No. 168.
Woensdag 9 Mei.
1883.
VOEDING.
FEUILLETON.
Een Naamlooze.
Uitgever: L. *T. VEERMAN Heusden.
VOOR
Dit blad verschijnt eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f 1.Franco per post zonder prijs-
verhooging.
Advertentiën 16 regels GO ct. Elke regel meer 10 ct. Groote letteie naar plaatsruimte.
Advertentiën worden ingewacht tot Maandag- en Donderdagavond 10 uur. Ingezonden
stukken tot Maandag- en Donderdagavond 8 uur.
Hoe sterker de bevolking van ons land
wordt, hoe dichter de nienschen in de groote
steden op elkander gepakt wonen, des te
ingewikkelder wordt het vraagstuk van de
voeding. Toen vroeger de grenzen der lan
den als zoovele muren waren die slechts
buitenlandsche waren tegen hooge rechten,
of soms in het geheel niet door lieten, tenzij
bewezen kon worden dat de vooraad in het
land zelf uitgeput was, toen waren tijden van
hongersnood periodiek terug keerende ram
pen, en hadden vele jaren een zeer hoog
sterftecijfer tengevolge van het gebrek, dat
er geleden werd. Toen later betere en rui
mere begrippen op het gebied van den handel
heerschende werden, werden die tijden zeld
zamer, en wij hooren nu nog maar alleen van
nijpend gebrek in geheele landstreken, waar
deze grootendeels van het wereld verkeer
zijn buitengesloten. Toch blijft het vraag
stuk van de voeding eene brandende vraag.
Bij het meer algemeen worden van het geld,
bij het duurder worden van levensmiddelen
en het niet evenredig stijgen van loonen,
moet het probleem worden opgelost de op
eengehoopte massaas in voldoenden overvloed
levensmiddelen te bezorgen tot lagen prijs.
Er zijn altijd nog streken, waar overvloed
is van datgene, wat hier op aller tafel
moest zijn, maar het niet k a n zijn, om
dat de prijzen niet in verhouding staan met
de beurzen dergenen, die de spijzen noodig
hebben. Zij, die hun best doen dit vraag
stuk op te lossen, hebben een dubbel doel:
het vroeger onbereikbare onder ieders be
reik te brengen, en daardoor zich zelf een
voordeel te verschaften.
Het koren, dat zich in overvloed bevond
in de Russische vlakten en in dc laaglanden
van den Donau, lag daar ettelijke jaren ge
leden grootendeels te verrotten uit gebrek aan
vervoermiddelen de spoorwegen hebben die
landen in versnelde gemeenschap gebracht
met West-Europa en de prijzen van het
graan doen dalen.
De ongehoord groote, vruchtbare vlakten
in het verre Westen, in Amerika, zijn door
een net van sporen en door een vloot van
uitstekende stoombooten in Europa's nabij
heid gebracht en zijn nu over duizenden
hectaren in graanvelden herschapen en leve
ren hun cijns aan de overbevolkte streken.
Niet zoo gemakkelijk ging het met het
vleesch. Koren laat zich bewaren, jaren
lang, vleesch niet, vroeger ten minste niet.
Levend vee over den Oceaan te voeren, was
niet gemakkelijk. Slaagde al eens een enkele
proef, in het algemeen ging het niet. En
toch, er moest wat op gevonden worden.
Ontzettende massa's van de huid beroofde
dieren, waren in Zuid-Amerika aan de roof
dieren ten prooi, en de bevolkingen van
West-Europa leden aan bloedarmoede uit
gebrek aan versterkend voedsel, uit gebrek
aan vleesch. Eerst kwam de scheikunde te
hulp. Professor Liebig maakte liet vleesch-
extract, dat onder zijn naam bekend is, en
waarvan eerst als voedingsmiddel grooten
ophef gemaakt werd, maar slechts ten deele
aan de gekoesterde verwachtingen voldaan
heeft. Eerst door bijvoeging van andere
stoffen krijgt het extract de volle waarde
van vleesch. Maar nog andere middelen
gaf de scheikunde aan de hand om het
vleesch langen tijd voor bederf te bewaren.
Honderd jaar geleden, in 1788, waren er
in Australië maar 29 schapen. Deze waren
door de Engelschen naar dit werelddeel
vervoerd en hebben zich daar buitengewoon
snel geacclimatiseerd. In 1800 waren er
reeds ruim 6000, in 1870 25 millioen,
zmruiin 70 millioen. Bovendien bezit Australië
eene groote menigte runderen, varkens en
paarden. Bijna zooveel runderen als be
woners. De schapen werden hoofdzakelijk
gehouden voor de wol, het vleesch was
bijna te geef. De veestapel wordt er voort
durend grooter en er is geene reden om
aan te nemen, dat dit grooter worden in
de eerste jaren zal veranderen. Die over
vloed dwong de veehouders naar middelen
om te zien, of het vleesch niet naar Engeland
kon worden overgebracht, zonder onderweg
te bederven. In de groote slachterij van
Patrick Hayes te Melbourne, waarin dage
lijks 2000 schapen kunnen worden geslacht
en gezouten, sneed men daartoe de been
deren uit het geslachte dier. Vervolgens
werd het vleesch gezouten, opgerold en ge
droogd. Iedere rol, die dus een schaap
zonder beenderen vertegenwoordigt, werd
daarna in haver gelegd, met linnen omwon
den en in blikken bussen gepakt, die verder
mot houtskool werden opgevuld. In eene
andere slachterij, die der Victoria Company,
pakte men het zwak gezouten vleesch (zon
der beenderen) in blikken bussen en goot
de overgebleven ruimte vol met gesmolten
vet. Het op deze wijze behandelde vleesch
moet zeer goed blijven. Onderscheidene la
dingen schapen- en rundvleesch zijn op deze
wijze naar Engeland verzonden en daar in
goeden toestand aangekomen. Het vleesch
kon daar verkocht worden tegen 25 centen
van onze munt het kilogram. De mindere
bevolking had het in den beginne niet op
dit vleesch, maar de verkregen uitkomsten
waren zoo aanmoedigend, dat in Australië
onderscheidene nieuwe groote slachterijen
werden opgericht en steeds nieuwe conser-
veeringmethodes beproefd, totdat ten laatste
de wijze om in ijs te verpakken, de beste
blijkt te zijn.
In Noord-Amerika ging het ongeveer op
dezelfde wijze. Texas, Florida en de rijke
pampa's zijn rijk aan vee en de lage graan
prijzen begunstigen in het Westen uitermate
de varkensteelt. Te Chicago werd eene groote
maatschappij opgericht, die varkens laat
slachten en geregeld naar Europa laat ver
voeren. Deze maatschappij werd weldra door
andere gevolgd en in Chicago, benevens in
Cincinnati wordt deze industrie op groote
schaal gedreven. Bij dit vervoer speelt ook
tegenwoordig het ijs weder een groote rol.
Ook levende runderen, varkens, schapen en
kalveren worden in daarvoor expresselijk in
gerichte booten uit Noord-Amerika naar
Engeland verzonden.
Uit Zuid-Amerika wordt eveneens goed
geconserveerd vleesch naar Engeland en
andere Europeesche staten gezonden. Uit
de La Platastaten worden groote hoeveel
heden gezouten en gedroogd vleesch naar
West-Indië vervoerd en er is een maat
schappij opgericht, die op daarvoor bepaald
ingerichte booten levend vee vervoert. Zooals
wij boven zeiden, is dit evenwel niet zoo
algemeen geworden, als men vroeger ver
wachtte. Een gewigtige oorzaak daarvan is
ook dat het conserveeren zooveel beter ge
schieden kan dan vroeger.
In 1869 was er te Buenos Ayros, in
Zuid-Amerika, eene prijsvraag uitgeschreven,
waarbij 800 pond sterling werd uitgeloofd
aan hem, die de beste methode voor vieesch-
conserveering aangaf. Er waren op die prijs
vraag 35 antwoorden ingekomen. Hieruit
is te zien, hoezeer men overal pogingen in
het werk stelt om het vraagstuk der con
serveering op te lossen.
Ook Algiers leverde aan Europa en vooral
aan Engeland zijn contingent. Van de
400,000 a 500,000 stuks slachtvee die jaar
lijks in Engeland worden ingevoerd, komen
er ruim 100,000 uit Algiers.
Zooals bekend is, voorziet ons land de
Engelsche markt geregeld van runderen en
O 0-0-0 O
10)
DE li
en en Altena,
LEBWAAHD
Inderdaad zag dc jongeling er in 't oog vallend
bleek en aangedaan uit; liet was bijna onmogelijk
dat de woorden des ouden heers zulk een uitwerking
op zijn uiterlijk voorkomen konden teweeg brengen.
Raudnitz had zich half in zijnen stoel opgericht.
George*, zijne stem beefde »ge weet meer
dan ge mij zeggen wilt. Dat wapen, sedert lang
vernietigd, want sedert jaren draag ik den Raudnit-
zer leeuw, het is u niet vreemd
De jonge man had zijn uiterste best gedaan zich
te herstellen en was nu rustig en ernstig als altijd,
doch nog zeer bleek.
Gij hebt gelijk, edele Heer,« het beven zijner
stem getuigde van zijn innerlijke ontroering »het
is mij als had ik voor jaren dat wapen op een doos
gezienmisschien is 't ook een vergissing vergun
mij, mijne gedachten te verzamelen en morgen, zoo
God wil, morgen geef ik u nadere inlichting, zooveel
ik vermag. Thans bid ik u, mij te laten guan.«
Een ordonnans van den Keurvorst, die op bescheid
wachtte aangaande eene namens dezen overgebrachte
boodschap, kwam het verlangen des jongen mans te
hulp en spaarde hem een verder verhoor van de zijde
van den Kanselier. Met een veelbeteekenende herinne
ring aan het afgesproken uur ontsloeg deze hem. Als
een dronken man wankelde George, toen hij de wo
ning zijns beschermers verliet en buiten kwam.
Intusschen was 't reeds laat in den namiddag ge
worden en daar 't. in den herfst was, de zon reeds
ondergegaan en de natuur gehuld in een grijze sche
mering. Een levendige, krijgshaftige drukte heersehte
er in de legerplaats, die George doorliep. Ordonnan
sen ijlden te voet en te paard af en aan, bevelen
volbrengende; de trommels roffelden, trompetsignalen
klonken hier en daar en de grond schudde onder de
zwaarte der aangevoerde kanonnen. »Er wordt dezen
nacht stormgeloopen op Demmin«, vernam de Een
entwintigste* overal; hij alleen wist in welk hoofd
dc gedachte geboren was, die tot al deze militaire
beweging aanleiding gaf. Een gevoel van rechtmatigen
trotsch ontstond voor een oogenblik in zijne ziel, doch
reeds in 't volgende was deze weer vervuld van ge
dachten aan 't zoo even gehoorde en oin 't welk hij
alles vergat, alles tot op eene zaak na!
Hij had zijn verblijf bereikt, eene tent die hij met
ecriige beschaafde kameraden deelde; verlicht haalde
hij adem, nu hij zich alleen bevond in de door de
schemering slechts zwak verlichte, met linnen omslo
ten ruimte. Dij begaf zich naar den hoek, waar hij
zich een klein thuis geschapen had, waar aan den
kant zijner slaapplaats een ongeschaafde plank op een
ijzeren poot het gemis eener tafel vergoedde en
waarop schrijfgereedschap en boeken lagen, die me-
nigen halven nacht den werkzamen soldaat gezelschap
hielden.
Doodmoede wierp George zich op zijn hard leger
en staarde voor zich heenzijn afwisselende trekken
gaven uitdrukking van den vreeselijken storm, die in
hem kampte; soms sprong hij overeind, als wilde hij
vluchten, dan weer viel hij als verlamd neer, smar
telijk steunende. Met beide handen bedekte hij zich
ten laatste het aangezicht en bleef onbewegelijk lig
gen. Toen hij zich Verhief, was hij rustig, slechts
een toenemende bleekheid zijner trekken duidde aan,
wat hij had geleden en overwonnen.
Uit een vak der kleine, door hem zelf getimmerde
kist, welke zijn dagelijksche benoodigdheden bevatte,
nam hij eenige vellen papier en begon te schrijven.
De komst zijner kameraden stoorde hem niet; haas-
lig en met rumoer traden ze binnen, hun vrienden
den naderenden storm op Demmin mededeelende, doch
als zij George aan zijn werk zagen, stoorden zij hem
niet, want deze verstond het, zich zelfs bij minder
opgevoede kameraden geliefd en geacht te maken.
Eindelijk had hij gedaan, en sloot zijn schrijven
met was, zijn degenknop als cachet gebruikende
daarna adresseerde hij zijn brief en slak hem bij
zich.
Verschrikt bemerkte hij hoe ras de tijd verliep en
het uur naderde waarop naar de mededeeling des
Kanseliers de Keurvorst hem in zijne tent verwachtte.
Met geweld onderdrukte hij de'herinnering aan wat
de laatste uren hem gebracht haddenslechts de
stem der plicht, de opflikkering zijner eerzucht was
het, die op zijne wangen thans de kleur, in zijn
oogen den ouden glans terug gaf.
Nadut hij zich door spijs en drank verkwikt had,
verliet George, in den mantel gehuld, te bestemder
tijd zijn kwartier en wandelde langzaam naar het
middelpunt der legerplaats, op de tent van den Keur
vorst af.
De levendigheid in het kamp was met den don
ker toegenomensoldatengroepen stonden bij de wacht
vuren. een dubbel rantsoen werd uitgedeeld en de
vaten der marketensters waren spoedig leeg. De Een
entwintigste* was, trots zijne afgetrokkenheid, gelijk
reeds opgemerkt is, een geliefd, steeds welkome ka
meraad, ofschoon niemand in 't bijzonder zich op zijn
vriendschap beroemeu mocht en hij nooit deelnam
aan de algemeene drinkpartijen. Vriendelijk groette
men hem van alle zijden, hem uitnoodigende in de
kringen plaats te nemen, doch even vriendelijk, zon
der te kwetsen, sloeg hij de uitnoodiging af, om op
tijd zijn doel te bereiken, naar hetwelk, gelijk hij
bemerkte, buiten hem nog een aantal in mantels ge
hulde mannen zich begaven, die stil en zonder in 't
oog te vallen hun weg vervolgden.
Nu bereikte hij het kwartier van den aanvoerder;
de schildwachten lieten hem vrij passeerenop den
drempel, hij den ingang der tent echter, ontving een
otücier de binnentredenden, de namen vragende en
deze vergelijkende met de lijst, wejke hij in de hand
hield. De komenden werden in de' grootere ruimte
der tent gelaten, die tot de opneming der uitgeko
zenen bestemd was.
In het midden van het vertrek, 't welk door eenige
in ijzeren ringen bevestigde wastoortsen verlicht werd,
stond eene tafel, die een aantal ilesschen donkeren
Bourgonjewijn droeg, die de geest opwekt en de
spieren staalt. Slecht een enkele zitplaats was aan
wezig, aan 't boveneinde der tafel, met lluweelen
zitting en een vergulde kroon gesierd, van welken stoel
de Keurvorst zich bij feestelijke gelegenheden plag te
bedienen. Op de tafel voor de zitplaats een gouden
bokaal, een meesterwerk van drijfkunst, den heerscher
geschonken door de burgers zijner residentiën Be; lijn
en Keulen ten dage van zijn feestelijken oei sten intocht.
Negentien krachtige mannengestalten stonden zwij
gend of slechts fluisterend met elkander om de tniri
allen droegen de Brandenburgsche uniform. Zioais
