooit
een onderscheiding ontvangen
In de vroege morgen van de 13e
december 1939 ziet de uitkijk, hoog
in de mast van de Graf Spee, plot
seling twee heel dunne spelden-
streepjes boven de horizon uitko
men. Zijn kreet: „Twee masten in
zichtdoet kapitein Langsdorff on-
j middellijk reageren met „Koers en
vaart zo houden... Alarm!"
Slaapdronken rennen de matro
zen naar hun posten. Waterdichte
deuren worden afgegrendeld. Muni
tie-liften suizen op en neer. Na lut
tele seconden staat ieder op zijn ge
vechtspositie en wacht
Spoedig komen er nog meer mas
ten in zicht en het blijkt dat het ge
peilde schip de Engelse kruiser Exe
ter moet zijn, herkenbaar aan het
vage silhouet aan de horizon: twee
erg hoge masten en zes cm. kanon
nen. De twee andere Engelse oor
logsschepen worden aanvankelijk
gehouden voor torpedojagers, ter be
scherming van de kruiser tegen on
derzeeërs. Dit doet Langsdorff ver
moeden dat de oorlogsschepen een
konvooi begeleiden en zijn besluit
staat vast. Hij zal de drie vijande
lijke oorlogsschepen onmiddellijk
Het waren voornamelijk direk-
teuren en leraren van L.T.S.- en
MAVO's uit geheel Midden-Brabant
die zich donderdagmorgen in Al
phen (bij Tilburg) verzameld had
den om daar de N.V. Centrale Stan-
zerij voor de Schoenindustrie te be
zichtigen. 's Middags bezocht men
de Koninklijke Lederfabriek Oister
wijk en tot slot de schoenfabriek
Jupiter eveneens te Oisterwijk. In
alle drie de bedrijven kreeg men
een goede indruk van de organisa
tie en werkmethode in deze bedrijfs
tak.
Zoals bekend, krijgt de M.T.S. in
Waalwijk er volgend jaar een af
deling werktuigbouw en in de toe
komst wellicht ook nog de afdeling
elektrotechniek bij. Beide afdelin
gen zijn nauw verwant aan de
schoen- en lederindustrie. Dat bleek
tijdens de excursie donderdag nog
eens duidelijk. Direkteur J. Puts
van de schoenfabriek „Jupiter" liet
velen verbaasd kijken, toen hij ver
telde dat zijn overigens zeer mo
dern opgezet bedrijf zei de werk
tuigbouw in praktijk brengt.
Sinds drie jaar heeft „Jupiter" in
een apart gebouw een smederij op
gericht. De technici die hierin wer
ken, repareren alle machines van de
schoenfabriek. Reparaties kunnen
nu snel worden uitgevoerd. In de
meeste gevallen is er voor onder
delen een levertijd van vele maan
den. „Jupiter" bouwt bepaalde on
derdelen zelf, waardoor veel kost
bare tijd wordt bespaard. In eigen
bedrijf ontwikkelt men ook machi
nes. Vooral aan het snel kunnen
repareren, hecht de heer Puts grote
waarde. Dit immers bevordert de
flexibiliteit van de onderneming.
In de slotdiscussie in de kantine
van Jupiter wees Ir. Roelofs Heyr-
mans nog eens op de grote behoefte
die er is aan goed opgeleid midden
kader. Hij was van mening dat de
excursie had aangetoond dat er in
de schoen- en lederindustrie voor
afgestudeerden van de Waalwij kse
M.T.S. goede banen liggen. De ex
cursies hebben ook zeker bijgedra
gen aan het verbeteren van de ima
ge van de bedrijfstak.
De ontwikkelingen vooral op tech
nisch gebied in de schoen- en leder
industrie zijn zo groot, dat midden-
en hoger kaderpersoneel niet meer
te missen is. De heer Puts vertelde
nog dat de computer in verschillen
de schoenfabrieken zijn intrede
reeds heeft gedaan. Doordat de tech
nische ontwikkelingen steeds meer
mensen gaat aanspreken, neemt ook
de belangstelling voor het M.T.S.-
onderwijs toe. Ir. Roelofs Heyrmans
wees er in dit kader nog op, dat de
M.T.S. in Waalwijk ook openstaat
voor meisjes. „Men moet er aan ge
wend raken dat in de toekomst ook
technische funkties door vrouwen
worden verricht", aldus de heer
Heyrmans.
aanvallen en vernietigen en daarna
met het konvooi afreken.en. De oor-
logsvlaggen worden geltiesen. Het
dundoek klappert fel in de wind
vanwege de hoge snelheid waarmee
het Duitse vestzakslagschip op de
Engelse oorlogsbodem af gaat. Dan
meldt een officier aan Langsdorff:
„Die twee andere schepen zijn geen
torpedojagers, maar kruisers van de
Ajax-klasse
(Wordt vervolgd)
MUZIEK
STRIP-VEDETTE
CHIMPANSEES-SHOWS
Geopend van 22.00 uur tot
04.00 uur.
VEEMARKTSTRAAT 36 - 38
Telef. 04250 - 25287
Een groep Nederlandse katholie
ken wil openlijk getuigen van haar
verbondenheid met de wereldkerk
en vraagt daarvoor adhesie van an
dere geloofsgenoten.
Deze „Actiegroep Wereldkerk"
ziet haar plaats „midden in het ka
tholieke volk". Zij acht het belang
rijk, dat de verknochtheid van de
katholieken aan hun kerk meer
naar buiten zou blijken. De Actie
groep wil een instituut oprichten
om „de stem van het midden" te la
ten klinken overal waar over de
oriëntatie van de Nederlandse kerk
beraadslaagd wordt.
Deze Actiegroep richt zich met
een advertentie van een gehele pa
gina tot „Katholiek Nederland". De
advertentie verschijnt in een aan-
tal katholieke en niet-katholieke
kranten.
(Volkskrant)
DINSDAG
500 gram
500 gram
WOENSDAG
500 gram
500 gram
panklaar 39 ct.
DONDERDAG
250 gram
500 gram
panklaar 39
