lie L Statistiek. FEUILLETON. WOEXSDAG 11 MEI. li A Uitgever: L. J. YEEHMAH, Heusden. *-• «J6 VOOR Dit blad verschjjnt WOENSDAG en ZATERDAG. Abonnementsprijs: per 3 maanden f 1.00. Franco per post zonder prjjs- verhooging. Afaonderljjke nummers 5 cent. Advertentiën 16 regels 60 ct. Elke regel meer 10 ct. Groote letters naar plaatsruimte. Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagmorgen ingewacht. Vrees niet, lezer, het opschrift ziende, dat U tal ran cjjfers voor de oogen zullen draaien, zooals dat bjj statistieke opgaven gebruikelijk is. Een praatje over de statistiek is mjjn bedoeling, niet de opgaaf van tal van hoogst wetenswaardige cijfers, die even wel alleen belang krjjgen, als men daaruit de gevolgen trekt. Wat geeft het bijv. als men weet hoeveel suiker of koffie jaarlijks in Europa wordt ingevoerd, hoeveel millioenen kilo's in tien jaren uit suikerpeen gebaald is, die cjjfers zelve moeten het middel zgn om zoo noodig tot verbetering van den toestand te komen, dan eerst hebben die cjjfers nut. Om iets te noemenmaandelijks geven de groote bladen een staat van de sterf gevallen in verschillende groote gemeenten met de oorzaken, waaraan het overlijden moet worden toegeschreven. Voor de eene gemeente is dit om iets te noemen 30.4 's jaars per 1000 inwoners, voor een andere 26.5, voor een derde 18.8 enz. Op zichzelf beteekenen die cijfers weinig, als men alleen daaruit het gevolg trekt, dat de sterfte in de eerste gemeente vrjj wat grooter geweest is dan in de laatste; maar men moet verder gaan en onderzoeken wat de oorzaak kan zjjn van dien ongunstigen toestand, en is die gevonden, dan is men verplicht haar zoo mogeljjk weg te nemen. Het bestuur moet onderzoeken in welk deel der gemeente de sterfte het grootst is geweest en of daarvoor bijzondere redenen bestaan, en is dit het geval, dan mag men niet berusten, maar de handen moeten aan het werk ge slagen worden. Het sterftecijfer moet ver minderen. In vele gemeenten is reeds ge bleken dat toepassing der middelen, door de wetenschap gegeven, hoogst gunstig werkt en het sterftecjjfer vermindert, dan (21 »Gjj moet geduld met hem hebben,* ant woordde de geneesheer bewogen. »Hjj is nog lijdende, en de wond te jong; maar de tjjd zal ook zjjne smart verzachten, en uwe verpleging dubbeld weten te vergoeden. Daarom verzoek ik u, en raad u als uw vriend, om a niet te overjjlen.* »Ach professor,* zuchte de ongelukkige vrouw, »gjj kunt u niet voorstellen wat ik Ijjd, als hjj mjj zoo boos aanziet, als of ik eene misdadigster ware, en de arme vrouw had vergiftigd. Dat doet mjjn hart breken, en zal mjj nog waanzinnig make». Waarom ben ik niet vóór haar gestorven? Als zij mg niet met geweld had teruggehouden, was ik nu dood, en alles goed.* >Gjj vergeet dat gjj moeder zjjt, en plichten hebt te vervullen tegenover uw kind.« »De arme jongen! Hjj is bang geworden voor den professor, die zich om hem niet bekommert, en nooit naar hem vraagt. Dat smart mjj het meest.* Slechts met moeite gelukte het den ge neesheer, de bedroefde vrouw tot bedaren te brengen, wier gedrag hem eene grootere deelneming en achting inboezemde, hoe meer hij daar bij deze gelegenheid leerde kennen. Opnieuw bewonderde hjj hare trouw, haar zelfverloochening, en haar onverander- ljjke aanhankeljjkheid, die naar zjjne over tuiging wel tegen hare kleine zwakheden en haar gebrek aan opvoeding opwoog. Daarom hield hjj het voor zjjne plicht, eerst ziet men goede vruchten van die statistieke opgaven. Jaarljjks wordt een onderzoek ingesteld naar de bekwaamheid der miliciens en men krijgt opgaven van het getal miliciens die noch lezen noch schrgven kunnen, die alleen lezen kunnen, die ook schrjjven kunnen en die meer ont wikkeld zijn. Die cijfers op zich zelf be teekenen al weder zeer weinig, indien men met het oog op die cijfers geen middelen opspoort om tot gunstiger cijfers te komen, de beide eerste rubrieken althans moesten niet meer voorkomen. Hoeveel cijfers zijn niet gezet om de grootte van het school verzuim te eonstateeren, men heeft daarvan staten gemaakt, het percentsgewijze bepaald en wat niet meer, maar veel verder is men over het geheel niet gegaan, nieuwe cijfers en nieuwe staten zgn gevraagd, als of men zich nog eens wilde overtuigen dat school verzuim bestond en de cjjfers door de mi liciens geleverd nog niet afdoende waren. Zullen die cjjfers en opgaven nu het gevolg hebben dat men met allerlei onvoldoende hulpmiddeltjes ophoudt en tot invoering van leerplich4; besluit? Dan eerst zullen wij de resultaten van die statistiek zien in de meer algemeene ontwikkeling des volks. Ijverig heeft men zich in de laatste jaren op de beoefening der statistiek toegelegd, al mochten de beoefenaren niet altijd de zoo noodige waardeering bjj de regeering vinden. Er zijn op allerlei gebied velerlei gegevens verzameld en de grondslagen ge legd, waarop nader kan voortgebouwd worden. Men heeft in plaats van cjjfers figuren gebruikt om de resultaten der statistiek voor het oog duideljjk te maken. In de >N. R. Ct.« bijv. heeft men dageljjks een figuurtje om den stand van den barometer en den thermometer ge durende 5 dagen aan te geven ter verge- ljjking. Nu kan men terstond zonder op de cijfers acht te geven rjjzing of daling zien. om met den professor, hoewel zoo voor zichtig mogelijk over de groote verdiensten te spreken, die Christina getoond had bjj zjjne ziekte. »Ik vind,* zeide hg, nadat hjj den vriend gegroet, en naar zjjne gezondheid vernomen had»dat gjj sedert eenige dagen met reuzen schreden zjjt vooruitgegaan. Als dat zoo voortgaat, zult gjj spoedig kunnen opstaan en uitrjjden.* »Dat dank ik eenig en alleen aan uwe uitstekende behandeling,antwoordde de professor, hem de vermagerde hand toe stekende. Hoe zal ik dat vergelden?* »Bahwat ik heb gedaan, is geen dank waard. Gjj weet het best dat onze kennis maar stukwerk is. Wjj kunnen slechts de natuur waarnemen, de dwalende leiden, en dat ook slechts in bizonder gunstige ge vallen. Gjj zelf en de verpleging moet het beste doen. Als gjj aan een mensch dank verschuldigd zijt, dan is het aan uwe ver pleegster, aan Christina.* Christina!* antwoordde hg moedeloos. »Ik weet dat zjj haar plicht heeft gedaan.* »Meer dan deze. Zjj alleen heeft u het leven gered, en zonder hare verpleging zoudt gij niet meer zgn. Alle eerbied voor zulk eene vrouw, die meer waard is dan honderd geestvolle, beschaafde en van beminnelgk- heid overvloeiende dames.* >Ik geloof dat gjj wat overdrijft. Integendeel. Gij laat haar geen gerechtig heid wedervaren. Van den vroegen morgen tot diep in den nacht week Christina niet van uw bed, getroostte zjj zich de moeielgkste en nederigste diensten met een bewonderens waardig geduld, en bljjvende volharding. Nooit hoorde ik een klacht van haar, nooit zag men haar afgemat, nooit verloor zjj den nsoed. Stil en bedaard, deed zjj meer Die graphische voorstellingen kunnen vrij wat gemakkeljjker onthouden worden dan de cjjfers. Het nut der statistiek zal wel niet meer bestreden worden, mits men een onbepaald vertrouwen kan stellen in de ge gevens. Mocht dit het ge/al niet zgn dan doet zjj meer kwaad dan goed. Men moet nauwkeurig weten, wat men aan de cjjfers heeft en daaraan ontbreekt nog al eens iets. Om iets te noemen: Wat beteekent het: de milicien kan lezen, doch niet schrijven? Wat beteekent het: 38 kinderen van 6 tot 12 jaar in deze gemeente ontvangen geen onderwijs? Wat beteekent het of een veld wachter zoo plusminus eens opgeeft hoeveel runderen, geiten, kippen, eenden en wat niet meer in de gemeente aanwezig zgn, als hjj zjjn onderzoek terloops instelt of eenvoudig zjjn oog laat gaan over de opgaaf van het vorige jaar. Wat noemt de officier of de onder-officier met het onderzoek belastlezen? Wat noemt hjj schrjjven? Het vormen van de letters, of stelt hjj eenigzins hoogere eischen? Een milicien die niet schrgven kan, zal het in het lezen ook wel niet veel verder gebracht hebben dan het uitspreken van een woord, maar begrijpt hjj het gelezene? Kan hij een gemengd bericht in de courant om niet meer te eischen, behoorlijk lezen? Kunnen de schrijvers een eenvoudig briefje schrjjven zonder zagen met 2 a's of muren met 2 u's te schrijven? Is dit niet het geval dan beteekent dat lezen en schrjjven zeer weinig, en stellen ons de cjjfers van het onderzoek nog te gunstigen toestanden voor. Op die statistiek kan geen oordeel uit gesproken worden over ons lager onderwjjs, tenzij de te stellen eischen nauwkeurig om schreven zjjn. Met die staten omtrent het getal leerlingen van zes tot twaalf jaren, die geen onderwjjs genieten, is het al even eens. Zjjn de meisjes met hun elfde jaar dan haar plicht, bracht zjj u de grootste offers, zooals eene vrouw ze nauwelijks haren man brengt.* De enthousiastische lof van den vriend maakte zichtbaar een diepen indruk op den professor, hoewel het gesprek hem uit be kende oorzaken pijnlijk aandeed. Voor de eerste maal sedert zjjne genezing sprak hjj eenige vriendeljjke woorden met Christina en dankte haar voor hare trouw en liefde. Evenwel er stond tusschen hen een onover komelijk beletselde schaduw van de doode, die elke vertrouweljjke toenadering buiten sloot en een volkomen verzoening onraogeljjk scheen te maken. Zooals zgn vriend had vooruitgezien bracht evenwel de alles heelende en verzachtende tjjd, troost en hulp. De smart van den professor, zjj maakte hem zelf ljjd- zamer en met meer zorg voor Christina. Het bewustzijn van zjjn eigen groote schuld stemde hem toegevender voor harezonder opzet bedreven verkeerde daad, welke hjj verontschuldigde door hare hartstochteljjke liefde. Sedert hjj zelf de macht van eene nieuwe en ware neiging had leeren kennen waar over hij vroeger slechts had gespot, gevoelde hjj een diep raedeljjden met de arme vrouw. Ook aan hem openbaarde zich de goddelijke wonderkracht der liefdezgn egoïsme was verdwenen, zjjn hoogmoed gebogen, zgn los zinnigheid weggevallen. De herinnering aan de doode had niet hare kracht, maar alle schrik voor hem verloren, zij verscheen hem nu meer als een bekoorljjk beeld, van meer dan aardsche schoonheid, maar als een zalige geest, als een ster aan den hoogen hemel, die uit de onbereikbare verte op hem neerzag. Ook Christina kwam hem als veranderd voor. Sedert hjj bjj na uitsluitend alleen in haar van school gegaan om moeder en het huis-redeneering nemen. gezin te helpen, na de vijf klassen der Men misbruike de statistiek niet, hare be- school doorloopen te hebben, dan geeft het oefenaars mogen haar hooger zuiver houden getal leerlingen op zulk een lijst een geheel opdat zij de verkeerdheden aan het licht verkeerde gedachte omtrent de ontwikkeling brenge en den weg tot tal van verbeteringen van het meisje. Zgn kinderen op hun zesde bane! jaar niet toegelaten, omdat geen plaats be- schikbaar was op de school, of om andere redenen, dan wordt de sehandeljjst als het De miliciens der lichtingen 1887 en 1888, ware ten onrechte met de namen dier leer-'in België onder de wapenen geroepen met lingen bezwaard. En zoo is er meer, waar- het oog op de 1 Mei-manifestatie, worden door de opgaven der statistiek niet altijd voor een maand naar hun woonplaatsen vertrouwbaar zjjn voor het doel, waarvoor teruggezonden. Daarna zullen zjj weder Buitenland. men ze wil gebruiken. worden opgeroepen eeuige dagen vóór de Toch moet men voortgaan om nauwkeurige verkiezingen voor de constitueerende ver en veelvuldige opgaven te verzamelen, wilgadering. men tot een vertrouwbare statistiek komen. Uit Luik wordt d.d. 6 Mei gemeld; Zjjn in een huisgezin twee kinderen vanj Hedenavond vond men op den drempel de vjjf ziek dan kan men niet besluiten dat der woning van den j0IlgeI1 baron De Sélys, steeds twee vijfden der kinderen in het ge- ten wiei!g huize zondag de eerste ontplof- heele land ongesteld zjjn. Wil men eenigszins fing plaatg hadj een met geperst kruit ge- vertrouwbare cijfers, dan dient zich dit vu]de patroon onderzoek over een groot aantal, over het j In den loop van den avond heeft men geheele land en gedurende langen tjjd uit zekeren Fonteijn, een koopman in geweven te strekken, zooals dit bij maatschappijen sto^ aaDgebouden. Hjj was het die anar- tot levensverzekering geschiedt. Hoe meer chistigche brochures ontving en ze rond- waarnemingen geschied zjjn, des te zekerder deeWe met behu]p yan drie bedienden, kan men de resultaten vertrouwen. En zoowaaronder de reeds vroeger aangehouden gaat het m het algemeen bg statistiek.anarcbisten Moineau en Mohray. Heeft men vertrouwbare gegevens, dan kan 1 men daaruit gevolgen trekken om tot ver-j Uit Frankrjjk worden twee ernstige betering te komen, waar die noodig mocht 8P°°rwegdiefstallen gemeld. Uit een wagon zijn. Statistiek is dringend noodig, cjjfers Tan den Oosterspoorweg werd een kist ont- zjjn dikwjjls het fondament, maar die,vreemd' webce voor 1 millioen francs aan statistiek moet ten volle te vertrouwen zgnt?oud en bankpapier bevatte. In den Pa is dat niet het geval dan doen de onder- rÜscben elubtrein vermiste mevrouw Sala zoekingen meer kwaad dan goed, omdat Fubini uit Venezuela een kistje met 80.000 men door een willekeurige groepeering van ^rancs aan juweelen en andere kostbaar- cjjfers dikwjjls het doel kan bereiken wat beden- Den vorigen dag was haar echtge- men zich vooraf gesteld heeft. Begrootingen n00^ een portefeuille met goud en bank- bestaan ook uit cjjfers, en de een kan zich uo*eni ter waarde van fr. 18.000, ontstolen. toch in een batig saldo verheugen, waar een ander niets dan tekorten opmerkt, terwjjl beiden dezelfde cjjfers tot grondslag hunner gezelschap doorbracht, ontdekte hjj aan haar zoo menige goede eigenschap en uit stekende hoedanigheid, die hjj vroeger nooit bij haar had opgemerkt, noch veel minder erkend. Het ongeluk had inderdaad baar geest gerijpt, haar gezichtskring verruimd. Zg scheen hem nu veel zachter en verstandiger, dan vroeger, zoodat zjj hem niet zelden Men vermoedt dat beide diefstallen gepleegd zijn door één persoon, die de rjjke Ameri kanen te Parjjs en op reis achtervolgde. Voor alles echter bewoog en roerde hem de gedachte dat de doode nog in het laatste oogenblik van haar leven de ongelukkige had vergeven, en ook van hem had ver langd haar vergiffenis te schenken. Mocht hij harder als de geliefde afgestorvene zijn, en was hjj niet minstens even strafbaar als Christina? Doch het meest was het de ge dachte aan het kind, dat hjj hartstochteljjk door de juistheid van haar oordeel, of door liefhad, en wiens gezelschap hjj niet meer een verstandige opmerking verraste, welke kon missen. Toch hield de professor eene hjj bjj haar niet had vermoed. i verklaarbare schuwheid terug, om met Chris- In den tjjd van zijne genezing stond de tina over hunne wederzjjdsche verhouding geneesheer hem lichte lectuur toe, om zich te spreken, waarvan hjj de onhoudbaarheid te verstrooien. Op zgn verlangen las Chris- j volkomen inzag. Hg kon evenmin besluiten, tina hem voor, daar hjj zich nog niet te i haar in hare tegenwoordige positie te laten, zeer mocht inspannen. Om haar koos hg als van haar en van den knaap te scheiden. meest zulke boeken, die zoowel onderhou dend als ieerrjjk en in verhouding van hare ontwikkeling waren. Wat zjj hoorde, begreep zjj geinakkeljjk en onthield het zeker en vast, zoodat haar kennis onmerk baar en regelmatig toenam. Langzamerhand vond zjj ook een nooit gekend genoegen in het bezit van geestes- schatten, welke zjj zich langzaam verwierf, en met de aangroeiende kennis steeg ook haar jjver en hare belangstelling in kunsten en wetenschappen. Als een onbebouwde akker, die lang had braak gelegen, was zjj nu zooveel te ontvankeljjker voor het uit gestrooide zaad, dat stil ontkiemde, groeide en gedeide, en met dezelfde voldoening zag zg het, zooals de landman het vrucht bare veld, dat zjjne moeite en arbeid zoo rijkelijk beloofde te beloonen. Daarbjj kwam nog het gevoel van zjjne zwakheid en hulpe loosheid, de macht der gewoonte en de aan haar verschuldigde dankbaarheid, om zich met de zooveel trouw hem ter zijde staande vrouw te verzoenen. Vati dag tot dag aarzelde hjj, om zulk eene gewichtige beslissing te nemen, terwjjl hjj van hare zjj de eene gewenschte reden, eene dringende aanleiding tevergeefs wachtte. Getroffen en gekrenkt door zgn hard nekkig zwjjgen, dat zjj voor een teeken van zjjne onoverwinneljjken afkeer tegen haar hield, maakte zjj in stilte alle toebereidselen tot de door haar sedert lang voorgenomen afreis, daar hjj na zgn volkomen herstel hare diensten kon ontbeeren. Ijveriger dan ooit vervulde zjj hare plichten, regelde alles, zorgde zjj voor hem, opdat hem niets zou ontbreken, als zjj zgn huis verliet. Zjj her stelde de geheele wasch, kocht voor het huishouden het noodige in, vulde de ver dwenen voorraden aan, maakte het buis schoon, liet nieuwe gordjjnen ophangen, alles schuren en poetsen, zoodat alles er weder als nieuw uitzag. Land van en iltena, miinielerwaard. Slot volgt.

Kranten Streekarchief Langstraat Heusden Altena

Nieuwsblad het land van Heusden en Altena de Langstraat en de Bommelerwaard | 1892 | | pagina 1