De vermagerde Ziel.
Meer vrucht i ie aarie.
FEUILLETON.
J\$ 928.
ZaTFUÜ \C 27 SEPTEMBER.
1890.
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
VOOR
Dit blad verschjjnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden 1.00.
verhooging. Afzonderlijke nummers 5 cent.
Franco per post zonder prijs-
Advertentiën
Advertentiën
16 regels 60 ct. Elke regel meer 10 ct. Groote letters naar plaatsruimte,
worden tot Dinsdag- en Vrijdagmorgen ingewacht.
In alle beschaafde landen vertoont het
spook der overbevolking zich steeds drei
gender, dat is, het uitzicht wordt steeds
grooter, dat de landskinderen niet meer
met de opbrengst van den bodem voldoende
kunnen worden gevoed. Het is waar, dat
de wetenschap zich alle moeite geeft de
voorwaarden te onderzoeken, volgens welke
de grond een hooger rente kan afwerpen,
maar al die pogingen stuiten af op de oude
sleur: de boer doet zooals zijn vader ge
daan heeft. En als dan de uitkomsten niet
bevredigend zijn, klaagt de landbouwer over
achteruitgang van den landbouw en roept
hij luid om beschermende rechten. Hoe
aanzienlijk evenwel de opbrengst van den
bodem kan verhoogd worden, bewjjst een
werk van den gebannen Russischen vorst
Krapotkin, die zich bjjzonder met dit onder
werp heeft bezig gehouden.
Zelfs in de Vereenigde Staten van Noord-
Amerika, waar men zich vroeger beroemde
voor eiken immigrant een hoeve beschik
baar te hebben, zelfs in dezen jeugdigen en
krachtigen staat is de kennis van het bruik
baar maken van den bodem zoo gering,
dat men nu reeds moet bekennen, dat men
voor de landverhuizers niet veel vruchtbaar
land meer over heeft, terwijl men zich
vroeger beroemde alle bewoners van den
aardbol te kunnen opnemen, zonder dat zij
elkander met de ellebogen zouden aanraken.
Er zijn evenwel verscheidene omstandig
heden, die in Noord-Amerika samenwerken
om de opbrengst van den grond zeer ge
ring te doen zijn. In de eerste plaats moeten
wij er op wijzen, dat in de meer westelijk
gelegen streken handenarbeid zeer duur is,
waarom de landbouwer bij het bewerken
zijner velden zich slechts tot de allernood
zakelijkste eischen beperkt. Zoo wordt de
grond b.v. niet diep genoeg geploegd, ter
nauwernood gezuiverd van daarin voorko
mende steenen en wortels van onkruid, bij
het opschieten van het gewas nooit of
hoogst gebrekkig gewied en als de oogst
binnen is, zonder eenigen rust aan den
Laat in den morgen sloeg Hans de oogen
op. Nog nooit in zijn leven had hij zoo'n
haarpijn gehad. Vooral één plaatsje van den
rechterslaap deed hem zoo zeer, dat hij bijna
waanzinnig werd. Hoewel hij zich een emmer
water over 't hoofd goot, hield het steken
niet op. Langzaam kleedde hij zich aan
ten laatste wilde hij zijn horloge van 't
nachttafeltje nemen. Daar, op eens, kwam
een duistere herinnering in hem op. Hier
op 't tafeltje moest in den nacht wat ge-
biurd zijn. Met beide handen tegen 't hoofd
drukkend, staarde hij naar de geheel ver
brande kaars. Wat was er toch ook weer
gebeurd? Verwarde voorstellingen zweefden
voor zjjn geest, verbonden en scheidden zich
en voerden een heksendans uit in zijn hersens.
Iets was er gebeurd, maar wat?
Hoofdschuddend zette hij zich aan zijn
schrijftafel en nam de pen ter hand, want
zooals elke Duitscher »van wien het tegen
deel niet wordt gezegdwas hij schrijver.
Maar hij doopte haar niet in de groote inkt
pot; hij staarde naar de punten en dacht
na over dat raadselachtige iets. Hij kon 't
evenwel niet vinden, en moest ook door de
hoofdpgn het werken nalaten. Besluiteloos
grond te gunnen, een tweede gewas geplant
of het volgende jaar de grond, zonder eenige
bemesting, opnieuw bezaaid. Voeg hierbij,
dat de meeste graanbouw-districten van
Noord-Amerika op een aanzienlijken afstand
der havens liggen en de kosten van het
vervoer met de spoorwegen belangrijk op
de waarde van het graan drukken, dan
begrijpt men, dat de landbouwer in de eerste
plaats er op bedacht is, zoo goedkoop moge
lijk te produceeren.
Krapotkin neemt evenwel aan, dat er
land bestaat, dat niet in staat is zijn be
volking door de opbrengst van den eigen
bodem te voeden. Overal, waar de bewoners
van een land onder drukkende omstandig
heden verzuchten, zooals b. v. in Ierland
of in het zeer vruchtbare Het Bilt in Fries
land, ligt volgens hein de oorzaak niet in
den uitgeputten toestand van den bodem,
maar in de onvoldoende kennis van het
vruchtbaar maken van den grond. Hij staaft
dit met de uitkomsten van de warmoes-
tuinen bij Parijs. Een landgoed van slechts
93 aren levert daar jaarlijks gemiddeld 250
centenaars voedingstoffen. Het is waar, dat
de eigenaar zich geheel naar de eischen der
natuur heeft geschikt. Hij bouwde bescher
mende muren tegen den kouden noorde-
wind, schilderde deze aan de zonzijde wit
om zoo mogelijk alle warmtestralen terug
te werpen, terwijl hij de vruchtbaarheid
van zjjn grond door geschikte meststoffen
onderhoud. Door betrekkelijk eenvoudige
en zeer goedkoope hulpmiddelen verzekert
hij zich de voordeelen, die een meer zuide
lijke ligging zouden aanbieden. Vorst Kra
potkin zegt, dat de geaardheid van den
oorspronkelyken bodem zonder eenige be-
teekenis is, want een Fransche tuinier zou
zelfs binnen twee jaren nog een rijken oogst
weten te verkrijgen, al bestond de onder
grond van zijn terrein ook uit een asphalt-
laag. Een tuinier heeft daar zelfs meer dan
20 aren met glas overdekt en verwarmt den
grond met stoombuizen. Het gevolg daar
van is, dat hij per jaar tien maanden lang
dagelijks 1000 tot 1200 bos asperge snijdt,
een hoeveelheid, die onder gewone omstan-
zat hij neer, toen een stem in zijn binnenste
fluisterde: »'t Is tijd voor de ochtend-gods
dienstoefening; in den tempel zal 't wel
beter worden.Hans stond op en maakte
zich gereed, hoewel de steken in den rechter
slaap weer veel erger werden.
Tien minuten later zat hij reeds aan een
der offertafels, die bijna allen reeds door
vroome mannen waren bezet, en wachtte
dat een dienende broeder de kruik met hei
ligen drank zou brengen. Eindeljjk stond
het offervat voor hem. Hij greep naar 't oor
en wilde juist het deksel opheffen daar
begon zijn hand te beven en zijn oogen
bleven aan de kruik gehechtdaar boven
op zat, met de beenen heen weer slingerend,
het naakte, magere mannetje en zag hem
rustig aan. Als een bliksem schoot hem door
't hoofd, wat den vorigen nacht gebeurd
was. Een rilling gleed over zijn rug. Maar
zou hij zich door zoo'n wangedrocht op den
vollen dag laten voor den gek houden?!
Ras besloten klapte hij het deksel open en
hief het glas op. Maar nog sneller had het
mannetje een zijsprong gedaan en zat nu
aan dien kant van de kruik, waar hij juist
zijn lippen wilde zettenboosaardig demo
nisch fonkelden zijn oogen en staarden vlak
in de zijne. Zijn gelaat scheen te groeien,
zoodat het het geheele vertrek vulde maar
't lichaam bleef nietig klein. Vreeslijk ge
zicht Met sidderende handen zette hij de
kruik weer neer, waarbij 't hoofd weer tot
de gewone afmeting inkromp. Toen maakte
zich een wilde woede van den geplaagden
digheden minstens een oppervlakte van 24
hectaren zou vereischen Met andere woor
den Het aanwenden van doelmatige mid
delen ter ondersteuning heeft de opbrengst
van zijn bodem meer dan honderdmaal
verhoogd. Maar ook deze uitkomst is vol
gens de Quarterly Review nog door een
Engelschen tuinier overtroffen, aan wien
het gelukte uit ongeveer 50 aren land een
jaarlijksche opbrengst van 5000 dollards
(12,500 gulden) te verkrijgen. De belang
rijkheid van tuinmansbedrijf in den omtrek
van Parijs wordt gestaafd door het feit, dat de
gemiddelde pacht voor een hectare ongeveer
900 gulden bedraagt. Vorst Krapotkin neemt
aan, dat die tuiniers onder bestaande om
standigheden aan dierlijke en plantaardige
voedingsstoffen genoeg winnen om in staat
te zijn duizend menschen op de vierkante
Engelsche mijl te kunnen onderhouden.
(Een vierkante Engelsche mijl is gelijk aan
2Y2 vierkante geographische mijl). Volgens
deze meening zou het dichtbevolkte Koning
rijk Saksen, indien wij de bepaald onbe
bouwbare streken op 1/6 van het geheel
stellen, toch nog een bevolking van 5 mil-
lioen zielen zonder eenigen toevoer van buiten
kuwnen onderhouden.
Dat de onbebouwbaarheid tot het uiterste
beperkt kan worden, bewijst bijvoorbeeld
het feit, dat de Mormonen, midden in het
rotsgebergte, waar het oog geen plant wist
te ontdekken, waar zelfs de met een uiterst
schralen bodem tevreden mossoorten niet
wilden groeien, er in geslaagd zijn die
woestijn in een vruchtbare streek te her
scheppen, door op den steenachtigen bodem
een laag vruchtbare aarde aan te brengen.
(Slot volgt.)
Buitenland.
Omtrent de overstroomingen in het Zuiden
van Frankrijk werd den 23n het volgende
geseind.
Aubenas. Dé Ardèche heeft eene hoogte
van 17.5 Meter bereikt, dat is meer dan
iemand zich herinnert ooit te hebben bijge
woond. Bruggen, wegen, huizen en werk-
Haus meester: hij nam de kruik op en
slingerde haar tegen den grond: Breek je
nek, monsterbromde hij. Maar toen hij
de hand ophief zat de ziel schrijlings op
zijn wijsvinger en liet een spottenden lach
hooren. De andere geloovigen maakten af
keurende optberkingen en een Bierleviet
snelde toe. Boos betaalde Hans het offervat
en ijlde naar buiten.
Het overige van den dag ging om zonder
dat de ziel zich getoond had, maar de steken
in 't hoofd duurden voort. Ook 's avonds
in den tempel ging alles als voorheeneerst
toen Hans het derde glas wilde grijpen, zat
het spookje weer op het dekselmet won
derlijk glinsterende oogen staarde het hem
aan en hij had geen kracht om weerstand
te bieden. Alsof hij betooverd was, stond
hij op en ging heen. Rillend betrad hij
zijn donker slaapvertrek. Voor zijn oogen
schemerde iets. Met onzekere hand streek
hij een lucifer aan om de kaars aan te steken.
Onzeker flikkerend licht vulde de kamer en
liet de voorwerpen bevende schaduwen wer
pen. Hans voelde zich ongeschikt om te
werken en had maar één wenschin den
slaap al die dwaze spokerij te vergeten. Hij
ontkleedde zich, terwijl zijn oor onwillens
luisterde en legde zich toen op zijn bed.
Toen hij nu 't hoofd oprichtte om de
kaars uit te blazen, tuimelde hij terug: weer
als gisteren, geleund tegen de kandelaar,
de knieën opgetrokken zit daar 't zieltje.
Een oogenblik is Hans verdoofd, dan wordt
hij weer woedend hij springt uit het bed,
plaatsen zijn vernield. Er moeten ook men
schen omgekomen zijn.
Te Avignon was de Rhone nog altijd
wassende.
Te Pont-Saint-Esprit staat de Ardèche
hooger dan sedert 1827 het geval is geweest.
De groote dijken dreigen ieder oogenblik
door te breken.
Ni mes. De schade aan den oogst in den
omtrek van Vignon zal verscheidene milli-
oenen bedragen. De Arre staat 8 meter
hooger dan zijn gewone stand. De spoor
wegaanleg te Aumessas is vernield. De
groote, in 1843 gebouwde viaduct over de
Luech is des nachts tegelijk met een stuk
van de brug weggerukt. De menigte ver
woeste gebouwen is ontelbaar, het aantal
slachtoffers nog niet bekend.
De Brusselsche schutterij telt, naar het
schjjnt, onder hare manschappen modellen
van geestkracht en heldenmoed. De burger
wacht heeft, evenals de troepen, manoeuvres
in het vuur meegemaakt in het Park van
Sint Joost ten Noode, en bij die gelegen
heid vroegen verscheidene schutters, die in
de voorste rijen stonden, of zij wat meer
achteraan ge plaatst mochten worden, omdat
zij het knallen der schoten niet konden ver
dragen
De Vlaamsche schrijfster en dichteres
Mevrouw Courtmans is te Maldegem over
leden, in den ouderdom van 80 jaren.
De socialisten te Berlijn trachten nog
steeds op den datum van de opheffing der
socialistenwet (1 October) de aandacht tot
zich te trekken door groote bijeenkomsten
en nachtelijke feesten, het slaan van gedenk
penningen enz. De politie neemt echter
maatregelen om alle buitensporigheden te
keer te gaan.
Uit Berlijn wordt gemeld, dat de credi
teuren van Prins en Prinses Albrecht van
Waldeck weigeren met 30 pCt. van hun
vorderingen genoegen te nemen en 70 pCt.
vragen. De passiva bedragen ruim 2 mil-
lioen gulden.
staat voor het tafeltje, heft de vuist op en
laat die kletterend op 't spookje vallen. Hij
ademt weer vrijerhet zieltje schijnt onder
de trillende vuist gevangen. Daar, opeens,
midden door den rug van zijn hand steekt
het mannetje lachend zijn hoofd omhoog;
nu verschijnen de armen, waarmee hij zich
als uit een gat opheft, en daar zit hij op
zijn vuist en staart hem aan. Hans wil de
vuist wegtrekken, maar 't is alsof 't lichte
mannetje centenaars zwaarte heeft gekregen.
Hij kan zijn hand niet bewegen en voelt
dat de verstijving langzaam in zijn arm op
stijgt en zich aan 't geheele lichaam mee
deelt. Zijn oog blijft hangen aan den blik
van 't zieltje, dat begint te spreken: »Hans
Duitsch, je hebt me gisteren niet laten uit
spreken, toen ik 't woord opgezwollenge
bruikte. Thans houd ik je vast en je moet
me aanhooren. Hoe meer je den afgod eer
bewijst, des te meer vult hij je op. Eens
heb ik je geheel gevuld, maar nu verdringt
de andere mij meer en meer. Hij neemt je
hart in, hij dringt zich in je hersens en
mij blijft niets over dan een ellendig klein
hoekje, waar ik met veel moeite bekrompen
woon. Hans Duitsch, je waart tot groote
dingen bestemd, je had kracht in de spieren,
en kracht in den geest en 't gemoed. Je
hadt de volkeren kunnen voorlichten in alles
wat goed en schoon is. Wil je dat alles
verdrinken in offerschuim Een edele gave
is de dorst en de mensch mag haar niet
verachten; wil je echter alleen »dorst« zijn,
dan zal je mij geheel verdry ven. Ik wil een
De dagbladen te Lissabon melden dat
een Engelsch eskader den 22en voor Mo
zambique is aangekomen. De Portugeesche
regeering heeft den gouverneur doen weten
dat hij den Britschen vlootvoogd en zijne
ondergeschikten met al de achting behan
delen moet welke aan eene bevriende mo
gendheid verschuldigd is. Maar indien de
admiraal iets ondernemen mocht dat inbreuk
maakt op den staat van zaken, die vóór het
Engelsch-Portugeesche tractaat bestond, dan
zal de gouverneur te doen hebben wat de
eer der Portugeesche natie vordert.
Ten einde den in Ierland dreigenden
hongersnood zooveel mogeljjk te voorkomen,
is de regeering in onderhandeling getreden
met het bestuur van den Midland-spoorweg
over den bouw van spoorwegen van Galway
naar Clifden en van Ballina naar Killala.
Donderdag-morgen vroeg was de Congress
Hall te Clapton (Engeland) vol heilssoldaten
en nieuwsgierigen om tegenwoordig te zijn
bij het huwelijk van commandant Herbert
Booth, derden zoon van den »generaal,«
muziekdirecteur en hoofdbeheerder van het
Leger des Heils, met een Nederlandsch
meisje, »kapitein« Corrie Schoch, dochter
van den staf-kapitein Schoch, adjudant van
majoor Punter French, bevelhebber van het
Heilsleger in Nederland, wiens oudste doch
ter reeds gehuwd is met majoor Oliphant,
voorheen hulpprediker van de Engelsche
kerk. Omstreeks vjjf a zes duizend personen
waren bij de plechtigheid tegenwoordig. De
bruid won aller hart door haar ernst en
eenvoud. De vader van de bruid is een ge
pensioneerd officier van het Nederlandsche
leger.
Zondag kwamen te Spanje 55 gevallen
van cholera voor, waaronder 45 met doode-
lijken afloop.
Naar men uit Mustapha Pacha, een stad
aan de Tursch-Bulgaarsche grens, bericht,
zijn daar bij de jongste overstrooming van
de Maritza 200 menschen (voor de helft
Turksche soldaten) omgekomen.
verbond met je sluiten: je moogt dageljjks
drie kruikjes ledigen, maar ga dan rustig
heen naar je arbeid. Zoo alleen kan je
maken, dat ik langzamerhand mijn treurige
uittering overwin en dat hart en hersens mij
weer toebehooren.
Zoo sprak 't zieltje en blies Hans in 't
gezicht. Plotseling was de verstijving ge
weken hjj hief de vuist op en 't geestje
was verdwenen.
Hans was doodmoe, maar hij kon toch
niet slapen. Hij moest denken over de voor
den, die zijn ziel tot hem had gesproken.
»Je hebt gelijk,c fluisterde hij eindeljjk,
»drie kruikjes zijn genoeg; ik wil van nu
af niet meer den halven dag in den tempel
doorbrengen.*
Hans Duitsch heeft woord gehouden. In
den loop der jaren verdween weer die on
natuurlijke afronding en 't zieltje wies flink.
Somtjjds nog verscheen 't hem 's avonds,
maar 't was niet meer dat beeld van jammer,
met holle oogen en vermagerde leden; het
kon ook niet meer tusschen kandelaars,
lucifers, horloges en andere dingen op 't
nachttafeltje plaats vinden, maar was een
welgevoede ziel, die een stoel voor zich alleen
noodig had. Uit de oogen straalde kracht
en moed en geest en hart. En telkens als
Hans met zijn ziel een samenspraak had
gehouden, voelde hjj zich dubbel gesterkt
voor zijn levenswerk en geschikt om de
toekomst, ze mocht dan vrede of strijd
brengen, te aanvaarden.
(Slot.)
van
en Alteiia,
He Langstraat en de