Hol Land van Honsdon on Allona. do Lansslraal on do Homiuolonvaard.
Kermis en nog wat.
FEUILLETON.
De Pleegzuster.
Uitgever: U. J. YEERMAH, Heusden.
M H48. WOENSDAG 9 NOVEMBER. 1892.
VOOR
Dit blad verschuilt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprgs: per 3 maanden f l.OO.
Franco per post zonder prjjsverhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën van 16 regels 60 ct. Elke regel
meer 10 ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagmor
gen ingewacht.
Nog altijd behoudt het woord kemiis zijn
invloed op de schare. Uitstel, schorsing van
kermissen heeft reeds herhaaldelijk in de
laatste weken aanleiding gegeven tot on
geregeldheden en verzet in verschillende
gemeenten. Tal van adressen worden wel
ingediend om de kermissen af te schaffen,
maar zelden hebben adressanten genoeg
doening van hun werk. Kermissen zijn ver
ouderd, zij bevorderen de losbandigheid, veel
wat in de kermisweek gebeurt is ergerlijk,
waartoe nog kermispret? maar de vaderen
der gemeente wijzen de verzoeken tot af
schaffing van de hand, de adressanten
troostende, met de herinnering dat lang
zamerhand de kermissen uitsluipendat
afschaffing niet meer noodig isdat zij
zonder de tusschenkomst der authoriteiten
spoedig tot het verledene zullen behooren.
En waarlijk, de meeste kermissen zijn
tegenwoordig slechts een schaduw van de
vroegere feestelijkheden.
Het ontstaan der kermissen ligt in het
grjjs verleden.
Had de gemeente haar kapel of kerk
gekregen, en was deze aan den bescherm
heilige gewijd, dan was het jaarfeest van
dien heilige ook een feest voor de geheele
gemeente. De plechtige mis ter gedachtenis
aan de stichting der kerk, de kerkmis,
werd een feest voor allen.
Met de kerkelijke plechtigheden werd,
ioo het mocht, een jaarmarkt verbonden
en uit alle streken kwamen tal van vreem
delingen om het feest luister bij te zetten
en voor zichzelf zaken te doen. Rustig kon
men ter jaarmarkt gaan, want vrijgeleide,
een zaak van het hoogste gewicht in deze
onrustige tijden, was aan ieder verzekerd.
Klokkengelui kondigt het begin en einde
van de feestweek aan. Houten kruisen
werden aan de grenzen der gemeente op
gericht, en tal van mannen trokken de
stede binnen, na een afwezigheid van een
jaar. Het zjjn de ballingen, die vrienden
en magen een bezoek brengen, nu het kruis
vrijgeleide geeft. Met gejuich worden zij
ingehaald, en het is feest in de gezinnen,
waar vader, zoon of broeder voor korte
dagen mogen vertoeven. Alles git den om
trek snelt naar de stad; inkoopen worden
gedaan bjj de vreemde kooplieden, die eerst
VIT.
(9
De liefde bezit een instinct, het hart een
voorgevoel, hetwelk kostbaarder en juister
is dan al het menscbeljjk verstand, dan
ieder overlegdie begaafdheid echter is een
menscheljjk hart het meest deelachtig onder
den invloed van gewaarwordingen en ge
voelens, waarop in zekeren zin de hechte
grondvesten gebouwd zijn.
>Lucy bemint mjj!« Dat wist Emil in
het oogenblik, waarin hij haar verlaten had.
Hij ging naar zijn kamer, beheerscht
door het zooeven doorleefd tooneel met het
jonge meisjehij was haar ontvlucht, zonder
eigenlijk te weten waarom. Wat had er
dan in zijn binnenste plaats gegrepen in
die weinige minuten, welke hjj met Lucy
had doorgebracht? Was deze kamer om
hem heen niet veranderd; was hg zelf in
zjjn binnenste niet een ander geworden
was het niet, als had eensklaps een helpende,
steunende hand van uit de wolken zich tot
hem uitgestrekt, hem, den wanhopige, den
twijfelaar, die, evenals de drenkeling, geen
kans meer ziet, zich aan een reddende
stroohalm vast te houden en geen pogiDg
meer waagt, zich aan het gevaar te ont
trekken? Kwam het hem niet plotseling
uur, als had hjj eensklaps een steun, een
troost bekomen bjj de gedachte, die hem
na een jaar zullen terugkeeren. Vreemde
zaken zijn te zien, kunstenmakers lokken
velen tot zich, toen was het met recht een
volksfeest, toen was de kermisweek een
week, eenig in het geheele jaar. En nu?
Niemand onzer heugt meer zulk een kermis
week. Veel is verdwenen in den loop der
eeuwen, en het overgeblevene is slechts een
schaduw van het verledene. Bovendien geven
de gemakkelijke middelen van gemeenschap
gelegenheid, om zelfs uit de kleinste ge
meenten inkoopen te doen in de rijk voor
ziene winkels der groote steden, waarbij
zelfs de prachtigste kermiskramen van
vroeger in het niet verzinken. Dagelijks kan
men daar genieten wat vroeger alleen de
kermis bood. Is het beestenspel van vroeger
te vergelijken met de diergaarde van heden?
Waarlijk, zij hebben volle recht, die zeggen
dat de tegenwoordige kermissen onnoodig
zijn, en dat het voortbestaan dier instel
lingen tot niets dient.
Wanneer zelfs de schadelijkheid en het
nadeel aangetoond wordt, dan kan men
daartegen weinig aanvoeren en alleen op
merken, dat de menschen nu eenmaal aan
die week gehecht zijn, dat van zelf de kermis
steeds minder wordt, en dat de afschaffing
ongemerkt zal plaats vinden. Uit gebrek
aan strjjders zal de strijd ophouden.
Maar dat is geen reden om nog langer
dan noodig is, het kwaad te dragen. Is de
instelling in geen geval te verdedigen, dan
moet niet geaarzeld worden, maar die ker
missen zooals die nu geworden zgn, moeten
verdwijnen.
Maar zegt men, moet het volk dan niets
meer hebben? De gegoeden gaan naar de
groote gemeenten, zij reizen en trekken en
genieten; voor hen is geen kermis noodig,
zjj vieren zoo dikwjjls feest, zij genieten zoo
veel, maar de armen, de behoeftigen, moet
hun eenige vreugde ontnomen worden Niet
gaarne zou ik dit bevestigend beantwoorden.
Is men het eens, dat de tegenwoordige ker
missen ondingen zijn, dan moet men zoo
spoedig mogelijk tot de afschaffing over
gaan, maar daarvoor iets anders, iets beters
in de plaats stellen.
»Ons volk kan geen feestvieren,* zegt
men wel eensmisschien is het wel door de
kermispret bedorven; maar wat men niet
kan doen, moet men leeren en ik geloof niet
dat het zoo moeieljjk zou zijn de kermis
vreugde door iets beters te vervangen.
met zoo eigenaardige gevoelens vervulde, bij
de gedachte, dat Lucy hem beminde?
Tot dusver had hij eigenlijk louter mede
lijden met het jongemeisje gevoeld, dat door
het ongeluk, hetwelk in het huis zgn in
tocht gehouden had, eveneens getroffen
werd; maar ook gelijktijdig had hij een
soort broederljjke genegenheid, een hartelijke
toewijding voor dit bescheiden meisje ge
voeld, welke lang ontbeerde verschijning
hem zelfs verraste. En nu was zjj in het
geheim ingewijdnu was zij ongelukkig,
niet slechts ter wille van den pleegvader,
maar ook om zijnentwil.
Hoe weldadig werkte op hem die gedachte,
dit bewustzjjn! Voor een uur nog had hij
gebeefd bjj de gedachte een medeweter in
het geheim te kunnen hebbennu maakte
het hem gelukkig, dat Lucy die mede
weetster was, maakte het hem zalig, dat een
hart met hem gevoelde en dacht, zich om
hem verontrustte en op redding peinsde.
Emil ontstelde hevig.
Was dit niet de gillende kreet eener
vrouwenstem, die tot hem doordrong?
Hjj spitste de ooren en hield den adem in.
Die vreeselijke kreet, door schrik en nood
geslaakt, klonk opnieuw, hoewel gesmoord,
tot hem door. Hjj rukte de deur open, snelde
naar de corridor. Hij vernam de hulpkreten
en herkende duidelijk de stem van Lucy,
en in hetzelfde oogenblik was het hem even
duideljjk dat die hulpkreten uit de zieken
kamer kwamen.
In weinige oogen blikken had hjj de deur
der ziekenkamer bereikt en opengestooten,
en een vreeseljjk schouwspel vertoonde zich
aan zgn ontstelde blikken. Zgn vader stond
En dit behoeven juist geen zoogenaamde
volksspelen te zgn.
Op die spelen toch is vrjj wat aan te
merken.
Over het geheel stellen zij het geachte
publiek in staat den spot te drjjven met hen,
die zich door de prijzen laten verlokken.
Behoort het katknuppelen gelukkig tot het
verledene, het varkens grijpen, aaltrekken
en dergeljjke zaken staan waarlgk niet veel
hooger. Men moge eens lachen om zakloo-
pende vrouwen of boegsprietloopende man
nen, de vallenden strekken ten spot en zoo
iets moet niet voorkomen. Er moeten andere
spelen gezocht worden, spelen die het lichaam
sterken en den smaak veredelen. En zou het
nu bjj het herleven van sport van allerlei
aard zoo onmogeljjk zgn een volksfeest te
organiseeren, waar wat goeds te zien, waar
iets te genieten valt? Zou juist de voorbe
reiding voor de volksfeesten geen uitmun
tende bezigheid zjjn voor velen, die nu om
den ledigen tjjd te dooden herbergen be
zoeken. Geld zou zeker noodig zjjn, maar
met de afschaffing der kermissen zou zeker
geld beschikbaar komen voor een beter ge
bruik.
Zjj, die aandringen op de afschaffing der
kermis moeten de handen ineenslaan, en
iets beters zoeken. Onze nationale feesten
hebben herhaaldelijk getoond dat ons volk
iets anders wil dan kermisgelol, dat het ook
in andere zaken genot vindt. En is een goed
plan beraamd dan zal het zeker geen moeite
kosten om de kramen en kermiswonderen te
verbieden en iets beters te geven, mits ieder
slechts wil mede werken.
Waarom kan ook op het platteland het
kolven en kaatsen, zulk een uitstekende
lichaamsoefening, niet in eere hersteld wor
den? Kunnen ook met eenigen goeden wil
geen zanggezelschappen, geen orchest-ver-
eenigingen tot stand komen en kunnen dan
openbare uitvoeringen niet het middelpunt
worden eener feestvierende gemeente Weke
lijks heeft men dan het genot der voorbe
reiding en wil men dan de oude kermisweek
gebruiken tot uitvoeringen, dan zal het zeer
gemakkeljjk vallen de schare bezig te houden,
ook zonder de kermismuziek en de kermis
grappen niet de kermisweek, maar het
verkeerde, wat met haar gepaard gaat, moet
verdwijnen. Het moet een week van ont
spanning blijven voor oud en jong, voor
arm en rjjk, maar de goede smaak moet
in het midden der kamer, met schuim voor
den mond, razende, met wjjd opengespalkte
oogen, geljjk een wild dier onsamenhangende
klanken uitstootend, in zijn rechterhand de
overblijfselen der aan gruis geslagen water
karaf, bestaande uit den hals en een daar
aan hangenden scherf, die op zjjn nachttafel
gestaan had, en met die scherpe voorwerpen
sloeg hjj Lucy, welke voor hem knielde,
wier gezicht met bloed overstroomd was en
die vergeefs met haar armen de vreeselijke
slagen poogde af te weren.
In minder dan geen tjjd had Emil den
toestand overzienhjj wierp zich op zgn
vader, om dezen het verschrikkelijk wapen
te ontrukken, maar hjj had te doen met
een waanzinnige, die wel is waar nu de
vreeselijke glasscherven wegwierp, maar den
zoon beetpakte en met hem begon te worstelen.
De hulpkreten van Lucy, die bewusteloos
en in haar bloed badend op den grond lag,
waren versmoord; nu moest Emil om hulp
roepen, want hjj voelde de vuist van den
razende aan zgn keel; hjj gevoelde, dat zgn
krachten te zwak waren, om zich tegen den
waanzinnig geworden vader te verdedigen.
Het was een geluk, dat allen in het huis
zich nog niet ter ruste hadden begeven; er
naderde hulp, hoewel bjjna te laat. De huis
houdster, de dienstmeisjes, de koetsier, de
tuinman en de bediende snelden toe, maar
konden in gemeenschap met Emil, die
vreeseljjk gekrabd, bloedig geslagen en half
gewurgd was, ternauwernood den waan
zinnigen man overmeesteren. Zjj moesten
hem met beddelakens binden, en dan lag
hjj daar schreeuwend als een wild dier.
Twee doctoren werden gehaald, de huisdokter,
wien de tranen in de oogen stonden, toen
hjj den justitieraad zag en hem als door
gehuldigd worden. Wat daartegen strjjdt,
moet onverbiddelijk geweerd. En dan zal
men geen opstootjes maken, maar spoedig
de oude kermispret vergeten zgn.
Reeds veel is geschreven over goede volks-j
vermaken, zou het dan waarlijk zoo moeieljjk
zgn iets goeds tot stand te brengen, als men
slechts ernstig wil, en de een zich niet ont-
trekt om de eene, een ander om een andere
oorzaak
Men spreekt veel over de gewichtige volks
belangen, men houdt lezingen om het volk
te beschaven, vergaderingen om naar nieuwe
middelen te zoeken, maar goede volksver
maken, ontspanning na inspanning, schjjnt
men niet noodig te achten.
De handen ineengeslagen om voor de ver
ouderde kermis iets beters te krjjgen. Sluit
men zich daartoe aaneen, dan zal men zeker
I
slagen, eendracht maakt macht. Maar daar-
mede moet niet gewacht worden tot het
laatste oogenblik. Langdurige voorbereiding
is daartoe noodig, niet van weinigen, maar
van allen.
j In het buitenland, in België en Duitsch-
land, viert men feest, moeten wjj ons alleen
met de kermis big ven behelpen, moet dit
de eenige ontspanning voor ons volk zjjn?
Moge in dezen winter in vele gemeenten
middelen beraamd worden om de kermissen
krachtig te kunnen bestrjjden. Gaan eenige
gemeenten voor, de andere zullen moeten
volgen, want dan zal spoedig voor de kermis
reizigers de tjjd gekomen zjjn om naar iets
anders om te zien.
Men zegge slechts niet dat het onmogeljjk
is. Die zoekt zal ook hier vinden
Ter verbetering van den loop der Spree
en snellere afvoering van het overtollig
water bj) hooge rivierstanden, wil men van
de bovenrivier bjj Altschadow door het
Scharmützel-Meer een zjj kanaal graven, dat
zich bjj Fürstenwalde weder met de Spree
vereenigt. Dit werk is op 2.150.000 Mark
begroot. Indien men het kanaal bevaarbaar
wil maken heeft de Staat een bjjdrage van
245.000 Mark toegezegd; maar de moeieljjk-
heid om het overige door de belanghebben
den te doen bijeenbrengen, houdt de uit
voering van het werk nog tegen.
Het Berljjnsche gepeupeldat in Fe
bruari j.l. aanleiding gaf tot wanordelijk
heden, begint weer lastig te worden. Bjj
waanzin en razernjj bevangen verklaren
moestde tweede dokter, die zich met Lucy
bezig hield en ook Emil de eerste hulp ver
leende.
Klaarblijkelijk was Lucy door den plotse-
lingen razernjj aan val van den justitieraad
verrast geworden, de eerste slag met de
flesch, die deze verbrijzelde, had haar op
het hoofd getroffen. Zij scheen een hersen
schudding bekomen te hebbenhaar hoofd
huid was gekwetst, maar ook haar armen,
die zij tot verdedigingsmiddel gebezigd had,
waren op enkele plekken door glasscherven
ontvleeschd. De geneesheer trok de wenk
brauwen bjjeen en verklaarde, dat hjj voor-
loopig nog niet kon zeggen, in hoever er
gevaar voor Lucy's leven bestond.
Zgn collegs, die met hem daaromtrent
consulteerde, deelde zjjn zienswjjze. De beide
geneesheeren verbonden ook de kwetsuren
van Emil aan hoofd en handenzjjn waan
zinnige vader had hem met de nagels bijna
de polsader der rechterhand vaneengereten.
Tegen middernacht stak de justitieraad
in de dwangbuis en werd in een bjjzonderen
wagen naar het krankzinnigengesticht ge
bracht, onder begeleide van verscheidene
oppassers, en eerst in de morgenuren kwam
rust in het huis.
Naast Lucy's bed, die bewegingloos, stom
en slechts zacht ademhalend in onmacht
lag, zat Emil. De huishoudster, welke wegens
Lucy's kwetsuren en hetgeen verder gebeurde,
ten einde raad was, had niet de kracht,
om zich aan de ziekenverpleging te wijden
een der meisjes maakte de benoodigde ver
koelingen op het gewonde hoofd van Lucy.
Binnen weinige uren had de toestand een
belangrijke wjjziging ondergaan. Daar lag
Lucy nu zelve ziek, zjj die nog voor weinige
een brand in de voorstad Rixdorf konden
de brandweer en de politie niet verhinderen
dat een troep leegloopers het aangetaste
huis plunderden. Bij de aankomst der re-
cruten in de kazerne op het Keizer Frans
plein, werd de politie door het grauw uit
gejouwd en met steenen geworpen, zoodat
zjj genoodzaakt was versterking aan te
vragen en ten slotte de menigte met de
sabel uiteen te drijven. Een agent, die in
het gedrang raakte, werd ernstig gewond
en over de brug in het kanaal geworpen;
hjj werd echter spoedig gered. De bereden
politie slaagde er in de orde te herstellen.
Te Grenada heeft de bevolking het voor
beeld van Madrid gevolgd en op luidruchtige
wjjze hare verontwaardiging lucht gegeven
over de onvervulde beloften in verband met
de Columbusfeesten. De misnoegden en
ontevredenen bleven niet achterwege, waar
het gold de menigte op te ruien. De be
volking had geruimen tijd gewacht en op
uitgebreide en kostbare wjjze alle maat
regelen genomen voor de feesteljjke ont
vangst der koningin, die het onlangs opge
richte monument ter eere van Columbus en
koningin Isabella zou inwjjden, toen eens
klaps het bericht kwam, dat zjj met het
oog op den gezondheidstoestand van den
jeugdigen koning, niet komen zou. Niet
weinig was de bevolking daarover ontstemd
en het gevolg was, dat een waar oproer
losbarstte. Men ging aan 't branden en ver
nielen, dat het een aard had.
Het monument werd daarbjj niet ver
geten. Daarna moest het huis van een leider
der conservatieve partjj het ontgelden, bjj
wien alle ruiten werden ingeworpen. De
ministers werden met weinig vriendschap
pelijke bedoelingen aan het station opge
wacht, doch hun was bereids bericht ge
zonden van den stand van zaken te Grenada,
zoodat zjj wijselijk waren thuis gebleven.
De triomfbogen, alle versieringen en enkele
belastinggebouwen werden in brand ge
stoken. Een aanval op enkele openbare ge
bouwen werd gelukkig afgeslagen. Onop
houdelijk riep men: »Leve de Republiek
Eindeljjk gelukte het der politie de menigte
met de blanke sabel uiteen te jagen, doch
zij had de handen vol tot laat in den nacht.
Er vielen vele gewonden.
De geheele gemeenteraad heeft ontslag
genomen om te toonen, dat de leden de
oogenblikken zelve ziekenverpleegster ge
weest was.
In den chaos zijner gedachten poogde
Emil de orde te herstellen, maar zjjn hoofd
was wegens de verwonding zoo pijnlijk, de
opwinding was zoo hevig geweest, dat hg
in dat doolhof van gedachten zich ternauwer
nood kon oriënteeren. Hjj wilde zich ver-
wjjten doen, dat hij Lucy aan het ziekbed
gebracht hadhad hjj haar niet geroepen,
dan ware zij niet gewond geworden, maar
kon hjj weten, hoe siim het met zgn vader
stond? In het tegenovergesteld geval had
hjj immers ook nimmer een geheim ver
nomen, voor hem eene ware zalighe^ nu
hjj op het bleek, bewegingloos gelaat van
het jonge meisje staarde.
Neen, zij zou niet sterven, dat gevoelde
hij zelf; wat ljjden de Hemel ook tot dusver
over hem beschoren had, dat onbeschrijfelijk
leed, Lucy te zien sterven, zou hem bespaard
big ven. Hij gevoelde het, hoe hjj Lucy be
minde het was hem, alsof deze liefde niet
eerst in de laatste uren in hem ontwaakt
en zoo machtig geworden was, maar sedert
jaren in zijn borst leefde; hij wist, dat in
dit oogenblik de wereld niets kostbaardere
voor hem had dan dit bleek meisjesgelaat;
dat er voor hem geen ander geluk bestond,
dan wanneer zich de gesloten oogen van
Lucy weer openden, om hem nog éénmaal
met dien blik der liefde te verlustigen, dien
hjj daarin had zien flikkeren, toen zij hem
beleed in het geheim te zgn ingewgd, toen
zij, door haar gevoelens overstelpt, zjjn
handen gevat had.
Dacht hij in het geheel niet aan zgn vader
IiniWIILAI
Uit het Duitsch.J
Buitenland.
Wordt vervoJsfóU
