wanneer
wordt
city
sprookje
realiteit?
Peter Gons
Tussen
Een
gezellig
winkel
centrum
trekt
publiek
Overdekt winkelcentrum
nabij Cultureel Centrum
Genk en Etten-Leur
CITY
WAALWIJK
NIEUWE OPZET CITY-PLAN
3
DE ECHO VAN HET ZUIDEN VAN WOENSDAG 23 DECEMBER 1970
3
Nieuwe opzet
Winkelcentrum
Etten - Leur
Koopavond
Met vervoermiddel
Gronden
beschikbaar
Wanneer?
Grotestraat Waalwijk
Vroom
Dreesmann
Shopping Center
Genk
Shopping Center - Genk
'iti
Wie het college van b. en w. van
Waalwijk een groots, bijzonder fraai
opgezet winkelplan voorlegt, zal het
niet aan medewerking ontbreken.
De vroede vaderen lopen snel warm
voor plannen die de "schoenenstad"
een stedelijk aanzien geven. Bij het
enthousiasme waarmee men te werk
gaat, wordt vaak de realiteit uit het
oog verloren.
Buiten de plannenmakers heeft nie
mand ooit in het van weinig reali
teitszin getuigende city-plan ge
loofd. Nu bijna 5 jaar geleden lan
ceerde burgemeester J. Teijssen dit
centrum-plan: in de vierhoek Gro-
testraat-Stationsstraat-Julianastraat-
Mr. van Coothstraat, zou een nieuw
stadscentrum verschijnen. De be
staande bebouwing moest verdwij
nen.
In de hal op de eerste etage van het
gemeentehuis staat nog steeds de
maquette van een plan dat inmiddels
naar het rijk der fabelen is verwezen.
Door de maquette te laten staan wil
men blijkbaar de indruk wekken, als
is het plan maar op enkele onder
delen gewijzigd.
De maquette is een getrouwe afspie
geling van een monument, waarop
Waalwijk nimmer prijs heeft gesteld.
Het moet het gemeentebestuur pijn
doen, om de nieuwe vorm van het
centrumplan in de openbaarheid te
brengen. Een duidelijke uitleg is tot
nu toe immers niet gegeven.
De initiatiefnemers voor een winkel
centrum in Laageinde zijn de kosten
van een dure maquette bespaard ge
bleven. Verder dan ontwerptekenin
gen is 't niet gekomen. Hoewel men
van de zijde van 't gemeentebestuur
nooit een ander geluid heeft laten
horen, als zou Laageinde zijn win
kelcentrum krijgen, staat het nu wel
vast, dat dit centrum van de baan is.
Meer dan enkele winkels komen er
niet.
Een wijk-winkelcentrum is geen haal
bare kaart. Tot die conclusie had
men al kunnen komen, als een on
derzoek naar de winkelbehoefte in
Laageinde was ingesteld, vóórdat
met (te) veel enthousiasme dit plan
werd gelanceerd.
We kunnen ons niet aan de Indruk
onttrekken, dat het gemeentebestuur
te zeer vasthoudt aan een verouderd
standpunt, dat winkelbouw een par
ticuliere zaak is. Wel degelijk dient
de overheid hier richting te geven.
Het getuigt van weinig koopman
schap, als men alleen om wille van
de verkoop, gronden die de bestem
ming winkelbouw hebben, aan ge-
interesseerde middenstanders uit
geeft. Winkelbestemming mag alleen
dan aan een plan gegeven worden,
als een onderzoek uitgewezen heeft,
dat de bouw van winkels daar ook
verantwoord is.
Heeft het tot nu toe In Waalwijk niet
ontbroken aan een gedegen onder
zoek inzake winkelplanning? Dat zou
wel eens de oorzaak kunnen zijn
van het tot nu toe mislukken van elk
onderdeel van het city-plan.
Het city-plan in Waalwijk wordt ge
wijzigd. Dit (te) groots opgezette
plan dat het gemeentebestuur vijf
jaar geleden presenteerde blijkt geen
haalbare kaart te zijn. Het werd insi
ders het afgelopen jaar al duidelijk
dat het city-plan niet volgens de oor
spronkelijke opzet uitgevoerd zou
worden. De Boerenleenbank werd
immers vergunning gegeven aan de
Markt nieuwbouw te plegen. Een pro-
jekt dat wel past in het centrum-plan
maar beslist niet beantwoordt aan
bepalingen die men vijf jaar geleden
stelde.
Het city-plan is een projekt van Bu
reau van 's-Gravenzande, dat voor
eigen rekening dit plan uitvoert. De
gemeente, die uiteraard wel een dik
ke vinger in de pap heeft, stelt al
leen de gronden beschikbaar, tegen
kostprijs. Financieel resico loopt de
gemeente dus niet.
De verwerving van gronden in de
vierhoek Stationsstraat-Julianastraat-
Mr. v. Coothstraat-Grotestraat bleek
een moeilijke en kostbare zaak. Ook
op dit onderdeel zal het city-plan
wel zijn vastgelopen.
Het plan waaraan men nu werkt is
veel beperkter van opzet. Men treft
er geen parkeergarage, kantoorflat
en dergelijke geldverslindende pro-
jekten in aan. Ook behoeft de hui
dige bebouwing in dit centrum prak
tisch niet te verdwijnen. De gronden
die nodig zijn, zijn reeds eigendom
van de gemeente.
Waar komt het winkelcentrum-nieu-
we-opzet? Men heeft daarvoor nu 'n
terrein beschikbaar dat is gelegen
aan de Grotestraat, achter de Alge
mene Bank Nederland. In de Grote
straat moeten verdwijnen, 't gebouw
waarin de Gemeentelijke Sociale
Dienst is gevestigd, het voormalige
winkelpand Van Mierlo en het pand
De Greef, waar nu "Kinderkleding
Hans van den Hoven" is gevestigd.
De overige panden vormen geen be
lemmering. Wel overweegt men de
Petrusschool eventueel te slopen.
Het terrein sluit aan op het Cultu
reel Centrum dat aan de Mr. van
Coothstraat wordt gebouwd, maar
waarvan de hoofdingang op het bin
nenterrein, achter de Grotestraat is
geprojekteerd. Het winkelcentrum
wordt behalve vanaf de Grotestraat
ook bereikbaar vanaf de Stations
straat, vanwaar een doorbraak rich
ting Mr. van Coothstraat komt. Zo
wel deze toegangsweg als het hele
winkelcentrum, dat als het ware rond
het nieuwe Cultureel Centrum wordt
gebouwd, krijgt een overkapping.
Op het terrein aan de Grotestraat
(waar nu een parkeerterrein is en 't
winkelpand Van den Hoven staat)
moet een grootwinkelbedrijf komen.
De overige shops zijn gedacht, in de
ruimte rond het Cultureel Centrum.
Langs de (overdekte) doorgang van
de Stationsstraat komen voorlopig
geen winkels. Wel denkt men hier
vitrines.
Dit "Shopping Center" is minder
groot opgezet dan het oorspronkelij
ke plan, waarvan de maquette nog
steeds in het gemeentehuis staat.
Het wordt overigens wel een aan-
De (winkeicentrum)plannenmakers in
Waalwijk zijn zich in diverse plaat
sen in Nederland en België gaan
oriënteren. Het Shopping Center in
de Belgische stad Genk werd 't uit
gangspunt voor de Waalwijkse plan
nen. Wel hoopt men in Waalwijk
goedkoper uit te zijn dan met de 24
miljoen gulden die de Belgen kwijt
waren.
Het doet ons wat vreemd aan, dat
verschillende leden van de gemeen
telijke commissie, die zich bezig
houdt met de voorbereiding van het
winkelcentrum, nog nooit eens een
kijkje zijn gaan nemen in het over
dekte winkelcentrum in Etten-Leur.
Op goed 40 kilometer van Waalwijk
ligt een shopping center, dat weke
lijks passanten uit geheel West-Bra
bant trekt. Een centrum dat beslist
een veel geringere investering heeft
gevergd, dan het shopping center in
Genk.
Wie op een middag het overdekte
winkelcentrum van Etten-Leur bin
nenstapt, geniet van de gezellige
drukte op het binnenplein voor de 35
winkels. Jong en oud vermaakt zich
hier. De jeugd speelt er, wat gepen
sioneerden zitten op een bank te
keuvelen, terwijl moeder, veelal ver
gezeld van haar dochters via de eta
lages indrukken probeert op te doen
van al het fraais dat de middenstand
van Etten-Leur te koop heeft.
Op de middag dat wij er eens gingen
In een gezellig winkelcentrum ver
toeft het publiek graag. Juist in deze
tijd van het jaar, zijn de belangrijk
ste winkelstraten sfeervol verlicht,
attraktles in een centrum stimuleren
het winkelen. De vraag rijst dan ook
direkt, of In de andere elf maanden
van het Jaar niet iets aan de entou
rage van winkelstraten gedaan moet
worden.
In Waalwijk overweegt men in de
toekomst de Stationsstraat, vanaf de
Bemhardstraat voor alle verkeer af
te sluiten, om zo het winkelcentrum
tot een voetgangersdomein te ma
ken. Het ziet er echter naar uit dat
dit plan voorlopig niet gerealiseerd
wordt. Wel krijgt de Stationsstraat
één-richtingsverkeer en dat is na
tuurlijk al een stap in de goede rich
ting.
Als de Stationsstraat verkeers-vrij
wordt, heeft men meer mogelijkhe
den iets aan de entourage van deze
winkelstraat te doen. Er kunnen dan
vitrines geplaatst worden, bloembak
ken kunnen het centrum wat opvro
lijken. terwijl de Markt een gezellig
plein kan worden waarom riet
met een terras? waar dan moge
lijkheden zijn voor evenementen.
"Waalwijk is met de vrijdagse koop
avond veel steden voor. Uit 1 vei so
c nder>oekingen blijkt, dat het pu
bliek het op prijs stelt ook :n de
avonduren te kunnen winkelen. Op
de wekelijkse koopavond mogen de
winkeliers ook veel kopers uit om-
ggende gemeenten begroeten.
Oncevoekingen van 't Economisch
instlu ut voor het Midden- en Klein
bedrijf (E.I.M.) hebben uitgewezen,
dat met name in de supermar'-ts, op
vijdagavond en zaterdag 56 piccent
van het wekelijks aantal bezoekers
komt. Volgens 'n schatting besteedt
het gemiddelde gezin 80 gulden per
week aan voedings- en genotmidde
len.
Voor een supermarkt wil de klant
maximaal 10 minuten lopen (850 m.
hemelsbreed), dit In tegenstelling tot
cash-and-carrijbedrijven. In de stad
doet 57 procent van de consument
de boodschap te voet, op het plat
teland Is dat 37 procent. Een kwart
komt met de fiets of bromfiets en de
rest met de auto. Goede parkeer
ruimte is dus een eerste vereiste.
Vooral tegen het einde van de week
neemt het aantal autoklanten toe.
Men doet vaak in één keer alle
boodschappen. Vooral bij de jonge
gezinnen, waar ook de man mee
winkelt, is dit vaak het geval. Het
E.I.M. doet over de auto nog een in
teressante uitspraak: "De grote po
pulariteit van de auto wijst in de rich
ting van de veronderstelling dat men
door het gebruik van de auto voor
het doen van inkopen in de levens
middelensector het bezit van dit
zwaar op het gezinsbudget drukken
de vervoermiddel min of meer recht
vaardigt.
rants en winkels. De twee "steunpi
laren" zijn de grootwarenhuizen Bon
Marché en Sarma (supermarkt). Het
centrum is dagelijk van 9 uur 's-mor-
gens tot 9 uur 's-avonds geopend.
Het zal de Waalwijkse middenstan
der interesseren wat de huurprijzen
in Genk zijn: 1800 Bfrs. per m2, met
daarbij de kosten onder andere on
derhoud, wat neerkomt op 12 procent
van de huurwaarde. Het Shopping
Center bestrijkt in een straal van 20
tot 30 km (Hasselt buiten beschou
wing gelaten) 180.000 personen, ol
41.000 gezinnen en zal volgens de
verwachtingen in 1972 een "commer
ciële zone" omvatten met 201.000
personen of 45.800 gezinnen.
Genk zelf heeft, zoals we schreven,
60.000 inwoners. 32 procent van de
inwoners is jonger dan 20 jaar, 58
procent in de leeftijd van 20-65 jaar
en 10 procent is boven de 65 jaar.
Het Genkse Shopping Center is vol
ledig overdekt, wordt tijdens de win
termaanden lekker verwarmd en kan
's-zomers gekoeld worden. De 24
miljoen gulden zullen voor Waalwijk
wel te veel zijn. Wellicht ligt de op
lossing tussen Genk en Etten. Geen
overdreven luxe, wel overkapt en
veel parkeerruimte.
trekkelijk koopcentrum door de over
kapping en de ruime parkeerterrei
nen, direkt bij het winkelcentrum.
Als het aan de gemeente ligt, kan 't
plan direkt in uitvoering worden ge
nomen. Alle gronden zijn eigendom
van de gemeente en direkt beschik
baar. Ook de doorbraak vanaf de
Stationsstraat kan gerealiseerd wor
den. Een andere factor die een be
langrijke rol in dit plan speelt, is het
Sociaal Cultureel Centrum, dat als
eerste aanzet van het winkelcentrum
gezien kan worden.
De vraag, wanneer het projekt van
de grond komt, durft niemand te be
antwoorden. Het Bureau van 's-Gra
venzande zal een aantal bedrijven
moeten weten te interesseren voor 't
Waalwijkse centrumplan. Alleen wan
neer men de zekerheid heeft, dat de
winkelruimten uitgegeven kunnen
worden, zal het projekt in uitvoering
worden genomen. Een belangrijke
eis daarbij is de komst van 'n groot
winkelbedrijf.
Weet men geen grootwinkelbedrijf te
interesseren, dan is de kans groot
de Bureau van 's-Gravenzande het
plan in de ijskast stopt. In dat ge
val zal de gemeente zelf met een op
lossing moeten komen, omdat de
Grotestraat in ieder geval een "op
knapbeurt" verdient.
Er zijn al jaren speculaties gaande
rond een eventuele vestiging van het
grootwinkelbedrijf Vroom en Drees
mann in Waalwijk. Een definitieve
toezegging van de zijde van de di-
rektie van V&D is nimmer gedaan,
wel blijft men geïnteresseerd. Na de
overname van de Grand Bazar door
V&D, zijn de geruchten sterker ge
worden, als zou het investering
schema het voorlopig niet toelaten
dat V&D in Waalwijk een vestiging
begint.
Als men er vanuit gaat, dat een over
dekt winkelcentrum in Waalwijk al
leen haalbaar is, wanneer men een
grootwinkelbedrijf weet te interesse
ren kan de vertragingspolitiek van
V&D (welk bedrijf immers steeds met
name wordt genoemd) weieens fu
nest zijn voor het plan. Overigens,
ook Albert Heijn heeft een nieuwe
weg ingeslagen. In Vlissingen gaat
binnenkort het eerste AH-warenhuis
open
kijken, hadden de zaken beslist geen
gebrek aan belangstelling. "Och,
meneer, wat wil je, we zijn er eens
uit. Ik vind het gezellig, je kunt hier
ongestoord winkelen, de kinderen
vermaken zich uitstekend", waren de
reacties van passanten.
Opvallend was dat degenen die wij
naar de reden van hun bezoek vroe
gen, in het winkelcentrum vertoef
den voor de gezelligheid. Het cen
trum is geheel overkapt. De winkels
zijn rond pleinen gegroepeerd. De
overkapping blijkt een grote trek
pleister te zijn. 's-Zomers niet te
warm, 's-winters niet te koud en bij
slecht weer, ongestoord winkelen.
Het winkelcentrum in Etten kan als
een schoolvoorbeeld dienen voor
Waalwijk. In 1965 kwam dit centrum
gereed. Het heeft ruim twee jaar ge
duurd voordat alle 35 winkels bezet
waren. Volgend jaar komt er nog
4000 m2 winkeloppervlakte bij. Deze
winkeleenheden zijn nu reeds uitge
geven, wel een bewijs dat de on
dernemers, na de aanloop-periode,
goede zaken hebben gedaan.
Behalve de overkapping, blijkt ook
de grote parkeerruimte een trekker
te zijn. Momenteel kunnen 480 auto's
geparkeerd worden, in mei worden
er dat 1000. Het centrum heeft geen
"publieklokker". Er is 'n Hema, er
komt een grote supermarkt en ver
der vindt men er een groot aantal
speciaalzaken.
Het Shopping Center Genk is van
buiten bezien, een grote bunker, 'n
betonblok, die verbergt wat men bin
nen ziet. In deze "bunker" zijn langs
vier straten 50 winkels gebouwd. Op
en rond dit (overdekte) winkelcen
trum is parkeerruimte voor 1200 wa
gens. Het Shopping Center is in lei-
te een klein dorp, compleet met fon
teinen, terrasjes, koffiebars, restau-
