lift Land fan flensden
en Altena.
(straat en
A, P.
FEUILLETON.
Een man een man, een woerd een woord.
U 1040.
WOENSDAG 28 OCTOBER
Uitgever: L.. J. YEERMAK, Heusden.
<2
185) D
VOOR
Dit blad verschjjnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f 1.00.
verhooging. Afzonderlijke nummers 5 cent.
Advertentiën 16 regels 60 ct. Elke regel meer 10 ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagmorgen ingewacht.
We gaan iets meedeelen over de letters
A. P., die ieder lezer van nieuwsbladen tal
van malen onder de oogen gehad heeft. Van
de cijfers, „die -gewoonljjk dit A. P. verge
zellen, han^vpor duizenden van onze land-
genooten «-ageljjksch brood afin den
zomer bepalen ze voor een groot deel de
uitkomst van den oogst, in den winter de
waarde der landerijen voor den zaai. We zijn
daarom zeker dat velen belang zullen stellen
in de geschiedenis van dat algemeen be
kende A. P.
V>ÏFet meten op de oppervlakte der aarde
is aan groote moeilijkheden onderhevig. Men
denke b.v. aan de bepaling van den afstand
tusschen twee plaatsen, die door bergketens
gescheiden zijn. De grootste moeilijkheid
l echter L de bepaling eener hoogte. Een
toren in de Haarlemmermeer van den voet
tot den top 50 M. zal minder hoog zijn dan
een in de Veluwsche dorpen, die van be
neden tot boven 20 M. is. Dat schijnt vreemd,
doch men bedenke, dat de bepaling eener
hoogte afhangt van de meer of mindere ver
hevenheid van den bodem. Om de juiste
hoogte van eenig voorwerp aan te duiden,
zou men moeten meten van het middelpunt
der aarde. Men doet dat echter niet en
neemt de oppervlakte der zee als vlak van
uitgang aan. Men deed dit in de veronder
stelling dat elk punt in dat wateroppervlak
op denzelfden afstand gelegen was van het
aard middelpunt. Nauwkeurig onderzoek heeft
echter aangetoond, dat men daarin mistastte:
de hoogte der zeeoppervlakte vertoont aan
merkelijke verschillen en ofschoon die ver
schillen op de bepaling van de hoogte eens
bergs van eenige duizend meters niet noe
menswaard zjjn, hebben we er degelijk mee
te rekenen waar het geldt de hoogte of
beter gezegd de laagte van onzen bodem te
bepalen, die we tot in de puntjes nauw
keurig kennen moeten.
Er is in vroegere tjjden wat inkt ver
morst en wat vijandschap gezaaid door dat
verschil in hoogtebepaling. Ieder waterschap,
iedere polder had zijn eigen hoogtemerk,
zijn eigen peilschaal en het kleinste verschil
tusschen deze peilen van aangrenzende pol
De weg door de bergkloof is eenig in
schoonheidde blauwe schaduwen wezen
op het vroege morgenuur en de bloeiende
struiken van Alpenrozen waren vochtig
van de dauwdroppels en van het stuivende
water des ruischenden Fölz. De koele,
uivere luÉ% was vervuld van dennengeur,
de toppeniüer rotsen waren door de zon
goud getint; alles werkte samen om ons
het harte vroolijk te doen kloppen en de
ziel harmonisch te stemmen.
»Franz,« z,-y»9 ik onderweg, »hoewel
wij geen van beiuen onze plichten en rechten
uit het oog moeten verliezen, zoo wensch
ik wel dat wij als kameraden te zamen
onzen zwerftocht maken. Ik ben hierheen
gekomen om mijne drukke bezigheden in
de stad eens met een paar vroolijke dagen
af te wisselen; gij moet dus in mijne opge
wektheid deelen en het leven met zijne
noeilijkheden voor een oogenblik vegeten.
Als .Antwoord jodelde hij een tyroler lied
en trachtte door allerlei grappen mij te
overtuigen, dat hij zjjn opgeruimd humeur
niet thuis had gelaten.
ders had noodlottige gevolgen en deed buren speilnagel», doch er werd geen gevolg aan
in heftige vijanden verkeeren
Eindelijk ging men echter inzien dat
gegeven.
In het begin dezer eeuw is door generaal
dergelijke oorloogjes tusschen broederen, die Krayenhoff aan het hoofd eener commissie,
dezelfde belangen hadden, voor het alge-j deze belangrijke zaak tot een goed einde
meen en bijzonder belang hoogst nadeelig
waren en dat het, indien men ooit tot een
juiste kennis van onze rivier- en kanaal
standen komen wilde, volstrekt noodzake
lijk was één enkele peilsehaal te bezitten.
Gelijk alle andere plaatsen, had ook Am
sterdam de zijne. Het IJ was toen nog open
water en de hoófdstad werd door zware
waterkeeringen in 't noorden tegen de woede
der golven beveiligd. In die dijken waren
sluizen aangebracht, die gesloten werden,
zoo spoedig het IJ water een zekere hoogte
had bereikt. Die hoogte nu noemde men
Amsterdamsche Peil. De praktijk had ge
leerd het nulpunt op die schaal te bepalen.
Ten opzichte der stad had men daarbij
rekening te houden met de ligging der
laagste straten en kelderwoningen en ten
opzichte van 't IJwater met de gelegenheid
van spuiïng. Het was dus het stadspeil en
niet gelijk men gewoonlijk meent de ge
middelde hoogte van het water in 't IJ.
Wanneer dit peil is vastgesteld is niet
met zekerheid op te maken maar zeker is
het dat reeds in 1689 het stadspeil 5 duim
lager was dan het oorspronkelijke, waar-
schjjnljjk in 1602 aangenomene. Het eerste
is echter steeds als A. P. in gebruik ge
bleven.
Nu kan ieder licht begrijpen dat het heel
wat voeten in de aarde had eer alle peil
schalen zoo ingericht waren dat op alle het
nulpunt op A. P. gebracht was. Zelfs al
ware men terstond begonnen dit peil aan
te nemen, zouden daartoe jaren noodig ge
weest zijn. Doch de tijd waarin men op
dit punt tot eensgezindheid trachtte te
komen was nog in lang niet aangebroken.
Eerst anderhalve eeuw later is men daartoe
gekomen.
In de vorige eeuw is door verschillende
bekende mannen, o. a. Cruqius, die ook een
dempingsplan van de Haarlemmermeer ont
worpen heeft, een poging gewaagd de Staten
van Holland te bewegen waterpassingen te
laten doen, om zoo te komen tot een vaste
Professor Koch zal binnenkort eenige brek aan krijgsvoorraad. De muiters dron-
nadere bijzonderheden aangaande zijne mid- gen daarop binnen en bevrijdden de ge-
delen tegen tuberculose openbaar maken, vangenen. Inmiddels kwam echter van elders
en daarbij tevens de resultaten mededeelen militaire hulp opdagen, waarop de rebellen
gebracht. Door en onder hem zijn tal van
waterpassingen verricht en alle peilschalen
overeenkomstig A. P. ingericht.
De hoogte waarna Krayenhoff zich regelde
is echter allengs een weinig vergroot. Men
heeft na hem het A. P. genomen, gelijk
dat in de schutsluis in den Amstel staat
aangeteekend, waar het nulpunt 24 mM.
hooger ligt dan op het peil door hem tot
basis genomen.
Deze waterpassingen worden voortdurend
voortgezet en in tal van plaatsen is door
merkteekenen in vaste gebouwen het A. P.
aangegeven.
Op dit stuk staat Nederland in zoo'n
goeden naam, dat de Pruisen ook het A. P.
tot maatstaf van hoogtebepalingen genomen
hebben.
Nu de hoogte van alle dijken, rivieren,
kanalen enz. naar eenzelfde maatstaf bepaald
wordt, is het mogeljjk, zich een denkbeeld
te vormen omtrent de hoogte van onzen
bodem.
We eindigen met een bijdrage tot de juist
heid van den naam onzes lands: Nederland.
Een gewone vloed stijgt aan den Hoek
van Holland 1.05 M. boven A. P. en bij
den Helder 0.23 M. De ebbe daalt op deze
plaatsen tot 0.62 M. en 0.92 M. beneden
A. P. Wanneer men nu weet, dat Zuid- en
Noord-Holland gemiddeld 1 M. onder A. P.
liggen, hier en daar zelfs 5 M, dan is het
duidelijk dat ons land terecht zijn naam
draagt, daar het zonder duinen zelfs bij laag
water gedeeltelijk zou overstroomen.
zijner gedurende de zomermaanden genomen
proeven ter zuivering der tuberculine van
die stoffen, welke bij den mensch soms ge
vaarlijke verschijnselen te weeg brengen,
en daardoor de gunstige werkiDg der grond
stof belemmeren.
Buitenland.
Later kwamen ook de steilere gedeelten,
de brandende zon en de dorst; wij rustten
echter in de schaduw uit en laafden ons
uit den goed ge vulden knapzak. De dag
was lang, wij konden dus naar hartelust
genieten van den prachtigen plantengroei
op de bergen, de giazende kudden, de woeste
rotsen van de Fölzstein, Mitteralp en Dul-
witz, de valken en gieren, het kristalheldere
bronwater en de gemzen die, in groote
getale zich vereenigende, van de toppen op
ons nederzagen. Mijn Franz gaf menige
aardige opmerking ten beste, waarmede
hij van zijn gezond verstand blijk gaf, in
tegenstelling van zoo menigen gids, wiens
schijnbare naïviteit en natuurlijkheid ge
maakt en vooraf overlegd zijn. Ik herinner
mij nog dat ik hem vraagde waarom hij
met zoo weinige middelen van bestaan toch
getrouwd was, waarop bij antwoordde, dat
zijn vader hem, toen hij niet wilde trouwen,
gezegd had: »Wilt ge waarlijk een man
zijn, dan moet ge ook vrouw en kind heb
ben Daar viel niets tegen te zeggen en
hij had dien raad maar gevolgd. Ik ben
vrijgezel, zooals gij weet, en vond het dus
maar geraden dit gesprek niet voort te
zetten. Intusschen was.er nog stof genoeg
tot aangenaam onderhoud, en toch viel de
dag ons ten laatste lang; reizen is ver
moeiend, al rust men nu en dan. De voort
durende opgetogenheid spant ook in. Dit
De Xantensche moordgeschiedenis heeft
treurige gevolgen voor de Joden in de
Duitsche grensplaatsen. Te Emmerik gaan
de Joodsche winkeliers te gronde, daar zij
niets kunnen verkoopen. Op de jongste
feestdagen moest de synagoge door de politie
bewaakt worden. In een dorp nabjj Kleef
leest men aan
hier niet toegelaten.
den ingang: Joden worden
zou een alpenbewoner niet gevoelen, zoo
niet de vermoeienis de sluimerende zorgen
opwekte. Het kwam toen uit als ik gezegd
had, precies zoo.
Wel sprak Franz geen enkel woord over
de zijnen, maar hij werd steeds minder
opgeruimd.
Ik begon over zijne vrouw te praten,
omdat hij misschien gaarne zijn hart eens
wilde uitstortenhij sprak er echter over
heen en zweeg. In de hut boven op den
Dulwitz, die leeg stond, legden wij vuur
aan en maakten ons avondeten en onze
legerstede gereed. Wel bleef hij bij mij,
maar ik bemerkte, dat hij op zijn stroo
volstrekt niet insliep en hoorde gedurig de
zuchten, die hjj trachtte te onderdrukken.
Ik zeide niets, was bijna verheugd dat ik
gelijk had, en dat de man nu erkennen
moest, dat ik, een vreemdeling, hem nog
beter kende dan hij zich zeiven.
Den volgenden dag bestegen wij den
hoogsten bergtop. Mijn metgezel sprak
onderweg zeer weinig, en ik niet veel meer,
want deze onderneming langs de steile
kanten en punten gaf de longen reeds ge
noeg te doen. Op de hoogte, waar geen
struik of halm groeide, gierden ijskoude
winden en was een dichte nevel, zoodat wij
slechts nu en dan het gezicht op de uitge
strekte
gids was
De overstroomingen in het Zuiden van
Frankrijk duren nog voort. De Rhone en de
Durance zijn op onrustbarende wijze ge
wassen, en bedreigen versóhillende plaatsen.
Ook de Loire is bij Saint-Etienne buiten
hare oevers getreden en heeft groote schade
aangericht. De rivieren voeren een menigte
voorwerpen mede: werktuigen, boomen,
stukken van verwoeste woningen, lijken
van dieren en, naar men beweert, ook van
menschen. Volgens de laatste berichten is
echter verbetering in den toestand te be
speuren.
Donderdag is een poging gedaan om den
sneltrein van Eastbourne naar Londen te
doen ontsporen. Er waren stukken ijzer
op de rails gelegd, maar de locomotief ging
er door haar groote snelheid over heen. De
zaak maakt veel sensatie, omdat twee der
gelijke aanslagen eenige dagen geleden
plaats hadden op de Great-Westernlijn.
Betreffende de ongeregeldheden in de
Chineesehe provincie Fukien zijn thans de
bijzonderheden bekend. De leider van den
opstand, Chen genaamd, had 2000 man
vereenigd en deed een banier ontrollen,
waarop men ongeveer deze zinsnede las
Ruimt de Tsingdynastie uit den weg en
stelt het volk gerust. Allereerst begaf men
O O
zich naar de gebouwen der zoutwerken te
Thema, en deed die in de vlammen opgaan.
Daarna trok de bende tegen de stad zelve
op. De overheid was daarop niet voorbe
reid en kon ternauwernood een duizendtal
vrijwilligers bijeenbrengen, vóór de opstan
delingen den aanval waagden. Toch werden
dezen teruggedreven; zij sloegen toen een
formeel beleg voor de stad. Na verloop
van drie dagen moesten de vrijwilligers de
verdediging der stad opgeven wegens ge-
opmerkingen en vragen korte en verkeerde
antwoorden en scheen onverschillig zoowel
voor mij, als voor de heerlijkheden van het
gebergte.
Op den top van den berg ontmoetten wij
eenige toeristen, die van Weichselboden
waren- opgeklommen, en nu juist hun gids
ontsloegen, daar zij den terugweg door den
Dulwitz naar Seewiesen alleen wenschten
te maken. Van het korte gesprek, dat ik
met hen voerde, herinner ik mij slechts dat
zij gedeeltelijk uit Graz, gedeeltelijk uit
Leoben waren.
Wij beschouwden te zamen het heerlijke
uitzicht, schonken elkander wijn en stopten
toen in de ledige flesschen onze visitekaartjes,
opdat zij, die na ons kwamen op deze hoogte,
een aandenken zouden vindenzoo deden
ook wij hetgeen bergklimmers gewoonlijk
doen, wanneer zij hun doel bereikt hebben.
Liever ware ik met mijn Franz alleen op
dezen bergtop geweest, indien wij ten minste
beiden in een goede stemming waren ge
bleven.
Toen ik weder naar mijn metgezel om
zag, stond hij ter zijde, achter een rotsblok,
in druk gesprek met den gids uit Weichsel
boden. Dit kwam wij terstond verdacht voor.
Het duurde niet lang of de vreemde gids
kwam terwijl Franz achter de rots met
vluchtten. Aan beide zijden viel een groot
aantal dooden.
Te San-Stefano is prins Adhemar Savalan,
verbonden aan de Russische ambassade te
Konstantinopel, op zijn landgoed vermoord.
Men denkt dat dit het werk is van den
roover Athenase.
Omtrent dezen beruchten man wordt be
richt, dat hij van Fransche afkomst is en
dat zijn ware naam Boyer is.
Volgens bericht uit Cettinje zijn dezer
dagen eenige naar Servië reizende Monte-
negrijnsche gezinnen tusschen Brelopolje en
Siemtra door 15 Albaneesche roovers aan
gevallen, die 5 mannen doodden en ver
scheidene vrouwen en kinderen zwaar ver
wondden.
De markies Gritnaldi, een der verinogenste
grondbezitters van bet eiland Sicilië, werd
dezer dagen nabij Caltanissetta door roovers
opgelicht en meegevoerd. De bandieten
hebben nog niets van zich doen hooren.
De laatste stormen op kust van Labrador
blijken groote verwoestingen te hebben
aangericht. Dertig schepen zijn ten gronde
gegaan en vijftig menschenlevens zijn te
betreuren.
Bij Gales bury (Illinois) is een sneltrein
ontspoord. 4 personen, waaronder de machi
nist en de stoker werden gedood en 18 ver
wond. De materieele schade is zeer groot. -
In de nabijheid van Petersburg is den 22
dezer op de Wolga een passagiersboot in
brand geraakt, tengevolge waarvan 7 per
sonen het leven verloren. - Een jeugdige
boer te Granard (Ierland) heeft zijne huis
houdster met een hooivork vermoord. Hij
begaf zich daarna met het mes in de hand
naar het huis van zijn oom, wiens zoon hij
daar aantrof en zware verwondingen toe
bracht. Daarna sneed de ongelukkige zich
zelf den hals af.
Aan de Daily News« wordt gemeld, dat
er overvloedige regen gevallen is in Zuid-
Rusland; daardoor verbeterden de vooruit
zichten op den winter-oogst aanmerkelijk.
is,
mijnheer, maar
De
kameelrug
alpenwereld genieten konden. Mijn zijn bergschoenen bezig was naar mij j
as steeds achter mij, gaf op mijnel toe, en zeide: »het is jammer dat het uit-I
zicht niet zeer helder
het zal vandaag nog wel opklaren,
barometer stijgt. Ziet gij dien
daar? dat is de hooge Veitsch.«
»Dat weet ik,zeide ik kortaf en keerde
mij naar de andere zijde.
»Zoo, mijnheer zoekt de alpen van het
Ennsthal,« praatte hij verder; »de Dachstein
is, helaas, onder de wolken. Die hooge berg
daarginds, die er als een hooiberg uitziet,
is de Grimming.
»Ik weet het,« snauwde ik hem toe.
»Franz, waar blijf je toch?«
De gids uit Weichselboden liet zich niet
uit het veld slaan »Is mijnheer van Aflenz
naar boven gekomenzeide hij; »nu wilt
gij zeker naar den kant van Salza weer
naar beneden. Dat is ook mijn weg, dus
zouden wij samen kunnen gaan. Mag ik?«
met deze woorden wikkelde hij mij warm
in de plaid, die mij door den wind van de
schouders gerukt werd.
Ik wendde mij naar Franz, die in de
richting van Aflenz naar beneden tuurde;
de gids uit Weichselboden kwam mij in
tusschen terstond achterna en zeideInder
daad, mijnheer, wij hebben denzelfden weg
naar beneden; voor een kleine fooi wil ik
u dien gaarne wijzen.
Franco per post zonder prijs-
jiJ
Slot volgt.
