No. 312.
Zaterdag
27 September
1881
HET LOT.
feuilleton"
UitgeverL. J. VEERMAN. Heusden.
Ds Roman van ssn Kunstsnaar.
H H
til j
VOOR
Dit blad verschijnt eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden 1.Franco per post
verhooging.
zonder
pnjs-
Advertentiën 16 regels 60 ct. Elke regel meer 10 et. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentien worden ingewacht tot Maandag- en Donderdagavond 10 uur. Ingezonden
stukken tot Maandag- en Donderdagavond 8 uur.
H™
Binnenlandsche A D"VERTENT IE N
waarvan de plaatsing driemaal wordt opgegeven
worden slechts tweemaal in rekening gebracht. Bij
toezending gelieve men vooral duidelijk den naam
van den Uitgever op het adres te stellen.
Wanneer men voor twijfelachtige geval
len staat en niet weet wat te besluiten, dan
laat men, zooals men dat noemt, den uit
slag dikwijls aan het toeval over, men loot,
of zooals men vroeger zeidemen werpt
het lot. Dit gebruik dagteekent reeds van
overoude tijden. Fatum (noodlot) was bij
de Romeinen de onbegrijpelijke natuurmacht,
die zij zich voorstelden als zijnde boven de
Goden geplaatst en aan welke met onver
mijdelijke noodzakeiijkit-pid alles op aarde
onderworpen was. Men sprak en spreekt
nog van het ijzeren, het onverbiddelijke
noodlot. Het geloof daaraan is de leer dat
de wil, de handelingen en de lotgevallen
van den mensch door eene blinde noodza
kelijkheid behecrscht worden. Bij de Ma-
homedanen is het fatum de Goddelijke
voorbeschikking, volgens welke den mensch
onvermijdelijk alles overkomt wat over hem
beschikt is, bij de Israëlieten speelde het
ook eene groote rol en wij weten dat bij
do eerste christenen ook dikwijls in moeie-
iijke gevallen het noodlot uitspraak moest
C. L. VAN BALEN Jr.
3)
»Hoor eens«, begon de overste, wik
Heeren! de overste beeft het woordkraaide de
burgemeester.
»Ik vind het goed,« vervolgde despreker, «dat de
jongen eens uitdolt! Wat duivel, hij is maar eens
jong, en
Wer niemals einen Rausch gehabt,
Wird nie een braver Mann.
Bovendien, wie jong is, al is hij ook geen kunste
naar, krijgt de tering van chagrin in dit kleine nest,
en dus moet de jongen er eens uit om vreemde meu-
schen en vreemde dingen te zien. Vooruit er mee!«
wMijnheer de Voorzitter! klonk een schuchtere stem,
die behoorde aan een der emeriti, mijnheer de
Voorzitterik moet me, tot mijn spijt, ten stelligste
verklaren tegen het voorstel van den lieer overste.
Op zedelijk gebied toch,de burgemeester fronsde
de wenkbrauwen, wop zedelijk gebied geldt de
oude waarheid....
wDat je 'n ander niet moet misgunnen, watje zelf
graag zoudt willen doen,« vulde de overste aan
wwat deksel, dominè, heb je me dezen zomer niet
herhaaldelijk je spijt betuigd, dat je niet in de gelegen
heid bent om zulk een reisje te maken, tengevolge
van je rheumatische schinkels
doen en het lot moest worden geworpen
men deed dit dan onder aanroeping van
liet Opperwezen. In de middeleeuwen was
het maar al te dikwijls het lot dat uitspraak
moest doen in moeielijke rechtskwesties en
bij de Godsoordeelen moest het dikwijls
beslissen over de schuld of onschuld van
de aangeklaagden.
Nu spreekt men in plaats van noodlot
meer van toeval, ook daar waar de vrome
christen besturing ziet van eene Hoogere
Macht.
En met het blinde toeval dat in de
plaats van het ijzeren noodlot is gekomen,
heeft de mensch gaarne te doen. Hoe zon
derling het moge schijnen, daarop bouwt hij
dikwijls. Die onwillig of onmachtig is zich
fortuin te verwerven door zijn arbeid, roept
het toeval te hulp om hem de hand te
bieden. Daarin ligt dan ook de reden dat
de loterijen bij velen zoo geliefkoosd zijn.
Het is bij ons wel niet zoo erg als in de
zuidelijke staten van Europa, maar toch wel
zoo, dat er maar weinigen zijn die niet nu en
dan hun geluk eens beproeven. Daarop spe
culeert menigeen die wat geld bij elkaar
wil brengen. Men kan maar weinig verzin
nen waar geen loterij bij te pas gebracht
kan worden. Eene tentoonstelling eene
loterij eene badinrichting eene lo
terij een fonds eene loterij
een nieuwe kerk eene loterijdan offe
ren de menschen hun geld om met weinig
kosten de kans te krijgen veel te winnen,
en het geld komt bijeen dat anders hoogst
waarschijnlijk in de zakken der respectieve
De tweede emeritus kneep den man van de recht
bank van pret in den arm.
«Wat ons geacht medelid zoo even in het midden
bracht, is waar mijne heeren! maar, u zult me toe
stemmen, dat er groot onderscheid bestaat tusschcn
den heer Taurel, onzen protégé en mij,« vervolgde
de vorige spreker.
«Verduiveld veel onderscheid,c bromde de overste.
«Ik, mijne heeren! ben een oud man, die de ver
lokkingen en verleidingen dezer wereld kent
Wel zeker, we zijn immers allemaal jong geweest,
verduidelijkte de overste.
«Deze jonge man, waarover wij waken, moet zijn
proefstuk nog leverende verleiding is groot, mijne
heeren, laten we toezien dat we de heerlijke talen
ten
«Genoeg, jij bent er tegen, dat weten we nu,«
snauwde de overste hem toe, «nu jou beurt, excel
lentie!
De gouverneur-generaal zette een gelegenheids-
gezicht en antwoorddeOok ik ben tegen het
voorstel, op dezelfde gronden als dominé Punt.«
De emeritus nurftmer twee, die naast zijne excel
lentie gezeten was, ving op dit oogenblik een triom-
fantelijken blik op van zijn collega Punt, maar sloeg
zijne oogen niet neer.
«Dominé Snor!« schreeuwde de overste, «jou
beurt
Heeren,begon de aangesprokene, «mijne meening
stemt ten volle overeen met dien van collega Punt,
het gela'at van dominé Punt teekende de uiterste
verbazing, «en met dien van zijne excellentie, den
geachten spreker van zoo even.
Het gelaat van den met-emeritus vertoonde een
Mijn lachje.
Daarom wilde ik voorstellen,de heeren spit-
eigenaars was gebleven.
In 1569 had te Londen de eerste trek
king eener loterij plaats om met de winst
de zeehavens te onderhouden; in 1572 diende
de eerste loterij te Parijs om aan arme meis
jes eene huwelijksgift te verzekeren. Toen
later het geldgebrek bij de regeeringen toe
nam, maakten deze de loterij tot staats-mo-
nopolie en verbood men ten strengste het
spelen in buitenlandsche loterijen. Zoo
hebben wij ook in ons land de staatsloterij,
die genoeg bekend is zij is eene zoogenaamde
klassenloterijMaar men heeft ook de ge
tallenloterij of het lotto. Deze is zoodanig
ingericht dat van 90 getallen telkens slechts
5 getrokken worden en aan de spelers wordt
de vrijheid gelaten op een, twee, drie, vier
of vijf getallen geld te zetten.
Door het geheele Zuiden van Europa
speelt dit lottospel een groote rol in het
volksleven. Het uitzicht door een zeer
kleinen inzet plotseling uit alle zorgen ver-'
lost te worden en in het bezit eener som
te komen, die in de oogen van degenen,
die in het spel deelnemen, een vermogen
vertegenwoordigt, de mogelijkheid om eene
pas mislukte poging, dadelijk door eene
nieuwe te vervangen, is te verleidelijk om
niet telkens weer te beproeven of men de
nummers raden kan, waarop het geluk val
len zal.
Verstand is niet alleen voldoende om
goede nummers uit te zoeken, daar be
hoort geluk bij; de wenken die het nood
lot geeft, moeten niet verwaarloosd worden
en eene bovennatuurlijke ingeving is niet
sten de ooren, «om het jonge mensch niet naar
Italië te zenden, maar hem onder geleide van een
vertrouwd persoon een reisje te laten maken naar
Indie
«Ah, samompelde dominé Punt, «nu komt de
aap uit de mouw.
Snor vervolgde: «Het zal ons dunkt me
niet moeielijk vallen een geschikt persoon als leidsman
voor den jongeling te vinden.
Weer hetzelfde lachje op het gelaat van den fun-
geerenden predikant.
«Wellicht zou zijne excellentie de goedheid willen
hebben zijn zoon.
keert, te willen verzoeken.
«Die strooplikkermompelde Punt.
«Weet je wel, collega,fluisterde dominé Wol-
dema hem toe, «dat collega Snor een neef heeft, die
dingt naar de hand van de dochter van....«
«Van den gouverneur-generaal? Ja, ja, ik begrijp
al'waar hij heen wil
«Te willen verzoeken,klonk de fleemende stem
van Snor, om den jongeling met raad en daad
Dominé Woldema kuchte en stond van zijn stoel
op.
«Mijne heerenzoo viel hij Snor in de reden,
«houdt mij ten goede dat ik mij genoodzaakt zie
tegen de parlementaire vormen te zondigen, maar ik
heb weinig tijd en daarom neem ik de vrijheid aan
te dringen op de beantwoording van de heide tot
ons gekomen brieven, óf met ja, öf met neen, zonder
ons van den weg te doen voeren door voorstellen
van anderen aard. Voor en alleer wij toch de vraag
bespreken, of het al dan niet wenschelijk is den jon
gen kunstenaar naar Indië te zenden, dienen we
eene beslissing te nemen omtrent het aanhangige voor
stel en daarom ter zake. Ieder onzer weet dat
die eerstdaags naar Insulinde terug-
te versmaden.
In Weenen doet letterlijk de geheele ge
ringere burgerklasse aan deze loterijen mede
en op bepaalde dagen van het jaar ziet
men de lieden in dichte drommen strooraen
naar de bron van Maria te Enzersdorf,
want, zoo zegt het volksgeloof, op die dagen
kan men op den bodera van het water
duidelijk de getallen lezen, die bij de vol
gende trekking uit moeten komen.
Eenzaam, in gepeins of in levendige groe
pen de kansen besprekende, staat het volk
verscheidene malen in de week voor de
huizen, waar het lotto speelt waarin zij
hunne duur bespaarde penningen zullen
wagen. Iedere merkwaardige gebeurtenis,
een geboorte of eene bruiloft aan het hof,
een brand of een watervloed, bovenal echter
een droom die aanleiding geeft om te voor
spellen, alles dient tot grondslag voor de
zonderlingste en bespottelijkste combinaties
maar in Italië bereikt de zucht tot het spel
haar toppuntbijgeloof en onwetendheid
hebben haar daar een vru i Uu
gereed gemaakthet lottospel d
en de vrij groote bazars, waai ui
maar waar men tegen gt ;:t'
waren wint of niet wint.
De wijzen waarop het volk
luk aanbrengende getallen zoekt eketïd
te worden zijn even zonderlin"
Zoo ziet het volksgeloof in go (ma
ginea, letterlijk maagdekip een bijzo nek r
schikt middel om getallen te t> l
komen.
Door zulk eene gallina virgi,
nèch Rijsdorp, noch Rotterdam, mek Amsterdam,
noch eenige andere Hollandsehe s kun
stenaar die beteekenis heeft, welf hip Munciiea,
Florence, Rome enNapels voor hem hebben. Eeuw
aan eeuw trokken de jeugdige kunstenaars van
landen naar Italië, om daar de antieken te bcsti
deeren. Och, mijne heeren! late- we ons nu
van een goed werk laten weerhouden door angst
vallige bezorgdheid. Onze jonge beeldhouwer is reeds
wijs genoeg om zijn eigen weg te vinden laten we
in 's hemelsnaam de banden van dankbaarheid, die
hem aan ons verhinden, niet tot ondragelijke ketenen
maken. Zie hier mijne meening.
«Dominé Woldema,begon de burgemeester, die
g durende de toespraak des predikants op heete kolen
hi t gestaan, «ik moet u zeggen dat ik mij heb ver
huisd over uwe woorden. Ja, 't is waar, de jonge
k i asten aars zijn sinds eeuwen naar Italië getrokken,
maar wat brachten ze er uit terug? Verbastering,
mijne heeren, verbastering! Deze jonge man zou het
voorbeeld volgen van de gebroeders Bot, van Albert
C'iyp, van Claude Lorrain, Poussin, van Berchem;de
fouten, die deze maakten in hunne schilderijen, zou
hij maken in zijn beeldhouwwerken, hij zou ver-Ita-
liaanscht worden en daarom stel ik, afgescheiden van
het oordeel der overige sprekers voor, om afwijzend
te antwoorden
«Als hij al die geleerdheid niet pas in De Gids
had gelezen, zou hij 't niet weten, t gromde de
overste.
«Mijne heerendus hervatte de predikant zijn
p'eidooi, «laten we ons niet door oppervlakkigheid
doen vervoeren tot een stap, die een talent misschien
zjii verstikken. Een beeldhouwer kan de fouten niet
m iken, waarin onze schilders na Rembrandt vervielen
zij schilderden Hollandsehe landschappen met Italiaanschs
ctr^^rx.i *MS? «=rc ^T.'KZGvc&ryv, euvn
DOOR
