Het Land van Heusden en Allena, de Langstraat en de Bomnielertvaard.
Linnen en Katoen.
M 1121.
FEUILLETON.
Mijn vriend Hilarius.
Uitgever: U. J. YEERMAH, Heusden.
ZAiEKDAG 6 AUGUSTUS.
1892.
voor
Dit blad verschjjnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f l.OO.
Franco per post zonder prjjsverhooging. AfoonderLjjke
nummers 5 cent.
Advertentiën van 16 regels 60 ct. Elke regel
meer 10 ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrg dagmor
gen ingewacht.
Welke huismoeder geniet niet naar oog
en hart telkens opnieuw van de helder
glanzende schatten harer linnenkast, van de
opgestapelde boorden met schitterend damast,
van de sierljjk in bundels gevouwen stapels
linnen wascbgoedDit tafelkleed daar, met
zijn schoon mozaiek, breidde reeds hare
moeder op feestdagen op de tafel uit en
deze achtbare voorraad Ijjfgoed zal eenmaal
hare dochter toebehooren, wanneer in eigen
woning ook voor haar het huwelijksgeluk
aanvangt. Onverslijtbaar stevig, ja in 't
gebruik nog schooner wordend, zoo is ons
vaderlandsch linnen.
Maar naast het edele vlasweefsel, dat onze
grootmoeders en moeders zoo verheugde,
heeft zich een buitenlandsche gast inge
drongen: shirling en cambrik, madapolam
en cassa, battist en neteldoek, piké en dril
noemt hij zich, een afstammeling van Z. M.
katoen. Met groote kunstvaardigheid tot
een brillant aanzien geklommen, met alle
mogeljjke surrogaten vervalscht, met chloor-
magnesium, loodzout en oitterzout opgevuld,
verblindt deze gezel het oog zoolang hij
jong is. Dat hij, geljjk de meeste uitlandsche
schoonheden spoedig oud wordt, blijkt bjj
het gebruik. Een geluk daar bjj is zjjn goed
koopte. Minder duurzaam, doch ook minder
kostbaar.
Het is wel de moeite waard linnen en
Katoen tegen elkaar in de schaal te leggen
en hun eigenljjke waarde te vergeljjken.
Men komt daarbg tot zeer verrassende resul
taten en tot de overtuiging dat onze voor
vaderen met recht de eere hoog hielden van
hun goed, trouw linnen en dat wjj ons
daarentegen dikwjjls door schjjn laten beet
nemen.
De vezels van het vlas en het katoen
verschillen in alle opzichten. Van de eigen
schappen der vezels hangt de meer of
mindere duurzaamheid van het latere weefsel
af. we vangen dus aan met de vezels. Die
van het vlas bereikt na geroot, gebroken,
gezwingeld en gehekeld te zgn, de lengte
van een mansarmde katoenvezel daaren
tegen is niet veel langer dan een zeer kleine
kindervinger.
De fijnheid van beide is bjj na geljjk, doch
hunne stevigheid toont groot verschil. Ter-
wjjl de enkele katoenvezel reeds bij een ge
wicht van drie gram breekt, draagt de vlas
vezel tien tot twintig maal zooveel. Dit
(Uit hkt Duitsch.)
(8
Ik meende in het eerste oogenblik den
dokter niet goed verstaan te hebben. Ik
begon hem tegen te spreken, eerst op
schertsenden, daarna op ernstigen toon, zoo
als men zgne opinie verdedigt tegenover een
verstandig man. Maar gedurende ons gesprek
werd ik hoe langer hoe meer overtuigd, dat
het gezond verstand en het denkvermogen
van den directeur door den voortdurenden
omgang met zieken zeer moesten geleden
hebben.
Naar aanleiding van de voorgekomen
gevallen in mijne familie had ik bepaald
eene studie gemaakt van de psychiatrie en
ik kon den toestand, waarin de man ver
keerde, dan ook zeer goed begrijpen. Ik had
diep medeljjden met den ongelukkige.
Schijnbaar begon ik nu in alles toe te
geven. Eindeljjk zei ik, dat hg naar mjjne
overtuiging in zgne vriendschapppelijke be
langstelling voor mg wel wat te ver ging,
maar hg had wellicht in de hoofdzaak ge
lgk, terwjjl ik in eene dwaling verkeerde.
Ik was daarom bereid zijne aanwjjzigingen
te volgen. Nadat ik aldus zgn vertrouwen
in mg versterkt had, veroorloofde ik mij,
zoo behoedzaam mogelijk, ook hem eenige
wenken te geven.
verschil in sterkte wordt onder het microscoop
opgehelderd. De vlasvezel doet zich onder
het vergrootglas voor als een holle cilinder
met sterke wanden ,die van 't katoen daar
entegen als een fijn lintje, dat nogtans ook
een cilinder is, maar plat gedrukt en met
zeer dunnen wand. Dit wetende kan men
onder het microscoop in elk weefsel beide
vezels gemakkelijk onderscheiden.
Uit deze vezels echter ontstaan door het
spinnen de draden. Spinnen toch is niets
anders, dan door onophoudelijke draaiing
de vezels regelmatig tot een zekere dikte
verbinden. Indien men nu een katoenen en
een linnen draad aan een nauwkeurig onder
zoek onderwerpt, big kt het dat op een meter
lengte de eerste uit ongeveer vijfhonderd
vezels tezamen gedraaid is, terwgl voor de
laatste slechts een tachtigtal benoodigd was.
Ook hieruit blijkt dat de sterkte van het
linnen ongelijk grooter is dan die van
katoen.
Het is inderdaad verbazend hoe duurzaam
echt linnen is. Het spot wezenlijk met den
alles vernielenden tijd. Bg de uitgravingen
in Pompeje vond men geen spoor van an
dere geweven stoffen: alleen het linnen was
onveranderd achttien eeuwen lang bewaard
gebleven. Al het linnen door de Vlaamsche
steden in den Spaanschen oorlog aan den
Hertog van Al va ten geschenke gegeven,
thans in Madrid bewaard, is tot in de fijnste
nuances der teekening volkomen gaaf ge
bleven.
Ja, linnen is taai en daarbg komt dat
het van nature zich verheugt in een schoonen
glans, zoodat een geoefende hand zonder
naar kleuren te grijpen, alleen door de kunst
van het weven een verrassend effect kan
te weeg brengen. Katoen is dof en indien
dit tot tafelgoed geweven wordt, verkrggt
het door kunstmiddelen zijn glans, door
kunst wordt zgn gebrek aan 't oog ont
trokken, doch slechts voor een pooséén
enkele wasch en alle heerljjkheid is ver
dwenen.
Toch heeft het goedkoope katoen in den
strjjd tegen het linnen het veld behouden.
Reeds meer dan een eeuw geleden over
stroomden de Engelsche fabrieken Europa
van katoenen stoffen en thans is de vlas
industrie slechts een schaduw meer van
't geen ze voorheen was.
Hoofdschuddend en den ouden tjjd be
treurend, hebben onze moeders het katoen
in de linnenkast* de overhand zien nemen.
Tal van goederen worden tegenwoordig
»Wjj leven te veel en te haastig, dokter,*
sprak ik. >Ons geheele geslacht is over
prikkeld en overspannen. Ook gij hebt, naar
ik meen, te veel van u zeiven geëischt. Ter
wgl gjj mg beschuldigt van ongerechtvaar
digd optimisme, zou ik u voor de voeten
kunnen werpen, dat gij al te pessimistisch
zjjt. Ik acht dit een gevolg van te inge
spannen arbeid. Het zou ook u geen schade
doen, zoo gij u eensjeen kleine ontspanning
gundet en ik stel mij geheel en al te uwer
beschikking. Zoo gij wilt, maken wij niet
tegenstaande het ongunstige weder en de
korte dagen, samen een klein uitstapje.
Misschien kan ik ook een gedeelte van uw
werk overnemen, want ik heb hier toch niets
anders te doen. Al ben ik geen medicus van
beroep, ik ben toch ook geen leek in uw vak
dat zult gij al wel hebben opgemerkt.*
Dr. Philippi hoorde mij aan met een eigen
aardig, flauw lachje, waardoor mgne waar
nemingen helaas nog meer bevestigd werden.
In zijn antwoord kwam hg volstrekt niet op
mjjne voorstellen terug, maar ging terstond
met de eigenaardige vasthoudendheid van
een krankzinnige op zijn eigen thema door
de gewaande ziekte van mg zeiven.
»Gg moet dien dageljjkschen omgang
met de beide dames een weinig beperken,*
zei hg weder.
Dat was nu eenmaal zijn stokpaardje.
Op de krachtigste wijze bleef ik mg daar
tegen verzetten, maar de dokter werd ten
laatste zóó driftig, dat ik voor een heftig
tooneel begon te vreezen. Ik hield mij in
en beloofde hem mij ook in dit opzicht
naar zjjne wenscken te zullen voegen.
uitsluitend van katoen vervaardigd en 't
zijn volstrekt niet uitsluitend de mindere
standen, die een ^katoentje* een gepast
kleedingstuk achten. Bjj dergelijke zaken,
waarin de mode een groot woord meespreekt,
komt het ook meer op goedkoopte dan op
duurzaamheid aan.
De goede naam waarin zich het linnen
verheugt, dringt niet zelden fabrikanten en
verkoopers van katoenen stoffen hunne waar
als linnen af te zetten. Dat heet dan goedkoop
Jinnen en is in glans en helderheid niet van
echt linnen te onderscheiden, door leeken
althans niet. Een van deze stoffen is het
halflinnen waarvan de lengtedraden katoen
en de breedtedraden linnen zgn. Niet zelden
echter worden stoffen als linnen verkocht,
waarin geen draad vlasweefsel aanwezig is.
Daarom geven we ten slotte een praktisch
middel om dit van katoen te kunnen onder
scheiden. Niet ieder toch heeft een micros
koop bg de hand.
Men doopt een stukje van het te beproeven
linnen in raapolie (bakolie) en drukt tusschen
vloeipapier de overtollige olie weg. Nu zijn
de linnen draden doorschijnend, de katoenen
daarentegen ondoorzichtig geworden. Houdt
men 't tegen 't licht dan onderscheidt men
terstond de eersten van de laatsten en legt
men het op een donkeren grond, dan schjjnen
de eersten donkerder dan de laatsten.
Aanbevelenswaardig is ook de vuurproef
een in loodrechte houding verbrande linnen
draad blijft nadat de vlam uitgegaan is één
glad, samenhang geheel, de katoenen draad
daarentegen spreidt zich van onderen als
een penseel uit.
Het beste middel echter, om zich voor
bedrog te vrijwaren, is in geen geval te
koopen van rondreizende kooplieden, maar
uitsluitend te markt te gaan bij een erkend
solieden handelaar, die met zijn reputatie
borg blijft voor de waar, die uit zgn handen
komt.
Een nieuwe diefstal van dynamiet heeft
waarschijnljjk plaats gehad tusschen Cette
en Saint-Etienne. Drie kisten, met deze
j
ontplofbare stof gevuld, waren van Cette
naar La Chapelle-sur-Dun verzonden in een
geplombeerden wagon. De adressant, een
aannemer, heeft slechts één der kisten ont
vangen de beide andere zgn verdwenen.
Ten einde van het vergiftigd Seine water*
verlost te worden, zgn een aantal genees-
heeren en maires uit de westeljjke voorsteden
En mijne belofte was ernstig gemeend.
Ik wist immers dat het antwoord van mijn
schoonvader nu niet lang meer zou uitblijven;
binnen veertien dagen of drie weken kon
het ons bereiken.
Den volgenden dag vertelde ik aan de
dames welk een zeldzaam en onaangenaam
tooneel in mijne kamer had plaats gegrepen.
Mijne verloofde en mijne zuster hadden ook
reeds waargenomen, dat het met den dokter
niet heel pluis was. Zij prezen mg wegens
mgne gematigde houding tegenover hem,
en wg spraken af elkander, totdat het ant
woord van mjjn aanstaanden schoonvader
zou inkomen, minder vaak te ontmoeten.
Voorloopig scheen de dokter tevreden
gesteld te zgn. Gedurende de eerstvolgende
dagen nam ik hem scherper waar, van het
levendigste verlangen vervuld mgne beoor
deeling ongegrond te zullen vinden. Helaas,
al zgne handelingen bewezen de juistheid
mijner zienswijze. Ik vatte daarom het plan
op, eer ik Bonn zou verlaten met een kundig
arts aldaar te spreken en den Geneeskundigen
Raad met den toestand van denongelukkigen
Dr. Philippi in kennis te stellen. Immers, al
had zijn geestestoestand tot nu toe nog geen
onheil berokkend, ik huiverde bg de gedachte,
dat een man, die niet volkomen toerekenbaar
was, met onbegrensde volmacht aan het hoofd
van zulk eene inrichting zou big ven staan
en maatregelen nemen, die de noodlottigste
gevolgen na zich konden slepen. Zgn toe
stand zou door de assistenten niet ingezien
worden, want deze waren hem met hart en
ziel toegedaan en volgden blindelings zgne
bevelen.
van Pargs, onder praesidium van den heer
Frédéric Passy, in het Terminus-hotel bij
eengekomen. Men constateerde, dat eiken
dag 250.000 kubieke meter vuil in de Seine
worden geloosd en dat de landerijen, die
massa volstrekt niet kunnen opnemen. Het
vroeger reeds meermalen besproken denk
beeld van een afvoerkanaal naar zee werd
weder geopperd en de vraag gedaan, waarom
groote fabrieken enz. niet werden gedwongen
hun afval langs chemischen weg te zuiveren
alvorens dien in de rivier te werpen. In een
tweede bjjeenkomst zou men een commissie
benoemen om plannen voor een afvoer- j
kanaal te ontwerpen.
Door de bekentenissen van den anarchis-
tischen schilder Ferdinand moet de Parjjsche
politie een samenzwering tot het plegen van
dynamietaanslagen op het spoor zgn ge
komen huiszoekingen en inhechtenisnemin
gen volgden elkander eergisteren op.
Een werkman, die in het koffiehuis van
Yéry was tijdens de ontploffing en die sinds
lijdende was, is thans in een krankzinnigen
gesticht moeten worden opgesloten.
Zondag namiddag heeft er in een gedeelte 1
van Duitschland een zwaar onweder gewoed, i
Blijkens de berichten werden de langdurige t
donderslagen en felle bliksemstralen afge-
wisseld door aanhoudende regenvlagen als
wolkbreuken, gepaard met hevigen hagel-
slag, met het gevolg dat op verscheidene j
plaatsen de te veld staande gewassen en de
wijnbergen totaal zgn vernield, en zoowel
spoorlijnen als straat- en andere wegen een
geruimen tijd ten eenenmale onbruikbaar
waren. Zulke berichten zijn er ontvangen
uit het Nahedal, uit Kreuznach, Nieder-
hausen, Altenbamberg, Barenbach, Maintz,
Mannheim, Kassei en verscheidene kleinere
plaatsen. Ook in het noorden van Frankrijk
is dienzelfden dag door onweder veel schade
aangericht. Tegeljjkertijd zgn in de streek
van Wohlen (in bet Zwitsersche kanton
Aargau) bij eene donderbui vele boomen
door storm ontworteld. Te Müllheim (in het
kanton Thurgau) heeft terzelfder tijd de blik
sem brand veroorzaakt en ging in Obwalden
het onweder gepaard met hagelslag, terwgl
tusschen Kaisterstuhl en Lungern, tengevolge
van den aandrang van water, eene spoorbrug
weggeslagen en een eind spoorweg ter lengte
van 500 meters aanmerkelijk beschadigd
werd.
De rechtbank te Essen heeft al de aan
geklaagden in de bekende zaak der Bochumer
De dagen kropen langzaam voort. Ik
miste natuurlijk het gezelschap van mijne
verloofde en van mijne zuster zeer, hetgeen
mg vreeselgk ontstemde. Evenals vroeger
mijne vroolgkheid, zoo scheen thans mijne
gedrukte stemming den ongelukkigen arts
een nieuw zorgwekkend verschijnsel toe.
Met het oog op den dokter moest ik de
dames mijden en het gezelschap van Dr.
Philippi lachte mij niet toe. Ik zocht daarom
een stil hoekje van den tuin op en bleef daar
somtijds uren lang met mgne onverkwikke
lijke gedachten alleen. Nieuw, bedenkelijk
verschijnsel in de oogen van den arts! Waar
ik mij ook verborg, hg wist mij altijd te
vinden. Hij sprak mij dan toe, maar ik wilde
hem geen antwoord geven. Ook mijne stil
zwijgendheid was een bewijs van mijne ziekte.
Gij weet ik ben zeer goedhartig van
aard, maar nu had ik mij zeiven toch over
schat en voelde ik mij niet in staat de
comedie waardig tot het einde voort te
zetten. Eigenlijk begon de geschiedenis mg
te vervelen en eenige malen kon ik niet
nalaten op vrij duidelijke wijze mgne mee
ning te zeggen, in den aanvang echter
steeds in den beleefdst mogelijken vorm
toen de arts echter telkens op nieuw begon
met mij te willen genezen, mgn arm ophief,
mgn hoofd omdraaide, verloor ik toch ein
delgk het geduld en voer zóó uit, dat de
arme dokter doodelijk ontsteld wegliep.
Natuurljjk had ik het volgende oogenblik
spijt van mgn driftigen uitval en verzocht
ik hem later beleefd mij vergiffenis te
schenken.
Zoo was er tusschen ons langzamerhand
fabriek (vervalsching van spoorwegstempels)
vrij gesproken.
De stukken betreffende het geding tegen
den vleeschhouder Buschhoff uit Xanten
zgn naar Berlijn gezonden, daar besloten
is eene gerechtelijke vervolging in te stellen
tegen een aantal antisemitische dagbladen,
die de bjj dat geding betrokken ambtenaren
gelasterd hebben.
Yoor de rechtbank te Frankfurt a/M. is
de behandeling begonnen in de zaak-Jager,
den hoofdkassier van het bankiershuis M.
A. v. Rothschild Zn. Zooals men zich
zal herinneren heeft Jager zich schuldig
gemaakt aan verduistering van 1.700.000
mark en valschheid in geschriften ten
nadeele der firma Rothschild. De beklaagde
is ruim 44 jaar, gehuwd en vader van drie
kinderen. Niet minder dan 32 personen
zijn in deze zaak als getuigen gedagvaard.
Jager heeft reeds gedeelleljjk bekend.
Te Duisburg, waar het wemelt van
Holland8che werklieden, hebben twee be
schonken grondarbeiders een hunner kame
raden aan de nieuwe haven in het water
geworpen. De ongelukkige verdronk. De
daders zgn gevangen genomen.
Volgens de »N. Fr. Pr.« van Weenen
zal Caprivi eerstdaags bekend maken dat de
Duitsche Regeering het plan voor een inter
nationale tentoonstelling te Berljjn opgeeft.
Omtrent de aardschudding, die Maandag
ochtend te 5 ure in Zwitserland heeft plaats
gehad, wordt uit Lucern gemeld, dat men
aldaar een vrjj sterken schok in de richting
van zuid naar noord heeft waargenomen.
In St. Gallen en Weinfelden hoorde men
tevens een geluid als van een dreunenden
slag. De schudding deed zich ook gevoelen
te Schaffhausen, Steckborn, Rothenhausen,
Winterthur en verscheidene andere plaatsen.
Te Frauenfeld hoorde men eerst een ge
rommel gelgk een zwaargeladen vrachtwagen
op straatsteenen maakt. Te Uesslingen zgn
4 schokken waargenomen. In Ragaz stonden
tafels en stoelen te rillen. Te St. Gallen
was de dreuning zoo sterk, dat in een huis
een drinkglas van eene kastplank afrolde
en een wand-uurwerk op den grond viel.
In Glarus heeft men in houten wanden een
sterk gekraak gehoord.
De uitbarsting van de Etna heeft opge
houden. Uit den krater stjjgt nog eenige
witte rook, maar de lava vloeit niet meer.
eene geheel gewjjzigde verhouding ontstaan.
Ik voelde innig medelijden met den ongeluk
kigen man en hjj voedde in zjjn ziekeljjke
overprikkeling het diepst wantrouwen tegen
mg. Langzamerhand begon hjj zich nu ook
aan te matigen mjj uit de hoogte te behan
delen, waartoe niets hem recht gaf. Ik was
zjjn patiënt niet, ik was zijn huurder; ik
was beleefd en voorkomend jegens iedereen
in huis, ik voegde mjj geheel naar alle be
staande gewoonten, toonde mjj voor de op
neming in huis zoo dankbaar mogeljjk en
vervulde mgne plichten met de grootste
nauwgezetheid. Ik moeht dus ook eischen,
even beleefd en vriendeljjk behandeld te wor
den als ik de anderen behandelde.
De arts begon er echter genoegen in te
vinden mg van tjjd tot tijd af te snauwen
alsof ik een van zgne ondergeschikten was.
Hjj eischte op bgna onbeschoften toon van
mg de kamer te verlaten, wanneer ik er
niet den minsten lust toe gevoeldehjj ver
bood mij zekere spjjzen en dranken, waarin
ik zin had kortom, hij deed al het moge-
ljjke om mjj tot verzet te prikkelen. Ik
ontwikkelde echter eene lankmoedigheid, die
de uiterste grenzen van hetgeen een mensch
mogeljjk is, bereikte, steeds doordrongen van
het gevoel, dat een betreurenswaardige, die
niet wist wat hij deed, mjj met zgne lastige
belangstelling vervolgde. Evenals vroeger
mgne tegenspraak, prikkelde hem mgne
onderdanigheid; hg maakte zich boos wjjl
ik deed wat hjj wilde, en begon mg nu te
plagen.
/"Wordt vervolgdU
IIEUWSBLAD
Buitenland.