No. 166.
Woensdag 2 Mei.
1883.
öiik
Een gevaarlijk wapen.
FEUILLETON.
Een jNaamlooze.
Uitgever: L. J. VEERMAN neusden.
m
rvi
VOOR
Dit blad verschijnt eiken WOENSDAG
Abonnementsprijs: per 3 maanden f
verhooging.
O O
en Z A T ERÜA G.
1.Franco per post
zonder prijs-
Advertentiën 1G regels 60 ct. Elke regel meer 10 ct. Groote lettess naar plaatsruimte.
Advertentiën worden ingewacht tot Maandag- en Donderdagavond 10 uur. Ingezonden
stukken tot Maandag- en Donderdagavond 8
uur.
De patriotten, die zich zelf ten minste zoo
noemen, die de Iersche republiek willen ves
tigen, zou men veilig de ridders van het
slachtersmes en de edelen van het dynamiet
kunnen noemen.
Wij zagen dezer dagen eene plaat waarin
Chemica wordt voorgesteld haar hoofd in hare
handen verbergende, omdat zij terugschrikte
van de tooneelen, die teweeggebracht wer
den door de kunstmiddelen, welke zij waande
tot heil der menschheid te hebben uitgevon
den en welke middelen in de handen eener
verdwaasde menigte der menschheid ten vloek
schijnen te worden.
Weder melden de bladen ons, dat men
een der werkplaatsen heeft ontdekt, waar de
Fenians helsche werktuigen maakten en nitro
glycerine om de Engelschen te beoorlogen
door huizen te vernielen en burgers te dooden.
Ditmaal was het in Birmingham, een der
grootste fabrieksteden. De ontzetting van de
inwoners dezer wijk, waar deze nihillisten
werken, was onbeschrijfelijk groot, toen be
kend werd, wat ontdekt was. Daar de ge
vaarlijke stoffen moesten worden weggehaald,
verlieten vele inwoners met vrouw, kinderen
en kostbaarheden hunne huizen, omdat elk
oogenblik eene verschrikkelijke ontploffing
kon plaats grijpen. Dynamiet is vergeleken
met nitro-glycerine onschuldig, maar de nitro
glycerine waarvan dynamiet gemaakt wordt,
is het gevaarlijkste goedje dat men zich kan
voorstellen, vooral wanneer het gemaakt is
door onervaren handen. Als zij niet zeer
zuiver is, ontploft zij dikwijls van zelf. De
deskundigen, bevreesd voor te groote hitte,
hadden de gevonden nitro-glycerine met
blokken ijs omringd. Kolonel Majonda, rus
teloos door zijne verantwoordelijkheid ging op
een avond, 7 April, nog eens zien, hoe de
toestand van de nitroglycerine was die des oogenblik verdwenen politie-agenten en jour
morgens vroeg vervoerd moest worden. En nalisten, maar één verslaggever van Daily
het was gelukkig, dat hij dit onderzoek deed. News en Standard te zamen bleef op zijne
Met ijs had de temperatuur in de loods bijna
tot het vriespunt afgekoeld.
Dan is nitro-glycerine het gevaarlijkst en
bijzonder geneigd om te ontploffen. Het ijs
werd in allerijl weggenomen en door zaag
sel en koud water vervangen, daar men ook
moest waken tegen te veel stijging der tem
peratuur.
Den volgenden morgen, het was op een
Zondag, kwam de deskundige uit de groote vijftig pond aarde gedaan werd. Als een
plaats. Menig kruis, voor dapperheid verwor
ven, wordt gedragen, dat met minder gevaar
verdiend werd, dan dat waaraan deze ver
slaggever was blootgesteld.
De zware ijzeren ketel werd door den
chemicus en Dr. Hillden geneeskundigen
ambtenaar van de wijk, aangepakt, en in een
olieachtigen, dikken stroom vloeide het vocht
in eene groote houten tobbe, waarin nu
fabriek te Glasgow hij weigerde echter het
helsche goed te vervoeren, voor dat het tot
dynamiet was verwerkt. Anders was een ont
ploffing onvermijdelijk. Hij verklaarde het
voor een verbazend groot wonder, dat het
goed niet reeds twintigmaal ontploft was.
Het was in den gevaarlijkst mogelijken toe
stand en dan daarenboven nog al te koud.
Eerst werd warm water aangewend, voor
hij het durfde behandelen. In enkele em
mers was nitro glycerine. Deze vermengde
hij zorgvuldig met kreselger aarde uit Han
nover en maakte dus dynamiet, die gerust
kon vervoerd worden. Nu bleef er nog een
groote ketel over met 200 pond nitro-gly
cerine gevuld. De minste schok zou deze
kunnen doen ontploffen en de hoeveelheid
was zoo groot dat de vloeistof moest worden
afgetapt, eer men iets kon doen. Drie duim
water lag boven het verschrikkelijk mengsel
en de chemist verzekerde, dat het meer dan
gevaarlijk was, dit water slechts aan te raken.
Er werd geprobeerd met hevels het vocht in
emmers te laten loopen, maar de glycerine
was te taai en wilde niet in beweging
komen. De chemicus, al zijne pogingen
verijdeld ziende, en het al te gevaarlijk ach
tende, de stof langer in den onzuiveren toe
stand te laten staan, zeide,/wi.j moeten de
ketel opnemen en gaan overgieten." In een
bakker die brood kneedt ging de chemicus
aan het kneden van nitro-glycerine en aarde.
Telkens voegde hij er meer aarde aan toe, diede
nitro-glycerine opslurpte en toen vulde hij
zorgvuldig en eigenhandig zeven eikenhouten
emmers met het nieuw vervaardigde dy
namiet, dat er als roode stopverf uitziet.
Ilij wikkelde de emmers in dik, groen
baai, om licht en lucht af te sluiten en
toen verklaarde hij, dat het groote gevaar
voorbij was en het dynamiet nu vervoerd
kon worden naar drie mijlen buiten de stad
om verbrand te worden.
Een zeer groote gevangeniswagen, met
vier paarden bespannen, kwam nu voor. Elke
emmer werd in eene afzonderlijke afdeeling
geplaatst met een man, die zorgen moest,
dat de emmer niet geschokt werd en die
tevens met een revolver gewapend was,
voor het geval dat de moordenaarsbende
zich van het dynamiet wilde meester ma
ken. Door gewapende politie-agenten voor
afgegaan en begeleid ging de wagen door
de dichtbevolkte stad. Overal stonden agen
ten en soldaten op wacht. Men veronder
stelde namelijk dat de Iersche nihilisten
zouden trachten een bom onder den wagen
te werpen.
Eindelijk drie mijlen buiten de stad ge
komen, begon de chemist, de heer Macready,
het dynamiet te vernielen. Door een schot
alleen kan het ontploffenmaar het verbrandt
met felle vlam zonder ontploffing, zoodat
het veel minder gevaarlijk is dan nitro
glycerine. Daar het dynamiet niet zoo zuiver
en goed gemaakt was als het op de fabriek
gebeurt, waar de heer Macready werkzaam
is, was het niet volkomen zeker of het ver
branden zonder gevaar was. Toen de proef
gelukt was, werden de emmers beurt voor
beurt geledigd. De inhoud van een emmer
werd eerst uitgestrooid over een lange strook
gronds en toen met een lucifer aangestoken.
Toen kon men duidelijk bespeuren hoeveel
gas het dynamiet bevat. De vlammen stegen
hoog op in de lucht, met een geluid als
van een loeienden storm of een verwijderden
donder. Dichte rookwolken stegen op bo
ven het veld en de hitte was op een afstand
van twintig meters nog ondragelijk groot.
In ééne seconde verbrandde alles en er
bleef slechts een weinig witte asch liggen,
als het overblijfsel van de aarde, waarmede
de nitro glycerine vermengd was geweest.
Wat is nu eigenlijk nitro glycerine en wat
is dynamiet? Glycerine is een tegenwoordig
algemeen bekend vocht, de Hollandsche
naam is oliezoet. Na de uitvinding van het
schietkatoen trachtten de scheikundigen andere
organische stoffen dan katoen met een sal
peter-zwavelzuurmengsel te behandelen. Het
werd ook beproefd met de glycerine en zoo
verkreeg de Italiaan Sobrero in 1847 de
nitro glycerine. Nitrum is salpeter. De ont
dekking van dit hevig ontploffingsmiddel had
geen praktische resultaten in den beginne.
Het praeparaat was te duur. Eerst 17 jaar
later, in 1864, begon de Zweedsche ingenieur
Nobel het op groote schaal te vervaardigen.
Eerst werd het voornamelijk gebruikt om
de kracht van het buskruit te versterken.
Men beproefde er bommen mede te vullen,
maar ze ontploften reeds in het geschut.
0-0-0c
8)
Verscheidene maanden verstreken; langzaam her
stelde mijn vader, doch wat gebeurde er. Een gevaarlijke
ziekte nam de beide zonen van den rijken, aan ons
verwanten v. Haudnitz weg; ik was de eenige van 't
jonge mannelijk geslacht uit ons huis, die aanspraak
op de rijke erfenis had en de thans kinderlooze man
riep mij tot zich. Er bood zich een toekomst, waaraan
ik zelfs nooit in mijn droomen had durven denken en
waaraan te denken reeds mijn vader genezing aanbracht.
Kon ik weigeren? Ik schreef Anna van het schoone
uitzicht dat mij geopend werd, doch dat tevens mijn
terugkeer verhinderde en verzekerde haar opnieuw van
mijn onverbrekelijke trouw. Ik gaf Rankenfels den
brief ter bezorging eer ik mij in de Marken tot mijn
bloedverwant begaf, doch ik wachte te vergeefs op
antwoord.
Als een spookje schenen mij de dagen op Haud
nitz toe. De arme, zwervende soldaat had nooit kunnen
gissen welk genoegen de rijkdom verschaffen kan. Mijn
oudoom ontving mij hartelijkik was geheel vrij in
mijn doen. Ik kon vrij beschikken over sommen, die
ik vroeger voor meer dan toereikend had gehouden
om in mijne en Anna 's behoeften ruim te voorzien.
En toen de tijd der rouw verstreken was openden zich
weder de deuren van het als gastvrij geprezen slot
Haudnitz voor de omwonende vrienden. De bloem des
adels nam mij in hare kringen op, eene kring der
schoonste vrouwen en meisjes uit de edelste geslachten
gesproten, liet zich mijne hulde welgevallen. Zoo
verstreek een jaar zonder dat ik op mijne brieven
eenig antwoord van Anna ontving. Wel had ik nog
nimmer den moed gehad van mijn huwelijk tot mijne
ouders of verwanten te spreken, te minder daar ik
zeer wel bevroedde dat mijn oudoom gansch andere
plannen met mij voorhad, doch steeds was ik Anna
trouw gebleven en stond haar beeld liefderijk waar
schuwend voor de oegen mijns geestcs. Daarom ver
ontrustte mij haaf zwijgen en ik bezwoer eindelijk Ran
kenfels zelf naar Anna's woonplaats te reizen en mij
verslag te brengen van haar toestand. Ilij spotte met
mijn verlangen, gelijk hij gewoon was iedere edele op
welling bespottelijk te vinden en waagde zelfs .liet
vermoeden te uiten dat Anna tengevolge mijner afwe
zigheid wel haar troost bij een ander zou gezocht
hebben. Toen ik echter aanhield verklaarde hij zich
bereid te gaanen ik voorzag hem rijkelijk van mid
delen voor de reis en tot uitkeering aan mijne vrouw.
Na enkele maanden keerde mijn vriend als zoodanig
had ik hein altijd beschouwd huiswaarts en bracht
mij, oogenschijnlijk zelf ontsteld, deze treurmare een
troep ontslagen soldaten, gelijk er toen vele roovende
door Duitschland trokken, hadden ook Anna's woon
plaats geplunderd. Zij zelf was met hare moeder en
nog vele anderen, in wier woningen deze duivels niets
van hun gading vonden, vermoord en haar huis een
prooi der vlammen geworden.
Vreeselijk trof mij deze jobstijding, doch Hanken-
iels w ist mij van lieverlede tot bedaren le brengen door
op te merken hoeveel zwaarder de slag zou geweest
zijn zoo ik de toestemming mijner verwanten voor dit
huwelijk verworven hadhet was, voegde de hui
chelaar er bij misschien een geluk voor haar en
mij geweest, dat de zaak aldus geloopen was.
»Ik moest mij beheerschen, om van mijne smart
tegenover den ouden Haudnitz niet te doen blijken en
begon allengs Rankenfels gelijk te geven en mij te
werpen tot mijne schande beken ik het in een
maalstroom van vermaken.
«Spoedig was iedere gedachte aan Anna uit mijn
herinnering gewisclit en had een nieuwe hartstocht
mij geheel bemachtigd. Ik beminde de jonkvrouw Jacoba
von der Trauen en zag mijn liefde beantwoord. Wat
meer was, mijn oudoom zelf wenschte dit huwelijk met
de spruit uit een der rijkste en oudste geslachten der
Mark en om mij bij deze keuze met haar gelijk te
stellen, verklaarde hij mij tot erfgenaam zijner bezit
tingen en onder bewilliging der overheid, tegelijk tot
erfgenaam zijns naams, wanneer hij ten grave zou ge
daald zijn.
»Wat achter mij lag, was dood en moest dood zijn.
Ik vierde mijn verlovingsfeest met Jacoba, daarna ge
leidde ik ze naar mijne ouders om mijn vaders wenseli
te vervullen, dat hij, dié aan zijn stoel gebonden was,
ze zegenen kon. Daarna voerde ik de geliefde huis
waarts en mocht den huwelijksring haar aan den vinger
steken, zonder dat één enkele gedachte aan Anna mijn
geluk overschaduwde.
»In schitterende feesten brachten we den naasten
tijd door, mijlen ver prees men mijne keuze. Door
mijn oudoom daartoe in staat gesteld, gelukte liet mijne
ouders onze oude vervallen adellijke woning tot een
middelpunt van gezellig verkeer te maken en in haar
ouden glans te doen herleven.
»0p zekeren dag keerden wij in een schitterenden
optocht van een uitstapje naar huis terug. Op een
vurig ros gezeten, aan de zijde mijner schoone, lieve
^ade, van ridders en edelvrousven omringd, joeg ik daar
heen door de welriekende mogenlucht. Zonneglans en
vreugde was al wat mijn oog aanschouwde, aan het
wolkenloos gewelf des hemels, in 't lachen mijner jeugdige
tochtgenoote, in het aangezicht van Jacoba. Mijn hart
zwol cn jubelde in mij.
«Op een mijlpaal aan den weg zat een vrouw met
een klein kind in den schoot; een eenvoudig wollen
kleed droeg ze terwijl een zwarte sluier hoofd en aan
gezicht bedekte. In gebogen houding zat zij daar,
onbewegelijk, als uit steen gellouwen, een zinnebeeld
der zwaarste, diepste rouw.... Ze zag niet op tot de
schitterende verschijning, doch het kind strekte juichend
de handjes uiten mijne vrouw in een hijzonder goed
hartige luim trok de goed gevulde beurs uit haren gordel
én wierp die in den schoot der eenzame, wier uiter
lijk evenwel geen behoeftigheid aantoonde. Toen blikte
ze op en zag de dame aan op het melkwitte ros, en
mij aan hare zijde, en ikHaudnitz' stem scheen
hem te begeven «ik zag haar slechts een
blik door
ik herkende met
gelaat, dat ik eens
genoemd had. Ik
waarde het kind op
ontzetting
het
zag
oogen
de opgejaagde stofwolken heen, maar
het bleeke, kommervolle
gelaat van mijn goede engel
de doodgewaande Anna, ont
haren schoot, welks bestaan ik
nooit vermoed had, en zag dat ze zich ophief en mij
aanstaardeeen zwijgend, vreeselijk offer mijner schuld
Daarna omhulde een stofwolk moeder en kind en al
mijne ellende en schande, cn voort ging hel in ge-
strekten draf'.
Diep geschokt had George het verhaal van den zieken
man
aangehoord.
«En vondt ge haar weer'
vroeg
hij zacht, terwijl de verteller uitgeput een poos /.weeg.
Von Haudnitz schudde't hoofd. «Nooit,- antwoordde
hij. «Zoo spoedig ik de handen vrij had, zond ik een
vertrouwden man uit, ten einde de ongelukkige op te
zoeken cn naar een bepaalde plaats te geleiden. Ik
DE