1887.
Uitgever: L. J. VEERMAN Heusden.
BUITENLAND.
VOOR
Dit blad verschijnt eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f 1.Franco per post zonder prijs-
verhooging.
Advertentiën 16 regels 60 ct. Elke regel meer 10 ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden ingewacht tot Maandag- en Donderdagavond 10 uur. Ingezonden
stukken tot Maandag- en Donderdagavond 8 uur.
Binnenlandsche ADVERTENTIEN
waarvan de plaatsing driemaal wordt opgegeven
worden slechte tweemaal in rekening gebracht. Hij
toezending gelieve men vooral duidelijk den naam
van den Uitgever op het adres te stellen.
Toen in het laatst der voorgaande eeuw
de groote storm losbrak, welke doorgaans
de Eransche Revolutie of de groote om
wenteling genoemd wordt, werd er veel
verkeerds opgeruimd. Even echter als de
groote storingen in de natuur, onweders,
stormen, enz. dienen om de lucht te zui
veren en daardoor veel goeds veroorzaken,
intussehen ook veel goeds vernielen en aan
leiding geven tot groote rampen, zoo ruimde
de Revolutie in hare schoonmaakwoede bij
veel kwaads, ook veel op wat werkelijk
goed was. Op voorstel van de nationale
conventie was de grondslag gelegd voor
een maten- en gewichtenstelsel, dat, wijl
het de berekeningen zeer vergemakkelijkt,
hoe langer hoe meer ingang vindt, hoe
sterk vroeger het verzet er ook tegen ware.
Aan de manie om alles tiendcelig in te
deelen, kon de tijdrekening niet ontsnappen.
De instelling vau de Eransche republiek
werd door de bewerkers er van voor zulk
een gewichtig feit gehouden, dat zij er een
nieuwe tijdrekening aan wilden vastknoopen,
en met die nieuwe telling kon gevoegelijk
eene nieuwe indeeling van het jaar gepaard
gaan. Het opgevatte plan werd ten uitvoer
gebracht. Het jaar zou beginnen met 22
September, de herfst dag- en nachtevening.
Het zou bestaan uit twaalf maanden, elk
van dertig dagen, die te zamen 36 weken
elk van tien dagen zouden vormen. De
laatste dag van de week zou dan de rust
dag zijn. Daar tegelijkertijd de Godsdienst
was afgeschaft, behoefde die rustdag geen
kerkdag meer te zijn, maar zou gewijd zijn
aan wereldsche vermaken. De overschietende
dagen van het jaar werden afzonderlijk ge
houden en behoorden bij geen maand of
week. Zij moesten nationale feestdagen
worden, gewijd aan de Rede, de Vrijheid,
enz. Die tijdrekening was aangevangen in
1792 en heeft geduurd tot 1804. Heel ver
was men niet kunnen gaan met het tien-
deelig indeelen. Het jaar zelf, waarvan de
duur aan de wetten der natuur ontleend
is, te veranderen, dat ging niet, ook de
onderverdeeling der dagen was hetzelfde
gebleven.
Iemand uit onzen tijd, een Duitscher,
wil nog een stap verder gaan. Ook hij is
niet tevreden met de tegenwoordige indee-
deeling en meent dat die tot allerlei be
zwaren aanleiding moet geven. Dat de dag
in 2 X 12 uur is verdeeld, is hem eene
ergernis. Daar moet, volgens zijn idee, ver
warring uit ontstaan. Heel veel last van die
verwarring hebben wij tot nog toe niet
gehad. Ook de namen der maanden
vinden geen genade in zijn oog. Gedeelte
lijk zijn zij verkeerd gekozen en zij ontlee-
nen hunne namen aan de Romeinsche ge
schiedenis. Elk volk moet ziin eigen namen
\oor de maanden hebben. Ons dunkt het
juist een voordeel, dat de namen der maan
den in verschillende talen ongeveer gelijk
zijn. De schepper der nieuwe tijdrekening
is klaarblijkelijk geen Apostel van het Vola-
pük of van eene andere wereldtaal. Verder
stelt hij voor eene tiendeelige verdeeling,
die, volgens hem, geheel beantwoordt aan
de eischen, welke men aan eene goede tijd
rekening kan stellen. Het jaar zal bestaan
uit tien maanden, elk van 36 of 37 dagen.
(Hier hokt de decimale verdeeling al.) De
dag wil hij verdeelen in 10 uur, het uur
in 10 dekaden, de dekade in 10 minuten,
de minuut in 10 seconden, en de seconde
in 10 stralen. Eene straal zou dan iets
minder zijn dan onze seconde. 108 secon
den zouden gelijk zijn aan 125 stralen.
Dat het den uitvinder ernst is met zijn plan,
blijkt daaruit, dat hij het niet alleen bij
berekeningen gelaten heeft.
Hij heeft een horloge vervaardigd, dat
geheel overeenkomstig deze nieuwe ver
deeling is ingericht. De uurwijzer loopt in
een etmaal slechts eenmaal rond op de
cirkelvormige plaat, die in tien deelen is
verdeeld. Een viertal andere wijzers dui
den de dekaden, de minuten, seconden en
stralen aan. Vijf wijzers dus op de wijzer
plaat.
Door talrijke berekeningen tracht de
schrijver de verhouding tusschen de oude
en do nieuwe verdeeling duidelijk te ma
ken en het voordeel der tiendeelige bere
kening nog duidelijker aan te toonen.
Het kan zijn dat de samensteller van
deze nieuwe berekening van den tijd voor
zich overtuigd is, dat het een weldaad zou
zijn voor het menschdom, als zijne tijds-
verdeeling algemeen werd aangenomen; of
zij gemakkelijker is, valt sterk te betwijfe-
felen. Met een paar woorden drukken wij
thans uit, hoe laat het isb. v.zooveel
minuten voor of na een heel of een half
uur. Dat gaat er al heel spoedig in. Met
zijn stelsel zou dat heel wat omslachtiger
zijn, ofschoon het korter zou kunnen ge
schreven worden. St^l b. v. dat het kwart
na drie uur in den namiddag is. Veron
derstel dat hij ook den dag begint op den
zelfden tijd als wij. Dan zou hij dat tijd
stip zóó schrijven6,4583 uur, en dat is
eenvoudig genoeg, maar het te zeggen zou
omslachtiger zijn. Hii zou moeten zeggen:
het is zes uur, vier dekaden, vijf minuten,
acht seconden en ruim drie stralen.
Als wij nagaan hoe langzaam het bekee-
ringswerk in het algemeen gaat, dan zal
het zeker nog lang duren voor dat de
schrijver iedereen in die mate overtuigd
heeft van het groote nut der verandering
die hij voorstelt, dat men de groote bezwa
ren, aan die verandering verbonden, over
het hoofd ziet en men aan de omslachtige
wijze de voorkeur zal geven boven de tegen
woordig gebruikte.
Onze verdeeling van den dag in 24 uur
is zeer oud en men kent er den oorsprong
niet van- De tweemaal 12 uur hebben
bij alle beschaafde volkeren burgerrecht.
In sommige gedeelten van Italië telde men
van één tot 24, naar wij meenen is dit
gebruik nog niet overal verdwenen. De
onderverdeeling in minuten is ook zeer oud
en men kan er den oorsprong niet van
aanwijzen. Vroeger verdeelden de volken
om de Middellandsche zeeGrieken, Ro
meinen, Israëlieten en Egyptenaren den na
tuurlijken dag, dat wil zeggen den tijd
van zons op- tot zonsondergang in 12 uur.
Zij spraken van drie uur, als wij negen
uur zeggen enz. De nacht werd verdeeld
in vier nachtwaken. De lengte van den
dag in den zomer en in den winter ver
schilde niet zooveel als bij ons, maar toch
was de verdeeling zeer onregelmatig, daal
de uren der zomerdagen natuurlijk langer
waren dan die der winterdagen. Hoe
meer de volken in beschaving vooruitgingen,
des te meer werd dat onregelmatige in de
tijdsverdeeling hinderlijk, maar eene zuivere
indeeling was moeilijk omdat men geen
nauwkeurige tijdmeters had. De water
uurwerken waren door hunne kostbaarheid
natuurlijk zeer zeldzaam. Toen klokken
en horloges algemeen in zwang kwamen,
kon er van uren van ongelijke lengte geen
sprake meer zijn.
Zon en maan bepalen de lengte van
jaar, maand en week- De maan had vroeger
het meest in te brengen, maar zij heeft de
vlag moeten strijken voor de zon
Die verdeeling heeft overal waar mono-
theïsten wonen, zoodanig burgerrecht ver
kregen, dat de Heer Moser uit Wiesbaden
eene zware taak zal hebben, eer hij de wereld
tot zijn gevoelen bekeerd heeft. Wij her
inneren er slechts aan, welk een ontzag
gelijke moeite het gekost heeft in de 16e
eeuw, om tien dagen in de tijdrekening
over te springen, de Russen hebben het
nog niet gedaan, do Engelschen pas eene
eeuw geleden, en dat was eene noodzakelijke
wijziging, terwijl het nut van de nu voor
gestelde wijziging minstens zeer twijfel
achtig is.
-II..—LI
"-0-"
Wat is waarheid?
Een particulier telegram gewaagde van een op
stand op Celebes, en een officiëel bericht meldt
»van onlusten op Celebes is niets bekend.
Dat de beri-beri de Madureezen, die onze zwakke
Atjeh-bezetting kwamen versterken, weder heeft
doen terugkeeren, is maar al te waar. De gou
verneur van Atjeh acht gelukkig den toestand van
dien aard, dat er niet dadelijke hulp noodig is.
Gelukkig, want waar zou zij gezocht moeten worden,
als het op dit oogenblik ging spannen
En Celebes is in rust, maar een der Indische
staatjes die onder onze souvereiniteit staan, Loewoe,
toont zich zóó begeerig, dat een maritieme demon
stratie wellicht voor ons prestige zal noodig zijn.
Het is te hopen dat het officiëelo bericht volkomen
juist zij. De toestanden in Indië zijn niet van
dien aard, dat men, zonder het gevaar te ver-
grooten, aan optimisme ruimte kan geven.
De ingenieurs van het Belgische telegraaf-de-
partement houden zich thans onledig met het ont
werpen van een plan tot het electrisch verlichten
van alle ministeriën te Brussel door middel van
7000 gloeilampen.
Gaston Geissler, die gezocht werd als de dader
van den drievoudigon moord te Parijs, is nog altijd
niet gevonden. Men begint te twijfelen of hij wel
bestaat en of niet Pranzini (de in hechtenis geno
men vermoedelijke moordenaar), dien naam op den
gordel en de manchetknoopen, welke men vond,
heeft gegraveerd, om de politie op een dwaalspoor
te brengen. Hij heeft zekeren Arthur Geissler ge
kend. Deze heeft voor den rechter van instructie,
in tegenwoordigheid van Pranzini verklaard, dat
deze als bediendo in een hotel te Napels waar hij,
(Geissler), eerste secretaris was, een aanzienlijken
diefstal heeft gepleegd.
Pranzini's minnares heeft hare verklaring, dat
hij den nacht, waarin de moord gepleegd werd, bij
haar had doorgebracht, terug getrokken.
In het huis waar de misdaad geschiedde, woont
een dame, die verklaart medeplichtig te zijn aan
den moord, hoewel op zulk eene wijze, dat zij niet
in het rechtsgeding betrokken kan worden. Zij
lijdt namelijk dikwijls 's nachts aan hevige zenuw
pijnen. Haar slaapvertrek is dicht bij de kamer
van den concierge van het huis, en zij verbeeldt
zich nu dat deze, door haar gesteun, waaraan hij
zoozeer gewoon was, niet gelet heeft op de angst
kreten der slachtoffers van de misdaad.
De groote wolkammet ij van Delattre te Dorigny
(dep. Nord) is afgebrand. De schade bedraagt
500.000 frs.
De g a s-maatschappij te Lyon heeft aan het ge
meentebestuur vergunning gevraagd, om in de voor
naamste straten der stad het gaslicht door elec
trisch licht te vervangen.
Inderdaad zeer opmerkenswaard.
De afgevaardigde tot don Duitschen Rijksdag,
Antoine, is bij eon besluit van den stadhouder uit
Elzas Lotharingen verbannen. Hij verliet Metz
en begaf zich naar Parijs.
De Eransche bladen zeggen dat zij zich van alle
beschouwingen omtrent het over de grenzen zetten
van den Elzasser afgevaardigde Antoine zullen
onthouden.
De 20 voet lange miniatuurboot »Homeward
Boundis met zijn bemanning van drie koppen
dezer dagen van Port Natal te Dover aangekomen.
Seder Mei 1886 waren do avonturiers met dit no-
tendopja op de baren. Zij deden slechts twee ma
len een haven aan en bleven 10 volle maanden in
open zee.
Zekere rar. Patrick Casey is door een zakken
roller, aan het station te Berlijn (Friedrichstrasse),
op zijn reis van Parijs naar Petersburg, van zijn
geldtasch beroofd, waarin p. m. 14.000 aan
papier- en goudgeld, zijn reispas, zijn reisbiljetten
(hij was van zijn echtgenoote vergezeld) en een
ret^u van zijn bagage. Eerst op reis naar Eydt-
kuhnen bemerkte hij den diefstal. Hij moest daar
blijven totdat hij maatregelen had getroffen om
verder te komen en daartoe, zonder pas, verlof
had verkregen. Thans heeft de Berlijnsche politie
3000 Mark uitgeloofd aan hem, die den dief aanwjjst.
Bij Krupp te Essen wordt nu een kanon gemaakt
dat 133.000 KG. zwaar zal zijn. De vuurmond
wordt 40 centimeter in middellijn en 16 M. lang,
ongeveer de lengte van een met zes paarden be
spannen stuk veldgeschut.
De afgetreden hoofdcommissaris van politie te
Londen, sir E. Henderson, ontving van een commis
sie zijn portret en een wissel voor 1500 pd. sterl.
(18,000 gld.)
De viering van het 50-jarig jubilé der Koningin
van Engeland is thans vastgesteld op 21 Juni.
Door de Londensche Board of Tradewerd
kapt. Milliken, gezagvoerder van de »Ada Mei
more*, schuldig bevonden aan de aanvaring en het
dien tengevolge zinken van de »Kapunda«, waardoor
ruim 300 der opvarenden het leven verloren. Het
certificaat van kapt. Milliken werd voor 2 jaren
geschorst.
