o. 205. Zaterdag 15 September. 1883. De vrije gedachte. FEUILLETON. UI u i b Uitgever: L. J. VEERMAN Heusden. E*»* z« die zich met 1 OCTOBER a. s. op dit blad wenschen te abon- neeren, ontvangen de nog* in deze maand verschijnende nummers gratis. si n ai VOOR Dit blad verschijnt eiken 11 O E N S D A G en Z A T E RD A G. A.bonnementsprijs: per 3 maanden f 1.Eranco per post zonder prijs- verhooging Advertentiën 16 regels 00 ct. Elke regel meer 10 ct. Groo te lette as naar plaatsruimte. en Donderdagavond 10 uur. Ingezonden Advertentiën worden ingewacht tot Maandag stukken tot Maandag- en Donderdagavond 8 uur. llinnenlandsche A D V E UT E N 'J' I E N waarvan de plaatsing driemaal wordt opgegeven worden «1echts tweemaal in rekening gebracht. Hij toezei'ding gelieve men vooral duidelijk den naam van den Uitgever op het adres te stellen. Wut een beweging in onze dagen, wat een druk jaar is dat jaar 1883 Uit alle oorden van 't land, we kunnen zonder overdrijving zeggen van Europa, ja van de gansche beschaafde wereld stroomen dui zenden naar onze hoofdstad, naar de groot ste wereldkennis, die we ooit in ons mid den zagen opslaan, om de verbazende schat ten van nijverheid en kunst den tol hun ner bewondering te brengen. Amsterdam is tot op dezen dag den ganschen zomer het middelpunt van Europa geweest, waar nut en pivt elkaar zoo gezellig de hand reikten, dat velen, daarheen trekkende om te leeren, ten slotte het onderscheid niet meer wisten tusschen uitspanning en in spanning. En terwijl duizenden zich daar inspanden om te genieten hoorden we van tijd tot tijd schrille kreten, die boven de tentoon stellingshymne uitklonken en ons herinner den dat er in de wereld nog iets anders gevonden wordt dan genot. wDe Varna ver loren", klonk het, en we rilden bij de ge dachte aan 't lot, den koenen noordpool- vaarders beschoren. Reeds waren we opge schrikt door de oniustbarende tijdingen uit het Oosten, vanwaar de vreeselijke cholera tot ons dreigde te komen en vernamen we uit ons midden klaagtonen over de eigen zinnigheid der menschen, die een andere gevreesde ziektu als 't ware met hun eigen vleesch en bloed moedwillig voedsel toe reikten. Daar kwam uit Italië de nood kreet van Ischia tot ons en toen we weer wat op streek raakten bij de tijding dat de /Varna" wel verloren maar de manschap behouden was, klonk de jammerkreet om hulp van Java's westkust, waar de wreede natuur verschrikkelijk moet gewoed hebben. En terwijl we over dat alles nadenken en vol medegevoel in den zak tasten om te helpen, wat met zilver en goud te hel pen is, komen daar in datzelfde Amster dam, waar thans een groote uitgestrektheid gronds getuigenis aflegt van 's menschen denkkracht, een handjevol mannen tezamen, uit alle landen van Europa saamgelezen, ons vertellen dat we stumperds op het ge bied der gedachte en dat zij alleen do ware denkers bij uitnemendheid zijn. En om daarvan nu bewijs af te loggen hebben ze enkele dagen in 't publick geredeneerd over sommige zaken, die wij, nietdenkende wezens, al voor een tijd als afgezaagd be schouwden, doch die ze opdischten in den waan dat de Hollander, de Dutchman toch gewoonlijk achteraan komt. Zoo b.v. heli- ben ze beraadslaagd en in 't wilde rond- gcschermd over de eedskwestie, zonder te hebben doen blijken dat ze die kwestie in den grond verstaan. Ze hebben den En- gelschrnan Bradlaugh tot in dc wolken ver heven omdat de man zich 't martelaarschap wel getroosten wilde en toen de eerlijke, ronde, kolossale v Brit lachend verzekerde dat hij volstrekt geen martelaar en 't hem slechts te doen was om te weten wie ge lijk had, toen bekenden ze 't geval zóó niet begrepen te hebben. Arme Vrijdenkers Er is in dat woord vrijdenker iets, dat ons hindert, of eigenlijk 't geheele woord vinden we een onzinnigen term voor 't geen er mee bedoeld wordt. Het denken is ten allen tijde vrij geweest en is dat nog. Op de gansche wereld is geen macht zoo sterk, die den mensch het denken ver bieden kan en 't is derhalve gansch en al overtollig daaraan het begrip vrij opzette lijk te verbinden. De mensch denkt of hij denkt niet. In 't laatste geval kunt ge hem des noods den eeretitel mensch onthouden en hem buiten onzen kring plaatsen, daar zal niemand schade door lijden. Blijven dus over zij die denken, oppervlakkig of diep, ernstig of luchtig, maar toch steeds vrij. Dat is zoo waar, dat zelfs de vrijdenkers voor degenen, die niet tot hen behooren, geen naam weten, eenvoudig omdat we allen vrijdenkers zijn en van alle landen uit Europa juist ons kleine Nederland het uitverkoren land der denkers geweest is. Waardoor onderscheiden zich dan de heeren vrijdenkers? Eenvoudig daardoor, dat ze zich beroemen ecnig en alleen ver- standsmenschen te zijn en alzoo afgeschud te hebben alles wat gevoel heet, het gods dienstig gevoel in de allereerste plaats. En nu hebben ze op enkele uitzonderingen na deze eigenschap gemeen, dat ze al wat voor de hand ligt, te baat nemen om van hun gloeienden haat tegen geloof en godsdienst te getuigen. Wanneer 't debat daarop komt - en een handige vrijdenker weet het daarop altijd te doen uitloopen - zijn ze in hun kracht. Ziet ge, er zijn nog zoovele duizenden en millioenen, die zuchten onder 't juk van den godsdienst. Dat juk te verbrijzelen is ■an het doel van den vrijdenker. Dan zijn er ongeveer even veel, die zonder of benevens dat juk idealen van geluk, van liefde, van wat dan ook, koesteren. De vrijdenker zal die idealen vermorzelen en de arme slaven vrijmaken. Vervolgens is er zoo iets dat christendom heet, 't welk de arme zielen gevangen houdt. De vrijdenker zal dat chris tendom afmaken en de zielen verlossen. In onze maatschappij heerscht de jammerlijke regel dat de vrouw als goede geest het huis bestiert en de man daar buiten arbeidt of de publieke zaak dient. Schande over den laatste, zegt de vrijdenkster, wij vrou wen hebben dezelfde rechten als onze man nen, al zijn onze hersenen dan ook Vi2 minder dan de hunne. Zoo is er nog 't een en ander, dat door de vrijdenkers t' avond of morgen ter dood veroordeeld zal worden. Eenmaal in 'tjaar spannen ze de vierschaar en vonnissen met redevoeringen, die óf veel weg hebben van toosten, óf van langdradige verhandelingen, óf zoo brutaal vrijdenkerig zijn, dat de dames-hoorderossen zich vol schaamte naar buiten spoeden. Hoeveel van deze vergaderingen er nog zullen moeten gehouden worden tot de wereld rijp is voor deze vrijdenkerij, is met geen mogelijkheid te berekenen. Desniette min behoeft niemand de vrije gedachte te smoren. Het onkruid mag met het graan opwassen tot den dag des oogstes. Dat geeft gezonde beweging in de wereld der gedach ten en bewaart ons voor indommelen. Maar 't is toch wel een weinig belache lijk als wc zoo'n handjevol mannen zich bij uitsluiting van anderen, den eerenaam den kers hooren toeëigenen en dat juist in een tijd, die aan onze denkkracht zeer hooge eischon stelt. Om te eindigen zooals we begonnen de tentoonstelling trekt duizenden naar Am- sterdam. Wat zou van haar gekomen zijn, liet uitgestrektste, 't rijkste en tegelijkertijd het minst bekende van al de gewesten, die bet gemeenebest van Mexico uitmaken, is ontegenzeggelijk dat van Sonora-y- Cinaloa. Ten noorden door de prairie begrensd, ten westen door de groote Stille Zuidzee, ten zuiden en oosten door de Cordillera's, beeft deze aardrijkskundige ligging bet tot op dezen dag beveiligd voor de aanna- dering der beschaving en is 't in al zijn oorspronke lijkheid bewaard gebleven. Het toeval, waaraan ik dank moet. weten dat ik die verafgelegen streken heb bezocht, zoo zelden door Europeanen betreden, heeft niets buitengewoons. Ik was gedurende eenigen tijd te Mexico bezig met een voorwendsel te zoeken tegenover mijzelven om niet naar Europa terug te kecren, toen een koopman van mijne kennis mij mededeelde, dat hij binnenkort naar Mazatlan ging. Hij stelde voor om, daar ik toch niets beters te doen had, hein op die reis te vergezellen. »Ik ben er verre af uw aanbod te weigeren, antwoordde ik hem. »'tZou mij enkel maar spijten, voor en aleer ik mij op weg begaf, niet te weten wat voor een ding Mazatlan eigenlijk is.« Mazatlan, gaf bij mij ten antwoordis, sinds den ondergang van San Bias, de belangrijkste haven van het departement Ginaloa. Het is gelegen aan dc Purperzee I) bij den ingang der golf van Californic. Wat betreft meer strikte cri meer bepaalde inlichtin gen, vraag mij daar niet naar; vruchteloos heb ik op dat stuk alle kooplieden van Mexico ondervraagd; vreemdelingen en inboorlingen, niemand beeft me op voldoende wijs ten antwoord kunnen staan. De een beweert dat Mazatlan een prachtige stad is en dat hare roede van schepen wemelt; anderen, dat het een afschuwelijk nest is, een landingsplaatsje van den twee den rang voor walvischvaarders, die nu en dan daar bun voorraad van levensmiddelen en van water komen vernieuwen. «Och kom, wat go mij daar zegt bevalt mij bij zonder 't is haast een nieuw Tomboktoe, wat ge voorstelt te gaan ontdekkenik neem 't aan. Maar zeg eens, hoeveel tijd heeft men noodig om tc Mazat lan te komen 0, minstens zes weken; we moeten de Cordillera's door trekken. »Hoc langer hoe beter; mooi zoo! De Cordillera's overgaan, gevaar loopen dagelijks te worden aange vallen en per slot eindigen niet den grooten Stillen Oceaan en de Purperzee te zien, dat is in drie maan den voorraad opdoen voor twintig jaren herinneringen. Gij kunt op mij rekenen.» Inderdaad, acht dagen later, voorzien van een zeer dringenden aanbevelingsbrief en van een voldoend crc- diet bij een rijken Engelschen handelaar te Mazatlan gevestigd, den heer Eduard King, zooals zijn naam was, voegde ik mij bij de karavaan van mijn vriend, en vertrok uit de hoofdstad Mexico. Ik was er toen verre af te denken dat mijne afwezigheid, waarvan ik den duur op ongeveer drie maanden berekende, tot meer dan twee jaren zou worden verlengd. 1) ook Vermiljocnzce genaamd. Voor het overige is 't met een altoos even volko men en altoos even levendig genot dat ik mij die reis herinner. Niets zal ooit de sombere en stille nachten uit mijn geheugen wisschen, die ons in de wouden overvielen, en dan onze vreugd als wc in dc verte eenigc verspreide en flikkerende vlammen blinken za gen, dc lichten van den rancho of van bet dorp, waar wij den nacht moesten doorbrengen. Onze paar den, hijgende van vermoeidheid, vonden dan al bun veerkracht weder, omdat zij dc nabijheid der menschen roken, en nadat wij ons een uur geleden onbarm hartig van de sporen hadden moeten bedienen, zonder veel gevolg, waren wc dan gedwongen hun vaart te temperen. Eenmaal aangekomen in den pueblo of 't dorp, dat wij ons ten doel hadden gesteld, hielden we een korte schouw over de huizenvervolgens, uitzoekende wat ons 't geschiktste, dat wil zeggen, 't minst vervallen voorkwam, trokken wij doodeenvoudig zijn hof, door pallissaden afgesloten, binnen, terwijl onze dienstlieden gauw de muildieren gingen ontladen, zonder dat we ons ter wereld bekommerden om het goedvinden van den lieer des huizes; de gastvrijheid is in die mate een aangenomen zaak in Mexico, dat men zc neemt zonder vragen. Een Ave Maria pari fi ma gevolgd door een Serv id or dc vm Scnor I) diende ons later tot inleiding bij onzen gastheer en een Havana sigaar be vestigde ons in zijne gunst. Dan moest het avondeten nog veroverd worden, want voor hongerige reizigers is dat een van de belangrijkste vraagpunten, maar door middel van eenige flauwe en versleten plicht plegingen, hadden wij licht spel met de rancher as of pachtersvrouwen, die zoo afgelegen van de wereld 1) Dienaar van u zeiven, mijnheer. wonen, dat voor haar ieder woord een evangelie is. Zoodoende kregen wc altoos, in ruil voor een alle- daagschc beleefdheid of een dubbelzinnig gezegde, in overvloed eieren, roode snijbooncn, piment en tortillas, een soort van maïs-kocken, die het brood vervangen. De Mexicaanschc gastvrijheid, ik zeide 't reeds, is van den meest uitgestrekten aardechter gelijkt ze niet volkomen op die der Schotscho hooglanders, want zc wordt altoos verleend, nooit gegeven. En toch moet ik verklaren, dat de schadeloosstelling, die men ons eiken morgen vroeg bij ons vertrek, uiterst gering was. Daar alle huizen in Mexicaanschc dorpen gewoonlijk uit een enkel vertrek zijn saamgesteld, maar eëne verdieping gelijkvloers hebben, zonder de keuken te rekenen, die onder een afdak in dc open lucht geplaatst is, slapen de reizigers in eenc gaanderij door een luifel beschut, die zich voor de deur bevindt. Een goede hangmat van aloë-vezels, de oostersche geur, dien de naburige bossehen uitademen, de stilte der natuur, die alleen door 't geschreeuw van den Coyote 1) iu de verte wordt afgebroken, en ik weet niet wat voor aandoenlijk geheimzinnigs, door dc eenzaamheid gebaard, dat alles vercenigd wiegt iemand in een dichterlijken slaap en stort een genczenden balsem over de ver moeienissen van den dag uit. 't Is ook heel mocielijk om zich, ook zelfs hij benadering, een denkbeeld te maken van den luister der maagdelijke wouden van Mexico bij bun ontwaken. I) Coyote, Indiaansclie naam aan wolfsvossen gegeven, die in Mexico zeer algemeen zijn, vooral in liet district van Cinaloo. Deze verscheurende dieren randen de menschen niet aan. (Wordt vervolgd.) NIEUWSBLAD liet Land van Insta en Altaia, DE LANGSTRAAT EN DE EOHELEIVAAKD

Kranten Streekarchief Langstraat Heusden Altena

Nieuwsblad het land van Heusden en Altena de Langstraat en de Bommelerwaard | 1883 | | pagina 1