^eiiïg handwerk in de leer gaan en ook later
niet trouwen, tenzij voorzien van een bewijs,
dat hg na volbrachten leertijd een examen heeft
afgelegd; in Oostenrijk zijn de kinderen, zelfs
na de school te hebben verlaten, tot den ouder
dom van 15 jaar verplicht de herhalingsscholen
te bezoeken. In Denemarken, Noorwegen, Zwe
den, in achttien van de twee-en-twintig cantons
van Zwitserland, in Portugal, in een groot deel
der Yereenigde Staten van Noord-Amerika be
staat leerplicht.
Wordt hij in ons land niet ingevoerd dan
staat te vreezen, dat wij binnen een zeer kort
tijdbestek zullen ten achterstaan bij alle beschaafde
landen van Europa. En dat achterstaan zal
vooral drukken op onze mindere klassende
meer gegoeden zorgen wel dat hunne kinderen
het noodige onderricht krijgen.
Wij zijn der commissie dankbaar voor dat
zoolang leerplicht nog niet is ingevoerdmaar
hoewel dankbaar, we zijn niet voldaanwe had
den gehoopt dat zij er op aangedrongen zou
hebben, dat leerplicht zoo spoedig mogelijk werde
ingevoerd.
Buitenland.
Keizer Wilhelm heeft het voornemen te ken
nen gegeven, om ook Madrid te bezoeken.
Crispi heeft tegelijk het grootkruis van den
Zwarten Adelaar van Keizer Wilhelm en dat
van de orde van Karei III van de Koningin-
Regentes van Spanje ontvangen. Men moet mnar
gelukkig zijn!
De winter heeft in de Oostenrijksche, Duitsche
en Zwitsersche bergstreken zijn intocht reeds ge
daan door alles met een dik sneeuwkleed te over
dekken.
De dood van den Landgraaf Frederik Wil
helm van Hessen moet niet aan een ongeluk
worden toegeschreven. De prins heeft zich over
boord geworpen, op een oogenblik dat zijne be
wakers, die hem wegens zijne geestestoestand
gegeven waren, zich even hadden verwijderd.
In de venen bjj Schöningsdorff, ter plaatse van
de nieuwe veenontginning, van welke onlangs
sprake was, heeft men twaalf voet onder het op
pervlak der veenlaag eene leemklip van kolossale
uitgebreidheid gevonden, waarin een zoo groot
aantal boomstammen en wortels worden aange
troffen, dat men meent de overblijfselen van een
onderaardsch bosch te zien. Sommige exemplaren
zijn zeer gaaf en van eene aanmerkelijke lengte.
Men verzekert thans, dat Yorst Milan van Servië
er met veel moeite toch in geslaagd is te Weenen
een leening van 200,000 florijnen te sluiten.
Luidens een bericht uit Sofia is een Bulgaarsch
uitgewekene in Servië gevangen genomen, die
erkende in betrekking te staan met de roovers
van Bellova en hun geld te hebben verstrekt
namens een Russisch revolutionair comité.
Te Havre is het wapenbord van het Duitsche
consulaat afgerukt en in eene der straten van
de stad met vuil besmeerd teruggevonden. De
prefect heeft hierover zijn leedwezen aan den
Duitschen consul betuigd en hem medegedeeld
dat naar de daders onderzoek zou worden ge
daan. De Minister Goblet heeft eene gelijksoortige
verklaring afgelegd aan den Duitschen gezant
te Parjjs.
De Lesseps heeft verklaard, dat de opening
van het Panama-kanaal in 1890 zal plaats
hebben.
Tijdens de tentoonstelling te Parijs in 1889
zal daar ook een groot internationaal vrouwen
congres gehouden worden. Dat ontbrak er juist
ook nog aan!
Generaal Salomon, ex-President van Haïti, is
te Parijs overleden.
Er worden thans 850 Lebel-geweren per dag
te St. Etienne gefabriceerd. Weldra zullen de
werkplaatsen van St. Etienne, Chatellesant en
Tulle 1500 a 1600 geweren per dag kunnen
afleveren.
Twee-en-veertig huwbare dames boven den
leeftijd van ach en twintig jaar wonen in het
dorpje Ayvesnes in Frankrijk. In dezelfde ge
meente zijn nog slechts drie jonge mannen, die
ongehuwd zijn en van dat drietal staat er nog
een op 't punt om te trouwen met een meisje
uit een andere gemeente. Treurige statistiek
voorwaar
Den 1 Mei 1889 wordt tusschen Dover en
Calais eene nieuwe boot in de vaart gebracht,
welke den afstand zal afleggen in 50 minuten.
Dit vaartuig, hetwelk electrisch verlicht zal zijn,
kost omtrent 2-| millioen francs en wordt te
Glasgow gebouwd.
Eenige juweliers van Hattongarden te Lon-
»Chè foro senza Euridicec, neuriede Berg-
ström, zijn schouders optrekkend.
De deur der eetzaal werd geopend. De bediende
meldde, dat het souper gereed was. De leven
dige gastvrouw legde bijna teeder haar hand
in den arm des zangers. »Kom, we willen op
het welzijn van uwe Eurydice klinken. Als ge
weer eens van mijn toover-divan gebruik maakt,
zal u zonder twijfel het beeld van den nieuwen
nachtegaal uit de vlammen verschijnen. Zult ge
daarvoor mij niet vergeten dreigde ze schalks
lachend.
(Wordt vervolgd.)
den, zijn voor 6 a 7000 pond sterling opge
licht.
•Sir Charles Warren stelt de inwoners van
Wbite-Chapel in kennis van een politie-verorde-
ninsr, volgens welke alk; verdachte huizen zullen
worden onderzocht.
Te Bielefeld woont een parapluiefabrikant,
Jordan genaamd, die zijn 109en verjaardag heeft
gevierd.
Volgens gelegaliseerde acten is de heer Jordan
onder de regeering van Frederik den Groote in
het stadje Rheda geboren en heeft dus onder 7
Pruisische koningen geleefd.
Op raad van Italiaansche en andere clericale
leiders, moet de Paus blijkens een Reuter-
telegram uit Kome) instructiën hebben gezonden
aan de bisschoppen in de geheele wereld, met
last om de agitatie in 't belang van het her
stel zijner wereldlijke macht door een congres
en door algemeene petitiën aan de Europeesche
Mogendheden gaande te houden.
Het gerechtshof van Odessa heeft een Eng.
scheepskapitein Samuel Tiddy, van de »Malkin's
Tower« die verleden jaar het oorlogsschip »E1-
borvos« in den grond liep, waarbij 9 matrozen
omkwamen, bij verstek tot drie maanden ge
vangenisstraf en 150,000 roebels vergoeding aim
den Staat en 11,000 roebels aan de nagelaten
betrekkingen der verongelukte scheepelingen ver
oordeeld.
De moeder van den sultan van Marokko en
de weduwe van Ledru Rollin is overleden.
Omtrent den typhoon, die in de vorige week
Japan, vooral de omstreken van Hiogo en Osaka
heeft geteisterd, wordt thans nader gemeld, dat
volgens voorloopige oflficiëele opgaven 267 per
sonen gedood en 227 gekwetst zijn, meestal door
het instorten van huizen. Men heeft opgaaf van
6288 huizen die geheel vernield, van 3378 die
zwaar beschadigd zijn. Niet minder dan 856 sche
pen op de kust werden van de ankers geslagen
en ongeveer 500 vergingen. De katoen- en rijst
oogsten moeten in 't geheele land veel hebben
geleden.
Hevige overstroomingen zijn, gepaard met
zware regens, in Griekenland voorgekomen. De
Athene-, Corinthe- en Patras-spoorweglijnen zijn
gedeeltelijk vernield. De Megarean-vlakte is een
meer gelijk; over 12 mijlen is de spoorweg van
Megara aan beide zijden der stad weggespoeld. -
Tusschen Leicester en Londen stak een jongman,
Forster geheeten, het hoofd uit den Midland
expres-trein en kwam in aanraking met een brug
leuning, waardoor hem 't hoofd te pletter ge
slagen werd. Hij was terstond een lijk. - Te
Montréjau (Haute Garonne) heeft een hevige
brand zes huizen in asch gelegd. De schade be
draagt 300.000 francs.
Plaatselijk Nieuws.
HEUSDEN, 22 Oct.
Zaterdagmorgen had een der polderwerkers,
aan de Nieuwe Maasmond werkzaam, het ongeluk
onder een loslatende klep van een der zandwa-
gens te geraken. 'Hierdoor kwam een groote
zwaarte op zijne borst neder zoodat men aan
vankelijk voor zijn leven vreesde. Yolgens latere
berichten zou zijn toestand gunstiger zijn.
Tot ons genoegen kunnen wij mededee-
len, dat mej. L. Marceles alhier en mej. A.
Schouten te Veen, beide met gunstig gevolg het
examen hebben afgelegd als onderwijzeres.
HEEREWAARDEN. Naar wij vernemen,
zal, tengevolge van de hoogst bezwarende eischen
van het bestuur van den Buitenpolder van Heere
waarden, de afsluiting van de Heerewaardensche
overlaten tot 7,50 meter boven A. P. aan de
peilschaal te St. Andries voor den winter niet
kunnen worden tot stand gebracht. De verhoo
ging tot dat peil zal zich alzoo moeten bepalen
tot de kaden onder rijksbestuur. Inmiddels wordt
met de voorbereiding tot beteugeling krachtig
voortgegaan.
Binnenland.
Naar aanleiding van loopende, dikwijls on
juiste berichten omtrent den gezondheidstoestand
van Z. M. den koning zullen, naar omstandig
heden, van tijd tot tijd berichten dienaangaande
in de »St. Cr.« worden gegeven.
Volgens verklaring van zijn geneesheeren is
Z. M. thans hersteld van de catarrale ziekte
waardoor Z. M. in Aug. jl. werd aangetast,
zonder dat deze nadeelige gevolgen heeft nage
laten ten aanzien van de chronische kwaal waar
aan Z. M. lijdende is. Z. M. neemt thans in
lichaams- en werkkrachten toe, doch de groote
gevoeligheid en de moeilijkheid van beweging
vorderen zeer groote voorzichtigheid met betrek
king tot het genieten van de buitenlucht.
De »Midd. Ct.« meldt de volgende door den
Minister van finantiën genomen administratieve
beslissing.
Op een wissel, onderworpen aan 10 cent zegel
recht, waren door den trekker 2 plakzegels ge
hecht van 5 ct., op elk waarvan hij zijne geheele
naamteekening alsmede den datum stelde. Bij
de aanbieding ter registratie van de acte van
protest vorderde de ontvanger 10 cent zegelrecht,
daar hij den wissel als ongezegeld beschouwde,
4 boeten van 25 gulden verbeurd door den
trekker, den acceptant, den endossant en den
houder, die protest deed maken, zonder vooraf
het zegelrecht te voldoen.
Op het request om leruggaaf dier boete, is
den 9 Febr. 1888 door den Minister afwijzend
beschikt op grond dat de wissel was voltooid,
toen de trekker op een der beide plakzegels zijn
onderteekening stelde en dat, in verband met
art. 1 van bet Kon. Besl. van 1882 slechts van
een der beide plakzegels kan gezegd worden, dat
het overeenkomstig de voorschriften is gebruikt.
Yolgens de Minister zijn dus de boeten terecht
gevorderd, doch ten onrechte 10 cent in plaats
van 5 cent zegelrecht.
Uit Zeeland meldt men aan het »Utr. Dbl.«,
dat dezer dagen een proces-verbaal is opgemaakt
naar aanleiding van het betreden, door een jager,
van een perceel land, waarop met duidelijke
letters te lezen stond: ^Verboden toegang«. Als
pachter van het jachtrecht der gemeente, waar
toe ook bedoeld perceel behoort, vermeende hij,
dat een verbod van toegang voor hem niet be
stond. Natuurlijk trekt deze zaak groote belang
stelling, want, werd er van rechtswege uitgemaakt,
dat ieder eigenaar van den grond het recht had
iedereen, dus ook den jager, den toegang te
ontzeggen, dan was het jachtrecht volkomen
waardeloos, tot groot nadeel van de bezitters
daarvan.
Het veranderen van 40,000 achterlaad- in re-
petitie-geweren voor het leger is aan de firma
Ed. de Beaumont et Soleil, wapenfabrikanten te
Maastricht, opgedragen, onder voorwaarde dat
de geheele partij moet worden afgeleverd in den
tjjd van 17 maanden en wel 20,000 het eerste
jaar en 4000 stuks per maand van het daar
opvolgende jaar.
Mevrouw de douairière Van den Santheuvel
te Dordrecht heeft als bewijs van haar belang
stelling in de viering van het Novemberfeest
aldaar, besloten de kosten van het op dien feest
dag af te steken vuurwerk geheel voor haar
rekening te nemen.
Door den hoogen waterstand van de Linge
zijn niet alleen sommige lage akkers en uiter
waarden overstroomd, maar er wordt ook veel
schade geleden door het onder water raken van
suikerbieten. Duizenden kilogrammen van dit
gewas zijn hier en daar verloren gegaan en
kunnen door de fabrieken niet meer gebruikt
worden. Daar de aardappeloogst ook tegenvalt,
is het voor den boer in menig opzicht een jaar
vol teleurstelling.
De werkzaamheden aan de verlegging der
Keulsche Vaart nabij Gorincheru, gaan, wat de
kunstwerken betreft, niet naar wensch. Er wordt
schier geen vaste bodem getroffen om duikers
en sluizen te makendaartoe wordt ook des
nachts doorgewerkt, met behulp van electrisch
licht.
Sedert Woensdag 17 tot Vrijdag 19 Oct.
zijn aan de vischmarkt te Gorinchem afgesla
gen: 1 zalm van 9 halve kilo's, prijs per half
kilo f 0,92 tot f 0,00.
Yan 17 tot en met 19 October werden ter
markt te Kralingen aangevoerd 39 zomer- en
23 winterzalmen, zomerzalm gold f 0,80 a f 1,30,
winterzalm f 2,00 a f 2,85 per 5 ons.
Te Leur, bij Wijchen, overleed dezer dagen de
oudste der nederlandsche onderwijzers, de heer
M. Kalf, in den ouderdom van 98 jaren. Van
1806 tot 1860 was de overledene hoofdonderwij
zer alhier, toen hij wegens opheffing der school
gepensioneerd werd. Hij bleef nu echter voort
gaan met het geven van huisonderwijs tot op
het tijdstip, waarop hij 75 jaren de leermeester
der jeugd was geweest. De heer Kalf was een
bekwaam en degelijk onderwijzer, de vraagbaak
zijner vakgenooten, terwijl allen, die met hem
in aanraking kwamen, hem als een vader lief
hadden.
Zullen de christelijk gereformeerden zich met
de doleerenden vereenigen?
Als plaats van samenspreking, in zake de
vereeniging der ned. gereformeerden (doleeren
den) en christ. gereformeerden, tusschen de af
gevaardigden der Asser en Utrecbtsche Synode
is, bij een schrijven van ds. Van Andel te Leeu
warden, aangewezen Utrecht; en wel op 15
Nov. a. s.
Niet alleen aardappels, maar ook aardappel
meel word in voorkoop* verkocht en zooals
licht valt te denken, dit jaar met groote schade
voor verkoopers. Zoo moet door een fabriek aan
den heer W. A. Scholten te Groningen in voor
koop verkocht zijn een partij meel van 7000 ba
len, die wegens gebrek aan grondstof niet kon
den worden geleverd. De fabriek moet hierdoor
een schade hebben van ongeveer f 24.000.
In de vorige maand is te Waarde geboren
een kind van het mannelijk geslacht, aan de
linkerzijde zonder arm of been en aan de rech
terzijde slechts een klein stompje arm, een klein
gedeelte been, aan dit been een hand, waaraan
drie vingers en een duim. Niettegenstaande al
deze gebreken is het kind gezond en groeit goed.
KapitaalsverminderingTe Nieuwdorp werd
de vorige week een hoefje groot 39.40 are,
verkocht voor f1400. Huis en schuur zijn vóbr
eenige jaren nieuw gebouwd, waaraan ongeveer
f 4000 werd besteed.
Als een bijzonderheid kan gemeld worden,
dat door den jager A. van Ewijk in de duinen
van den heer J. H. Willink onder Noord wijker-
hout een geheel zwart wild konijn is geschoten.
De sluier, die over de geheimzinnige spook
geschiedenis te Amsterdam lag, is thans opge
heven. Door nasporingen is men tot de ont
dekking gekomen, dat de oorzaak van het
kloppen in het huis van den heer Moppes was
een 11-jarig dochtertje, dat in sterk overspan
nen geestestoestand verkeert. De arme kleine ie
thans onder behandeling van een geneesheer
gesteld en het spook is verdwenen.
Te Delfzijl heeft zich Zaterdag avond de boek
houder van een cargadoor verwijderd met een
aanzienlijk bedrag in bankpapier, aan zijn patroon
toebehoorende. Door de spoedig genomen maatre
gelen werd de ontrouwe bediende te Groningen
gearresteerd, in het bezit van nog f 2500.
Het indertijd zoo spoorloos verdwenen hoofd
eener school te Helder, de heer B,, is thans
professor in de wiskunde aan een hoogeschool
te lowa.
Bij het onderzoeken van de op Tessel aangedre
ven »Secunda« werden in de kooien 5 lijken ge
vonden, van welke een met gebroken beenen. Er
zijn nu 7 lijken aan wal. Vermoedelijk is het
scheepje omgeslagen, toen een deel der man
schap de wacht te kooi had en rustig sliep. - Te
Hilversum had een 14-jarige jongen om een
kwartje de weddenschap aangegaan, dat hij achter
elkaar 4 kop appelen zou opeten. De knaap werd
onder het eten door een hevige benauwdheid over
vallen, en is overleden.
Een onbekende vrouw heeft zich te Amster
dam aan de De Ruyterkade verdronken. Haar
goed was gemerkt C. V. - De vrouw van D.
Y. is te Bolnes, bij het scheppen van water,
in de Maas gevallen. Pogingen om haar te
redden waren vruchteloos.
Aanbestedingen.
Op 14 Nov. e. k. zal aan het ministerie van
waterstaat enz. te 's-Hage worden aanbesteed:
het verlengen der perron-overkapping en het ma
ken van eene voetbrug op het station Geldermal-
sen, ten behoeve van den spoorweg van Dordrecht
naar Eist. Bedrag der begrooting f 69,250.
Boekaankondiging.
KUNST EN WETENSCHAP.
Naast de vele in de laatste jaren verschenen
zangmethoden en liederbundels voor de lagere
school zoowel als voor zang- en muziekscholen,
neemt het meesterwerk van den heer Herm. Ben
der, getiteld: »het zangonderwijsen »de zang
onderwijzer*, zeker eene eerste plaats in. Wan
neer iemand als de heer Bender, doorkneed in de
paedagogiek der muziekwetenschap, waarvan ver
scheidene door hem geschreven werken getuigenis
afleggen, iets in het licht geeft, dan mag men iets
degelijks en zeer bruikbaars verwachten.
De nieuwe uitgave van de bovenvermelde wer
ken door den heer L. J. Veerman te Heusden,
voldoet dan ook geheel aan de strengste eischen.
De schrijver geeft ons le vragen en antwoorden
over de zangkunst in het algemeen en daarbij ver
trouwbare vingerwijzingen voor den onderwijzer
en den leerlingverder baant hij zeer geleidelijk
den weg die tot het doel leidt om goed zangonder
wijs te geven.
Hierop volgt: korte theoretisch-practisehe
wenken voor een juiste behandeling van het zang
onderwijs in de eerste twee schooljaren*, daarna
»het gebruik der noot bij het onderwijs in het
zingen naar het gehoor« en »het onderwijs in het
zingen naar noten voor uitgebreid lagere scholen
of zangscholenen eindelijk »de koorklassen-stu-
diën* voor meergevorderde en hoogere zangscho
len. Hierbij behoort het ^handboekje voor de zin
gende jeugd*, verder een practisch oefeningsboek
in het zingen naar noten en tevens de een-, twee-,
drie- en vier-stemmige liederbundel. (Het laatste
ook een 50-tal liederen bevattende en uitsluitend
voor mannenkoor bestemd.
Terwijl zoo menige zaDg-methode de fout aan
kleeft van machinaal te zijn, weinig theorie te
leeren en de practijk slechts door inpompen tot
haar recht wil doen komen, kan dit werk er roem
op dragen, dat het zeer methodisch en duidelijk
de theorie en de methodiek behandelt en goed ge-
ordende stof tot zangoefeningen bevat.
Bij de een- en meerstemmige liederen in de on
derscheiden bundels is zorgvuldig gelet op de
verhouding der verschillende stemmen, terwijl
de ruime keuze van die liederen, zoowel op ern
stig als op algemeen gebied, eene voortreffelijke
mag genoemd worden, en overal getuigt van
zeer smaakvolle melodie.
Daarom nemen wij de vrijheid dit werk als
een der beste voor de school en zangschool ten
zeerste aan te bevelen.
Ten slotte vestigen wij de aandacht op »de
zangonderwijzer,* die de verdere vorming in
hoogcr kunst- en sologezang ten doel heeft. De
groote beteekenis van dit boek mogen wij ont-
leenen aan de vereeniging van practijk en theorie
op streng wetenschappelijken en padagogischen
grondslag, aan de uitbreiding in de keuze der
oefeningen: over het ademhalen, aangeven van
den toon, de uitspraak, de indeeling van de re
gisters der stem, vocalisatie, enz. enz., kortom
aan alles wat voor eene degelijke vorming der
stem noodig is. Een goed boek behoeft verder
geen aanbeveling, maar het pleit voor zich, door
zich zelf.
cj O
^^■qreSgSPBggfiaOTlMI^^ ■IIIIUlü'filWlllLIUUfJUJMf.lB l'IBIIIIfl HIWHMUM
O O
