Het Land van Hensden en Altena, de Langstraat en de Bomnielmvaard.
Mijn vriend HÜarius.
Ohristoffel Columbus.
FEUILLETON.
Uitgever: E. J. VEERMAN, Heusden.
M 1119.
ZALEKDAG 30 JULI.
1S92.
De aardbeving op Groot-Sangir.
TOOK
Dit blad verschjjnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f l.OO.
Franco per post zonder prgsverhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentien ran 16 regels 60 ct. Elke regel
meer 10 ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentien worden tot Dinsdag- en Vrg dagmor
gen ingewacht.
Zoover de ontdekking van Amerika staat
boven alle andere ontdekkingen, zoover staat
de roem van Columbus boven dien van alle
zeevarenden. Columbus is een van de weinige
heldengestalten der menschheid, wier namen
door alle volken en in alle werelddeelen in
dankbare herinnering gehouden wordt. Om
het hoofd van dezen koenen Italiaan heeft
dankbare vereering een krans van legenden
geweven, zoodat hg voor ons oog niet alleen
als baanbreker, maar ook als martelaar
verschijnt. Wetenschappelijk onderzoek heeft
echter vele van deze legenden tot het rijk
der overdrijving terug gewezen en in het
nieuwe licht der geschiedenis verschijnt
Columbus minder als een ideale gestalte,
maar als mensch van vleesch en bloed, be
hept met menschelijke zwakheden en feilen,
maar toch altgd nog als een man, met
groote wilskracht afgaande op zijn doel.
In den loop van dit jaar viert de wereld
den 400 jarigen gedenkdag van de eerste
landing van Columbus, een jubileum, dat
overal geestdrift wekt voor de roemrijke
eeuw der ontdekkingen in 't algemeen en
den groeten wereldontdekker in 't bijzonder.
Om de waarde van Columbus te leeren
kennen, dient men voor alles een goed be
grip te hebben van de uitgestrektheid der
toen bekende wereld en den geest zijner
eeuw.
De zeehandel in de 15de eeuw was be
perkt tot de Middellandsche zee en de kusten
van den Atlantischen Oceaan. Dat gebied
'was zeer eng en er zjjn bewijzen dat in het
midden dier eeuw reeds het oog van de
koopvaarders en vorsten met hoopvol ver
langen zweefde over dien onbekenden Oceaan. een groote aantrekkelijkheid bezat voor jonge
geleerden en kooplieden op een nieuwen
weg, naar het westen heen. door den onbe
kenden Oceaan. Die weg moest bestaan,
dewijl de' aarde een bolronden vorm had,
waaraan reeds toenmaals geen enkel ont
wikkelde twijfelde; slechts over de grootte
van den bol was men het oneens.
Nu we over dit onderwerp schrijven,
kunnen we niet nalaten hier op te teekenen,
dat reeds twee eeuwen voor Chr. een ge
leerde te Alexandrie, Eratostenes geheeten,
den omtrek van den aardbol op 5323 mijlen
berekende, hetgeen zeer weinig van de
werkelijkheid (3400) verschilt. Ook stelde
hij den afstand van Spanje tot Japan op
1800 mijlen wat ook bijna nauwkeurig is.
en hg opperde het vermoeden dat in dien 1
1800 mijlen breeden oceaan nog wel een
tweede, bewoonbare wereld kan gevonden
worden.
Zoo was de vraag van een zeeweg naar
Indië reeds voor 2000 jaren theoretisch
opgelostLatere geografen stelden zich de
aarde kleiner voor en de bekende wereld
Europa en Azië veel te groot, zoodat in den
Oceaan geen plaats voor een nieuw wereld
deel overbleef. Zekere arts te Florentina,
Toscanelle geheeten, zond daarom den
Koning van Portugal een plan van over
vaart, maar de Koning ging er niet op in
en hield zich aan de gevonden route om
Afrika. Eenige jaren daarna trad Columbus
op het tooneel.
Christoffel Columbus is te Genua geboren
in 1446 of '47. Zijn vader was wollenwever,
maar de zaken gingen achteruit en Chris-
toffel, die voor zijn vader handel gedreven
en smaak in het zeeleven gekregen had,
trok in 1477 naar Portugal, welk land toen
de Oceaan tusschen de westkust van Spanje laafde hem en hg vertelde, in het klooster
en de oostkust van Indië tamelijk smal was, opgenomen, van zjjn koen plan en ver-
zoodat bij gunstigen wind in weinige dagenijdelde hoop. De Franciscanen oordeelden
de overvaart zou kunnen volbracht worden het raadzaam dezen begeesterden man voor
en nog vele andere zaken, die hij op zgn Spanje te bewaren en daar een hunner,
latere reizen meende gevonden te hebben, pater Juan Perez de Marchena biechtvader
Hg wendde zich nu tot Tos.anelli en ver-van Koningin Isabella was, bood deze zich
kreeg van dezen de door hem ontworpen aan als bemiddelaar tusschen het hof en
zeekaart, welke verloren gegaan is. Het Columbus op te treden. Dat was een hoofd
begeleidend scbrgven echter is bewaard ge- j moment in zgn geschiedenis. De Mooren
bleven en daaruit blijkt dat Toscanelli zich werden in 1492 overwonnen; een verdrag
de afstand tusschen Spauje en Indië veel te tusschen Columbus en de kroon van Spanje
gering dacht. j kwam tot standdrie schepen werden tot
Columbus begon nu te ijveren voor zijn de reis uitgerust en reeds op 3 Augustus
1492 verliet dit vlootje de haven van Palos.
In onzen tijd, die honderduizenden, ja
1 millioenen durft uitgeven voor ontdekkings-
plan de zee over te steken. Tot de uit
voering daarvan was 't noodig een macht
hebbende op zijn hand te krijgen. Hij
wendde zich allereerst tot Johan II, koning reizen, is het interessant te lezen hoeveel'
van Portugal. Hg ontwikkelde voor de raden die eerste reis van Columbus gekost heeft.
des konings rijn plan, maar zij noemden De gezamenlijke kosten bedroegen de som
hem een praalhans en een zwetser en niet van f 17500!
'zonder reden, want Columbus stelde als'
voorwaarden niet minder dan verheffing in Slot volgt.
den adelstand, den titel admiraal der wereld-
zee* en de waardigheid van onderkoning j
der te ontdekken landen met alle voordeelen j Omtrent de verschrikkelijke ramp op
daaruit voortvloeiende. Zulke voorwaarden Groot-Sangir, waarvan het Departement van
waren de kroon te sterk, de koning sloeg Koloniën in het laatst der vorige week
Columbus aanbod af en de Portugeezenbericht ontving, wordt aan de »N. R. Ct.«
zetten hunne reizen langs Afrika voort. Dit uit Menado, dd. 11 Juni gemeld:
Uit het oosten brachten de Mohammedanen
allerlei kostbare handelsartikelen. Het be
staan van een verafgelegen Indisch rgk,
bewoond door christenen en bestuurd door
den aartspriester Johannes, vond meer en
meer geloof en lokte uit tot ontdekkings
reizen men wilde den onbekenden broeders
de hand reiken, zich met hen in verbinding
stellen en de gehate Mohammedanen van
twee zgden aangrgpen.
Toentertgde bezat Portugal in Hendrik
den Zeevaarder een vorst, wien het een
lust was de leiding van het onderzoek op
zich te nemen. Zijne manschappen vonden
onder Bartolomeus Dias eerst Kaap de Goede
Hoop, en onder Vasco di Gama Voor-Indië.
Aldus was de zeeweg gevonden, opvarende
naar het oosten. Doch daar de weg om
Afrika heen hoogst gevaarlijk was, zonnen
(6
Zg maakte niet de minste beweging om
hare handjes weg te trekken. Vragend
staarde zij mij aan. Zij beefde een weinig,
hare bekoorlijke lipjes openden zich tot een
gelukkig lachje en de tranen sprongen haar
in de oogen.
Toen ik haar zoo voor mij zag staan,
was ik mg zeiven niet meer meester. Ik trok
haar naar mij toe, sloot haar in de armen
en drukte den eersten kus op hare lippen.
Wg spraken geen woord.
Daar hoorde ik mijne zuster mijn naam
roepen en ik zag haar de lindenlaan inslaan.
Ik liep haar te gemoet en, overmoedig als
een kind, omhelsde ik haar, lichtte haar
lachend van den grond op, kuste haar en
kon niets anders zeggen danSarah, mijne
verloofde.*
Grete was veel minder verrast dan ik ver
ondersteld had. Zg snelde naar hare vriendin
en omhelsde haar als eene zuster. Sarah
was blijven staan en keek ongeloovig rond;
zij was nog altijd niet in staat een woord
te spreken.
Terwgl wg den weg naar de villa insloegen,
ondernemende mannen. Hier huwde hij en
door familierelatiën kwam hg in betrekking
tot de Portugeesche kolonisten en met hen
ondernam hg reizen naar Guinea en Enge
land. Uit den mond zijner reisgenooten
vernam hg allerlei duistere aanduidingen
omtrent twee raadselachtige eilanden, An-
tilia en het eiland van den H. Brandaan.
Nu ontwaakte de ontdekkingszucht in hem.
Hg begaf zich naar Lissabon en studeerde
gverig geografie of, gelijk men toen deze
wetenschap noemdecosmografie. Groote
voorliefde vatte hg op voor een in 1410
verschenen werk »Imago mundi* d. i. het
beeld der wereld, een werk van weinig
wetenschappelijke waarde, doch dat voor
Columbus een vraagbaak bleef zijn heele
leven.
Uit dit werk putte hij de overtuiging dat
geschiedde ongeveer 1483.
Columbus verliet Portugal en begaf zich
Op den avond van 7 Juni 11. heeft er
eene ontzettende uitbarsting plaats gehad
naar Spanje. Aan het hof van Ferdinand envan den vulkaan >Goenoeng Awoe*, ge-
Isabella was de wetenschap der cosmografie Tegen op het noordelijk deel van Groot-
bjjna onbekend en behoefde bjj nrnder te.Sangir. Wij hoorden hier des avonds van
vreezen voor tegenwerking; maar hier was 63 uur een aanhoudend gebulder als van
tevens de zin voor handelsvoordeelen veel zwaar geschut, zoodat de ramen trilden en
minder dan in Portugal en moest Columbus onze woningen dreunden. In noordelijke
naar een andere drgfveer uitzien. En deze riehting was van hier nu en dan vuur aan
vond hg gemakkelgk. Spanje voerde oorlog
tegen de Mooren, de geloofsvraag beheerschte
den horizont te zien, dat uit het Likoe-
pangsche gezien ter hoogte ongeveer van
de openbare meening en daarom stelde Co- een klapperboom werd uitgestooten en ver-
lumbus de bekeering der heidenen, de ver- spreid nederviel.
spraken wij af dat wij het gebeurde voor-
loopig geheim zouden houden. Eene ver
loving in deze omstandigheden en in deze
omgeving bad zonder twijfel iets vreemd
soortigs en hier, waar alles wat vreemd
soortig is, verdacht schijnt, zou onze handeling
moeilijk aan de meest dwaze oordeelvellingen
ontkomen zgn.
Juist dat geheimzinnige, waartoe wij be
sloten hadden, verhoogde de aantrekkelijk
heid van ons verbond op eigenaardige wijze.
Het kalme bewustzijn, dat wij het eens
waren, gepaard aan de noodzakelijkheid in
het bijzijn van anderen den scheidsmuur,
door de maatschappelijke gewoonten tusschen
ons geplaatst, niet te overschrijden, was
buitengewoon opwekkend en poëtisch.
Intusschen waren, zoowel bij mijne zuster
als bij mijne verloofde, de laatste sporen
van ziekte verdwenen. Beiden vraren vol
komen hersteld, en de schoonzusters, die
zulke sterke punten van aanraking hadden
de gelijksoortige ziekte, het gemeenschap
pelijk verblijf, de gelijktijdige genezing en
hare liefde voor mij versterkten hoe
langer hoe meer den hartelgken vriend
schapsband, die haar aan elkander verbond.
Wij bouwden luchtkastelen voor de toekomst
en besloten Duitschland, dat voor ons allen
zulke treurige herinneringen moest opwek
ken, te verlaten en in de nieuwe wereld
een nieuw leven te beginnen.
Mijne verloofde had mij volkomen inge
licht omtrent hare familie-omstandigheden.
werving van schatten en de vrijmaking van
het H. Graf als het hoofddoel zgner expeditie
voor.
Intusschen vorderde hij ook hier weinig.
Men schonk hem onderstand, maar verwees
hem naar de toekomst, wanneer de oorlog
geëindigd zou zgn. Dat was een zware
proeftgd voor hem en daar de oorlog tegen
de Mooren maar niet tot een einde kwam,
besloot hg Spanje vaarwel te zeggen en in
Frankrijk zgn geluk te beproeven.
Op reis daarheen kwam Columbus in
1491 bij de stad Palos langs het Francis
canerklooster la Rabida. Gekweld door
honger en dorst viel hij daar ter aarde en
smeekte de toegeschoten monniken om water
en brood voor hem en zgn zoon Diego. Men
Den avond van den dag, waarop wij ons
verbond sloten, schreef ik aan haar vader,
die eigenaar is van groote mgnen in Mon
tana en van aanzienlijke graanvelden in
Dakota.
Sarah was, een jaar geleden, terwgl zg
met haar vader eene reis door Europa deed,
ziek gewordenniet dan noode had hg haar
achtergelaten, maar de geneesheeren waren
eenstemmig van oordeel geweest, dat de
lange, moeilijke reis haar leven in gevaar
zou kunnen brengen. Onder bescherming
van eene oude, vertrouwde dienstmaagd,
die Sarah van hare vroegste jeugd kende,
was mijne verloofde aan de zorg van
Dr. Pbilippi overgegeven. Mr. Western-
borough had tegen het komende voorjaar
zijn bezoek aangekondigd, ten einde, zoo
eenigszins mogelijk, zijne dochter weder
mede te nemen. Het was een groote op
offering, die de vader voor zijne dochter
deed, want juist in dien tgd had hij het
buitengewoon druk met zijne zaken. Door
het tot nu toe ontoegankelijk gebied werd
een spoorweg aangelegd, die tegen den aan
staanden zomer een tweeden gemeenschaps-
weg zou vormen tusschen de Stille Zee en
den Atlantischen Oceaan en voor de Noor-
delg ke districten van de Vereenigde Staten
eene geheele wijziging in het verkeer brengen
zou. Eiken dag stond men kon dat
zonder overdrijving zeggen een vermogen
op het spel, een groot vermogen, millioenen.
Ik nam dien avond dus aan mgne schrgf-
Het stoomschip Hecuba* Dracht heden
middag het volgende nadere bericht.
De uitbarsting had plaats zonder vooraf
gaande verschijnselen. Plotseling zag men
eene reusachtige rookkolom zich uit den
krater verheffen, hetgeen gepaard ging met
een donderend gedreun en bliksem. Aard
of zeebeving deed zich niet voor. Een
oogenblik daarna te 6.20 uur in den
namiddag viel zware duisternis in, welke
gepaard ging met een regen van asch,
puimsteen en modder. De afmetingen der
uitgestooten wordende gloeiende steenen
werden steeds grooter.
Eene ware paniek heerschte onder de
steeds vluchtende bevolking, die door de
duisternis, slechts eenigszins verlicht door
tafel plaats en schreef, zooals gij begrjjpen
zult met de noodige omzichtigheid een
langen, zakelgken brief aan mijn aanstaan
den schoonvader. Ik gaf' hem eene beschrij
ving van de omstandigheden, waaronder
ik kennis had gemaakt met zijne dochter
ik vertelde hem dat ik haar innig liefhad,
dat zg mgne liefde beantwoordde en innige
vriendschap gesloten had met mgne zuster;
ik gaf hem een getrouw verslag van de om
standigheden waarin ik verkeerde en stelde
hem in staat .onderzoek te doen naar de
waarheid van mgne opgaventerwgl ik ein-
jdigde met het eerbiedig verzoek met mgne
zuster zijne geheel herstelde dochter naar
Dakota te mogen vergezellen en daar hare
hand te vragen. Sarah schreef in dien
zelfden geest.
Het verkeer met Dakota was toen echter
nog zeer moeilijk. Vóór kerstmis kon geen
antwoord van Mr. Westernborough ver
wacht worden. Tot zoolang zouden wg' rustig
in Bonn blijven; want de inrichting had
voor ons al het pgnlgke en afschrikwekkende
van een ziekenhuis verloren. Wij zetten dus
ons kalme leventje voort.
Niettegenstaande de voorzorgen, die wij
in acht namen, kon het vertrouwelijke
karakter van onzen omgang en de wijze,
waarop wij ons afzonderden, niet onopge
merkt big ven, en op eene plaats als deze
wordt alles wat men opmerkt gewoonlijk
verkeerd uitgelegd. Het is niet te verwon
deren dat de dokters van de inrichting, die
het neervallende vuur, nog vermeerderd
werd. Een stroom van vuur verspreidde zich
uit den krater over het grootste gedeelte van
het eiland en heeft het verwoest, zoodat oog
getuigen verhalen dat er geen groen blaadje
meer aan de boomen te zien is en de prachtige
natuurtafereelen van het eiland thans too-
neelen zgn geworden van de ontzettendste
ellende.
Den tweeden dag werden er reeds 500
lgken gevonden. Een veel grooter aantal,
vooral van vrouwen en kinderen, wordt
vermist.
Met gebukten hoofde vluchtte men zonder
te durven omzien, onder den regen van heete
modder en steenen naar de bergen, naar de
zee, overal heen, door schrik en angst voort
gejaagd. Door de duisternis kwamen velen
daarbij om en vonden vele kinderen een
ellendigen dood in de moerassen.
Yelen trachtten over zee te ontkomen,
maar werden in hunne prauwen door de
neerstortende steenen getroffen, zoodat het
den volgenden dag moeite kostte met eene
prauw langs de kust te varen, van wege de
vele lgken. De Europeanen ter hoofdplaats
Taroena aanwezig vluchtten met vele in
landers naar het nabijgelegen Boeas, waar
zij door eenen bergrug tegen den vuurstroom
beschut bleven. Tot middernacht hield de
uitbarsting aan.
Zoover het oog reikt is alles met eene
aschlaag van 6 cM. dik bedekt.
Yan den in het midden des eilands zich
verheffenden vulkaan daalt de thans ver
harde, witte lavastroom in breede takken
naar beneden.
Vele lgken worden telkens uit de modder
en het puimsteen te voorschgn gehaald. Een
radja zag een voet uitsteken, groef verder
en vond alzoo zgn eigen broeder. De ellende
is niet te beschrgven. Ieder zoekt zgne be
trekkingen en velen vinden hen in de af
zichtelijkste vormen terug. Daarbjj een groot
aantal gewondendie kermen van de
brandende pijnen. Bjj sommigen zitten de
stukken puimsteen en klei in het vleesch
vastgeschroeid.
De geheele oogst is verwoest. Aan levens
middelen en vooral aan water is het grootste
gebrek. De rivieren en bronnen zgn met
modder, asch en puimsteen gevuld.
Heden nacht worden per stoomschip van
hier 1200 pikol rjjst en eenige pikols zout
verzonden om in de eerste behoefte te voorzien.
Buitenland..
Het hof van assises te Luik, uitspraak
doende in het anarchisten-proces, heeft
Moineau veroordeeld tot 25 jaren, Wolffs
den geheelen dag met zieken omgaan, elk
verschijnsel, dat zich aan hunne onder
zoekende blikken voordoet, als een vernieuwd
bewijs van ziekte aanmerken. Zij gaan
eindelijk geheel in den waan verkeeren, dat
iedereen meer of minder ziek is en als patiënt
behandeld moet worden; elke onverwachte
uiting of handeling wordt door hen be
schouwd als een bewijs van de juistheid
hunner pathologische waarnemingen.
Met den directeur en de beide assistenten
verkeerde ik op een goeden voet. Ik had nu
lang genoeg bij hen doorgebracht om geheel
op de hoogte te zgn van alles wat de inrichting
betrof. Veel scheen mjj voortreffelijk toe, veel
ook voor verbetering vatbaar en onverholen
sprak ik mgne meening daarover uit. Toen
ik hun mgne inzichten meedeelde, keken zg
elkander bedenkelijk aan en ik bedroog mg
niet: zij bielden deze eenvoudige voorstellen
mjjnerzjjds voor de uiting van een ziekeljjken
geest.
Van dat oogenblik af wijdden zg mg hunne
volle opmerkzaamheid. Ik vond het bepaald
aardig, zooals zg' zich op de hoogte trachtten
te stellen van mijn slaap, van mijn eetlust,
mg met een medelijdend gezicht raad gaven
omtrent te houden diëet, dagverdeeling, af
leiding, enz. Die angstvallige bezorgdheid
van de artsen, voornamelijk van Dr. Philippi,
voor mgne gezondheid, werd na mgne ge
heime verloving hoe langer hoe grooter. Gjj
kunt u voorstellen hoe grappig ik dat vond.
(Wordt vervolgd./
NIEUWSBLAD
(Uit hkt Duitscii.)