Ik was een /van de vier Nederland werd overweldigd in strijd met het oorlogsrecht VAN DAVIDSTER TOT AUSCHWITZ DOKTER LENGLET OVER FUSILLADE IN WAALWIJK Ook de dokter DE ECHO VAN HET, ZUIDEN VAN MAANDAG 4 MEI 1970 Naar Den Bosch In 5 jaar stierven 6 miljoen joden in de gaskamers Bedrieglijke uniformen Verordeningen Westerbork Gruwelen WAALWIJK Rond Pasen verdiepten de leerlingen van het Vormingsinstituut te Waalwijk zich in de oorlog. Zij schreven ondermeer een aantal verhalen, die gebundeld werden in een krantje. Een van die verhalen, van de dinsdagmiddaggroep pu bliceren we hier. I heel onschuldig was en niets van het verzet af wist. Aanvankelijk geloof de men dit niet, maar later liet men hem toch gaan. Dokter Lenglet heeft bij de dinsdagmorgengroep een zeer aandachtig gehoor gevonden voor zijn boeiende verhaal over de mensonterende be handeling door de Duitsers van een aantal burgers van Waalwijk. Een nare episode, die in de annalen van de gemeente zal blijven voort bestaan. Burgemeester Moonen en Joop Hoffmans verloren er het le ven. Vincent Hoffmans werd aangeschoten door het vuurpeloton, maar bracht er het levend af. De man, die dit verhaal vertelde, was mede betrokken bij de gebeurtenissen, Geen wonder dat persoonlijke emo ties weer mee gingen spelen. De Meisjes van de dinsdagmorgengroep tekenden dit verhaal uit de mond van dokter Lenglet op. „Op 1 april '44 ben ik naar Waal wijk gekomen als huisarts. De ge ringe omvang van mijn praktijk bracht met zich mee, dat ik werd benoemd tot colonnecommandant van het Rode Kruis. Onze eerste hulppost was gevestigd in het ge meentehuis, later werd er een nood ziekenhuis ingericht in de huis houdschool aan de. Wilhelminastraat Op 5 september '44 - bekend als Dolle Dinsdag - dachten de mensen cok in Waalwijk, dat ze bevrijd wa ren. Men verkeerde namelijk in de veronderstelling, dat Breda al door de Geallieerden bevrijd was. De mensen waren door het dolle heen, staken vlaggen uit en droegen oranje sjerpen." Dokter Lenglet vertelde hierna van het tevoorschijn komen van de on dergrondse verzetsbeweging, die wraak wilde nemen op de NSB-ers en Landwachters. Dit bestond uit het oppakken en wegvoeren van en kele van deze mensen. Ze werden ondergebracht in een boerderij in Sprang-Capelle Nu was er een vrouw van een NSB-er, die wel eens wilde weten of haar man niet kon worden vrijgelaten. Ze ging naar burgemeester Moonen maar Vond hem in bespreking. Hij kon haar niet te woord staan. Op dat ogen blik trok er echter juist een colonne Duitse soldaten door Waalwijk. Ze ging naar deze mensen toe om zich te beklagen. Ze vertelde, dat haar man was „opgepikt" door de onder grondse. „Toen zijn de Duitsers naar burge meester Moonen gegaan en hebben hem gezegd, dat wanneer de NSB- ers en Landwachters niet binnen enkele uren terug zouden zijn hij zelf en de twee broers Hoffmans ge fusilleerd zouden worden." Dokter Lenglet vertelde verder, dat toen hij dit bericht kreeg hij direct naar mevrouw Moonen reed om haar wat moed in te spreken. Ook zag hij kans nog wat uitstel te krijgen. De Duitsers wilden echter wel eens weten wie de dokter was. Ze belden een niets vermoedende dokters vrouw op om te vragen waar haar man was. Zij vertelde waar haar man was. Daarop haalden zij dokter Lenglet uit de burgemeesterswo- r.ing aan het Raadhuisplein en zet ten hem naar de andere drie gijze laars. Burgemeester Moonen ver klaarde echter, dat de dokter ge- Dokter Lenglet was nog maar net thuis toen de drie anderen gefusil leerd werden. Even later tenminste kwam men hem vragen of hij de zwaar gewonde Vincent Hoffmans wilde komen helpen. Daar was ook al zuster Irmgard. Samen hebben zij de gewonde naar het Waalwijk- se ziekenhuis gebracht. Daar ech ter kon niet geholpen worden, zo dat de heer Hoffmans naar het zie kenhuis in Den Bosch moest wor den overgebracht. Dat was een moeilijke zaak omdat men niet over een vervoermiddel beschikte. Gara ge Mulders-Sars echter stelde later een door gas aangedreven auto be schikbaar en tesamen bracht men Hoffmans dwars door de Duitse li nies naar Den Bosch. De heer Hoff mans bleef in leven. Een enthousiaste menigte begroet de Britse bevrijders voor het Waal- wijkse stadhuis. Zie hoe spontaan de vreugde is. iodenrazzia's in Nederland In de zomer van 1940 legden enkele N.S.B.-ers een aantal tijd bommen in de synagoge te Zandvoort. De volgende ochtend ont ploften de bommen en richtten een enorme ravage aan in het Joodse bedehuis. Burgemeester van Alphen betuigde in de ge meenteraad zijn ontstemming over deze wandaad met het gevolg dat hij kort daarna door een troep N.S.B.-ers werd gemoles teerd. Dergelijke laffe aanslagen tegen Joodse bezittingen een Joodse burgers waren in de jaren 1940 -1942 aan de orde van de dag, vóórdat de grootscheepse transporten begonnen als de tragische Veertien juli 1942 In de ochtenduren razen overvalwagens door de straten van Amsterdam. De Grüne Polizei drong overal huizen binnen om de Joodse bewoners op te pakken. De volgende nacht sjok ken honderden Amsterdamse Joden, beladen onder hun bagage, door de zwijgende straten van de hoofdstad onder begeleiding van S.S.-agenten Dit dramatische tafereel riep her inneringen op aan de uittocht uit Egypte, maar thans was het geen reis naar het Beloofde Land, thans was het de zoveelste voltrekking van hun lot van zwervers over Gods aarde, hun verjaging uit het klassie ke land van de vrijheid, hun terug keer naar de barbarij. Een dag later arriveren zij in het grauwe kamp Westerbork en daar wacht hen het onontkoombare transport naar de 'Duitse gaskamers. De discriminatie Van de Joden (vervolg van pag. 1) Omstreeks kwart voor twee in de nacht had de eerste schermutseling plaats in de Kapellerlaan te Roer mond, waar een Nederlands groepje militairen zich bij toeval geplaatst zag tegenover een groep in bedrie- gelijke uniformen geklede figuren, die Duitsers bleken te zijn en op dracht hadden te trachten de voet brug over de Maas onbeschadigd, in handen te krijgen. Na een korte schermutseling mislukte de overval en de Nederlanders konden de brug tijdig opblazen. Soortgelijke over vallen vonden bij vele bruggen in Limburg plaats. Even na drie uur in de nacht na derde een aantal mannen in blauwe overalls de wacht, die de bewaking had over de Maasbrug bij Bugg- num. De mannen waren voorzien van pikhouwelen en schoppen. Bij aanhouding deelden zij in het' Ne derlands mee, wegwerkers van de N.S. te zijn. Ze toonden legitimatie papieren van de spoorwegen. De dienstdoende sergeant vertrouwde de zaak niet en stelde zich telefo nisch in verbinding met zijn com mandant. Tijdens dit gesprek over vielen de ongeveer dertig „spoor wegarbeiders" de Nederlanders, waarbij een korporaal werd gedood en een sergeant zwaar gewand, waarbij de laatste zag dat een der spoorwegarbeiders onder zijn over all een Duits militair uniform droeg. Toen de Duitsers de spoorbrug op renden werd deze door de Neder landse troepen aan de westzijde opgeblazen, waarbij alle overvallers de dood vonden. De brug tussen Gennep en Oefelt viel helaas in Duitse handen door een soortgelijke overval, waarbij de aanvallers op misleidende wijze ge kleed waren in uniformen die veel geleken op die der Koninklijke Ma rechaussee. Hierdoor konden even over vieren ongehinderd een pant- sertrein en een goederentrein de brug passeren met als gevolg, dat de Nederlandse troepen in de rug konden worden aangevallen. Later is gebleken, dat een aantal in Duits land wonende Nederlanders met na- tionaal-socialistische sympathieën zich als een „vijfde colonne" voor Bitiers karretje had laten spannen en daadwerkelijk landverraad pleegde. Het bombardement van Rotter dam is wel een van de ergerlijkste schendingen van het oorlogsrecht geweest. Een aan de commandant van Rotterdam gezonden ultimatum van 10.30 uur, waarin de stad twee uur tijd kreeg tot overgave, moest vóór 12.30 uur worden beantwoord. Te 12.15 verscheen de Nederlandse parlementair voor de Duitse com mandant met een verzoek om nade re inlichtingen. Hierna volgde een nieuw ultimatum van de Duitsers op 13.20 uur, waarbij men drie uur tijd kreeg tot overgave. Doch reeds tien minuten later, ongeveer 13.30 uur vielen de eerste bommen op Rotterdam. De gevolgen, waren ontzettend. Ongeveer 900 personen werden ge dood, circa 25.000 woningen werden verwoest, 24 kerken, 2350 winkels en magazijnen, 550' café's en hotels, 2000 fabrieken, pakhuizen en werk plaatsen, 62 scholen, 2 schouwbur gen, 12 bioscopen, een gebied van omstreeks 260 hectaren werd totaal verwoest. Tot dergelijke misdaden is een te genstander in staat, ook al is hij numeriek en materieel superieur. Het doel heiligt de middelen is de stelregel van totalitair geregeerde landen. Men moet dus op 'alles voor bereid zijn, wanneer het tot een treffen komt. Dat is de' les van 1940, die wij ter harte dienen te nemen en waartegenover wij slechts kun nen stellen een zo hoog mogelijk opvoeren van onze paraatheid. was al veel eerder in ons land be gonnen. Seyss Inquart, Hitler's rijkscommissaris in Nederland, gaf reeds 36' september 1940 opdracht dat personen van Joodsen bloede niet meer tot ambtenaar benoemd zouden mogen worden, noch dat zij bij het openbaar of bijzonder onder wijs te werk zouden mogen worden gesteld, behoudens wanneer de be treffende school uitsluitend door Joodse scholieren werd bezocht. Kort daarna kwam er een nieuwe verordening: alle in openbare dienst werkzame Joden werden uit hun funktie ontheven. Het sadistische karakter van het nazi-regiem manifesteerde zich wel dra met demonische kracht, waarbij de bezetters altijd op steun konden rekenen van de N.S.B-ers. Deze landverraders begonnen zich ver dienstelijk te maken door café's, hotels en restaurants af te lopen en de gérants te dwingen aan de in gang van hun zaak een bord met „Joden niet gewenst" aan te bren gen. Weigerden zij, dan werd hun bedrijf vernield. Biljartkampioen Jan Dommering had in zijn hotel in Arnhem een groep „stevige jongens" Verzameld, die de binnendringende S.S.-ers de voet dwarszette. Dommering werd wegens het niet lijdelijk toelaten van deze huisvredebreuk in arrest gesteld en mocht niet meer aan bil jartwedstrijden deelnemen. De maatregelen tegen de Joden volgden elkaar in snel tempo op. Joden moesten hun radio's inleve ren, de toegang tot de bioscoop werd hen ontzegd, zij mochten niet' meer op de beurs verchijnen, in zwemban den, ja zelfs op de kermissen wer den zij tot persona non grata ver klaard! Het 'bleef overigens niet bij dit soort geraffineerde plagerijen, Op 9 juli 1941 werden alle bioscopen ver plicht om de fihn ,De eeuwige Jood' te draaien. In dit gluiperige, Duitse climax van het treurspel, dat Hitler's sadistische Teutonen met de Joodse bevolkingsgroep zouden spelen. Meer dan honderdduizend in Nederland wonende Joden werden door de Duitse bezetters en hun Nederlandse trawanten ingere kend en naar de concentratiekampen vervoerd, waar zij op een klein aantal gelukkige uitzonderingen na op beestachtige wijze werden vermoord. In totaal stierven in de jaren 1940 -1945 6 miljoen Joden in de gaskamers van Auschwitz, Bergen-Belsen en andere concentratiekampen. naar diverse kampen gebracht, waarvan Westerbork en Vught de beruchtste waren. Alleen al in het kamp Westerbork werden in de loop der maanden tienduizenden Jo den geïnterneerd. Op hen allen rustte de dreiging van het onont koombare, het transport naar een der Duitse concentratiekampen. Tooh vierde hier de Joodse gein nog hoogtij. Het destijds zeer be kende duo Johnny en Jones gaf er voorstellingen en ook de bekende radioreporter Han Hollander trad er verschillenden avonden op. Maar op de duur kon toch niemand de ogen meer sluiten voor de ellende. Een beeld van de Duitse inval tendensprodukt werden alle Joden verdacht gemaakt. Het jaar 1942 greep terug naar de Middeleeuwen, toen in sommige staten de Joden verplicht waren een kenteken te dragen. Dit geschiedde nu ook in bezet Nederland, waar alle Joden krachtens een verordening van 29 april 1942 de z.g. Davidster moesten dragen. Dat de nazi's tot elke bestialiteit in staat waren, bleek in Apeldoorn. In de inrichting „Het Apel'doornse Bosch" Waren 120q Joodse geestes zieken opgenomen. De Duitsers wilden de gebouwen ontruimen. De zieken werden allen als beesten in veewagens gestouwd en voorzover zij tijdens de reis nog niet waren doodgedrukt of doodgetrapt, werden zij in Duitsland afgemaakt. Inmiddels waren er in geheel Ne derland reeds razzia's gehouden. Duizenden Joden, mannen en vrou wen zowel als kinderen, werden Westerbork kende ook zijn aan voeren uit de gevangenissen, uit Vught of Amersfoort. Niet zelden kwamen, de meegevoerden in deplo rabele toestand aan. Als we vermel den dat het ophalen van de Joden in talloze gevallen met mishandeling gepaard ging en dat vaak vrouwen dezelfde dag van haar bevalling op open overvalwagens in zittende houding werden vervoerd, dan be grijpt men iets van de onmiddellijk ondergane ellende, die zich bij hun gevangenschap voegde. Maar eens brak voor iedereen de lugubere nacht aan, dat zijn naam zou worden afgeroepen. Tussen juli 1942 en begin september 1944 wer den er alleen uit Westerbork reeds bijna 92.000 personen gedeporteerd. Veelal werden zij naar de gaska mers van Auschwitz gebracht. Een minderheid ging naar Theresiën- stadt (TsjeCho-Slowakije) of naar B er gen-B eisen Joden, die deze kampen ovprleefd hebben, zijn zeldzaam. De 'gruwelen, die in deze kampen werden bedre ven, gaan eigenlijk boven elk men selijk bevattingsvermogen uit. Zo moesten in Auschwitz de vrouwe lijke kampbewoners zelf de gaskra nen openien en hadden de manlijke kampbewoners de taak hun eigen lotgenoten in de oven van het cre matorium te werpen Dat is nog eens Duitse effieiëney! Voor de S.S.-ers was dit een kostelijk schouwspel. De vrouwen werden afgeranseld als zij de kranen te snel opendraaiden, zodat de toekijkende sadisten hun slachtoffers te vlug zagen succumberen. Het moest langzaam, langzaam gaan. Zo losten de nazi's het z.g. Joden vraagstuk op. Maar laten we nooit vergeten dat bovenstaande gruwe len niet werden bedreven in de Middeleeuwen, maar in het midden van onze eeuw door een generatie, die nog lang niet is uitgestorven. Midden in het zich zo graag op zijn Kultur beroemde Duitsland, waar nu al weer een nazi-partij is opge richt en dat na 1945 een president en een bondskanselier heeft opgele verd, die in de jaren 1940-1945 luidkeels „Heil Hitier" hebben ge roepen. Ook hier niets dan uitgelaten juichende mensen op en rond de eerste Britse tank, die Waalwijk binnenreed.

Kranten Streekarchief Langstraat Heusden Altena

Echo van het Zuiden | 1970 | | pagina 6