De gToote vraag*.
Vs 989.
ZATERDAG 2 MEI.
[Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
Bij dit nummer wordt no. 8
van het feuilleton als bijvoegsel ver
zonden.
OJh
VOOR
Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f 1.00.
verhooging. Afzonderlijke nummers 5 cent.
Advertentiën 16 regels 60 ct. Elke regel meer 10 ct. Groote letters.naar plaatsruimte.
Advertentien worden tot Dinsdag- en Vrijdagmorgen ingewacht.
i.
Welke hervormingen zijn noodig om staat
en maatschappij zoodanig in te richten, dat
ieder lid zijn bescheiden deel krjjgt van de
groote rijkdommen der aarde?
Dat is de groote vraag, niet van heden
of gisteren, maar van eeuwen her. De
menschheid heeft eeuwen doorleefd, waarin
het streven naar een oplossing niet of bijna
niet doorschemerde, doch het is telkens
weder uit de nevelen opgedoken en be-
heerscht tegenwoordig alle gemoederen.
We zeiden verleden week: wat hieruit
groeien zal, kan niemand nog met zekerheid
voorspellen. Hoogstwaarschijnlijk zal over
een eeuw onze maatschappij geheel anders
ingekleed zijn dan thans. Hoe, weten we
niet. Het kan echter, nu in onze dagen
zoo druk gesproken en geschreven wordt,
geen verwondering baren, dat een vèrziener,
een dichter opstaat en ons in schoone kleuren
de wereld der toekomstige eeuw beschrijft.
Zulk een leeft op 't oogenlik in Amerika,
staat Massachuset. Hst is Edward Bellamy,
die ons in een Terugblik* de maatschappij
afschildert, gelijk die volgens zijn fantasie
in het jaar 2000 bestaan zal.
Van zijn boekske, dat, zeer opmerkelijk,
in de eerste maanden ternauwernood aftrek
had, werden, toen 't eenigszins bekend werd,
in ruim- twee jaren meer dan 300,000 ex.
in Amerika verkocht. In Engeland volgde
de eene druk op den anderen en op 't
oogenblik behoort het tot een der meest ge-
Fzen werken onzer eeuw. We weten niet,
of 't ook in onze taal reeds verschenen is,
'r, verdient dit ten volle; ook in Frankrijk
n Duitschland wordt het druk verkocht.
Het werk, om 't nu maar terstond te zeggen,
's een poging om de groote sociale vraag op
te lossen in socialistischen zin. De schrijver
echter heeft dat in zoo'n keurigen stijl ge
daan, dat ieder, ook die van 't socialisme
afkeerig is, het boek met graagte leest.
Temeer daar deze geniale socialist voor
't eerst in alle details den socialistischen
staat beschrijft. Zooals ieder weet zijn onze
socialististen volkomen op de hoogte hoe
een geordende maatschappij 't onderst boven
te werpen. Als maar eerst de oude, vuile,
verrotte boel opgeruimd is, dan komt het
betere vanzelf. Met zulk een zeepbellige
toekomst voor oogen zal geen verstandig
mensch een hand uitsteken tot omkeering
van 't bestaande. Bellamy echter doet anders.
Hp beschrijft zeer nauwkeurig, hoe alles
worden zal in den socialistischen staat. Zijn
werk is geen poging tot opruiing, tot ge
weld, 't is eenvoudig een ideaal, waarover
men de schouders misschien zal ophalen,
doch dat in den vorm, waarin 't gestoken
is, terecht groot opzien verwekt.
Liefde tot den naaste* in de tekst van
't heele boek. De schrijver gelooft in de
kracht der liefde.
Met zpn volle hart beantwoordt hij Kaïns
vraag toestemmend en wij, de daarop niet
sneen* zouden durven zeggen, kunnen dus
zonder eenige vrees kennis nemen van Bel
lamy's werk.
Uit den overrjjken inhoud kiezen wij ter
kennismaking het arbeidersvraagstuk. Vooraf
ga, dat in den nieuwen staat (N.-Amerika)
gelijk B. zich dien droomt, alle zaken door
den staat worden gedreven. De staat is de
eenige kapitalist, ook de eenige fabrikant,
mpnwerker, spoorwegondernemer, enz.
De vorm van dit gedeelte is een gesprek,
't welk we in onze vertaling behouden
zullen.
Op 't oogenblik, waarin de staat de
plichten van het kapitaal overnam, waren
meteen ook alle zwarigheden, verbonden aan
de positie van een kapitalist, overwonnen.
De rijksorganisatie van den arbeid onder
ééne leiding was de volkomen oplossing
van het arbeidersvraagstuk. Toen de staat
de eenige ondernemer werd, werden alle
burgers uit kracht van hun burgerrecht
arbeiders, die naar gelang de behoeften der
industrie ingedeeld werden.
»Dat wil zeggen* valt hier B. zijn gast
heer Dr. Leete in de rede »gij hebt dus
het beginsel van algemeenen dienstplicht,
gelijk men het in onze dagen opvatte, op
de arbeidersvraag toegepast
Juist, dat was een natuurlijk gevolg van
den nieuwen toestand. Het volk was reeds
vertrouwd met het denkbeeld dat de plicht
van ieder burger, die niet lichamelijk on
bekwaam is, dezelfde is. Toen de werkgevers
nog bij duizenden geteld werden, was aan
een organisatie niet te denken, omdat van
overeenstemming geen sprake kon zijn.
Thans spreekt het vanzelf dat ieder arbeidt
naar zijn krachten. Van dwang is niets te
bespeuren. Iemand, die onder de tegenwoor
dige omstandigheden nog dwang behoefde,
zou zich de algemeene verachting prijs ge
geven zien. Het zou hem onmogelijk zijn
zich te onderhouden, hij zou buitengesloten
worden en tot zelfmoord gedreven worden.
»Is de diensttijd in de armee een levens
lange
O neen, hp begint later en eindigt vroeger
dan in uw tijd. Uw werkplaatsen waren
met kinderen en giijsaards gevuld. Wij
daarentegen wijden de periode der jeugd
aan de opvoeding, die des ouderdoms aan
de rust. De periode van den arbeid duurt
24 jaren, van het 21ste tot het 45ste jaar. Na
zijn 45ste is de burger, gevallen van drin
genden nood uitgezonderd, van den arbeid
ontheven. De 15de October is bij ons de
dag, waarop de 21-jarigfn aan den arbeid,
de 45-jarigen tot de rust overgaan, de ge
wichtigste dag van 't jaar.
»Maar hoe verdeelt ge uw manschappen
nu door de 200 a 300 bedrijven en hand
werken?*
Wij verdeelen ze niet, ieder kiest naar
zijn natuurlijken aanleg en men geeft zich
de grootste moeite, ieder in het vak te
plaatsen, waartoe hij geschikt is. Daar ieder
individu zich in den dienst slechts dan
tevreden gevoelt, wanneer hij een vak naar
zijn zin getroffen heeft, letten ouders en
onderwijzers zeer nauwlettend op den bij
zonderen aanleg der kinderen. Een voor
naam deel onzer opvoeding is de studie
onzer nationale industrie en al hare ver
schillende takken. In uw tijd schaamde zich
niemand onwetend te zijn in alle vakkin,
behalve in 't zpne, heden ten dage is die
onwetendheid onvereenigbaar met ons be
ginsel geen vak kiezen, zonder met oordeel
gekozen te hebben. Heeft een jongmensch
op 't oogenblik der indiensttreding nog
geen bepaalde keuze gedaan, dan wordt hij
ingedeeld bij 't beroep, waar krachten van
noode zijn.
»Het zal dikwijls gebeuren dat het aantal
vrijwilligers öf te klein öf te groot is, in
aanmerking genomen de behoefte aan
krachten in een bepaald vak.*
Het is de taak van 't bestuur, te zorgen,
dat het aanbod overeenkomstig de behoefte
is. Het aantal vrijwilligers wordt nauw
keurig gageslagen. Wanneer dit in eenig
bedrijf de behoefte overschrijdt of niet toe
reikend is, dan besluit men daaruit, dat de
werkzaamheden in 't eerste geval te gemak
kelijk, in het tweede te zwaar zijn. Men
tracht dan het evenwicht te herstellen, door
de arbeidsuren voor het zware werk in te
korten, en die voor licht, aangenaam werk
te verlengen.
Er is op dit stuk geen regel vast te stellen.
Indien het bestuur een klasse van arbeiders
het werk verlicht en een andere den arbeid
verzwaart, geschiedt dit slechts op het oor
deel dei arbeiders zelf, zooaL het zich uit
spreekt in het aantal vrijwilligers. De
arbeiders regelen dus inderdaad zelf den
duur van den arbeidsdag. Dit beginsel wordt
streng doorgevoerd. Wanneer b.v. een bp-
zonder vak zoo zwaar is dat, om vrijwilligers
te bekomen, de dagtaak op 10 uren zou
moeten bepaald worden, dan geschiedt dit
ook. Indien zich dan nog geen vrijwilligers
aanboden, zou 't werk ongedaan moeten
blijven. In de werkelijkheid is een matige
verkorting van den arbeidsdag reeds genoeg
om de noodige vrijwilligers te krijgen.
Wanneer eenige arbeid zoo groote bezwaren
of gevaren, meebrengt, dat geen enkele
tegemoetkoming in staat is de noodige werk
krachten te bekomen, dan wordt door het
bestuur dezen arbeid als bijzonder ver
dienstelijk* aangeduid en ter kennis gebracht,
dat zij, die er zich aan wijden, aanspraak
mogen maken op den dank der natie en dit
is genoeg om terstond de noodige werk
krachten te bekomen. Onze jonge lieden zijn
eerzuchtig en laten zulke gelegenheden niet
voorbijgaan.
Wanneer het geval zich voordoet, dat 't
aanbod grooter is dan de vraag, dan heb
ben zij de voorkeur, die in hun voorberei-
dingsdienst het best voldeden. In den regel
heeft elk, die in een gekozen beroep niet
kan worden opgenomen, nog wel eenige
neiging voor een of meer andere. Het is
ieder opgelegd zijn aanleg zóó te ontwik
kelen, dat hij ook voor een tweede of derde
vak bekwaam is. Wanneer hij dus vroeg of
laat, tengevolge der vorderingen in de
industrie of van uitvindingen, voor zijn be
roep onbekwaam wordt, zoo kan hij steeds
nog een betrekkelijk bevredigend vak vinden.
Dit beginsel van dubbele beroepskeuze is
van groot gewicht in ons stelsel. Ik voeg
er nog bij dat, ofschoon de aanvulling van
een tekort uit vrijwilligers geschiedt, het be
stuur zich het recht voorbehoudt in dringende
gevallen een keuze te doen uit lieden van
een ander bedrijf.
JE§ tii te n 1 tin d
In België zullen postzegels van 35 cen
times worden ingevoerd, voor het frankeeren
van expres- en van aangeteekende brieven.
De schoolbataillons zijn, zooals te voor
zien was, door den Parijscken gemeenteraad
opgeheven. In de plaats dezer instelling
komen de georganiseerde »school-spelen«
en »school-iuarschen« die geregeld zullen
plaats hebben. Reeds zijn daartoe maat
regelen getroffen en o.a. 20.000 frs. toe
gestaan ter bezoldiging der gymnastiek-
onderwijzers die met de regeling dier
lichaamsoefeningen zullen belast worden.
Aan den lijkdienst voor Moltke werd
deelgenomen door den Keizer, de Keizerin,
twee Prinsen, den Koning van Saksen en
andere Duitsche bondsvorsten, de ministers
en het corps diplomatique. De Keizer bracht
een krans mede in den trant als de zege
vierende Romeinsche veldheeren verkregen.
Na afloop van den lijkdienst, die in het
gebouw van den generalen staf werd ge
houden, is de lijkstoet rondom de Zegezuil
naar het Lehrter station gegaan, vanwaar
het lijk naar Kreisau is overgebracht.
Yon Bismarck heeft het beter geoordeeld
niet in persoon aanwezig te zijn. hij heeft
een kostbaren krans gezonden en richtte
aan de nabestaanden van den maarschalk
het volgende telegram
»Met diepe droefheid ontvang ik uwe
telegrafische mededeeling van het onherstel
baar verlies dat ons vaderland geleden heeft.
Ik voel mij daardoor in het bijzonder
smartelijk aangedaan, dewijl het mij ge
geven is geweest vele jaren lang mij niet
alleen te mogen verheugen in de roemvolle
medewerking van den veldmaarschalk in
den dienst, maar ook in zijne altijd zich
gelijk blijvende minzaamheid bij de vriend
schappelijke betrekking waarin ik de eer
had tot hem te staan. Bismarck.*
Eene belangwekkende staatkundige bij
zonderheid is het, dat Moltke in eene eerst
thans bekend geworden brief zich voor de
opheffing van de socialisten wet verklaard
heeft, als »ein humaneres praventiv-ver-
fahren.*
Uit Thionville meldt men, dat eenige
werklieden bij het afbreken van een huis
te Deutsch-Redingen een gruwzame vondst
hebben gedaan. In een zij muur ingemetseld,
werden de goed bewaarde lijken van twee
Duitsche soldaten in volle uniform, met
helm en sabel ontdekt. Naar alle waar
schijnlijkheid heeft men hier met twee on-
gelukkigen te doen, die in 1870 heimelijk
vermoord en daarna ingemetseld zijn.
De Duitsche kanonneerboot »Hyane« heeft
de te Bessao, Portngeesch Guinea, waar een
opstand woedt, gevestigde Duitschers aan
boord genomen en zee gekozen. De opstande
lingen, op 6000 man geraamd, terwijl de
Portugeesche bezetting slechts 400 man sterk
is, hebben de Fransche vlag geheschen.
Zooals onlangs gemeld werd, heeft de
Servische Skupschtina aan den ex-koning;
Milan, uit erkentelijkheid wegens zijn be
sluit om vrijwillig het land te verlaten,
een voorschot van een millioen francs op
zijne civiele lijst toegestaan. Dit bedrag
werd hem bij zijn vertrek ter hand gesteld
in aanwijzingen op verschillende banken,
waarvan een van 600,000 francs op de
Liinderbank te Weenen. Toen Milan nu
deze aanwijzing ter betaling aanbood, ver
klaarde de directie er 300,000 francs te
zullen afhouden, in mindering van eene in
1885 door hem aangegane persoonlijke
schuld van 3 millioen francs. Wel maakte
hij veel tegenwerpingen, maar de directie
bleef op haar stuk staan, zoodat de ver
kwister eindigde met de wijste partij te
kiezen en met de voorgestelde regeling ge
noegen nam.
Koning Milan heeft na de onaangename
ondervinding, die hij bij Liinderbank op
deed, Weenen verlaten en zich naar Parijs
begeven. Milan beweert, dat de schulden,
die hij bij de Landerbrak had uitstaan, en
door deze werden verrekend bij de uitbe
taling der cheque van 600,000 francs, door
hem tijdens zijn koningschap werden aan
gegaan en dus door de Servische regeering
vereffend moesten worden, iets dat echter
weinigen met hem eens zijn.
Sir James Fergusson heeft in het Engelsch
Lagerhuis medegedeeld, dat bij de Britsehe
Regeering bericht is ontvangen, dat geen
enkele Mogendheid eenige bedenking, van
welken aard ook, heeft geopperd ten op
zichte van de voortduring der macht, aan
vorst Ferdinand als gouverneur van Oost-
Rumenië verleend.
Drie kolonnes Eugelsche troepen zijn
Manipoor binnengeruktzij vonden de stad
verlaten en geplunderd.
De influenza heerscht in groote mate te
Londen, vooral in het noordelijk gedeelte,
en in verschillende provinciën. Verscheidene
parlementsleden zijn er door aangetast.
In het laatst van Juli van het vorige
jaar gingen van Londen twee schepen met
een sleepboot uit, en hoewel deze veel te
kampen hadden met het ijs, dat in buiten
gewone hoeveelheden door den wind in de
Kara-zee was gevoerd, bereikten zij toch
zonder ongelukken Karaul, dat 160 mijlen
stroomopwaarts aan de Jenisseï ligt. Nadat
zij zich daar 19 dagen hadden opgehouden,
deden zij de terugreis in 26 dagen, zoodat
zij in het geheel 84 dagen afwezig waren.
In strijd met de meening van kapitein
Wiggins, vonden zij overal vaarwater van
voldoende diepte. Prof. Nordenskjöld heeft
als zijn meening te kennen gegeven, dat
er eenmaal een tijd zal aanbreken, waarin
deze reis beschouwd zal worden als een
waardig tegenhanger van den terugkeer der
eerste vloot, met Indische koopwaren be
laden, naar Portugal.
De revolutie in Chili. Nadere be
richten bevestigen dat het vlaggeschip der
Congrespartij de Blanco Encalada* en de
monitor »Huasca« door torpedo's in den
grond zijn geboord, waarbjj 200 mannen
zijn verdronken. Barros Luco, een der leiders
der Congrespartij, en verscheiden andere
partijleden, die zich aan boord bevonden,
werden gered en gevangen genomen. De
Presidentsschepen s>Lynch* en Imperial*
zetten het transportschip Aconcagua* na,
dat 1300 man aan boord heeft. Volgens
dep conrespondent van de Times te Santi
ago wordt algemeen geloofd, dat drze over
winning een eind aan de revolutie zal maken.
Dit Ijjkt echter niet waarschijnlijk.
Naar hetgeen in de telegraphische be
richten uit Chili wordt gemeld, zouden de
parlementairen bereid zhn met een nieuwen
staatspresident in onderhandeling te treden,
mits hij zich verbindt zijne benoeming tot
het presidentschap te doen bekrachtigen
door een nieuw bijeen te roepen, vrij ge
kozen volkscongres. Balmaceda zou voor
nemens zijn naar Engeland te vertrekken.
De correspondent der Daily News* te
Odessa meldt, dat 800 Joodsche families te
1 Kieff, te zamen meer dan 4000 ouders en
kinderen, bevel hebben ontvangen die stad te
verlaten. Alleen uit het Gouvernement van
j Kieff zouden 15.000 Joden worden verban-
j nen. Groote troepen komen in den ellendig-
sten toestand aan de Oosten rij ksche grenzen,
j waar do armen ook niet hartelijk welkom
worden geheeten. Dikwijls weigerden zelfs de
Oostenrijksche autoriteiten aan de vluchte
lingen domicilie te verleenen. De Russische
polPie moet met ruwe strengheid tegen de
Joden optreden. Uit Moskou worden dagelijks
100 tot 150 Joden verbannen. Op een Zon-
dagnacht werd door de politie een buitenge
wone razzia gehouden, waarvan het gevolg 1
was dat 690 Joden de stad verlieten. Tal van\
Israëlitische families verlaten vrijwillig het
land, bevreesd voor de dingen die komen
s kunnen.
De ontploffing bij Rome. De Minister
van Binnenlandsche Zaken heeft in de
[Kamer verklaard, dat het springen van het
kruitmagazijn vermoedelijk niet aan toe
vallige oorzaken was te wjjten, maar dat
i het onderzoek werd voortgezet. De Minister
van Oorlog, die vroeger zeide, dat het onheil
I door een toeval veroorzaakt moest zijn, be
vestigde thans de woorden van zijn ambt
genoot.
De toestand van kapitein Spaccainala is
gunstiger, zoodat er hoop is op zijn behoud.
De syndicus van Rome heeft aan den
Raad medegedeeld, dat de stad een schade
ljjdt van 460.000 lire: alleen aan het
abattoir, dat sterk geteisterd is, 350.000 lire.
Het verlies over het geheel genomen is
veel grooter dan men aanvankelijk dacht.
Alleen aan buskruit is er 1.800.000 lire te
loor gegaan.
Een commissie van bouwkundigen heeft
het omverhalen van verscheidene beschadigde
huizen te Roma bevolen, ten einde hun in
storting te voorkomen. Niet alleen in de
wjjken, die het dichtst bij het kruitmagazijn
stonden, maar ook in het centrum van
Rome zijn huizen gescheurd. De Gemeente
raad heeft voorloopig 12.000 lire tot onder
steuning der arme slachtoffers toegestaan.
Het Italiaansch-Amerikaansche conflict
betreffende de lynching te New-Orleans, is
nog immer hangende, de Italiaansche re
geering neemt geen vrede met de door de
Amerikaansche regeering aangevoerde rede
den en betoogen, welke, zooals men zich
zal herinneren, dan ook geen hout snijden.
De Italianen vragen behalve schadeloos-
stelling, te verstrekken aan de familie der
O 7
slachtoffers, de arrestatie der moordenaars.
Een nieuwe epidemie? Volgens de
laatste mailberichten uit Canton heerschte
daar een epidemie, waaraan dagelijks hon
derden menschen stierven, zoodat er niet
genoeg doodkisten konden gemaakt worden.
De aard der ziekte was nog niet volledig
bekend, maar vertoonde verschijnselen zoo
wel van cholera als influenza. Men schreef
deze plaag toe aan de langdurige droogte.
De dynamietfabriek te Millesimo, bjj
Genua, is in de lucht gevlogen. Vijf arbeid
sters werden gedood en een groot aantal
personen gewond.
Volgens een telegram uit Aim-Bessem
(Algerie), hebben de sprinkhanen zich daar
vertoond in zulke hoeveelheid, dat b.v. het
gansche gebied van Aumale door hen is
verwoest.
nmelerwaa
Franco per post zonder prjjs-
Wordt vervolgd
mmutmmmamm
