Eerste blad.
Hel tweede Mai wordt morp verzonden
FEUILLETON.
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
U 1049.
ZATERDAG 28 NOVEMBER.
Het onderwijs staatszaak
Een angstvolle nacht,
1 «Oi.
VOOR
Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden ƒ1.00. Franco per post zonder prjjs-
verhooging. Afzonderlijke nummers 5 cent.
Advertentiën 16 regels 60 ct. Elke regel meer 10 ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagmorgen ingewacht.
Leest men de bepalingen der grondwet,
dan zou men denken dat het onderwijs
reeds sedert jaren staatszaak is. De staat
regelt dan ook het toezicht, zorgt voor de
opleiding, geeft de noodige acten voor de
onderwijzers maar de gemeente stelt de on
derwijzers aan, bezoldigt die, verleent hun
ontslag, zorgt voor de noodige lokalen,
voor leermiddelen en schoolbehoeften, be
taalt het onderwjjs, in één woord, met eenige
tegemoetkoming van den staat. Het is das
een halfslachtige toestand. Vele onderwijzers
achten verandering wenscheltjk. Gaarne
zouden zij staats-ambtenaren worden en de
beweging om daartoe te geraken wordt aan
verschillende zijden gesteund. Mocht dit
doel bereikt worden, dan zou de halfslach
tige toestand blijven bestaan, tenzij de staat
alle onderwijskosten op zich nam en het
onderwijs niet slechts in naam maar inder
daad staatszaak werd. Dat daarover wel
niet spoedig gedacht zal worden wegens de
hooge kosten, die de verandering zou ver
oorzaken, spreekt wel vau zelf, en daarom
is het vooralsnog eenvoudig de vraag of
het in het algemeen belang zou zijn als de
staat zich belastte met de regeling en be
taling der onderwjjzers-traktementen, want
daarop zou dan toch dat staats-arabtenaar-
schap wel neer komen. De onderwijzers
mogen het onder elkander en in de school
bladen uitmaken of die verandering in hun
belang zou zgn, hier kan slechts sprake zgn
van het algemeen belang, van het belang
der burgerij, en of dit bjj die verandering
gebaat zou zgn valt te betwijfelen. De ver
houding toch van den onderwijzer tot de
ouders der kinderen is iets geheel anders dan
die van rgks-ambtenareneen ontvanger der
belastingen, een directeur van een postkan
toor enz., blijven dikwijls geheel vreemd in
de gemeente, dat mag met den onderwijzer
het geval niet zijn. Met de oudeis moet hg
de toekomstige burgers onderwijzen, op
voeden zeer dikwijls moet hg met de ouders
in overleg treden, niet zelden hangt van dit
»Gaat nu,« zeide ik vriendelijk tot mijne
beschermelinge.
Het arme kind was zoo ontroerd, dat
het slechts door mij ondersteund tot de
deur kon komen.
Juist wilde ik den sleutel daarin om
draaien, toen een dof geweld mg oogen-
blikkelijk deed terugkeeren. Het gerucht
kwam van de andere zijde van de kamer,
van daar, waar eerst de moordzuchtige was
verschenen, waar zich das de geheime in
gang moest bevinden.
Het meisje klemde zich angstig aan mij
vast, en op hetzelfde oogenblik, tuimelde
ook reeds eene gestalte in de kamer, in
wier opgeheven rechterhand, ook iets metaal
achtigs schitterde, en die op het bed toe
liep.
Ik herkende Mordannt Halcome, en wilde
op hem afgaan, maar Lucy hield mij kramp
achtig rast, en vóór ik mij nog van hare
armen kon bevrgden, ja vóór nog een ge
luid aan mjjne, door ontzetting toegeschroefde
overleg veel af, wil men goede resultaten
van het onderwjjs verkrijgenen daarom
moet de band die ouders en onderwijzers
verbindt, niet verzwakt maar zoo mogelijk
versterkt worden. Wordt de onderwijzer
staats-ambtenaar, aangesteld en bezoldigd
door den staat zonder eenige tusschenkomst
der gemeente, dan zal dit wel de gemeente-
begrooting verlichten, maar ook alle betrek
king tusschen onderwjjzers en gemeente
doen ophouden.
En dit zou zeer te betreuren zijn!
Versterking van dien band ware zeker
meer gewenscht, omdat men daardoor in de
gelegenheid zou zgn vele grieven, die men
nu tegen het openbaar onderwgs hoort, weg
te nemen. Of bestaan die grieven niet veel
meer dan vroeger? Gaarne erkennen wij, dat
in de laatste jaren het onderwjjs over het ge
heel vrij wat beter is gewordenbetere
lokalen, verbeterde leermiddelen, vermeerde
ring van het getal onderwijzers zijn alle ge
volgen der gewijzigde wetten, en toch is men
niet tevreden met het onderwijstoch wordt
herhaaldelijk geklaagd, en zendt men de kin
deren liever naar een bekrompen overladen
schoollokaal dan naar de openbare school,
die volgens de eischen der wet is ingericht.
Gebeurt het niet dikwijls, dat ouders met
een vriendelijk verzoek komen, dat de on
derwijzer gaarne zou inwilligen, maar dat
hjj toch moet weigeren, omdat de inwilliging
in strjjd zou zgn met de klasseverdeeling,
de instructie, het leerplan of hoe die dingen
mogen heeten? Hij moet weigeren, al moet
hg ook erkennen dat de vraag in het belang
van het kind, van de school misschien toe
stemmend beantwoord moest worden. Hjj
heet hoofd der school, maar feiteljjk heeft
hjj zoovele authoriteiten, zoo velerlei voor
schriften, dat dikwjjls niet veel meer dan
de eenvoudige titel overbljjft.
Over de te onderwjjzen leervakken be
staat bjj v. nog al eens verschil. De verplichte
leervakken moeten op iedere school onder
wezen worden.
Of de gemeente een landbouwende of een
industriëele is, of het kind tot zgn tiende
of tot zgn veertiende jaar onderwjjs zal ont
vangen, dat onderwjjs is terwjjl zij samen
op de schoolbanken zitten in dezelfde klasse
het zelfde. Verlaten de meeste kinderen op
keel kon ontsnappen, daalde reeds de hand
van den verschrikkeljjken meermalen woest
op de op het bed liggende neder.
Toen stiet de moordenaar een woesten
lach uit.
»Of ik het nog kon, ha, ha, ha, of ik
het nog kon!* Die staat niet meer op.
Vervloekte*! riep ik nu, met alle macht
den verlamden ban van mg afschuddende,
en mjj uit de armen van het meisje be-
vrjjdende. Ver vloekte, gjj hebt uwe moeder
vermoord! geeft u gevangen!* Tegelijk
sprong ik met rujjn revolver op heni toe.
»Gjj hier?* stamelde hg, heen en weder
wankelende, en naar het seh<?en met in
spanning zjjne krachten verzamelende, die
tot nu toe op één doel, den moord, waren
gericht.
Jawel, ik ben hier, monster, en daar
ligt uwe moeder, door uwe hand gedood.*
Hy schudde het hoofd en boog zich over
het offer waarvan het gelaat, tengevolge
van de opengeschoven gordijnen door de
maan werd beschenen.
Mijne moeder,* stotterde hg toen, >waar-
lgk het is mgne moeder en niet Lucy.*
Weg met de dolk en hier met de handen,*
gebood ik, in de rechterhand mjjn revolver,
en in de linker een paar handboeien
houdende.
Hoewel het wapen hem ontgleed, scheen
twaalfjarigen leeftgd de school of voor dien
tjjd, enkele leerlingen blgven tot hun veer
tiende jaarde ouders zonden die kinderen
gaarne nog iets meer laten leeren maar bg
de klassenverdeeling en op het leerplan is
voor dezulke geen plaats. Zg kunnen blgven
zitten om te herhalen wat zg het vorige
jaar genoten hebbende onderwgzer is on
machtig aan het verlangen der ouders te
voldoendoet hg het, hjj overtreedt zgn
verordeningen en benadeelt bovendien de
andere leerlingen. Nu wordt door den wet
gever bepaald wat onderwezen moet worden,
wordt de onderwjjzer staats-ambtenaar, men
zal nog meer algemeene voorschriften krggen,
en het onderwgs is juist een van die dingen,
die het best naar lokale toestanden knnnen
geregeld worden.
Om iets te noemen: teekenonderwjjs is
voorgeschreven, maar hoe is het met dat
onderwjjs op vele plaatsen nog gesteld Het
is zeker aardig en voor velen nuttig als men
teekenen kan, een handwerksman heeft
daaraan behoefte, maar hoe kan een onder
wjjzer, die 40 a 50 leerlingen ondervcgst,
misschien in drie klassen verdeeld, dit onder
wjjs geven? Wat zal het beteekenen?
Nu krggen wjj nog de gymnastiek. Het
nieuwe leervak is in de wet opgenomen,
maar wanneer zal het op de scholen inge
voerd worden? Wel heeft de wet, meen ik,
een termjjn gesteld, doch wat beteekent dat
als onderwgzers, lokaliteit en wat niet meer
ontbreken? Is men overtuigd van de nood
zakelijkheid van dat onderwjjs? In geenen
deele, en werden nu de gemeentebesturen
door het schooltoezicht gedwongen tot het
maken van groote kosten, dan zal dit zeker
de liefde voor dit leervak niet bevorderen,
I integendeel men zal zooveel mogelijk de
invoering tegenwerken en de wet tot een
doode letter maken. En waarlijk daartoe be
hoeft men hier te lande niet mede te werken
Het getal onuitgevoerde voorschriften be
hoeft niet vermeerderd te worden.
Was het onderwgs geheel en al gemeente
zaak, dan kon de gemeenteraad of dan
konden de ouders der kinderen bepalen
welke vakken op de school moesten onder
wezen worden, en dan zou dit goed kunnen
geschieden. Nu leest men van verplichte
vakken, van natuurkennis, van geschiedenis,
wat beteekent dit onderwjjs op vele scholen
Werden wat vakken voor de gewone lagere
school geschrapt, dan zou het onderwjjs
zeker meer in den smaak der ouders vallen
en deden zij verkeerd, zjj zouden het zich
zeiven te wijten hebben. De halfslachtige
toestand van nu kan wel niemand naar den
zin zjjn. Of gemeenteschool of staatsschool,
maar werd de keuze gelaten dan zon zeker de
eerste de voorkeur verdienen. Vele klachten
zouden dan van zelf ophouden, daar dan het
onderwjjs ingericht zon kunnen worden naar
de behoeften der leerlingen, en de gemeente
niet op kosten zou gejaagd worden voor
zaken, die men of onnoodig óf althans minder
noodig acht. Maar dat zon een geheel andere
toestand wordenHet kan zijn, maar is de
tegenwoordige toestand dan zoo verkieseljjk
De vele klachten bewijzen wel het tegendeel.
hjj mg toch niet gehoord te hebben. Zich aan
het bed vasthoudende en den starren blik
voortdurend er op gevestigd houdende,
bromde hg slechts weder:
Vervloekt ja, mjjne moeder, Lucy niet.*
Ik stak mjjne revolver in den zak en
greep toen snel zjjne handen.
Hg weerstreefde volstrekt niet, maar
werktuigelijk kwam weder van zgn lippen
»Mgne moeder! niet Lucy.*
De boeien hielden hem reeds vast, en
daar ik nu van hem zeker was, keerde ik
naar het meisje terug, dat geheel willenloos
was, en zich niet kon bewegen.
j>Kom,« sprak ik hartelgk, »dat is geene
plaats meer voor u.«
Tegelgk nam ik haar onder den arm,
en bracht haar naar mgne kamer, waar
hare verdooving zich in een tranenvloed
lucht gaf.
Gerustgesteld liet ik haar toen aan haar zelf
over; liep naar den ingang vau het huis, en
trok met alle macht aan den bel, waarvan
het geluid door het geheele huis heenklonk.
Na enkele minuten kwamen reeds, half
gekleed, de verschrikte bedienden van alle
kanten aansnellen, aan wie ik het voorge
vallene zoo kort mogelgk mededeelde, en
toen iemand naar het dorp om de politie,
en een tweede op een vlug paard, naar het
gerecht van de naaste stad zond. De overige
In het bekken van Aniche (Frankrijk,)
waar de beweging tot nog toe niet door
gedrongen is, is tot algemeene werkstaking
besloten.
Intusschen hebben in den afgeloopen
nacht ernstige ongeregeldheden plaats gehad.
Ongeveer 3000 grevisten omsingelden de
mjjn van Courrières, die beschouwd wordt
als het brandpunt van den weerstand tegen
de werkstaking. Te half twee hoorde men
ontploffingen, twee dynamie.tpatronen bleken
bg een der putten gesprongen te zgn, zonder
echter veel schade aan te richten. De gre
visten waren zeer opgewonden de gendar
merie en de cavalerie moesten verscheidene
malen ehargeeren, ten einde de massa's
uiteen te drgven. Op dit oogenblik is echter
nog niemand gearresteerd, of gewond.
Behalve te Marles, wordt in het depar
tement Pas-de-Calais, nergens meer gewerkt.
Te Anzin is de arbeid nog niet gestaakt.
In den nacht van 24 op 25 dezer, twee
uren na het eindigen der voorstelling, ont
stond brand in den Groothertogelgken
Schouwburg te Oldenburg. Het gebouw is
geheel verbrand. Mensehen zgn niet omge
komen.
De werkstaking der letterzetters in
Duitschland duurt nog steeds voort; niet
minder dan 10,000 hunner loopen leeg. De
weerstandskas heeft reeds 400.000 mark
aan de werkstakers uitbetaald, die beweren
dat de bjjdragen, welke zij oók van andere
zgden ontvangen, hen in staat stellen den
strgd tot het einde des jaars te kunnen
volhouden.
De Trans Siberische spoorweg blgkt in
meer dan een opzicht het reuzenwerk der
negentiende eeuw te zullen worden, èn door
het groote belang voor den wereldhandel,
en door de reusachtige kapitalen, welke er
mee gemoeid zjjn. Tot nu toe werd reeds
voor 160.000.000 pond sterling in de onder
neming gestoken, meest door Fransche kapi
talisten, doch er schijnt nog lang niet ge
noeg te zijn, althans de Russische regeering
heeft thans weer de inschrijving op eene
nieuwe drie percents leening opengesteld.
Van den spoorweg is thans klaar de Ijjn
van Wladiwostock naar Nikolajief, terwjjl
aan de sectie KhubovoskaGrofska is be
gonnen met 6000 werklieden. Yan deze
zgn 2500 daglooners, 900 tot dwangarbeid
veroordeelden, 300 politieke gevangenen,
400 Russen, 1700 Chineezen en 425 van
andere natiën.
hoofdeloos door elkander loopende bedienden,
naar hunne kamers terugzendende, begaf
ik mij zelf weder naar mjjn gevangene,
die met zijne geboeide handen nog als ver
doofd op dezelfde plaats stondstak een
op de tafel staande kaars aan, en nam
voor alles den geheimen ingang in oogen-
schouw. Deze was in een ongeveer drie voet
dikke wand aangebracht, en kwam aan de
andere zgde ook in eene kamer uit van
eikenhout, evenals de bibliotheek. Hier zoo
wel als daar was een stuk van de laatste
zgdwaarts weggeschoven, en zoo den door
gang vrijgemaakt.
Ik trok aan de deuren. Zjj gleden ge-
ruischloos op hunne scharnieren, misschien
had de hand aan de deur aan onze zgde
bg het terugschuiven, een licht geruisch
veroorzaakt en mij zoo gewekt.
Spoedig kwan de politie, en na eenige
uren ook de rechter van instructie met een
geneesheer.
Ik deed de noodige mededeelingen, en de
laatste constateerde den dood van Mrs. Hal
come. De zoon had haar behalve de anderen,
ook een steek in het hart gegeven.
Zgne oogen gleden nog altgd met eene
half waanzinnige uitdrukking over zgne
omgeving, en op de vragen van den rechter
gaf hg geen antwoord. De politie trans
porteerde hem op bevel van den rechter
Uit New-York wordt gemeld, dat een
hevige storm, van regen vergezeld en die
noordwaarts de Atlantische kust volgde, te
Washington en Baltimore heeft gewoed. Alle
gemeenschap met die steden werd afgebroken,
doch deze is thans weer hersteld. De orkaan
heeft te Washington eene schade aangericht,
welke op 100,000 dollars wordt geschat.
Er werden vele personen gedoodhun aantal
is nog niet bekendaanvankelijk sprak men
van 7. Het aantal gekwetsten heeft zich tot
twee bepaald. Een concertzaal is verbrand
door het inslaan van den bliksem.
Vooral was de storm bevig te Baltimore,
maar geen enkel gebouw is er vernield,
hoewel vele huizen beschadigd werden.
De orkaan nam zjjn weg naar het Westen
en vernielde vele middelen van gemeenschap.
Te New-York zgn thans nadere berichten
ontvangen over de geweldige aardbevingen,
die van 21 Oct. tot 5 Nov. Japan teister
den. Meer dan 6000 aardschokken zgn in
die dagen waargenomen. In het geheel
werden 26.000 menschen gedood of zwaar
gewond, 42.000 woningen werden vernield,
naar de gevangenis in de stad.
Den volgende morgen, toen ik Miss,
Essingham bezocht, vond ik haar weder
hersteld. Zg zat op een divanmaar stond
toen ik binnentrad dadelgk op, en dankte
mjj in de roerendste bewoordigen voor mgne
hulp en steun.
Later werd zg, en ook het huispersoneel
verhoord; het laatste wist natuur) gk niets,
maar de jonge dame kon reeds weder alles
duidelgk en bedaard mededeelen.
Nauwelijks was zg daarmede geëindigd,
of de deur werd geopend, en een jonge
man stormde binnen met den uitroep
>Lucy, mgne Lucy.«
William!* juichte zg, en beiden vlogen
elkander in de armen.
Huiverend vernam hg toen het voorge
vallene en vereenigde zgne dankbetuigingen
met die van Lucy, waaraan ik mg evenwel,
daar mgn werk te Halcome geëindigd was,
door eene snelle verwgdering onttrok.
Intusschen zond Woodhill mg spoedig
daarna een zeer rgk geschenk, en berichtte
mg na eenigen tgd, zgn huwelgk met
Lucy Essingham, alsook dat Mordaunt Hal
come zgne bloedige daad door beulshanden
had geboet, en Lucy, als eenige verwandte,
zgne bezittingen had geërfd, maar daarvan
ten behoeve van weldadige instellingen af
stand had gedaan.
JL v - w
en Altena
De Langstraat en de
Minderwaard.
Dit de herinneringen van een Rechter.
Slot. (6
Buitenland.
