FEUILLETON.
N
1888.
M 677.
ZATERDAG 28 APRIL.
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
Hoe ons land geregeerd wordt,
Papier en in de Werkelijkheid.
II.
Buitenland.
22)
NIEUWSBLAD
VOOR
Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden 1.00. Franco per post zonder prijs-
verhooging. Agent voor Frankrijk: Wester en Co., 20 Rue Hérold, Parijs.
Advertentiën 16 regels 00 et. Elke regel meer 10 ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagmorgen ingewacht. Ingezonden stukken
8 uur.
tot Maandag
en Donderdagavond
mammnanuvmmmmn
OP
DOOK
F. DOMELA NIEUWEN HUIS.
(Lid der 2e Kamer.)
de gemeente.
Naar het ons voorkomt, heeft de schrijver zijn
betoog in dit hoofdstuk gebouwd op de vol
gende stellingen:
le Niemand heeft het recht om over een ander
te regeer en zonder diens toestemming, (blz. 7)
2e Als er niet geregeerd wordt naar den wil
des volks, dan wordt er niet geregeerd in het be
lang des volks. (blz. 8)
Deze eerste stelling nu is, hoe waar zij opper
vlakkig ook schijnt, onzin, klinkklare onzin. Als
wij haar toepasten, zou zij onmiddellijk tot
anarchie geregeeringloosheid voeren.
Wij hebben het recht aldus te redeneeren,
omdat de schrijver zelf het ook tracht te doen,
zooals wij later zullen zien. De wapens, welke
hij tegens ons bezigt, keeren wij tegen hem.
En nu zullen wij de waarheid onzer redenee
ring aantoonen.
Neemt eens aan, dat alle meerderjarige man
nen kiezers waren in onze gemeente, en stelt
dat getal op 2000. Nu wordt er gestemd over
een Burgemeester, nemen wij aan, 1001 kiezen
den heer A, en 999 stemmen op B.
A is dus Burgemeester. Hij is Burgemeester
tegen den zin van die 999. Hebben die nu 't
recht te zeggenMijnheer, wij erkennen u niet,
want gij staat aan 't hoofd onzer politie zonder
onze toestemming?
Zou dat nu niet uitloopen op regeeringloosheid?
Zou dan het begrip gemeente niet ophouden te
bestaan
Is het niet veel beter, dat de Burgemeester
wordt benoemd door een onpartijdig persoon,
door den Koning
Ons dunkt dit zoo duidelijk als 2 X 2 4 is.
Wat nemen we dan ook herhaaldelijk en her
haaldelijk waar?
Dat vele gemeenten per adres aan den Koning
verzoeken iemand tot burgemeester te benoemen,
die de gemeente niet kent.
Natuurlijk, want dan staat hij buiten de par
tijen en kan er ook boven staan. En is dit
altijd wenschelijk, soms, neen vaakallernood
zakelijkst.
Voorts wordt de Burgemeester benoemd voor
6 jaar. Dit bevalt den heer Nieuwenhuis niet.
(Bid. 4). Wij zullen niet beweren, dat het precies
noodig is, iemand voor zes jaar te benoemen.
Doch stelt u eens voor, dat de kiezers den
Burgemeester eens konden ontslaan, als zij dit
goedvonden. Zoodra de man dan iets deed, wrat
eenigen mishaagde, bijvoorbeeld, aan drie zijner
partij, dan werd hij ontzet, want drie -f- 999
is 1002.
Maar weer een ander!
En zou die burgemeester dan met recht ont
slagen zijn?
Is het altijd verkeerd, wat dien drie kiezers
niet naar den zin is?
't Is eigenlijk te dwaas om op te antwoor
den. Of een maatregel van beteekenis verkeerd
is of niet, kunnen wij soms pas na jaren uit
maken.
Hiermede hebben wij eigenlijk ook op de 2e
stelling geantwoord.
Als er niet geregeerd wordt naar den wil des
volks, wordt er ook niet geregeerd in het belang
des volks.
Allereerst merken wij op, dat de heer Nieu
wenhuis blijkbaar onder den wil des volks wil
verstaan hebbennaar den wil van hel gansghe
volk, zonder ééne uitzondering.
Dat is onmogelijk!
Blijkbaar wil hij dus geene regeering, dat is
anarchie.
Doch nemen wij eens aandat hij heeft be
doeld zooals prof. Opzoomer het zekerlijk ook
heeft gewild naar den ivil der meerderheid.
Dan is het nog niet waar. Ten minste, het
is niet waar, wat D. N. wil zeggen: naar den
wil is altijd in het belang des volks.
't Is precies hetzelfde, alsof iemand zeiwie
zijn kind niet opvoedt naar zijn eigen wil, doet
het ook niet volgens het belang van dat kind.
't Kind wil niet naar school, dus dan behoeft
het ook niet en mag vrijelijk langs straat slen
teren en een onnutte dagdief worden.
En laat ons eens een oogenblikje de geschie
denis raadplegen.
In de eerste plaats moet Domela Nieuwenhuis
volgens zijne eigene stelling dan ophouden tegen
onzen Koning te velde te trekken. Want als
ons volk eens stemmen moest over het afschaf
fen van Koningschap der Oranjes of het be
houden, zou het Koningschap met eene verplet
terende meerderheid behouden blijven.
Waarom redeneert D. N. nu tegen zich zeiven?
Zien wij nu eens naar Frankrijk. In 1852
werd Napoleon de Derde tot Keizer gekozen,
door het volk. Is de regeeriug van Napoleon
de Derde in het belang van het Fransche volk
geweest
Wie zou dat durven beweren!
De grondslag zijner redeneering is dus voos.
Als wij er een gebouw op zetten, stort het in.
Wat overigens het kiesrecht betreft, wij ge-
looven ook, dat dit nog niet goed is geregeld.
Doch wij komen hierop later uitvoerig terug.
Dat wij algemeen kiesrecht noodig hebben,
betwisten wij ten zeerste. Dat wij het eindelijk
krijgen zullen en moeten, geven wij toe.
Doch als in alles, zoo ook hierhet bestaande
moet verbeterd worden niet omvergegooid.
Geen revolutie. Daarmede gaan wij eer achter-
dan vooruit.
Wij herhalenop dit alles komen wij later
uitvoerig terug.
De directeur der rijksmunt werd Dinsdag tot
den Keizer toegelaten om hem den eersten
gouden munt te overhandigen met de beeltenis
van keizer Frederik geslagen. Op de mededee-
ling, dat met 1 Mei de eerste in circulatie
zouden worden gebracht, keek de Keizer hem
droevig aan en schreef1 Mei ben ik gestorven.
Volgens de National Zeitung« heeft Keizer
Wilhelm van zijn privaat-vermogen van 24
millioen Mark, 3 rnillioen aan Keizerin Augusta,
1 millioen aan de Groothertogin van Baden,
1 millioen aan den Kroonprins en aan de Kroon
prinses, 1 millioen aan Prins Heinrich met
een voor hem aangekocht landgoed vermaakt.
O O
Bii codicil heeft de Keizer later nog een be
spaard millioen verdeeld, waarvan Keizer Frie-
drich 3 en de Groothertogin van Baden 2
achtsten erlangen. Aan het Kroonfonds werd
12 millioen toegewezen; het overige is in talrijke
legaten gesplitst.
De rente van de 12 millioen voor 't Kroon
fonds is aan keizer Friedrich toebedeeld.
Men meldt voorts, dat in overleg met Bismarck
en met toestemming van Keizerin Augusta en
den Kroonprins, uit het Kroonfonds een som is
beschikbaar gesteld tot dekking der kosten van
's Keizers ziekte.
De Groothertogin van Baden heeft haar aan
deel in de erfenis van keizer Wilhelm aan de
jongste dochters van keizer Friedrich afgestaan.
o
Volgens de »Intransigeant« loopt het gerucht,
dat Boulanger binnen 10 dagen in staat van
arrest zal worden gesteld.
o
Karei X had zijn leliën, Napoleon zijn viooltjes,
Keizer Wilhelm zijn korenbloemen; Boulanger
heeft den anjelier tot zijn embleem gekozen. Te
Parijs wordt dan ook druk in deze bloem handel
gedreven en men verwacht dat de mode er zich
ook van meester zal maken met het a.s. zomer
seizoen.
o
Tot hiertoe hebben de meubels en diamanten
van mme. Boucicaut 330.000 frs. opgebracht.
o
In Wadjra Karar (Madras) is een diamant
gevonden, die, in ruwen staat 67 karaat woog
en geslepen 24£. De steen wordt op 12 a,
15000 pd. sterl. waarde geschat; hij is iu handen
van een juwelier te Londen, die er den naam
van Gor-do-norr aan gegeven heeft.
o
Uit Petersburg wordt van den 23n bericht,
dat de opening van de scheepvaart te Kroonstad
over veertien dagen verwacht wordt.
o
De stad San-Fernando, op de Phillepijnsche
eilandenis geheel door brand vernield. De schade
wordt geschat op 5 millioen. - De schouwburg te
Grantham is door brand vernield. De schade be
draagt 5000 pd. sterling. Ongelukken van perso
nen hadden niet plaats.
o
In eene kolenmijn te Workington (Eng. graaf
schap Cumberland) heeft eene noodlottige ont
ploffing plaats gehad. Er was in die mijn, waar
naar het duitscii.
VAN
E G B E R T C A R L S E N.
Het pejaagde meisje wierp nog een blik op
Marten's gelaat met de dreigende, besloten uit
drukking. Toen haalde ze een vuile brieven-
tasch te voorschijn en begon 't eene biljet na
't andere op tafel te leggen. Toen Martens tot
acht geteld had, lag ook het achtste biljet op
tafel.
»En nu, weg!« ging Martens voort, nadat
hij een stap nader getreden was en zijn oog
over de biljetten had laten gaan. »Zwijgt ge
en blijft ge uit Eduards nabijheid, dan betaal
ik u stipt op den len Januari en den ten Juli
van elk jaar honderd daalders, die ge persoon
lijk bij mij komt Inden. Bemerk ik echter 't minst,
dat verdacht is, dan houdt dat jaargeld op. En
thans, vaarwel
»Ik zal wel komen om mijn geld te halen,
zei de »schoone« Marie en wendde zich om om te
vertrekken. Martens volgde haar met het pistool,
tot ze de deur der voorzaal achter zich had ge
sloten. Toen ging hij lachend naar 't salon
terug, wierp het pistool in de lade, en sloot de
biljetten in een kassette.
Nu naar doctor Adamik wil met die Virzowski-
sche zaak niets meer te dotn hebben. Alleen
daartoe zal ik ze nog gebruiken, om mijn vrij
heid terug te nemen, opent ik me geheel aan
het welzijn van mijne vrienden Pleiszenbach en
Carolin kan wijden.
Hij vond den geheimzinnigen man, uit wiens
scheip betreden trekken een koelbloedige geest
kracht en uit wiens donkere cogen een edele
dweeperij blonk, in 't »hotel van Pruisen». »Zco
vroeg reeds begon deze, brengt ge me de
gevraagde ophelderingen
Zeker,antwoordde Martens, terwijl hij zijn
onderzoekenden blik door de kamer liet dwalen.
Toen voegde hij er met fluisterende stem bij
»Zijn we zeker hier niet beluisterd te kunnen
worden
De doctor knikte. »De kamer hiernaast is
onbewoond, en op de gang is het te druk, daar
blijft zoo licht niet iemand staan om te luiste
ren. Maar we kunnen ook wel wat zachter
spreken.
»Mijn eerste mededeeling betreft dien zekeren
Mirski, den vroegeren grensopzichter, als ik niet
dwaal. Die is voor eenige dagen gestorven.
»Aha, dat is belangrijk; hoe komt ge aan
dat bericht?»
Van Mirski's eigen dochter.«
Zijt ge met die zoo goed bekend? Gisteren
scheen u die naam nog geheel vreemd.
»Dat was hij ook. Ik maakte toevallig ken
nis met haar bij een mijner vriendentoen
verdween ze plotseling, zoodat ik haar bijna
geheel vergeten was, toen ze van morgen zich
onverwachts bij me aanmeldde. Ze was in diepen
rouw en vertelde me, dat haar vader gestorven
was, maar voor zijn dood nog belangrijke mee-
deelingen omtrent de Virzowski's gedaan had.«
»En sprak ze u over die meedeelingen?«
Zeker
»Hoe kwam ze er toe, juist u die zaken toe
te vertrouwen
»Gedurende den korten tijd onzer kennisma
king had ik tweemaal gelegenheid haar als
rechtsgeleerd man hulp te verleenen. Dat schijnt
haar vertrouwen ingeboezemd te hebben, en daar
dat, wat haar vader haar had verteld, haar ge
weten drukte, zocht ze zich bij mij te ontlasten.
De doctor knikte. »En waarin bestaan die
onthullingen van mejuffrouw Mirski
»Eer ik u die meedeel, heb ik eenige voor
waarden te stellen.
»Ha, voorwaarden
»Gewis! Wat ik u kan vertellen is van zoo'n
gewicht, en door documenten, die in mijn bezit
zijn overgegaan, zoo onwaarlegbaar bewezen,
dat ik u door die tijdingen een even grooten
dienst bewijs, als had ik volgens ons vroeger
plan de toenmalig vermoedelijke erfgenaam,
mejuffrouw Virzowski, tot mijn echtgenoot ge
nomen.
Daaruit volgt, dat ge overtuigd zijt van het
bestaan van een naderen erfgenaam.
»Dat ben ik. Ook ken ik zijn verblijfplaats,
en bezit de noodige papieren om zijn rechtsaan
spraken te staven.
»Alzoo, uw voorwaarden
Vooreerst geeft ge mijn vrijheid terug.
Verder
»Ten tweede betaalt ge me de rest van die
som van tienduizend daalders, welke gij, zooals
ge me gisteren avond zeidet, voor deze zaak had
bestemd, dus nog tweeduizend daalders, en ge
betaalt de rekeningen bij mijn tegenwoordige leve
ranciers, in 't bijzonder voor mijne inrichting.
Verder
»Ten derde betaalt ge mejuffrouw Marie Mirski
een jaargeld van tweehonderd daalders.
»Zijt ge klaar
»Ja.«
Doctor Adam stond op en ging, de handen
op den rug, nadenkend heen en weer, terwijl
Martens hem in spanning nakeek. Eindelijk
bleef hij voor hem staan: »Eer ik besluit moet
ik de papieren inzien
Martens greep in een brieventasch. »Hier zijn
de afschriften.
Hij gaf den doctor een couvert over met ver
scheidene papieren, die deze nauwkeurig inzag.
»Ge hebt gelijk,zei Adam daarna, »de origi-
neelen dezer papieren hebben een bijzondere
waarde, vooral als de betreffende knaap nog
leeft. Ik ben daarom bereid uw voorwaarden
aan te nemen en verpand u mijn woord u uw
wissel uit Wiesbaden terug te zenden, zoodra
ik te Berlijn zal zijn terug gekeerd, en verder
ook over de gebeurtenissen te Wiesbaden een
onverbrekelijk stilzwijgen te bewaren. Zijt ge
daarmede tevreden?*
A Is ge mijn andere voorwaarden aanneemt.
»Nog eenmaal tweeduizend daalders? Bedenk
welke opofferingen de vereeniging reeds voor u
gedaan heeft.
Martens lachte luid. »Die opofferingen zijn zeker
beduidend! Voor mijn wissel hebt ge vast niet
meer dan zestig procent betaald. Rekent ge
daarbij alles, wat ik verbruikt heb, en verder
de nieuwe tweeduizend daalders, dan komt het
nog niet op zooveel als de heerlijkheid Wolno
in één jaar opbrengt.
»En dan het jaargeld aan Marie Mirski
wierp Adam tegen.
»Tweehonderd daalders jaarlijks,* riep Mar
tens, »dat zal den erfgenaam van Wolno niet
arm maken
Adam begon weer nadenkend heen en weer
te wandelen, terwijl Martens voortging: »Voor
u is de geldquaestie bijzaakuw hoofdbedoeling
en die van uw vereeniging is een politiek belang.
Met Wolno staat en valt de geheele Eilendorfer
provinciedat hebben de laatste verkiezingen
bewezen, waarbij niettegenstaande de zorgvul
digste voorbereidingen van het Poolsche comité
de Poolsche candidaat in dc minderheid bleef,
omdat de Wolnoër Virzowski's hun gewicht
tegen u in de weegschaal wierpen. Om dat voor
de toekomst onmogelijk te maken, wilt ge Wolno
een anderen eigenaar schenken, en wel eenen
die aan u en uwe Poolsche grondstellingen ge
hoorzaamt, en die tevens de noodige eigenschap
pen bezit om die grondstellingen ingang te doen
vinden. Onder de vroegere verhoudingen scheen
ik u daartoe de geschikte persoon en moest dus
met Celestine von Virzowski huwen; thans echter
openen zich voor u nog betere uitzichten, daar
ge de heerschappij over den rechtmatigen erf
genaam van Wolno krijgt, terwijl deze nog in
een leeftijd is, waarin hij als zacht was is te
kneeden. Wat wilt ge meer?«
Adam overlegde nog eenige minuten, en zei
toen: »Nu, goed, ik neem uw voorwaarden
aan en ben bereid u het geld dadelijk te
betalen
»Ook mijne rekeningen?*
»Ook die. Om dan mejuffrouw Mirski haar
j.J