ÊPITEK L~\N D?
Buitenlandsch Overzicht.
BINNENLAND,
kwam het brood en de kennis van het
broodbakken naar Italië. Men zegt dat
het Latijnsche woord yanis afgeleid is van
Pan, welke god in de Romeinsche mvtho-
logie als de uitvinder van het broodbakken
genoemd wordt. De Romeinsche schrijver
Plinius daarentegen zegt dat de bereiding
van het meel eene uitvinding van de
godin Ceres is; ook de god Jupiter wordt
er wel eens mede gedoodverfd.
In vroegere tijden was het bakken nog
geen beroep, maar ieder huishouden bakte
zijn eigen brood. Bij rijke lieden deed het
de kok in plaats van de vrouw des huizes.
In later tijd, toen het in de huishoudingen
niet meer voldoende kon geschieden en er
meer en meer een kenmerkend onderscheid
begon te ontstaan tusschen koek en brood,
kwamen er zoowel koek- als broodbakkers
en wel nog in verscheidene onderafdelin
gen, naarmate zij b.v. melk of iets anders
er bij gebruikten.
Zeer lang duurde het eer het brood bij
do Germanen bekend werd. In het begin
waren bij hen eöowel als elders, de bak
kers niets dan slaven (lijfeigenen). Bij de
Alemannen word het dooden van een bak
ker veel zwaarder gestraft dan het dooden
van een ander lijfeigene, namelijk met een
zoengeld van veertig schellingen, eene som
die voor dien tijd zeer hoog kon genoemd
worden. Karei de Groote, de machtige be
vorderaar van hoogero beschaving in Duitsch-
land en in Frankrijk, richtte op zijne goe
deren bakhuizen op, die door lijfeigenen
en hunne vrouwen bediend werden.
Het brood van vroegere tijden was vol
strekt niet aan het onze gelijk, maar eene
soort van dunne, hard gebakken platte
koek, die gebroken werd en die men bij
het eten ook gebruikte om de handen af
te vegen, zooals dit in het oosten tot op
dit oogenblik riog gebeurt. Het allerlaatst
is het brood in het hooge Noorden een
voedingsmiddel geworden. Nog in de 16de
eeuw kende men onder het volk in Zweden
geen ander brood dan ongegiste harde
koeken, uit water en meel gekneed en
dan gedroogd. (Slot volgt.)
HEUSDEN, 11 Dec.
Het Bestuur der Afd. Heusden van de Noord-
brabantsclie Maatschappij van Landbouw heeft, in
een adres aan Z. M. den Koning, zijne adhaesie
betuigd met een adres door het hoofdbestuur der
Friesche Maatschappij van Landbouw aan Z. M.
verzonden, waarbij op afdoende maatregelen wordt
aangedrongen om de besmettelijke longziekte met
wortel en tak in Nederland uit te roeien.
t Gisteren herdacht Ludovicus Reis alhier,
den dag waarop bij vóór 25 jaren als veldwachter
dezer gemeente in functie trad en als bode bij
de Godshuizen werd aangesteld. Als eene erken-
ning van de getrouwe plichtsbetrachting gedurende
zijn 25-jarige ambtsvervulling is hem van wege
den gemeenteraad en het college van regenten
der Godshuizen in eene daartoe belegde bijeenkomst
door deu voorzitter van den raad een geschenk
aangeboden, bestaande in gouden remontoir met
ketting, hetwelk door hem met dankbaarheid werd
aanvaard.
t De leden van de afdeeling Heusden van
d« Maatschappij tot Nut van 't Algemeen hadden
reeds lang weer naar een gezelligen avond uit
gezien. Teleurgesteld door de ongesteldheid van
mejuffrouw Groote, ons welbekend, slaagde het
bestuur er in deu heer Werumeus Bruning, oud
zeeofficier, woonachtig te 's Gravenhage, te enga-
geeren. Die naam had een goeden klank. Wij
kenden dien heer uit zijne geschriften, die bijna
alle onderwerpen aan het zeewezen ontleend, be
handelen. Vrijdag 7 December j.l. trad hij voor
ons op. Het eerst werden wij vurgast op een, als
wij ons niet vergissen, nog onuitgegeven werkj»
„De vrijage van een Groninger koopvaardijkapitein.*
Na de pauze kregen wij nog een paar korte
stukjes uit zijne meer bekende werken „DeRooie*
en de „Zeevader van Jan Mattes* verkort en, op
verzoek van enkele leden, nadat „en nu tot slot*
reeds was gehoord en sommigen zich gereed maak
ten huiswaarts te gaan, nog „Mottige Janus.*
De zaal was vrij goed bezet, hoewel wij toch
meer publiek verwacht hadden. Herhaalde toe
juichingen toonden aan dat het gesprokene in den
geest van de hoorders viel. Of het komt dat wij
verwend zijn, of om eene andere reden, dat is ons
onbekend, maar het scheen dat het publiek wat
meer verwacht had en nog niet gezind was naar
huis te gaan, maar het was uit.
Als wij goed geïnformeerd zijn, dan is het
bestuur van de afdeeling met nog een paar bekende
sprekers in onderhandeling, zoodat wij nog een
paar genoegelijke avonden in het verschiet hebben.
t10 Dec. Een landbouwer, uit het nabu
rige Hedikhuijzen, kwam heden morgen met paard
en wagen op de Demerkade, nabij de gasfabriek
alhier. Op de aldaar beperkte ruimte met zijn
wagen willende draaien, kwam deze op de helling
waardoor het paard zijn evenwicht verloor en met
zijn last in het water stortte. De toegeschoten
menigte slaagde er echter spoedig in eerst het paard
en daarna den wagen op den wal te brengen
zoodat de eigenaar met deu schrik en stuk ge
sneden strengen vrijkwam.
t In een onzer vorige nummers hebben wij
melding gemaakt van de misdadige wijze waarop
telkens vee in de weide zoodanig inwendig werd
verwond, dat de dood daarop moest volgen. Lang
heeft de politie dan ook getracht de daders op
te sporen en het is in de vorige week aan onzen
ijverigen kommandant der maréchaussees dan ook
gelukt zulke verzwarende argumenten tegen een
tweetal personen uit Uitwijk te verzamelen, dat
deze zaak weldra door de justitie zal worden
behandeld. Vooral de landbouwende stand heeft
alle reden zich te verheugen met deze ontdekking,
waardoor nu wel een einde zal worden gemaakt
aan deze schandelijke daden, die reeds gedureude
een tiental telkens terugkeerden.
t Door den hoogen raad is het vonnis van de
rechtbank te 's-Bosch vernietigd waarbij J. en C.
Blaukers en A. van Bergeijk, werden vrijgesproken
van eene aanklacht wegens weigering van diensten
aan den Hoogen Maasdijk in den vorigen winter,
en is de zaak verwezen naar het gerechtshof te
's-Ëoseh.
t GENDEREN, 10 Dec. Door de notabelen
der Ned. llerv. Gemeente alhier is iij^t algemeene
stemmen herkozen tot kerkvoogd de haer Gijs-
bert Vos.
t DALEM. Naar men verneemt wacht de be
noeming van hoofd der le openbare school te Go-
rinchem, uit de bereids opgemaakte voordracht
tot het vergel. examen is gehoudeu voor eene
dergelijke betrekking aan de tusschenschool voor
meisjes, welk examen aanstaande is.
t SLEEUWIJK, 9 Dec. Waar ook de onver
biddelijke dood een offer komt eischen ontstaat
droefheid, doch waar hij de levensdraad komt
afsnijden van een weldoenster eeuer gemeente
is de droefheid ongetwijfeld grooter. Geen won
der dus dat deze gemeente Vrijdag-avond door het
overlijden van Vrouwe M. B. van Maaren, dou
airière van den heer H. E. Verschoor van Sleeuwijk,
in diepen rouw werd gedompeld. Wat de overle
dene was voor haar mede-ingezetenen is te zeer
bekend dan dat het noodig zou zijn door een
reeks van woorden dit in herinnering te brengen,
zij was een algemeen bemind en nuttig lid der
gemeente.
De gedachte hieraan lenigt dan ook in zekere
mate het leedgevoel, wijl men bij den terugblik
op de afgelegde levensbaan van de overledene,
de hoop mag koesteren dat haar geest geschikt
is om in de gewesten waartoe zij is overgegaan
eene reinere vreügd te smaken dan haar op dit
benedenrond beschoren kon zijn.
t Op de algemeene vergadering, eergisteren (Zon
dag) vanwege het Nieuw Malthusiaansche Bond
te Amsterdam gehouden, werd verslag uitgebracht
over het afgeloopen vereenigiugsjaar, waaruit de
goede staat der kas bleek. Het aantal leden is met
102 vermeerderd en daardoor tot 335 gestegen,
waaronder 33 geneeskundigen, 11 apothekers. Het
aantal dames-leden bedraagt 17. Het Bond telt
151 actieve en 131 passieve leden, beuevens 20
leden begunstigers. De aftredende bestuursleden
werden allen herkozen, zijnde de hh. Dr. J. M.
Smit, B. II. Heldt, Dr. C. de Rooij, N. A. M.
v. d. Thorn, Ph. Postma, E. Keinpe, J. Schoon-
dermark Jr., Jan A. Nieuwenhuis (Groningen) en
R. A. de Monchy.
Aan invoerrechten voor verkochte goederen op
de tentoonstelling, die binnenslands zijn gebleveu,
is ongeveer f 35,000 door het Rijk ontvangen,
hetgeen een handelswaarde van f 700,000 uit
maakt. Deze som vertegenwoordigt de factuurs-
waarde. De verkoopwaarde is ten minste de helft
hooger. Nederland heeft dus voor ruim een milli-
oen gulden op de tentoonstelling gekocht. Voor
sommige voorwerpen, die veel hadden geleden, is
de waardevermindering bij de berekening van het
invoerrecht in aanmerking genomen.
Van de aanzienlijke afzendiugen aan vreemde
koopers werd geen invoerrecht gevorderd.
Even als in vroegere jaren wordt ook thans, bij
het intreden van den winter, in onderscheidene
gedeelten des lands ernstig gedacht aan middelen
tot werkverschaffing aan behoeftige landgenooten.
Een eigenaardig denkbeeld in deze kwestie is aan
gegeven door den heer E. Krop veld, predikant te
Minnertsga, die aangeboden heeft 10 pCt. van zijn
belastbaar inkomen daartoe te willen storten, mits
ook anderen, die in geldelijke krachten met hem
gelijk of boven hem staan, dit voorbeeld willen
volgen.
De Minister van Waterstaat, Handel en Nijver
heid heeft bepaald, dat het goedkeur!ugsmerk ge
durende het jaar 1884 te bezigen, zal zijn: bij
den ijk en herijk der maten en gewichten de letter
T in den gewonen drukvorm, schuin gesteld, bij
den ijk van gasmeters de Koninklijke kroon; en dat
het merk van het kantoor waar de eerste stempe
ling heeft plaats gevonden, volgens de ministeri-
eele beschikkingen van 25 Jan. 1873 en 22 Nov.
1878, voor elk der hierna genoemde ijkkantoren
bestaat üit het cijfer, achter den naam van het
kantoor uitgedrukt: 's-Hertogenbosch 1, Breda 2,
Arnhem 3, Nijmegen 4, 's-Gravenhage 5, Rotter
dam 6, Leiden 7, Dordrecht 8, Amsterdam 9, Alk
maar 10, Hoorn 11, Middelburg 12, Utrecht 14,
Leeuwarden 15, Zwolle 16, Groningen 17, Assen
18, Maastricht 19.
In verscheidene gemeenten bij Oud-Beierland
doen zich thans ook gevallen van pokkeu voor.
Eenige lieden te Ylissingen beweren Donder
dagavond omstreeks half elf lichte aardtrillingen
gevoeld te hebben.
Als bijdrage tot de wijze waarop door het dep.
van waterstaat geld verkwist wordt, deelt men aan
de „Amst.* mede, dat in het thans in aanbouw
zijnde stationsgebouw te Reehen een keurige mo
zaïekvloer gemaakt wordt. Italiaansche werklieden
geven er hun talent en kunst aan ten beste.
Een der oudste Amsterdammers, de heer Maju
Kinsbergen, is den 6n dezer overleden in den
leeftijd van bijna 102 jaar. Een zijner vrienden
schrijft betreffende zijn levensloop aan het „Hbl.*
Hij woonde de omwenteling onder Napoleon I bij,
het bombardement van Vlissingen,- de verrassing
van Bergen-op-Zoom, de landing der Engelachen
op Walcheren an in Noord-Holland, evenals die
te Osteude met het materieel voor den «lag vau
Waterloo, den intocht der Kozakken te Araster
dam enz. Tot zijn dood sprak de krasse grijsaard
altijd gaarne over zijn militaire loopbaan.
's-Gravenhage wil men tot een zeehaven maken
en dit plan is niet nieuwhet tegendeel is waar
tot heden is het wel is waar nog niet verwezen
lijkt, maar toch schijnt het doel zeer te naderen.
Dat een plaats, een stad, die vlak aau zee, zoo
iets beoogt, is zeer natuurlijk. De bewijzen zijn
hier voorhanden dat het principale er is, name
lijk de haven voor er nog een havenstad bestaat.
Wat 's-Gravenhage betreft, dat ligt aan zee, want
Scheveningen is 's-Gravenhage.
Dat een stad ver verwijderd van de ze« niet
temin een zeehaven wil worden, daarvan strekt
Parijs tot voorbeeld. Vóór het zoover gekomen
is, moet er nog heel wat gebeurende waterweg
de Seine van Rouaan tot Parijs behoort een ge
heele herschepping te ondergaan, om Parijs tot
een zeehaven te maken. De stad echter, die wij
hier op het oog hebben is Keulen aan den Rijn.
De waterweg is er en de groote zwarigheid die
overwonnen behoort te worden, bestaat hierin een
schip te bouwen, dat zoowel voor den Rijn als
voor de vaart ter zee geschikt is. En ook deze
zwarigheid is uit den weg geruimd, theoretisch
althans.
O J
Bij don brand te Brussel is o. a. vernield het
geschreven exemplaar van de Belgische Constitutie.
Als curiosum wordt verhaald, dat, toen te half 7,
in een gang bij do bibliotheek der Kanier, terwijl
de vUmmen knetterden en do ruiten sprongen,
iemand een sigaar opstak, hij door den deurwachter
werd herinnerd, «dat hot verboden was lerooken.*
Do bibliotheek bevatte 125,000 doelen.
Sedert de dames roeping gevoelen om zich toe
te leggen op do studie der geneeskunde, ten einde
later, met vrouwelijke zachtzinnigheid de lijdende
menschheid bij te staan, is het ook noodig dat zij
deelnemen aan de cursussen der ontleedkunde. Dezer
dagen gaf zulks aanleiding tot het navolgende
Twee jonge dames te Parijs hadden naald en
borduurwerk vaarwel gezegd om daarentegen hun
beste krachten te wijden aan do anatomische lossen.
Het menschelijk lichaam bezat spoedig voor haar
geen geheimen meerja die kennis schrikte haar
niet af voor do menschheid, doden haar integendeel
alles aanwenden om hot onderscheid tusschen de
dooden en de levenden nauwkeurig te onderzoeken.
Zij hadden elk een beminde, wellicht, uit liefde
voor do wetenschap, wel twee. Dezer dagen nu was
haar hot vooruitzicht geopend, bij do anatomische
les te kunnen werken op het lijk van eon man, in
de kracht des levens plotseling overleden. Reeds
staan zij gereed met het ontleedmes in de hand
om te beginnen. Het laken wordt weggenomen.
Een harer, de jongste nadert, kijkt en valt in zwijm.
Het lijk waarvan zij zich zooveel had voorgesteld
was dat van haar beminde. Zij ontdekte toon dat
hot vak der geneeskunde ook treurige oogenblikken
kan veroorzaken.
Indien het bekende spreekwoord zich opuieuw
bowaavheid
Wie men dood maakt met den mond,
Die blijven gewoonlijk nog lang gezond,
dan zal Joseph Gung'l zich nog lang mogen ver
heugen in de ongestoorde gezondheid* die bij thani
nog geniet. De beroemde walsen-eomponist ia niet
overleden, zooals gemeld is. 't Zal ieder verhengeu
dat op grond van juiste inlichtingen kan worden
medegedeeld, dat de vermaarde man te Cassel woont
in 't gezin zijner dochter, mevr. Naumann-Guug'l,
een sieraad van het koninklijk theater aldaar.
Koning Theebaw van Siam heeft aau den koning
van den Humbug en aan den impressario van
Barnum een witte olifant verkocht voor 200,000
dollars. Het beest zeilt deze maand van Rangoon
naar Londen en van daar in Juni naar New-York.
To Antwerpen ontving zekere B. op Sinterklaas
avond een surprise in den vorm van een oud vrouwtje
met een bril op. Hij beet in de surprise en viel
bezwijmd neer. Do surprise was vergiftigd. Men
denkt aan de wraak van een vrouw.
Het Hof van assises van Lyon heeft zekere vrouw
Delaye tot 5 jaren gevangenisstraf veroordeeld, om
dat zij haar 18-jarige dochtér, die aan toevallen
leed, had geworgd. De landbouwer Francis Jan
van Vannes, oud 62 jai-en, is tot levenslange ge
vangenisstraf veroordeeld wegens het vermoorden
van zijn zoon. In een gehucht bij Belley noodigde
zekere Asparin, een grijsaard van 69 jaren, zijn
buurman Pascal, oud 63 jaren, uit bij hem te ko
men eten. Pascal nam dit aan den volgenden morgen
hoorde men Asparin om hulp schreeuwen en men
vond Pascal badende in zijn bloed. Asparin, die
zich gek houdt, is gearresteerd. Te Pocasset
(Massach assets) stond iemand terecht die zijn dochter
had vermoord. Hij zeide te hebben gehandeld op bevel
van God. De man is naar een krankzinnigengesticht
gezonden.
Onlangs heeft het geleerdenkloo3ter El-Ashar te
Kaïro don «Mahdi* openlijk als een valsch pro
feet gebrandmerkt. Men hechtte aan die verkla
ring nog al gewicht, om de belangrijke plaats die
deze inrichting in de Mahomcdaansche wereld in
neemt.
Deze moskée, die eigenlijk een hoogeschool voor
de Mahomedaansche wetenschappen mag heeten,
wordt bewoond door 12,000 kweekei. "*en, en 216
hoogleeraren, die er mede inwonen,- houden er
openbaie voorlezingen, welke ook door hoorders
van buitenaf bijgewoond kunnen worden.
De inkomsten der moskée zijn voldoende voor
het onderhoud van leerlingen en professoren. De
leervakken zijn in 4 afdelingen gesplitst: godge
leerdheid, rechtswetenschappen, de Arabische taal
en wiskunstige wetenschappen. Professoren en
kweekelingen worden door het volk eerbiedig be
jegend, en overal waar Muzelmanneu wonen is
het klooster van El-Ashar in hooge eer.
Op eene hoeve in Aardal (Noorwegen) bevinden
zich een paar diepe holten in een Ur, waar het
zomers zoo koud is, dat alles wat er wordt neêr-
gezet bevriest, en waaruit integendeel des winters
warme dampen stroomeu, die ijs en sneeuw geheel
weren. Er bevindt zich geen water in deze holten
en reeds op 20 schreden afstand voelt men een
sterken luchtstroom.
De ingeuiour Alexis Köbl te Kopenhagen heeft
een nieuw toestel voor geheimschrift uitgevonden,
dat groot opzien verwekt en voor diplomatieke
en militaire doeleinden van groot nut zou kunnen
zijn. Dit toestel bevat ovenais de bekende Malliug-
sche schrijfkogel 41 teokens met een even groot
getal tangenten, die de schrijver slechts behoeft
aan te raken om naar wensch de verschillende
letters op te roepen, waarmede de tangenten ge-
teekeud zijn of ook andere toekens. Men kan n.l.
dit toestel volgens een, tusschen twee met elkan
der correspondeerende, vroeger afgesproken sleutel
woord plaatsen, waardoor men een voor ouinge-
wijden volmaakt onleesbaren en onmogelijk te ont
cijferen tekst verkrijgt. De volgorde en leiddraad
der letters van dezen toestel, «Kryplographe* ge
naamd, is geheel willekeurig en kan in het onein
dige gevariëerd worden. Het opstellen en ontcijfe
ren van zulk een dépêche is niet slechts gemakke
lijk, maar ook weinig tijdroovend.
Het groote debat in de Fransche Kamer over de
Tongkinsche kwestie is aangevangen. Naar het zich
laat aanzien zal de Kamer het gevraagde krediet
toestaan, doch zelfs zij, die in de Kamer vóór het
verleeneu van het krediet spraken, vielen de Re
geering vinnig aan, omdat zij buiten de vertegen
woordiging om, het land in eene verwikkeling heeft
gebracht, waarvan het einde niet is te voorzien.
De Minister-President Ferry was Maandag aau het
woord en hooft het aan Fransche phrases niet laten
ontbreken. Wilt gij den dood aan Rivière ongewro
ken laten? vroeg hij, de Regeering niet; kunnen
wij met eer terugtrekken, zeg het dan!
Waarschijnlijk prikkelt Ferry met opzet aldus
het Fransche eergevoel om zijne positie te redden.
Want waarop hij had gehoopt, is niet gebeurd. Hjj
vertrouwde dat vóór het debat begon de tijding
zou ontvangen wezen dat de Fransche troepen de
veelbesproken vestingen Sontay en Backninh zouden
hebben veroverd.
Do Frausche admiraal Courbet die in Tongkin
het bevel voert, laat zich door ministeriëele over
wegingen niet afbrengen van zijn tot dusverre ge
volgde tactiek om zeer voorzichtig te werk te gaan.
Hij handelt althans vrij wat verstandiger dan
de meeste Franschen, die denkon dat hun glorie
van vroeger voldoende is om het geheele Chinee-
zeudom t« doen vluchten.
Wat in deze verwikkeling vooral de aandacht
trekt, is de extra parlementaire manier, waarop
de geheimen onthuld worden.
13e bladen die aan do zijde van het ministerie
staan, deelden dezer dagen officiéél mede, dat sinds
30 November tusschen don minister-president en
den Chineescheu gezant geeue schrifturen waren
gewisseld.
Den volgenden dag las men in de «Figaro* en
do «Gaulois* een bericht van deu Chineeschen ge
zant, dat hij op 5 December eene nota van het
hoogste gewicht aan den minister-president had
overhandigd.
Men wist te vertellen dat China nog eens hor-
haalde een aanval op Backninh en Sontay be
schouwen wij als eene oorlogsverklaring. Daar nu
Courbot verleden week seinde, dat hij nog slechts
2 mijlen van Bacniuh verwijderd was en dat de
operaties weldra zouden beginnen, is het buiten
kijf dat Ferry den ernst van don toestand wil
verbloemen.
Hot dunkt ons volstrekt niet onwaarschijnlijk,
dat dit Chineescho geschil aan het kabinet-Ferry
zjjn zetels zal kosten.
Vrij wat gelukkiger is het ministerie afgeko
men vau de schrikkelijke demonstratie, die de re
volutie-mannen van Parjjs tegen 1.1. Vrijdag had
den aangekondigd op het Beursplein aldaar te zul
len houden. De politie had groote maatregelen ge
nomen, maar van de demonstratie kwam niets,
omdat de revolutiemannen hunne onmacht om wan
orde te stichten zelven hadden ingezien. Het is
waarlijk nog het vorstandigste stukje dat zij kon
den vertoonenmoorddadige standjes met ontplof
bare middelen en niet komen,
De berichteu uit Egypte blijven zeer ernstig lui
den, zoo voor de Engolschen als voor de houders
van Egyptische fondsen. Opnieuw hebben de Egyp
tische soldaten eene gevoelige nederlaag geleden en
het kan niet uitblijven of Engeland zal krachtig
moeten optreden om don troon van den Egyptischen
vazal staande te houden.
Want de herhaalde nederlagen doen onderstellen
dat de Egyptische troepen den Mahdi voor een
echten profeet houden, tegen wien zij niets vermo
gen. Er zullen dus wol Engelsche ongeloovigen aan
te pas moeten komen.
O O
