Het Land van Hensden en Allena, de Langstraat en de Boinmelerwaard.
m 1127.
zaterdag 27 augustus.
1892.
Brieven uit Amsterdam.
FEUILLETON.
Mijn vriend Hilarius.
Uitgever: E. J. VEERMAN, Heusden.
VOOR
Dit blad verschuilt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f 1.00.
Franco per post zonder prjjs verhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën van 16 regels 60 ct. Elke regel
meer 10 ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagmor
gen ingewacht.
Lieve lezer, ge hebt meermalen in novellen
en romans kennis gemaakt met verdachte
personen, bjj elke schrede door de politie
gevolgd, die in last had, ze bp de eerste de
beste gelegenheid in te rekenen. Vooral in
verhalen van Engelschen oorsprong ontmoet
ge zulke helden met detectives op de hielen.
In de werkelijkheid kent ge dien toestand
niet, omdat ge geen verdacht persoon zjjt
en geen politietoezicht van noode hebt om
op den rechten weg te wandelen.
Zoo ge daarvan echter iets wilt beleven,
kom dan hier, ga naar 't Paleis v. V. en
koop voor twee kwartjes een entree tot de
Tentoonstelling van den boekhandel. Maar
kom dan op een stillen dag, er zjjn er
minstens zes in de week, en in den morgen.
Ge zult dan ondervinden wat het zegt op
de vingers gekeken te worden. Bij elke uit
stalling van den boekhandelsbond staat
een detective, een mannelijke of een vrouwe
lijke en die houdt u scherp in 't oog, voor
al de vrouwelijke, 't zjj omdat ze meer op
uw gezelschap gesteld is, 't zjj dat ze
minder tact heeft om voor politieagent te
spelen. Vooral bjj etalages, die aan twee
zjjden belegd zijn, is dat hinderlijk. Dat het
jufje bjj u staat en alsof dat noodig ware,
een boek verlegt en hier en daar een stofje
wegblaast, nu daar let ge niet op. DoGh nu
keert ge den hoek om en beziet den anderen
kant. Fluks zeilt ook zjj de kaap rond en
speelt in uw nabjjheid betzelfde spelletje.
En dat hindert, juist omdat ge geljjk ik
reeds het genoegen had te zeggen, geen
toezicht van noode hebt om den rechten
weg te bewandelen.
Laat me 't nu maar in eens zeggener
wordt op de Tentoonstelling van boeken
nog meer dan op andere, gestolenof wan
neer dat woord te hard klinkt: gegapt. Er
schjjnt een wonderlijke bekoring te liggen
in boeken, die ons niet toebehooren. Leen
maar eens boeken uit en noteer hoevelen
die uit hunzelven teruggeven. Ik ben zeker,
wanneer de Vereeniging van den Boekhandel
geen Argussen plaatste bjj de uitstallingen,
dat 't getal entree's tienmaal verdubbelen
en gezegde uitstallingen voor het einde der
maand geen enkel boek meer bevatten
zouden.
Als ge geen liefhebber van boeken zijt,
zal u de stille bekoring van al deze schatten
ongeroerd laten; doch als ge dat wel zjjt,
zult ge als ik, meermalen in den geest den
inhoud van uw schatkist narekenen. Want
(Uit hkt Duitsch.)
(14
Het antwoord liet niet lang op zich
wachten. Het luidde:
•Uw vriend Hilarius Gauer is ongeveer
vier jaren geleden by mij gekomen, om zjjne
ongeneeslijk zieke zuster te bezoeken en
heeft in mijn huis gewoond. Reeds bjj zjjne
aankomst wekte zijne eigenaardige wijze
van doen bij mij en mijne collega's ernstige
bezorgdheid opvoornamelijk verontrustten
ons de veranderlijkheid in zjjne stemming,
daar hij meermalen van de meest uitge
laten vrooljjkheid plotseling tot diepe zwaar
moedigheid verviel. Langzamerhand begon
nen zich ook andere verschjjnselen voor te
doen, zoodat aan een ernstige ziekte niet
meer getwjjfeld kon worden. Hij beweerde
een van de kundigste geneesheeren te zijn
en overlaadde alle andere dokters met be-
leedigende schimpwoorden wegens hunne
volkomene onwetendheid en gewetenloos
heid. Hjj legde my een ellenlang, zeer
scherpzinnig uttgedacht plan voor tot wijzi
ging van de inrichting, geheel steunende,
zooals hij zeide, op het geluk van de
menschheid.
Daarbjj kwamen nog meerdere ver-
't is zoo iets geheel anderseen boekaan
kondiging in de krant te lezen of het be
wuste boek, op zjjn fraaist uitgedost voor
n te zien en vrjjheid te hebben er in te
bladeren. En uitdossen, 't zij met bescheiden
heid gezegd, daarin behoeft de Nederlandsche
binder niet onder te doen voor zijn buiten-
landsche collega's. Het is een feit, dat uit
het buitenland kisten vol bedrukte vellen
naar onze gerenommeerde binderijen ge
zonden worden, die daar, in fraaie banden
gestoken later in de Parijsche en Londen-
sche magazijnen aller bewondering wegdra
gen. En ik weet niet of men dan niet
vergeet er bij te zeggen dat dit alles Hol-
landsch fabrikaat is.
Bij dergelijke zaken denk ik altjjd aan
Goedewagen, den pjjpenfabrikant te Gouda.
Ik was gelogeerd te Scheveningen en had
dagen lang sigaren gerookt, zoodat ik er
flauw van werd, niet van 't rooken, maar
van de sigaren. Een galeriewinkeltje binnen
tredende, vroeg ik wat tabak en een pijp
in 't laatste artikel had de winkelier, een
Duitscher, allerlei mooien rommel, zeer duur
en zeer onpraktisch. Ik vroeg »'n Hollanders
»Bewahre«, zei de goede man, »ich habe
keinen Hollander, hier habe Sie einem
Fransos*. Die Fransche pjjp stond me aan
en ik betaalde ze met een dubbeltje. Onbe
taalbaar echter vond ik by nader beschou
wing dat deze Fransche pjjp een bedrukt
bandje droeg met een Engelsch etiket, ter
wijl de pyp zelf den stempel droeg van
bovengenoemden fabrikant. Dus Hollandsch
fabrikaat met Engelsch opschrift als Fransche
waar verkocht. Zoo is 't ook met vele boeken
en plaatwerken, die den roem der Fransche
en Engelscbe persen uitbazuinen, doch binnen
onze landpalen ingebonden en gedrukt zijn.
Drie zaken hebben vooral mijn belang
stelling gewekt in die afdeeling van den
Boekhandel.
Primo de achttien verschillende drukken
van Hildebrands Camera Obscura, dat onvol
prezen innig Hollandsche boek. Over een
eeuw zal men voor dat kastje ze liggen
goed geborgen achter glas niet minder
dan f 1000 bieden en 't er niet voor krjjgen.
Als ge hoort dat dit kastje gestolen is, geef
ik u vrjjheid den ondergeteekende te ver
denken, want ik ben er puur verliefd op.
Secundode uitstalling van den antiquaar
Muller, een legio oude, prachtig gedrukte
en gebonden werken van hooge waarde. Er
zijn boeken bjj uit den schemertjjd der
drukkunst (15de eeuw) die om hunne schoone
en scherpe lettertypen terecht ieders be
wondering wekken.
schynselen. Hij werd verliefd op een jong
Amerikaansch meisje, eene volslagen krank
zinnige, die in dezelfde villa woont als
zjjn zuster, en zond zonder mijne voor
kennis aan haar vader een brief, waarin
hij hare hand vroeg. Hij beweerde dat zij
volkomen genezen was, terwijl zjj tot onze
ernstigste zieken behoort. Even vast was
hjj overtuigd, dat ook zjjne zuster, die aan
zwaarmoedigheid ljjdt, volkomen genezen
was. Het wachten op antwoord uit Amerika
wond hem vreeselyk op en nu vertoonden
zich een aantal nieuwe verschijnselen.
Terwijl hjj zoo even nog vroolyk en wel
allerlei grappen had verteld, vluchtte hij
plotseling uit de conversatiezaal en bleef
uren lang onbewegelijk in de zonderlingste
houdingen in een of anderen hoek staan.
Het scheen wel, dat hy in die oogenblikken
zyn bewustzjjn geheel kwijt was, ten minste
hij gaf geen enkel teeken van leven, wanneer
ik bjj hem kwam en hem toesprak. Hjj liet
mij kalm begaan wanneer ik zijn arm op
lichtte en in de eene of andere ongemakke-
Ijjke houding bracht; de arm bleef dan
geruimen tijd, veel langer dan een gezond
mensch het zou hebben uitgehouden, in die
ongemakkelijke houding, ja, schjjnbaar zelfs
in tegenspraak met alle wetten van de
zwaartekracht. Later volgden slapeloosheid
en het weigeren van voedselook scheen
zyn gehoor hem nu en dan te bedriegen.
Te vergeefs deed ik mijn best den heer Gauer
over te halen Bonn te verlaten, aangezien
het zien van de vele zieken een ongunstigen
Tertio: de etalage van Robberts waar
Elzeviers maandschrift den scepter zwaait.
De afleveringen van dit heerlijke tydschrift,
waarop door elk Nederlander, die f 12 in 't jaar
missen kan, moest ingeteekend zjjn, liggen
uitgestald, maar 't mooiste hangt er boven.
Dat zyn de origineele teekeningen van de
kunstenaars, die dit maandschrift illnstree-
ren iedere teekening een kunstwerkieder
kunstwerk een blad in den lauwerkrans om
het hoofd der illustratoren.
Ik heb mijn pen met deze drie punten
op dieet gesteld, ten einde niet te wijdloopig
te worden. Ze wil echter nog met een enkel
woord iets zeggen van een verzameling
muziekwerken door een R. Kath. congre
gatie tentoongesteld. Deze werken, uit de
17de eeuw, bevatten geesteljjke liederen en
missen, de laatsten als partituur. Ze liggen
hier echter om de technische uitvoering te
doen kennen en die legt, in- en uitwendig
getuigenis af van de groote kunstvaardig
heid onzer voorvaderen. En notendruk (elke
noot een vierkante blok) èn letterdruk èn
de schoone, met goud rijk versierde banden,
kunnen thans nog de proef met ons druk
werk doorstaan.
Nu doe 'k daar verder 't zwjjgen toe en
breng u naar de andere helft van 't Paleis,
waar tal van persen in werking zijn, die
allerlei drukwerk produceeren, boeken in
binden, boeken afsnjjden, papier linieeren enz.
Ik zal me wel wachten u hier in den
geest van machine tot machine te voeren en
na te vertellen wat vriendeljjke uitleggers
mij ophelderden. Want daar ik, staande bjj
het werktuig en de beweging naspeurende,
dikwijls al injjn oplettendheid noodig had
den gang van zaken te vatten, hoe zou ik,
een leek, het u, misschien nog meer leek,
zonder teekeningen duidelijk maken? Neen,
dat gaat niet. Ik zal u liever een en ander
vertellen uit de geschiedenis der drukpers,
de eerste dienaar van de Koningin der aarde.
Buitenland.
Nabjj Béziers heeft een ernstig spoorweg
ongeluk plaats gehad. De locomotief is
namelijk gedérailleerd op de brug over de
rivier de Orb, en de wagens volgden toen
en stootten tegen elkander. Vier personen
zjjn gedood en een veertigtal gekwetst,
waaronder velen zwaar.
Het ongeluk moet veroorzaakt zijn door
dien de houten dwarsleggers op de brug
meestal gespleten en verrot waren.
Vorst Ferdinand van Bulgarjje zeide tot
een redacteur der Figaro, dat hij de ver
invloed op hem scheen te hebben. Mijne
overredingskracht schoot echter te kort; ik
moest den heer Gauer dus in mjjne woning
laten bljjven.
»Op den dag, dat de brief uit Amerika
kwam van den vader der zieke dame, die
zeer verstandig de beslissing overliet aan de
mannen van de wetenschap, had ik een
langdurig onderhoud met hem. Hij verlangde
dat ik de dames genezen zou verklaren.
Te vergeefs trachtte ik hem tot kalmte te
brengen. Plotseling sprong hjj op mjj toe
en deed eene poging om mij te verworgen
niet dan met de grootste moeite gelukte het
my, met de hulp van drie bewakers den
razenden man te bedwingen. Terstond na
dezen aanval trad bij den ongelukkige een
toestand in van volslagen zinsverbijstering,
zoodat ik mij genoodzaakt zag hem van
alle andere zieken verwijderd te houden.
Hjj verzette zich met al zyn krachten en
herstelde niet dan zeer langzaam van dezen
aanval, waarbij hij zich al te zeer had in
gespannen.
»Sedert is hjj eigenlijk erg volgzaam en
gedwee geweest; soortgelijke aanvallen
hebben zich niet herhaald. Eens slechts heeft
hjj nog eene poging gedaan om het smeed
ijzeren vensterkruis af te rukken. Het is
hem natuurlijk niet gelukt en de bewakers
hebben hem weder naar bed gebracht en
sedert scherper in het oog moeten houden.
Gedurende eenigen tijd hebben wij hem
hydropathisch behandeld, maar hij heeft
een afschuw van water en klaagt steeds
antwoordelijkheid voor de executiën te Sofia
op zich neemt. Hij verzekerde, dat bij het
nagenoeg geheel eens was met StamboulofF.
Over de erkenning zeide hy, dat hij haar
wachtte. Indien Rusland Bulgarjje's onaf
hankelijkheid eerbiedigde, zou het geen
trouwer vriend hebben.
De Minister Natchevitz verklaarde, dat
het proces te Sofia eerljjk was gevoerd. De
vrijheid der verdediging was niet beperkt,
discussiën waren openbaar en Milaroff en
de drie anderen hadden vóór hun dood
bekend.
Een derde opening van de Etna, tusschen
den eersten en tweeden krater, braakt thans,
behalven dikke rook, een hoeveelheid groote
en kleine steenen uit.
De rooverjjen in Italië zijn bijna weder
even erg als dertig jaren geleden. Telkens
hoort men van nieuwe aanvallen. Thans is
op den straatweg tusschen Cave en Palestrina
een diligence aangehouden door een bende
van 10 roovers. De passagiers werden be
roofd van alles wat zij bij zich hadden en
al de aangeteekende brieven werden door
de roovers meegenomen. Vijftien karabiniers
uit Frascatie zyn uitgezonden om de roovers
te vervolgen.
Uit Catania wordt gemeld, dat drie aan
zienlijke personen die een wandeling maakten
in den omtrek der stad, gisteren door ban
dieten zjjn overvallen, en eerst in vrijheid
gesteld werden nadat zjj een losgeld van
160,000 frs. hadden gewaarborgd. In den
loop van één maand is dit de vierde aan
slag van dien aard, welke op Sicilië plaats
heeft.
Zaterdagnacht had er te Londen, nabjj
de Clapham Junction, een ernstige spoor
wegbotsing plaats op de lijn der London
and South Western.Eene losse locomo
tief liep tegen eenen passagierstrein, met
het gevolg, dat een conducteur gedood werd
en een vijftigtal reizigers door den schok
min of meer ernstige kneuzingen bekwamen.
Een telegram uit Zanzibar aan de
Standardmeldt, dat baron Paul en vier
andere voorname leden der Duitsche expe
ditie nabjj de Kilima-Ndjaro vermoord zjjn.
De emir van Afghanistan heeft aan de
Engelsch-Indische regeering een bericht van
Yanoff doen toekomen betreffende de bot
sing bjj Somalascb. Volgens deze lezing
heeft de aanvoerder der Afghanen eene
door Yanoff gevraagde vriendschappelijke
bjjeenkouist van de hand gewezen. De
Afghanen rukten dreigend naar de Russen
over de ontzettende koude. Hij heeft zich
wijs gemaakt, dat hjj schipbreuk geleden
heeft. Is eenmaal de huivering overwonnen,
dan geraakt hij in een kalme, welwillende,
vriendelijke stemming. Hij verkeert in een
zekeren waan en dien waan heeft hij tot
in de kleinste bijzonderheden uitgewerkt.
Met groote belangstelling heelt hij in de
couranten de berichten gelezen over de
opening van de Pacifie-baan en zich alle
mogelijke boeken aanschaft over Noord-
Amerika. Hjj bestudeert ze vlijtig. Hjj be
weert de bezitter te zyn van onmeteljjke
graanvelden in Dakota en gebiedt daar over
ontelbare menschen en onafzienbare land
streken. Hij kleedt zich ook als een »farmer«;
in een wollen vest, kort buis en hooge
laarzen. De zieke Amerikaansche is zijne
vrouw en ik ben zyn lijfarts. Hij vertelt mjj
ook met de grootste nauwkeurigheid op
welke wjjze ik bjj hem gekomen ben.
Hij is thans geheel onschadelijk, lichame
lijk gezond en verkeert in eene kalme, opge
wekte gemoedsstemming. Hij is zoo gelukkig
als men in zijn ongelukkigen toestand zijn
kan.
»Helaas, de kwaal is zóó er elijk in de
familie, dat ik het niet waag de hoop uit
te spreken op genezing. De grootvader van
moederszijde van uw vriend is krankzinnig
gestorven, de moeder heeft zich van kant
gemaakt, de zuster is lijdende aan ongenees
lijke zwaarmoedigheid. Toch zullen wjj de
hoop niet geheel opgeven; vooral in de
laatste maanden toont de zieke eene roerk
op. Yanoff beval daarop de Afghanen zich
te ontwapenen. Laatstgenoemden schoten
toen op de Russen, en deze beantwoordden
het vuur. Naar luid van het Afghaansch
bericht zyn het de Russen, die aanvallend
te werk zyn gegaan. De emir vraagt nu
hulp van de Engelsch-Indische regeering
tegen de Russen.
De werkstakers te Coalcreek hebben
kolonel Anderson in vrjjheid gesteld. De
aanvoerder der mjjnwerkers, die hem ver-
radelyk gevangen namen, is door de soldaten
opgehangen. De rust is thans hersteld
talrijke patrouilles doorkruisen de bergen
om de daarheen gevluchte oproermakers op
te sporen.
De werkstaking onder het spoorweg
personeel is nog verre van geëindigd, maar
blijft beperkt tot de wisselwachtersde
stokers weigeren zich voorloopig bij de be
weging aan te sluiten. Dank zjj de aan
wezigheid eener aanzienlijke troepenmacht
zjjn geen verdere vernielingen gepleegd;
het verkeer wordt echter zeer bemoeilykt.
In lang had men in Californië niet van
lynchers gehoord, tot zjj voor eenige weken
te Redding van zich deden spreken. In
den nacht van Zaterdag op Zondag trokken
een aantal verkleede mannen met zwart ge
maakte gezichten te Santa Ana naar de ge
vangenis; sloegen, toen men weigerde hen
toe te laten, met zware hamers de deur
open en begaven zich naar de cel waar
zekere Torres gevangen zat, wiens angst-
gegil hen den weg deed vinden. Deze man,
een om zjjn boosaardigheid bekend arbeider,
had drie maanden geleden den algemeen be
minden rentmeester van het landgoed der
bekende Poolsche tooneelspeelster, Modjeska.
M'Kelvey genaamd, zonder redenen ver
moord. Schreeuwend en snikkend zjjn on
schuld betuigende, werd Torres uit zyn cel
gesleurd en aan een telegraafpaal in het
hart der stad, op het kruispunt der voor
naamste straten, opgehangen, nadat men
een handdoek om zyn hoofd gebonden had
om zyn gegil te smoren. Toen hjj later werd
afgesneden, bevond men, dat de strop zoo
slordig en los was aangelegd, dat de dood-
strjjd van den ongelukkige schrikkelyk laag
moet hebben geduurd.
Aan de kusten van Japan zijn groote
verwoestingen aangericht door typhons en
aardbeviugen. Een typhon woedde gedurende
drie dagen om Fokeshlima, welke stad werd
overstroomd2000 huizen werden verwoest
en 150 personen kwamen in de golven om.
Te Akaogiou werden 3000 huizen wegge-
waardige kalmte en helderheid. Hjj is buiten
gewoon vlijtig, leest veel en schrijft dikwijls
dagen achtereen brieven, die allen op het
zelfde neerkomen. Steeds wordt daarin de
waan, waarin hij verkeert, ontwikkeld. Alles
is logisch en verstandig ineengezet; hjj
verwart tijden en plaatsen op de zeldzaamste
wijzehjj verwisselt Bonn met Dakota en
heeft niet de minste voorstelling van eene
behoorljjke tijd verdeeling. Hjj weet niet hoe
lang wjj elkander kennen en brengt voor
vallen, die gisteren gebeurd zjjn, in een lang
verleden terug. Ik zou gaarne den brief
lezen, dien hjj u geschreven heeft, en dien
hjj, zooals hjj gewoonlyk doet, waarschijnljjk
op een zjjner wandelingen, aan den een of
anderen reiziger ter persoonlyke bezorging
heeft toevertrouwd. De post vertrouwt hy
niet. Zonder twijfel zal het voor u een be
moedigend gevoel zyn, indien ik hier bijvoeg,
dat wij allen uw vriend, wiens goedhartig
heid en beleefdheid hier algemeen erkend
worden en hem tot aller vriend hebben
gemaakt, met innig medelijden en warme
belangstelling behandelen.
Mocht uw weg eens naar den Rjjn
leiden, kom ons dan een bezoek brengen,
want het zal u aangenaam aandoen u te
kunnen overtuigen dat uw vriend, niet
tegenstaande zjjne ernstige ziekte, niet ljjdt
en dat de waan, waarin hij verkeert, hem
gelukkig maakt.*
Zoo spoedig mogelijk denk ik aan de uit-
noodiging van Dr. Philippi gevolg te geren.
NIEIIWIBM1
(Vvordt vervolgd.!
Slot.
