Waar gaan we heen?
JS1 910
ZATE ill) AG 26 JULI.
Uitgever: L.. J. YEERMAK, Heusden.
Bij dit nummer behoort
een bijvoegsel.
VOOR
Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden ƒ1.00. Franco per post zonder prjjs-
verhooging. Afzonderlijke nummers 5 cent.
Advertentiën 16 regels 60 ct. Elke regel meer 10 ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagmorgen ingewacht.
Onder de schoolwet van 1857 was men
ontevreden over de resultaten van het onder
wijs; onder de wet van 1878 was men niet
minder ontevreden en thans onder de aller
nieuwste van 1890 is men nog steeds on-
tevreden.
Merkwaardige voortduring van onte
vredenheid En dat niet alleen, maar met
iedere wet is de ontevredenheid toegenomen,
zoodat we op 't oogenblik een zeer hoogen
hoewel gewis nog niet den hoogsten
graad bereikt hebben. En dat, sinds de wet
driemaal sedert een goede dertig jaar, met
de eischen des tjjds overeengebracht is!
Onder de wet van 1857 was men nog
al gelaten in 't lot van 't volksonderwijs.
Denk u even den toestand dier dagen terug
en ge staat verwonderd over de lankmoedig
heid der ouders, die met zoo weinig genoegen
namen voor hunne kinderenScholen, als
groote holle schuren, waarin de meest on-
practische banken en tafels geplaatst waren,
zóó op en in elkaar, dat men op een be
trekkelijk kleine oppervlakte een vijf a
zeshonderd bergen kon! Verder klassen van
honderd, die elkaar gedurig hinderden, en,
overgegeven als ze waren in de handen van
één onderwijzer, den slakkengang gingen.
Heugt het u nog, welke reuzen van 15
en 16 jaren er zaten in de hoogste klasse,
reuzen, die het echter in verstands-ont
wikkeling niet veel verder gebracht hadden
dan de 12-jarige kleuters onzer tegen
woordige scholen
Toen is de duivel der ontevredenheid ge
komen en heeft schotten in de lokalen ge
plaatst, zuinig wel, maar toch altijd beter
dan niets. De oneindige schoolruimten werden
verdeeld in drieën. Wanneer 't getal niet
te ver boven de 100 liep, kon men vol
staan met één persoon in elke afdeeling
liep het echter te hoog, dan stonden er
anderhalf of twee.
Ondertusschen zaten de schoolmannen
niet stil. Op 't voetspoor van buitenlanders
vond men beter leermethodes uit, de leer
middelen groeiden bij 't jaar aan, de eischen
van den smaak werden ook daarbij in aan
merking genomen en eindelijk kwam men
tot de overtuiging, dat 't eenvoudig on
mogelijk was degelijk onderwijs te geven
aan een massa kinderen, om en bij de
honderd. Men begon in te zien, dat de
scholen vroeger eigenlijke bewaarplaatsen
waren geweest en dat :t toch inderdaad niet
noodig was een kind zoolang op de school
bank te houden, om 't zoo weinig te leeren.
De ontevredenheid met 't bestaande dreef
tot nog meei afscheiding en tot aanstelling
van personeel.
Er kwam een ongekende beweging op
onderwjjs-gebied. Men begon toen ook eens
te letten op degeen, die er niet van profi
teerden en men schrok van de cijfers. Door
allerlei middelen is men toen 't schoolver
zuim gaan bekampen kunstmiddelen
meestal doch gelukkig dat in die jaren
juist de hervorming in de schoolgebouwen
en de aanstelling van beter en meer personeel
vieldegelijk en aangenaam onderwijs toch
is het allerbeste middel tot wering van
schoolverzuim en 't lokken der jeugd.
Tegenwoordig kan de school overal aan
de strengste eischen voldoen althans
wanneer de wet wordt nageleefd. De scholen
zijn overal in goeden staat, aan personeel
behoeft het, nu er nog honderden rondloopen,
die geen betrekking kunnen vinden, niet te
ontbreken de leermethodes door de onder
wijzers ingevoerd zijn niet alleen doelmatig
maar ook prettig onderhoudend; de leer
en leesboeken zijn prachtwerkjes in hun
soort, het is alles in de puntjes en toch
toch rijzen nog voortdurend klaagtonen over
de onvoldoende resultaten van ons volks
onderwijs.
Wat dan nu nog?
Wel, waarde lezer, ook de eischen staan
niet stil, maar regelen zich naar die van
den tijd.
De jongste wetten eischen doelmatig ge
bouwde, goed verlichte en geventileerde lo
kalen en een tameljjk goede verhouding
tusschen 't getal scholieren en onderwijzers.
Nu daaraan echter voldaan is, komen er
nieuwe bij, nooitgehoorde, die verscheiden
lieden de haren doen te berge rijzen en ons
in gemoededoen vragen: waar gaan we heen?
Toen 't onderwijs zoo degelijk werd heeft
de lagere school ook binnen hare wanden
honderden kinderen gelokt, wier gelijken
vroeger zonder school het leven ingingen.
Denk niet dat de enorme toeneming der
scholen, vooral in de steden een gevolg is,
uitsluitend van de toeneming der bevolking.
Die is wel degelijk een gevolg van 't meerdere
schoolbezoek. Om één voorbeeld te noemen.
Te Amsterdam waren voor een 20-tal jaren
tien kostelooze scholen. De stad telde toen
circa 280000 inwoners. Thans, nu de be
volking 400000 bedraagt, is dat getal tot
ruim 60 gestegen, een vermeerdering dus
met 500 percent gepaard met een vermeerde
ring der bevolking van 43 percent. Het
zelfde verschijnsel doet zich ook voor in
Den Haag, Rotterdam en alle groote steden.
Ge kunt dus denken dat op deze scholen
niet uitsluitend de fine fleur der natie plaats
neemt. Een groot deel der kinderen hetzij
tot eer der lagere standen gezegd mag
stoffelijk en zedelijk van naderbij bekeken
worden, een klein deel echter laat èn
wat zindelijkheid èn wat ijver betreft, veel
te wenschen over.
Voor deze kinderen nu vragen enkele
afdeelingen van Volksonderwijs nog iets
meer dan onderwijs.
Door de aanwezigheid der onzindeljjken
zijn ze gekomen tot den eisch van school-
baden. Voor de armen vragen ze voedsel.
Op zichzelf beschouwd is daar niets tegen.
Een slecht gevoed kind is onvatbaar voor
't onderwijs. Een kind, dat hongert naar een
snede brood, moet men niet met de hoofd
regelen lastig vallen. En de onzindelijken
zijn op de schoolbanken een waar kruis.
Kan men echter voor deze altijd nog een
aparte plaats reserveerenmet den honger
is niet te redeneeren. In den laatsten tijd
is men van verschillende zjjden voor deze
arme schoolkinderen in de bres gesprongen
en van particuliere zijde wordt zooveel
doenlijk gezorgd, dat het geestesvoedsel niet
in leege magen valt.
Men zij echter voorzichtig met 't uit
breiden dezer philantropie. Wanneer men
meent, ook tegen de onzindelijkheid te velde
te moeten trekken, dan zien we niet in,
waar men eindigen zal. Men vervalt dan
als vanzelf in schoone kleeren, niet alleen
onder- maar ook bovenkleeren. En wat zal
dit nog helpen, indien 't aldus gereinigd en
gekleede kind in de onzindelijke woning
logies geniet?
Ieder mensch een menschwaardig bestaan!
Schoon ideaal, waaraan alles en allen een
handje mogen meehelpen. De school echter
belaste men niet met nevenzaken. Zij heeft
handen vol werk aan de taak, haar door
de wet opgedragen, en komt het arme school
kind nog meer te kort dan verstands-ont
wikkeling, welnu, laat de weldadigheid zich
zijner ontfermen, laat ze het kleeden, voeden,
verzorgen zooveel haar bjj machte is, aan
de school echter niet meer dan het lezen,
schrijven en rekenen deze drie.
Et ui ter» land.
In het Fransche dorpje Sainghin-en-Mé-
lantois (depart. Rjjssel) heeft dezer dagen
een afschuwelijke moord plaats gehad. Eene
zekere vrouw 34 jaar oud, heeft haar 68-
jarigen man, die de dwaasheid had gehad
haar in zijn ouden dag te huwen, vermoord
door hem den hals af te snijden. De oor
zaak tot deze misdaad was de volgende
De grijsaard had zijne vrouw, in een aan
val van jaloezie, verboden naar een bruiloft
van een hunner kennissen te gaan. Zij
ging, niettegenstaande dit verbod, toch en
kwam laat in den nacht thuis, tamelijk op
gewonden door den wijn. Toen haar man
haar dit onbehoorlijk gedrag onder het oog
bracht, geraakte zij hierdoor zoo in woede,
dat zij de misdaad volvoerde en met de
grootste koelbloedigheid hem zooveel won
den met een scherp mes toebracht, tot hij
den laatsten snik gegeven had. Den vol
genden dag werd zij in hechtenis genomen.
Ten aanzien der buitenlandsche staat
kunde heeft von Bismarck zich weder eens
uitgelaten. De »Hamburger Nachrichten«
bevat althans een artikel, bljjkbaar van
zijne hand afkomstig, waarin het heet dat
het aftreden van prins Ferdenand van Sak
sen Coburg als vorst van Bulgarije den al-
gemeenen vrede slechts versterken zou, en
dat Duitschland steeds de vredelievende be
middelbaarheid tusschen Oostenrijk en Rus
land moet blijven en daarom zelf vriend-
schaps-betrekkingen met Rusland moet on
derhouden wanneer Duitschland ter wille
van Oostenrijk met Rusland ging breken,
zou het van Oostenrijk afhankelijk worden,
terwijl het nu volkomen vrjjheid van be
weging bezit en door zijne legersterkte de
leidende macht van het drievoudig ver
bond is.
Als het waar is dat het eten van paarden-
vleesch wild maakt, belooft het toekomstige
geslacht in Duitschland gevaaarlijk te wor
den. Ter markt is de prijs van paarden-
vleesch wegens het toenemend verbruik in
Keulen 25 pCt., te München met 30 pCt.,
te Dresden met 40 pCt. en in Hanover met
90 pCt. vermeerderd.
Zij, voor wie dit artikel te duur wordt,
zien nu naar ander voedsel uit. Vandaar
dat een tijdje geleden te Leipzig eene honden
slagerij is opgericht die goede zaken maakt
altijd volgens de »Ind. Beige.
Te Kummersdorf heeft een ernstig ongeluk
pLats gehad bij de artillerie-exercitiën. Een
granaat, welke men met een daartoe ver
vaardigd werktuig opheesch, ten einde haar
in het kanon te brengen, viel op den grond
en ontplofte, terwijl ook een tweede granaat
daardoor uiteensprong. Toen de rook was
opgetrokken, vond men 2 officieren en 16
soldaten bewusteloos ter aarde liggen.
Eenigen hadden slechts lichte verwondingen
bekomen. Een artillerist evenwel was oogen-
blikkeljjk dood7 anderen, alsmede een der
beide officieren, zijn zeer gevaarlijk gewond.
De andere officier werd slechts licht gewond.
Een kanonnier stierf terwjjl men hem naar
het hospitaal overbracht.
Naar uit Ween en gemeld wordt, zou Bul
garije aan de Porte een plan voor een bond
genootschap hebben voorgesteld, overeen
komstig hetwelk de Sultan prins Ferdinand
zou erkennen, en Bulgarjje's onafhankelijk
heid desnoods met de wapenen zou helpen
handhaven. In ruil hiervoor zou Bulgarjje
kosteloos 60,000 man troepen voor Turkjje
beschikbaar stellen, voor het geval Turkije
aangevallen werd.
Uit Belgrado wordt aan de Köln. Ztg.
bericht, dat de Porte weigert aan de Ser
vische Regeering genoegdoening wegens den
moord van den Servischen consul te Prit-
schina en een schadeloosstelling aan diens
weduwe te geven.
De Standard-correspondent te Konstan-
tinopel meldt, dat de Oostenrjjksohe heeren
Von Gerson en Mejor, die door Turksche
roovers gevangen genomen werden, in vrij
heid zijn gesteld.
In Oostenrijk is het in de laatste dagen
buitengewoon was. Dagelijks komen gevallen
van zonnesteek voor en de thermometer
wijst 105 tot 110 graden in de schaduw.
In het zuideljjk leger is de sterfte met
30 pCt. toegenomen. De tarwe heeft veel
door de verschroeiende hitte geleden.
Uit Belgrado wordt gemeld, dat Koningin
Natalie de volgende week Servië zal ver
laten. Zij gaat met haar tante, Vorstin
Morussi, naar Bessarabië. Het hof van
cassatie van Belgrado heeft Milan, als vader
des Konings, onschendbaar verklaard.
Bij de gehouden parade van het twoede
bataillon grenadiers te Londen, waarbij
onlangs muiterij ontstond, richtte de hertog
van Cambridge het woord tot de man
schappen. Hij betreurde liet voorgevallene
en zeide dat daardoor een vlek op het
wapen was geworpen. Daarna werd het
vonnis van den krijgsraad voorgelezen. Drie
man zijn veroordeeld tot twee jaren, twee
tot achttien maanden gevangenisstraf. Twee
der veroordeelden rukten toen de medaille
van hunne borst en wierpen ze ter aarde.
In het Engelsche Lagerhuis heeft de Mi
nister van Oorlog thans verklaard, dat het
2e bat. grenadiers, dat zich aan dienst
weigering schuldig maakte, voor 2 jaar naar
Bermuda wordt gezonden. De kolonel Mait-
land, die naar het oordeel van den krijgs
raad te veel van de manschappen eischte,
wordt op half tractement gesteld en zal het
bataljon niet naar Bermuda volgen. Hij
heeft gevraagd voor een krijgsraad te worden
gedaagd, wat hem moet geweigerd zijn.
Dinsdag zijn de troepen reeds vertrokken,
onder uitgeleide van een zeer groote menigte,
die de soldaten toejuichte.
De bekende Engelsche philantroop, sir
Richard Wallace, is op bijna 72-jarigen
leeftijd gestorven aan jicht. Geboren te Lon
den, bracht hjj vele jaren te Parijs door;
in den oorlog van 1870 gaf hij T/g millioen
frs. voor een ambulance hij richtte te Parijs
100 fonteinen op, die naar hem zjjn genoemd
en te Neuilly een hospitaal voor Engelschen.
Ook als beschermer der kunst was Wallace
zeer nuttig. Hij was (conservatief) lid van
het Lagerhuis, maar woonde bijna altjjd te
ParijsThiers benoemde hem tot comman
deur van het Legioen van Eer. Zjjn ver
mogen wordt op 70 millioen frs. geschat.
Parke, Stanley's arts, maakte bekend dat
zijn patient thans snel in beterschap toe
neemt. Hij doet reeds wandelingen en rjjdt
dageljjks uit.
Uit de rapporten der Engelsche consuls
blijkt, dat er een sterke gisting bestaat aan
de Turksch-Servische grens. Turksche troe
pen zijn derwaarts gezonden en de Engel
sche consul te Scutari heeft bevel ontvangen
een onderzoek in te stellen.
Bij Vita-Castellaria is een roover van de
bende Anzuina door carabiniers gevangen
genomen. Men hoopt thans de bende in
handen te krijgen.
In een heuvel van 9 meter hoogte bp
Marathon in Attica, is een groot aantal
urnen ontdekt, die, met asch en over
blijfselen van beenderen gevuld, onder een
dikke aschlaag begraven waren. Men gelooft
hier de overblijfselen te hebben ontdekt van
192 Atheners, die in den slag van 490
v. C. tegen de Perzen sneuvelden.
Reeds in het begin dezer eeuw en later,
een jaar of zes geleden door dr. Schlieman,
is vruchteloos naar deze overblijfselen gezocht.
Dinsdag kwamen er in de provincie Va
lencia 18 cholera-gevallen met 6 dooden voor.
De Spaansche Minister van Marine heeft
een commissie gelast om te onderzoeken of
het wenscheljjk is luitenants Peral's onder-
zeesche torpedo's, die, zooals vroeger is ge
meld, bp de proefnemingen goed voldeden,
voor het Rijk aan te schaffen.
Volgens den correspondent van the Times
te Zanzibar zou Dr. Peters Maandag van
daar naar Berlijn vertrekken. Hjj wordt
voorgesteld als vol voornemens op verdere
Afrikaansche expedities, Hjj ontmoette
Emin Pacha te Mpwapna en kreeg van hem
een soort van machtiging om het te Wa-
delai achtergelaten ivoor te gaan halen. Hp
arriveerde aan de kust met verscheidene
stuks gestolen runderen en zjjne volgelin
gen verklaren, dat hij sedert zjjn vertrek
van de kust geleefd heeft van de opbrengst
van plundering en rooverpen en dat hp in
Centraal-Afrika als »de Veedief* bekend
staat. Dr. Peters is daar zeer trotsch op.
Hjj had in Ugogo hevig te vechten. Maar
wat zjjne behandeling der inboorlingen ook
moge wezen, zjjn moed, wilskracht en vast
beradenheid wekken bewondering.
De moeilijkheid om te Zanzibar dragers
te vinden wordt steeds grooter. Tengevolge
van de groote vraag voor de Congo en het
Duitsche gebied zijn er geen te krjjgen.
De Avenir de Tonkin meldt, dat de Keizer
van China voortdurend gekweld wordt door
de vrees voor een moordaanslag. De staat-
kas is ledig en de Regeering is bekommerd
wegens den dreigenden toestand in het Zui
den des Rijks.
van talen
en Attena,
k Langstraat en <!e
Boinmelerwaard.