Hel Land van Heusden en Altena, de Langstraat en de Bonunelerwaard. FEUILLETON. Mijn vriend. Hilarins. M U24. WOENSDAG 17 AUGUSTUS. Uitgever: L.. J. VEERMAN, Heusden. VOOR JDit blad verschuilt WOENSDAG en ZATERDAG. Abonnementsprijs: per 3 maanden f l.OO. Franco per post zonder prjjsverhooging. Afzonderlgke nummers 5 cent. 1SU2, Advertentiën van 16 regels 60 ct. Elke regel meer 10 ct. Groote letters Daar plaatsruimte. Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrg dagmor gen ingewacht. deel berokkent aan het geheel. Daarnaar is in strijd met de burgerljjke vrjjheid, en en toezicht uit te oefenen dat alom voldoend het publiek vertrouwen stelde. De generaal huismoeder in de steden, om mijn kamereischen zjjn dikwijls juist van hen gekomen te doen, wanneer ik dat verkies, waarom die zoo gaarne als verdedigers dier vrgheid ben ik aan tijd gebonden om mijn kleedenwillen optreden. Er bestaan vereenigingen te laten uitslaan en de straat voor mijn die zich ten doel stellen coöperatie tegen te huis te boenen Zeker, die vrouw wordt be-gaan. Gaane zouden zij verbodswetten in lemmerd in baar vrijheid van handelen,het leven roepen waarbij het den burgers doch ten algemeenen nutte. Wat ten platten-verboden werd hun behoeften te koopen, waar zij dat op de beste en voordeeligste wijze meenen te kunnen doen. Gelukkig hebben zjj in ons land weinig kans om lande een dwaasheid zou zijn, is in groote dichtbebouwde gemeenten een noodzakelijk heid. De reinigingsdienst moet daar in het belaDg der volksgezondheid aan regelen ge-deze zaak dwangwetten in het leven te bonden zgn, die ieder moet nakomen. Wjj hebben vrgheid van godsdienst zegt een ander maar waartoe zgn dan bepalingen noodig in zake kerkbouw en zoo vele andere dingen? Alweder moeten ter bewaring van orde en rust beperkende bepalingen gesteld worden, die niet noodig zouden zgn, als alle ingezetenen tot één kerkgenootschap behoorden. Wij hebben vrgheid om te vergaderen waar en wanneer wij willen, maar waarom dan die beperking dat dit niet zonder speciaal verlof in de openlucht mag ge schieden, en dat vergaderingen van ge- wapenden verboden zijn. Alweder is die beperking noodig in het algemeen belang. Met het oog op de rust, in het belang der volksgezondheid zijn tal van bepalingen noodig, die de burgerlgke vrijheid beperken; daaraan moet ieder zich onderwerpen, die in een beschaafde maatschappij wil ver- keerenis men van die beperkingen niet gediend dan moet men een woonstede op zoeken, waar zij onnoodig zijn. In een plattelands-gemeente is men vrijer dan in groote gemeenten en vestigt men zich een zaam op de heide, in Gelderland, dan zal men niemand hinderen of aanstoot geven en behoeft dan ook niets van zijn vrijheid op te offeren in het algemeen belang. Ieder heeft recht op persoonlijke vrijheid in zooverre die niet nadeelig is voor het algemeen. Dit moet de maatstaf zijn bijt roepen, hier is gelukkig de burgerlgke moet de wetgeving ingericht worden en dit terecht heeft dan ook Gladstone gezegd, wordt nog al eens vergeten, als men dat ieder voor zichzelf moet weten hoe lang Is men week aan week bezig met zgn 1 klachten uit over de toepassing. Hoeveel is of hoe kort hij werken moet om in zijn gewone werkzaamheden, dan is het voor niet in strijd met de burgerlijke vrgheid, onderhoud te voorzien. In den laatsten tijd ieder een genot het vooruitzicht te hebben, in onze maatschappij, hoort men dikwijls heeft men meer eischen gesteld, die in strgd dat men eenigen tijd die werkzaamheden zeggen! Waarom ben ik niet vrg, zegt de waren met de burgerlgke vrgheid en die zal kunnen afbreken om in vrijheid over zgn tjjd te beschikken, om vrg te zijn van de dagelijksche beslommeringen. Zulk een vrijheid is in vele beroepen noodzakelijk cin na afloop van den vrjjen tgd met nieuwen moed en nieuwe krachten het gewone werk weder te verrichten. Vrijheid, geljjkheid was de leuze, 100 jaren geleden. Zooals ieder j.iensch hebben ook de volken behoefte aan vrgheid, en eerst de Fransche revolutie heeft die vrijheid aan de volkeren geschonken. Wat voor dien tijd bestond, was slechts schjjn, geen wezen. Veel meer was het alom d°> vrgheid aan de machthebbenden om de massa des volks te onderdrukkenZelfs in onze zoogenoemde republiek werd met de bnvgerlgke vrgheid willekeurig omgespron gen. Er moge vrgheid geweest zijn voor de heeren vroedschappen en de steden, de overige burgers moesten zich onderwerpen aan de gegeven bevelen. Uit dien tijd is het rjjmpje: Wat de heeren wijzen, zullen wjj prijzen. Van de vrjjheden, die wij thans krachtens onze grondwet genieten, was toen geen sprake. Vrgheid van godsdienst was toen onbekend; de Staatskerk heerschte over allen en alles, beheerschte dikwijls den toestandvrjjheid van drukpers bestond alleen voor hen die de heerschende partij nrar de oogen zagen; vrijheid om zich te vereenigen en om te vergaderen was niet noodigalles dagteekent van later tgd. In 1814 werden reeds volks vrgheden in de grondwet opgenomen, al hadden onder de vaderlgke regeering van Koning Willem I. nog vervolgingen plaats om des gods- dienstwille en bjj de herziening der grond wet in 1848 kregen wg eindelgk, wat den burgers reeds zoovele eeuwen door de macht hebbers onthouden was: burgerlgke en gods dienstige vrgheid. De wetten tot regeling dier vrijheden kwamen tot stand, want men moet niet vergeten, in een maatschappij kan geen onbeperkte vrjjheid bestaan ieder lager onderwijs voor de kinderen des volks meende deze uitdaging te moeten aannemen, verkrijgbaar is, want het is niet te ont- eD deehef ran den stafsehreef onmiddellijk i e. aan de Times,* dat drie verschillende kennen, dat de Staat veel belang heeft bg stukken zouden worden uitgegeven in de goed onderwijs. De Staat heeft de kerk maandschriften, welker schrijvers vooraf losgelaten, zij kan ook de school loslaten, zorgvuldig onderzoek hadden ingesteld; het als door anderen op voldoende wijs voor scbrjjven besloot met de zinsnede: »de on- het onderwgs gezorgd wordt. derneming heeft niets te verliezen door het ,r verstandig onderzoek van onpartijdige en Vrgheid moet op den voorgrond staan,1 bevoegde mftnnen.* wat met de burgerlijke vijjheid in strjjd Deze artikelen voldeden aan velen, vroeger is moet zooveel mogelijk uit onze wetgeving sterk tegen het Heilsleger ingenomen. Om verdwjjnen. Beperkende bepalingen zgn dan over de uitwerking dier stukken te oor alleen noodig wanneer de vrjjheid in strjjd ^en, deelt de generaal mede dat onmid- 7 i delink na de lezing dier artikelen een heer kan zgn met het algemeen belang, en waar >m kw&m bezoeken< verklarende dat elke dit zich voordoet mag niet geaarzeld worden schaduw van achterdocht uit zijn geest ver- om de burgerlgke vrijheid te beperken, dwenen was; hij trad dadeljjk in onder- Daarnaar moeten alle wetten beoordeeld handeling over de uitvoering van een kost- worden, en doet men dit, dan zullen zeker baar Pla° ,\ot uitbreiding van het werk ,T onder de daklooze armen, volgens het dusver vele kwestien verdwgnen. Veel is reeds ver- gevoigde stelSel. Zgn aldus uitgedrukt ver vrijheid reeds te vast geworteld, om aan de j beterd, nog veel blijft te doenverorde- trouwen ondersteunde hjj met een belofte bestrijders der coöperatie uit eigen belang gingen, wetten en voorschritten, die met de van 5000 pd. st. (f60,000), om er toe te eenige kans van slaven te geren. De win- vrgheid in strgd zjjn, moeten verdwjjnen, kunnen overgaan. keiiers hebben andere, betere middelen om de coöperatie te bestrjjden dan dwang wetten geven zij goede waren tegen billjjke prjjzen dan zal de coöperatie geen reden van bestaan hebben, en hun vereeniging maar tevens moet streng gewaakt worden dat die vrjjheid geen dwang wordt. Een voorbeeld ter toelichtingArbeiders willen het werk staken, daartoe moeten zjj volle vrjjheid hebben, maar de fabrikant moet in Toch waren de beoordelaars niet voldaan, en om nu den laatsten grond voor de aan vallen op het werk uit den weg te ruimen, heeft generaal Booth het volgende voorstel zullen zij kunnen ontbinden. Vrijheid voor ook vrgheid hebben andere werklieden allen, moet ook hier regel zgn, zoolang die dienst te nemen, en de regeering moet zorg van het onderwjjs. Was het onderwjjs eerst stakers, maar ook volkomen vrijheid voor ondergeschikt aan de kerk, later heeft de hen, die het werk willen voortzettten en Staat de zorg voor het onderwgs op zich voor de fabrikanten. Zoo moet de vrijheid genomen, en uitbundig, onverdiend is ons opgevat worden, en zoo zal zjj tot zegen onderwijs door vreemdelingen geprezen. Met zjjn voor allen, recht kon men daarbij het spreekwoord vrijheid geen algemeene belangen schaadt, dragen dat deze werklieden niet gehinderd spraak dezer commissie aan te nemen als beslissend. En tt i j j it ii -i j I laat dan deze commissie drie kwesties oplossen. Veel strgd is reeds gevoerd op het gebied worden. Volkomen vrgheid voor de werk- Heeft Generaal Booth persoonlijk toepassen koning In het land der blinden is éénoog Buitenland. Een deel der Londensche pers en som- Achtereenvolgens werd ons fetaats-onder-mjge personen die een voorname plaats in1 wjjs steeds beter en werd, nam de oppositie toe, men wilde vrijheid van onderwjjs. De gelijkstelling van het Staats-onderwjjs en het bjjzonder onder wjjs is verkregen, schjjnbaar is de oppositie voldaan, maar is er gelegenheid, dan wil men meer, en daartegen bestaat geen be zwaar, indien slechte gezorgd wordt dat de kinderen des volks voldoend lager onderwjjs verschaft wordt. Ons openbaar onderwjjs is tot nu noodzakelijk geweest. Breidt men naarmate het beter nemen in de christeljjke ei^ philan tropische wereld heeft generaal Booth, persoonljjk zoowel als zjjn maatschappeljjk werk, aan gevallen; men heeft den generaal openlijk beschuldigd van het geld, dat voor de armen gegeven was, te gebruiken voor de vereering van zgn eigen persoon, voor overdadige weelde en ten bate zjjner familie, voor nuttelooze demonstration, extra stoombooten, extra treinen, eerste klasse hotels enz. Voorts heeft men beweerd, dat de boeken van het maatschappelijk werk onvolledig gehouden worden, dat de balans niet duidelyk is en Ieder moet in de tegenwoordige maat- schappjj vrg zgn, mits die vrgheid geen na- (11 Het was vjjf uur in den morgen toen wij in het stadsplantsoen bjjeen waren vrjj! Mjjne zuster en mjjne verloofde hadden al baar gereed geld, dat een vrjj aanzien- Ijjk bedrag uitmaakte, bjj zich gestoken. Zwjjgend gingen wjj naar het stationwjj konden ons nog niet al te zeer verheugen over onze vrgheid. Toen wjj echter om zes uur in den sneltrein naar Bingerbrück zaten, toen konden wjj juichen, toen sprongen ons de tranen in de oogen, toen omhelsden wjj elkander, toen waren wjj gelukkig. Wjj hadden plaats genomen tot Frankfort; het was ons onverschillig waarheen wjj gingen. De hoofdzaak was de sporen van onze vlucht uit te wisschen. Reeds dienzelfden dag spoorden wjj van Frankfort naar Bremen drie dagen later waren wjj reeds in volle zee, nadat wjj ons in Bremen van de nood- zakeljjkste reisbehoeften hadden voorzien. Nu waren wjj veilig, nu was elk gevaar voor achterhaling verdwenen, maar nu be gaven mjj ook mjjne krachten. Den eersten dag kon ik nog met de beide dames de lunch gebruiken, maar reeds des namiddags voelde ik mjj zóó ziek, dat ik mjjne kajuit niet meer kon verlaten. Ook of 10 uren te werken. Daarin moet ieder vrjj zjjn, de wetgever moet niemand kunnen dwingen een bepaald aantal uren werkzaam te zjjn, de geëischte werkdag van acht uren de dames waren ongesteld. De scheepsdokter, dien ik liet ontbieden, zag met de aan dokters eigene scherpzinnigheid in mjjne ongesteld heid niets dan eenvoudige zeeziekte. Ik wist dat het eene andere, veel ernstiger ziekte was. Het was immers natuurljjk dat die vreeseljjke inspanning, dat al die aan doeningen zich moesten wreken. Ik voelde mjj lichameljjk zóó afgemat, dat ik ook geesteljjk indommelde en in dezen toestand van halve bewusteloosheid werd ik door de akeligste droomen gepjjnigd. Ik zag mjj zeiven weder in de inrichting te Bonn, was daar nog steeds op dezelfde kamer, onverschillig voor alles wat om mjj heen voorviel, stomp en dof. En in dien half wakenden toestand speelden allerlei her inneringen aan ware gebeurtenissen op won- derljjke en angstverwekkende wjjze door mjjn koortsachtig brein. Zoo kwam het mjj voor, dat ik op zekeren nacht plotseling was opgestaan, het venster geopend en eene poging gedaan had om het jjzeren traliewerk met geweld af te rukken. Ditmaal was de uitslag anders dan in de werkeljjkheid. De soliede muren weerstonden mjjne boven- menscheljjke pogingen. Door mjjn gesteun waren de bewakers uit hun slaap gewekt; zjj traden de kamer binnen en brachten mjj weder in bed. Ik hoorde dat de wachter den volgenden morgen in mjjne tegenwoor digheid rapport uitbracht aan Dr. Philippi van hetgeen in den nacht was voorgevallen en de dokter, die nog steeds directeur van de inrichting was, ofschoon de waanzin in zjjne blauwe oogen te lezen stond, schudde nadenkend het hoofd en zei tot zjjne collega's onderwijs hunner kinderen, dan heeft het Staats-onderwjjs geen reden van bestaan meerdan is de Staat alleeir geroepen om iet onderwjjs der behoeftigen te bekostigen, »Ik kan de verantwoording niet meer alleen dragen; ik moet aan de bevoegde macht niet vertrouwbaar zgn. Ondanks alle tegen spraak werden deze beschuldigingen hard nekkig volgehouden. De Times* bevatte een artikel, hetwelk besloot met de vraag, of generaal Booth wilde toestemmen in een onderzoek door sommige personen, in wie verstand verloren, ik zag niets dan weg smeltende omtrekken, die als nevenbeelden kennis geven.« En daarna hoorde ik iets verdwenen. Daarna zag ik niets meer. zeggen van »onder curatele stellen* en in] Toen ik weder tot, mij zeiven kwam, lag mjjn koortsachtigen droom werd aan dezeik in wollen dekens gewikkeld in een hospi- ledreiging ook gevolg gegeven. Men ont taal te New-I ork. Ik wist niet wat met mg lood mjj in eene vergadering van personen, I was voorgevallen en heb dat ook nooit ver die ik niet kende en men deed mjj allerlei nomen. Gjj zult begrjjpen dat wjj niet gaarne vragen, die ik niet beantwoordde. Kortom, daarover spreken. Sarah en Grete huiveren de grensljjn tusschen droom en werkeljjk- bjj de gedachte aan die schrikwekkende ïeid was bijna geheel uitgewischt. Ik wist reis en mjjn geest was als in nevelen ge- niet meer of hetgeen ik droomde de werke- jjkheid, dan wel of de werkeljjkheid een droom was. Hoe is het na, vroeg ik mjj zeiven af. Ben ik hier op een schip of in Bonn? Wat is er met mjj gebeurd? Ik had een gevoel alsof er eene centenaarslast op mijne borst lag. Eene scheepsramp schudde mjj uit dien ;oestand wakker. Ons schip was in den dikken mist tegen een ander geloopen en had een zwaar lek gekregen. Ik hoorde het geloop boven mjjn hoofd, ik hoorde alle pompen te vergeefs werken, want het water drong met niet te huid. Maar de herinnering aan het stjjgende, koude water is mjj bjjgebleven en thans nog voel ik bjj de gedachte alleen reeds eene ondrageljjke koude en vaart mjj eene rilling door de leden. Dank zjj de uitstekende verpleging van De »Times« en andere leidende nieuws bladen namen dit aanbod aaneen groot deel der pers, waaronder de Londensche Standardeen voorname plaats bekleedt, heeft het voorstel echter begroet »met een gehuil van bitterheid en bespotting*, het voorstel aanduidende als een kunstgroep om er dubbeltjes uit te slaan.* Deze poging om deze tegenstanders te voldoen, zal dus niet voldoen, hetgeen de generaal toeschrjjft aan een rgeest van tegenstand en kwaadaardigheid*, die wil verhinderen hem bjj te staan om de arme ellendige menigten te helpen. Dat hg het onderzoek laat plaats hebben, is tegen den zin van velen zjjner vrienden, omdat zjj overtuigd zjjn en het als tijd- en kracht verspilling beschouwen. De generaal zal evenwel niet treden in een bespreking van de beginselen die in het plan zjjn vervat. Die beginselen heeft hjj in »In Engelauds donkere wildernissen* uiteengezet en ook later uitgelegd. Op deze verklaringen af- grjjpen waarom wjj ons met geweld hebben onttrokken aan de macht van een man, die in een toestand van volkomene ontoereken baarheid menschengeluk en menschenlevens verstoort.* Het was ongeveer in den tjjd, dat de groote spoorljjn, die St. Paul in Minesota met Portland in Oregon verbindt, in gereed heid was gekomen. De inwjjding had op de schitterendste wjjze plaats gehad. De president Henry Villard had uit Duitschland en Enge land een aantal bekende personen uitge- noodigd, om het tot stand komen van dit nieuwe en grootsche voortbrengsel van menschel jjke onversaagdheid en onder nemingsgeest mede te vieren. Alle couranten hadden hare kolommen mjjne verloofde en mjjne zuster, die door gevuld met beschrjjvingen van de plaats de onkunde van den dokter niet bjjzonder gehad hebbende feesteljjkheden en ik las werden tegengewerkt, was ik na ongeveer i die gedurende mjjn herstel met groote be twee maanden zoover hersteld, dat wjj erlangstelling en geestdrift. De nieuwe spoor- over konden denken onze reis voort te zetten. Wjj hadden besloten mjjn schoonvader van onze aanstaande komst geen kennis te geven. Ik wist immers dat Philippi hem stuiten kracht het schip binnen. Het was geschreven hadik kon bovendien met grond alsof er duizenden ratten boven mjj rond liepen. Allen redden zich op het dek. Mjj, arme, had men vergeten, en ik was te zwak om mjj zeiven te helpen. En het water steeg hoe langer hoe hooger en was reeds doorgedrongen tot mjjne kajuit. Mijne tanden klapperden. Ik hoorde de reddingbooten vermoeden, dat hjj hem ook van onze vlucht niet onkundig zou hebben gelaten. Wjj wilden onverwacht vóór mijn schoonvader staan en zeggen: »Hier zgn wjjoordeel nu zelf of wjj ziek zjjn, zooals men daar ginds beweert. Mocht gij eenige verschijnselen weg doorsnijdt juist het gebiedt, waarin de bezittingen liggen van mjjn schoonvader, Dakota en Montana Intusschen had ik mij rjjkeljjk van geld middelen voorzien. Uit New-York had ik een telegram gezonden aan mjjn compagnon, met verzoek injj een wissel van 250.000 dollars op een der grootste bankiershuizen aldaar toe te zenden. Ik was vast besloten een gedeelte van het kapitaal te besteden tot het aankoopen van nieuw-ontgonnen landstreken in de onmiddellijke nabijheid bij ons waarnemen, die de bewering van den neerlaten; mijne zuster en mijne bruidongelukkigen Philippi bevestigen, welaan, van de bezittingen rogna schoonvaders, hadden met al de kracht, die inbaar was, dan beloven wij u uit vrijen wil daarheen geweigerd daarin plaats te nemenzij wilden te gaan, waarbeen gig ons zenden wilt. Spreek! ord^ -oeruolgd, dat ik eerst gered zou worden. Ik bad mjjn uw oordeel vrg uit en gjj zult spoedig be-j IIEIIWSBLAD lo. De commissie moet bestaan uit onpartijdige per sonen. 2o. Zij moeten mannen zijn van zulk een stand en bekwaamheid, dat hun uitspraak bij het volk gewicht in de schaal legt en het overtuigt; en 3o. Zijn grootste tegenstanders moeten zich bereid verklaren, om de uit* in eenig opzicht voordeel bij het Maatschappelijk Plan, of is hij de be- langelooze dienaar van het publiek, dien hij voorgaeft te zijn? b. Worden de boekhouding, de geldzaken en de balans behandeld op een eerlijke, zaakkundige en eervolle wijze c. Worden de gelden besteed volgens het stelsel, dat uitgewerkt is in het plan voor Engelands Donkerste Wildernissen, en worden zij op zulk eene zuinige en zaak kundige wijze besteed, dat men een behoorlijke mate van succes mag verwachten?" moet vrgheid hebben om te leven, zooals j onze wetgevers. Niemand bijv. moet ge-1 bet bijzonder onderwijs uit, zorgen alle de financiëele opgaven over 't algemeen hij verkiest, om te bandelen naar welge-j dwongen kunnen worden meer dan 6 of 8; ouders die daartoe by machte zjjn voor het vallen, mits die vrijheid niet hinderlijk of achadeljjk is voor anderen. (Uit het Duitscii.) niüf maar r\-f n ntrfnon i L~ ni»nmr»na rl rx error* nnlH !\l nor* r In nnrinnorirK* aun haf otn rfDnrln

Kranten Streekarchief Langstraat Heusden Altena

Nieuwsblad het land van Heusden en Altena de Langstraat en de Bommelerwaard | 1892 | | pagina 1