EERSTE BLAD.
FEUILLETON.
ZATERDAG 10 OCTOBER.
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
Het Tweede Blad wordt een dag
later verzonden.
Bij dit nummer wordt no. 23 van hel
feuilleton als hij voegsel verzonden.
K35
1
VOOR
Dit Wad rerschjjnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f 1.00.
verhooging. Afzonderlijke nummers 5 cent.
Advertentiën 16 regels 60 ct. Elke regel meer 10 ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagmorgen ingewacht.
Door de wetswijzigingen, voorgesteld door
de vorige regeering en in onderling overleg
tot wet verheven, waren, zoo dacht men,
vooreerst alle onderwjjs-quaestiën van de
baan en kon men zich ongestoord aan
andere zaken wjjden. De tegenwoordige
regeering verklaarde reeds spoedig, dat geen
plannen bestonden om de onderwijswet in
den eersten tjjd te wijzigen. Men kon gerust
zjjn, dat geen gevaar bestond voor de
subsidiën. Nu evenwel is opnieuw een
onderwjjs-beweging op het getouw gezet;
de regeering en met haar velen in den
lande, willen leerplicht, vele onderwijzers
willen Staatsambtenaren worden, en spoedig
zullen van verschillende zijden verzoek
schriften ingediend worden, om op die hoogst
gewichtige verandering aan te dringen, want
niet slechts vele onderwijzers, ook vele ge
meentebesturen zouden die verandering van
harte toejuichen, omdat dit een groote
wijziging in de gemeente-begrootingen zou
brengen.
Van waar die zucht tot verandering bjj
de onderwijzers?
Vóór 1857 waren de onderwijzers over
het geheel zeer vrjj in hun handelingen;
het gemeentebestuur zorgde voor de lokali
teiten, een onderwijzerswoning, gaf f 100
a f 200 's jaars aan den meester voor het
onderwjjs van een bepaald getal onver
mogende kinderen, bepaalde het maximum
van het schoolgeld en daarmede hield alles
op. De onderwjjs-begrooting was dan ook
in dien tjjd zeer gering en de onderwijzers
waren vrij op de school, te vrjj, zeide men,
en bjj de nieuwe wetgeving werd veel ver
anderd en het een en ander verbeterd. De
verhouding tusschen het gemeentebestuur
en het onderwjjs is geheel veranderd; de
gemeentekassen hebben dat ondervonden
en het schooltoezicht, dat meer macht ge
kregen heeft en geroepen is de belangen
van het onderwijs krachtig te bevorderen,
kwam nog al eens in botsing met de ge-
Fiquelmont en zijn boek der „laatste
woorden."
(io
Eindelijk was de verschrikkelijke nacht
voorbjj en de karren rolden stommelend
langs de stratenen Fiquelmont zat
weder op zijn gewone plaats vóór de guil
lotine tusschen de breisters. Het regende
hevig.
Er waren heden maar enkele karren.
De executie werd derhalve ook zeer slecht
bezocht, geljjk een flauw treurspel in den
schouwburg. Men zag slecht den eersten
president, die zjjn offers moest aanwjjzen
burger Pouthon, die in zjjn wagen elke
terechtstelling bijwoonde, omdat hij aan de
1 >ngen leed en de arts hem inademing van
verschen bloeddamp had aanbevolenverder
▼Pi zes begeesterde breisters, afschuwelijke
meentebesturen, die zeer spoedig tevreden
waren, als het betere geld moest kosten.
De positie van den onderwjjzer is daardoor
veel beter geworden. Aan de eene zjjde het
het schooltoezicht dat op verbetering aan
dringt, aan de andere zjjde het gemeente
bestuur, dat de zuinigheid wil betrachten
en niet altjjd veranderingen voor verbe
teringen houdt; als er meerdere uitgaven
zullen gevorderd worden, raakt de onder
wijzer wel eens in de klem, en wordt bem
wel eens iets geweten, waaraan hjj geheel
onschuldig is.
Zjjn er dus hoofden, die uit dien half
slachtigen toestand willen verlost worden,
ook de onderwijzers zijn volstrekt niet
tevreden, Velen toch zullen als onderwjjzer
hun leven moeten doorbrengen, tot hoofd
kunnen zjj het niet brengen, omdat de ver
houding tusschen hoofden en onderwjjzers
geheel anders is geworden door de aan
stelling van veel meer hulppersoneel dan
vroeger. En werd nu de onderwjjzers-be-
trekking voldoende beloond, dan zou het
nog gaan, maar geljjk men weet, zijn de
bezoldigingen tegenwoordig geheel onvol
doende voor de behoeften, en de onder
wijzer is door de omstandigheden verplicht
zich alle huwelijksplannen uit het hoofd te
zetten. Het is dan ook volstrekt geen zeld
zaam verschjjnsel, dat onderwjjzers een
andere carrière kiezen en zich van het
onderwjjs afkeeren. Spreekt de wet van
onderwijzers, waarvan een het hoofd is, dat
hoofd heeft niet zelden bjj geljjke of mindere
werkzaamheden een onevenredig hooger
traktement, wat mede vooral in de grootere
gemeenten velen een ergernis is, van daar
ontevredenheid bjj den onderwijzersstand;
de gemeentebesturen vinden de uitgaven te
hoog en ook de ouders hebben weder andere
klachten over de tegenwoordige inrichting
van het onderwjjs; hadden zjj vroeger
slechts met den meester te doen, nu zjjn er
wetten, verordeningen en wat niet meer,
die hen ook in hun vrjjheid belemmeren,
en waarnaar zjj zich moeten schikken. En
of de resultaten nu zooveel beter zjjn dan
vroeger, daaromtrent laat ik gaarne de be
slissing aan onderwjjzers, die zoowel met
het verleden als het heden bekend zijn. In
alle gevallen, men wil verandering, men
wil den ingeslagen weg tot het einde be
wandelen, niet halfweg bljjven staan; uit
den onderwijzersstand gaan stemmen op
om staatsambtenaren te worden.
Wordt de gevraagde verandering eens
toegestaan, de gevolgen zouden groot zjjn,
»tricoteuses« die echter heden geen kousen
breiden, omdat ze groote regenschermen
op te houden hadden. Eindeljjk de soldaten
met trommels, die dicht om het schavot
stonden en een klein hoopje ellendigen, die
geen schuilplaats tegen den regen hadden
en zich hier aan de ellende van anderen
kwamen warmen.
Burger Fiquelmont verliet voor heden
zjjn gehuurde plaats. Hij stond op zjj van
bet schavot, met de beide armen daarop
geleund en de kin op de armen. De regen
doorweekte hem, zonder dat hjj het op
merkte. De beul en zjjn knechten waren
traag. Zjj bibberden van kou en bromden
op de lieden, die ze ombrengen moesten bjj
zulk slecht weer!
De eerste kar bracht drie bakkersge
zellen, die in een roes »leve de Koning
geroepen hadden, benevens den gewonden
Markies de Saulnes en zijne schoonouders.
In de volgende stond de Markiezin de
Saulnes met hare twee kinderen en Brutus.
Brutus hield de beide kinderen op zjjne
en de bestaande ontevredenheid zoude zeker
verminderen. De gemeentebesturen toch
zouden van veel last en zorg ontslagen zjjn,
de gemeentebegrootingen zouden aanmer
kelijk lager worden, en wilden de ouders
geen gebruik maken van de staatsschool en
goede andere scholen stichten, dan zou de
staat zich kunnen terugtrekken en het onder
wjjs meer dan nog nu wel het geval is aan
particulieren overlaten, en daardoor ook
kunnen bezuinigen.
Nu is er bp het onderwjjs iets halfslach
tigs, men spreekt van Staatsscholen, maar
het zijn gemeentescholen met een Staatstoe
zicht, zoodat de Staat dikwijls beschikt over
de gemeente-inkomsten,
Het onderwjjs geheel aan den Staat, en
veel hindernissen en gebreken zullen kunnen
weggeruimd worden. Of evenwel die veran
dering op den duur voor de onderwjjzers een
verbetering zal zjjn is te betwjjfelenof het
onderwjjs zal verbeteren moet afgewacht
worden, het is toch een der gebreken van de
gemeentewet dat zjj te veel generaliseert en
Amsterdam geljjkstelt met b.v. Hedikhuizen
of Hees been, en dit zou ook wel bjj het on
derwijs het geval kunnen zijn als alles door
den Staat geregeld moet worden.
Verandering moet in alle gevallen komen
als het ernst is met de invoering van leer
plicht.
Moet de onderwjjzer mede waken voor de
goede uitvoering eener wet op leerplicht dan
moet hp geen gemeente-ambtenaar maar
Staats-ambtenaar zjjn, wil hjj niet dikwpls
in verzoeking gebracht worden om de eene
of andere overtreding door de vingers te zien.
Regeling van leerplicht alleen is geheel
onvoldoende, er moet meer geregeld worden,
en dus zal wetswijziging niet kunnen uit
blijven.
Het is daarom te wenschen dat de zaak
goed onder de oogen wordt gezien en men
zich niet eenvoudig bepaalt tot het be
palen dat alle kinderen van zes tot der
tienjaren onderwjjs moeten ontvangen. Men
verwjjdere het halfslachtige uit de wet, de
Staat neme de zorg voor het onderwjjs op
zich waar dit noodig mocht zjjn en verder
late men aan de burgers over voor het on
derwjjs hunner kinderen te zorgen met een
streng Staatstoezicht dat de kinderen niet
de slachtoffers worden van de gemakzucht,
onverschilligheid of hebzueht der ouders,
zooals nu niet zelden het geval is.
13 u.i ten l «,n <i
Koning Karei I van Wurtemberg is
armen on vertelde hun een aardige ge
schiedenis, zoodat ze lachten.
De jonge Markiezin zeide sidderend tot
hem: »niet waar, ik zal eerst gaan? Ik
kan het niet zien, dat mjjne kinderen
en dan er kan genade komen, weet
gjj, Monsieur! Zjj zjjn zoo lief! O ik bid
u, houdt mjjne kinderen op den arm en
sterf gjj vóór hen! Want de vrjjspraak kan
nog uitbljjven en er moet toch genade voor
hen komen, niet waar?* Zjj had haastig
gesproken, om niet te zien hoe haar echt
genoot en hare ouders vermoord werden.
Thans opende de onverschillige beulsknecht
voor haar het hekwerk.
»Wees gerust* zei Brutus zacht en reikte
haar de beide kinderen tot een afscheids
kus. »Er zal genade voor hen komen,
Madame
>Gewis?« zeide de moeder, terwjjl ze van
de kar getrokken werd.
»God is rechtvaardig, Madame!* Hjj
kuste haar op den schedel, wendde zich
terstond met de beide kinderen om en
Dinsdagochtend te Stuttgart overleden. Al
was de Koning reeds lang ziekelpk, de
doodstjjding komt toch onverwacht. Karei
Frederik Alexander werd 6 Maart 1823 te
Stuttgart geboren als zoon van Koning
Wilhem I en zijn tweede vrouw, Hertogin
Pauline van Wurtemberg. Koning Karei
volgde 24 Juni 1864 zjjn vader op den
troon op, na in 1846 getrouwd te zjjn met
Grootvorstin Olga Nicolaïevna van Rusland.
De Koning wordt opgevolgd door zjjn in
25 Febr. 1848 geboren zoon, Prins Wilhem
Karei Paul Heinrich Friedrich. De Kroon
prins trouwde in 1877 met Prinses Marie
van Waldeck, die in 1882 overleed, haar
man een dochtertje, Prinses Pauline Olga,
nalatende. In 1888 hertrouwde de Kroon
prins met Prinses Charlotte van Schaum-
burg-Lippe, uit welk huweljjk nog geen
kinderen zjjn geboren.
Uit latere berichten bljjkt, dat de toe
stand plotseling verergerde en de zwakte
de overhand kreeg.
Koning Karei was een halve broeder van
wjjlen Koningin Sophie der Nederlanden.
Schjjndood. De 18-jarige dochter van
een rjjk echtpaar te Riga, Emilie R., leed
sinds haar kinderjaren aan een borstkwaal.
Voor eenige weken verergerde de ziekte, de
krachten aamen af en Zondag voor een week
waren alle teekenen van leven verdwenen.
De begrafenis werd op Woensdag bepaald.
Toen na den Ijjkdienst de kist zou worden
gesloten, beschouwde een der familieleden
met een kaars in de hand nogmaals het
gelaat van de jonge doode. Bjj ongeluk
vielen een paar droppels kaarsvet op het
voorhoofd. Een oogenblik later snelt het
familielid in wilde angst naar beneden,
gillende dat de doode de oogen had ge
opend. Boven gekomen vond men de doodge
waande met groote verschrikte oogen, half
opgericht in de kist. Met de grootste moeite
gelukte 't den geesteljjke de ouders en
familieleden tot bedaren te brengen. De
doodgewaande is herstellende en thans
buiten gevaar.
Uit Belfort wordt gemeld, dat sedert de
afschaffing van den »pasdwang« voor Elzas-
Lotharingen, het aantal doorreizenden ver
drievoudigd is, zoodat men er over denkt
meer treinen naar Mühlhausen te doen loopen.
De Spaansche regeering doet door middel
van de officieuse pers verklaren, dat het
praatje omtrent het toetreden van Spanje
tot het drievoudig verbond, of omtrent eene
onderhield zich vrooljjk met hen. Toen de
val van de bjjl hem zeide dat de moeder
dood was, sprong hjj, de kinderen in de
armen houdende, van de kar en steeg de
trappen op naar het schavot, steeds maar
vrooljjk vertellende, opdat ze niet zouden
zien hoe men de romp harer moeder van
de stellage wierp. Het gelukte hem de kin
deren tot vrooljjkheid te stemmen. De
lachende schapen gaf hjj den beul over en
wierp daarbjj een band vol goud, dat in
zjjn gordel verborgen gebleven was, in het
stroo op het schavot; >dat is voor u, wan
neer ge de kleinen vriendeljjk behandelt!*
En de beulsknechten waren vriendelijk.
Ze legden ze, al pratende, op do plank, als
in een wieg, terwjjl zjj ze kusten en de
beide lieve kleine engelenkopjes vielen met
een lach op de lippen in den zak.
Nu kwam de beurt aan Graaf Rothkirch.
Fiquelmont hief het druipend hoofd op en
staarde het laatste slachtoffer met wilde,
boosaardige vreugde aan.
»Halt, nog één woord!* riep Brutus
overeenkomst daarmede, uit de lucht ge
grepen is.
De Koning van Catanka, M'Siri, beeft
zich aan den Congo-Staat onderworpen.
Zjjn land is vjjfmaal zoo groot als België.
Op de ontdekking van de schuldigen aan
het spoorweg-incident van Reichenberg is
een premie van 10.000 florijnen uitgeloofd.
Die som is, naar men verneemt door een
aantal Bohemers, die hun verontwaardiging
over het gebeurde wilden toonen, ter be
schikking van de justitie gesteld.
Die bommen-historie werkt aanstekelijk.
Zondag is nl, te Triest een bom met
brandende lont in het voorportaal van het
bisschoppelijk paleis ontdekt. Trouwens te
Triëst is dat meer voorgekomen; in ge-
ruimen tjjd echter had men daarvan niet
gehoord. Gelukkig is ook deze aanslag zon
der schade aan iemands ljjf of goed verjjdeld.
Uit Singapore wordt gemeld, dat de Sultan
van Broenei (Borneo) in een grooten raad,
waaraan ook de voornaamste hoofden en de
Britsche consul deelnamen, beslist geweigerd
heeft aan Engeland, tegen eene schadever
goeding in geld, de bezetting van Timbang
toe te staan. In bittere woorden wees de Sul
tan er op, hoe weinig waarde aan met Enge
land gesloten traktaten is te hechten, er
bjjvoegende, dat meD hem zijne bezittingen
met geweld kan ontrooven, maar dat hjj die
niet zal verkoopen.
>Dalziel« seint uit New-York dat aldaar
aangekomen schepen gewagen van verschrik
kelijke stormen, die op den Atlantischen
oceaan hebben gewoed. De City-of-Rome*
van de Anchor-Line, en een der nieuwe
stoomschepen van de National Line, hebben
twee dagen vertraging ondervonden. Men
vreest dat groote rampen hebben plaats
gehad.
Eeu commissie van het Emigration Depar
tement te Washington werd naar Rusland
gezonden, om onderzoek te doen naar de
Russische Joden en de redenen van hun ver
banning. De commissie bracht vele weken door
te Moskou, in de Wester-gouvernementen
en Polen. Zjj vermeed zooveel mogelijk de
gastvrjjheid en de hulp der autoriteiten en
onderzocht met eigen oogen. Volgens den
Petersburgschen correspondent der Daily
News,* zal de commissie een zeer belangrijk
rapport uitbrengen, dat niet zal kunnen
nalaten groote sensatie te maken.
De nood in Rusland. De Czaar doet
al het mogeljjke om het ondersteunings-
zich richtende naar den wagen van Pou
thon. >Eer ik sterf, wil ik het Vaderland
redden. Ik wil u den naam van den groot
sten verrader
De tamboers vielen in en versmoorden
zjjn woorden. Doch Pouthon stak het hoofd
buiten de wagen en gebood stilte.
»De grootste verrader is burger Fiquel
mont, die daar voor mjj staat met de elle
bogen op het schavot. Hij heeft de gravin
de Choiseul laten ontvluchten en is daarna
met haar dienstbode gehuwd. Hjj is door en
door aristocraat! Om mjjne beschuldiging
bewezen te zien, neme men hem op deze
plaats in hechtenis en doorzoeke zjjn woning,
Rue Tartbout, waar men in zjjn secretaire
een in menschenhuid gebonden boek vinden
zal, waarin hjj de innigste overtuiging zjjns
harten neergeschreven heeft. In dit boek vindt
ge zjjn geloofsbeljjdenis, neergeschreven met
eigen hand
Lam! fan flensden
en Aitena,
k Langstraat en de
Bommelerwaard.
Franco per post zonder prjjs-
Slot volgt.
