ct Land van Heusdcn en Altcna, de Langstraat en de Bominelenvaard.
Het geheel en de deelen.
FEUILLETON.
De slag bij Hohenfriedberg.
Uitgever: Ll. J. YEERMAK, Heusden.
ZA FEtiDAG 21 JANUARI.
od
ia' Dit blad verschpnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprgs: per 3 maanden f 1.00.
franco per post zonder prpsverhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
M 1169.
m«»3.
Advertentiën yan 16 regels 60 ct. Elke rege
meer 10 ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagmor
gen ingewacht.
In museums is de waarneming van be
zoekers dikwerf even onderhoudend als de
beschouwing der kunstwerken. Daar komen
er, die het bezoek als een noodwendig staaltje
v^ hun plicht beschouwen en er zich dan
ook zoo kort en bondig mogelijk van kwjjten.
Daar komen er ook, die met zekere huivering
e^in eerbiedige stemming de gewijde zalen
doorwandelen. Deze staart de schilderpen en
beelden aan als openbaringen uit een hoogere
vgerelddie spreekt iets van school en tee-
kening, van opvatting en koloriet. Twee
groote fouten zijn het, welke niet zelden
den kunstvrienden de vrucht van het genot
bederft: sommigen zien te weinig, anderen
zien te veel.
De eersten vergenoegen zich daarmee, een
algemeen overzicht van de tentoongehangen
werken te verkrijgen en doordat ze iedere
afdeeling, iedere zaal, iederen meester, als 't
mogelijk is, ieder beeld eenige oogenblikken
aandacht schenken willen, komen ze er niet
toe, overvuld als ze spoedig zijn van het
vele schoon, de enkele meesterwerken een
grooter opmerkzaamheid te schenkenze
willen te veel zien en daardoor zien ze niets
nauwkeurig en grondig.
De anderen vervallen in het tegengesteld
uiterste. Zij hechten zich reeds in de eerste
zaal zoo vast aan de enkele schilderijen,
speuren zoo nauwkeurig het doel des kunste
naars na, beoordeelen zoo zorgvuldig de
uitvoering, volgen zoolang eiken penceel
streek en vertoeven zoo eindeloos lang bp
bp allerhande never)zaken, dat ze geen oog
hebben voor 't geheelzp zien te weinig,
in verhouding van 't geen er te zien is,
bijna niets.
Deze waarneming, die ieder tot zijn
ergernis of tot zpn genoegen reeds gemaakt
heeft, is karakteristiek voor den kunst
smaak der menschen.
Het geheel en de deelen, het groote en
het kleine tot elkaar brengen in de rechte
verhouding, is een kunst, die niet slechts
hij kennen moet, die een kunstwerk schept,
maar ook de andere, die het beschouwt en
geniet.
Dalen wij van de hoogte der heerlijke
kunsten, die voor het oog arbeiden, af tot
de laagte eener kunst, welker noodzakelijk
heid niemand betwist, doch die slechts
schertsenderwijze een rang in de rij der
kunsten bekleedt en vragen we wie heeft
Een ware geschiedenis uit het leven van
den grooten Frits.
(2
Hp was klein van persoon en trots zpn
jeugdigen leeftpd reeds gebogen. De rug
begon zich te krommen, alsof hp zich voor
bereidde in de toekomst groote lasten te
dragen en het hoofd hing eenigszins zwaar
over den rechter schouder. Was hp moede,
wijl bp dien nacht niet geslapen had of
droeg hp er meer in om dan andere lieden
Hij behoorde tot de menschen, die er
uitzien als waren ze nooit jong geweest.
De zulken ontwikkelen zich te haastig en
leven te snel. Ze hebben geen tijd jong te
zijn, ze slaan den jongelingsleeftijd over en
treden als man de wereld in.
Zpn steek was zeer groot en hoog, zonder
eenig sieraad, vol builen en slecht geborsteld.
Of was het reisstof dat er op was blijven
liggen?
»Zoo de heer, zoo zpn zakenzegt een
Saksisch spreekwoord, dat volkomen past
op Frederik 11. Nieuwe kleedingstukken was
men bp hem niet gewoon. Alles wat hij
aan had, zag er oud en afgedragen uit en
«er lip een hoed opzette, moest die ordente
lijk slap gekneed en gevouwen worden. Hij
droeg een eenvoudigen, blauwen rok met
roode omslagen; de linkerborst was ver-
het volle genot van een smaak vollen, zeld-
zamen maaltijd? Is bij dat, die zonder
kennis te nemen van den aard en de toe
bereiding der spijzen, neemt en geniet wat
hem op de tong komt? Of hij, die tot in
de minste bpzonderheden op de hoogte
tracht te komen van de keuze der ge
rechten, de samenstelling der sausen en de
toebereiding der groenten? Noch de een,
noch de ander. De een vergeet om het
geheel de deelen, de ander om de deelen
het geheel. Slechts de volmaakte fijnproever
verkwikt zich aan het meesterwerk der
kookkunst zóó, dat hij een totaalindruk
ontvangt, zonder dat aan zijn tong de
voortreffelijkheid der onderdeelen ontgaat.
Met het genot der natuurheerlpkheden
is 't evenzoo gesteld. In den laatsten tpd
behoort daartoe als onmisbaar instrument
een microscoop. Men meene nu echter niet
dat slechts hij 't ware genot heeft, die met
zpn neus op dieren en planten gaat liggen
en zoo volgens het spreekwoord de boomen
telt zonder het bosch te zien. Omgekeerd
zou 't ons leeken die ons meer aan 't geheel
verkwikken, beter bekomen indien we wat
meer kennis hadden van de onderdeelen.
Nu komen we nog eens op de kunst
terug, op die welke het oor streelt, de
muziek.
Een componist tracht de poëzie van den
dichter in tonen uit te drukken. De uit
voerders moeten dit geen oogenblik uit het
oog verliezen, opdat de hoorders in de
stemming komen, waarin de componist ze
brengen wil.
Menschenwerk is echter nimmer volmaakt.
De vertolkers van een muzikaal werk zijn
ook menschen, menschen dikwijls, die zich
meer beroemen kunnen op ijver, dan op
muzikale ontwikkeling. Zoo lpdt iedere ver
tolking van een muzikaal werk in een of
ander opzicht schade. Dit is niet alleen bjj
ons, maar ook in 't buitenland, waar men
in den regel 't gros hooger muzikaal ont
wikkeld denkt dan hier te lande. En dit is
zóó waar, dat ons kleine koor, dat verleden
jaar Weenen, Berlijn, Antwerpen en Brussel
bezocht, juist daarom zoo'n stormachtigen
bijval genoot, omdat de vertolking door
deze kunstenaars geleverd, smetteloos mocht
genoemd worden, iets wat bij geen enkele
corporatie het geval ooit wordt.
Wanneer we dus van de muziek willen
genieten, moeten we ook hierbij evenmin
op de onderdeelen turen als bp andere
kunst.
sierd met de ster van den Zwarten Adelaar.
Nog glansde de ster bescheiden, maar lang
zou dat niet duren. Ook die ster had geen
tijd lang jong te blpven.
Om de taille was een dikke, zilveren
sjerp geslagen, de degen hing aan de ver
keerde zij en boven de slecht onderhouden
laarzen kwamen beschaamd de witte kousen
uitkijken. Op den licht gebogen rug hing
de lange, zwarte staartpruik af. Frederik II
was een praktisch heer, die vele voortreffe
lijke zaken ingevoerd heeft, doch tot af
schaffing der staarten en gepoederde haren
heeft hij niet kunnen besluiten. Die onzin
nigheden hebben in Duitschland tot 1806
stand gehouden, toen zijn ze door Napoleon
met veel anderen onzin weggeveegd.
Den mantel had hij reeds in den wagen
afgeworpen. Wanneer de soldaten zonder
mantel kwamen, wilde de Koning er ook
geen dragen, want de Koning was de eerste
soldaat.
De huzaar-ordannans hield den stpg-
beugel en de Koning steeg met behulp van
zijn stok op den schimmel. Zonder stok
ging het toen ter tijde niK op tie»-reu offi
cieren. Menigmaal toch ontbrak hier en
daar de vaderlandsliefde, wanneer K t op
de kanonnen afging; er waren ook Veel
buitenlanders bij de armee, en dan moest
de stok een beetje meehelpen.
Toen de Koning met de zwartfluwelen
hozen op den roodfluwelen zadel zat, scheen
hij zich wel te gevoelen en rekte zich uit.
De schimmel wist zeer nauwkeurig wien
bij thans droeg en rekte zich eveneens.
»Zrjn we hier waar we wezen moeten?
Een schilder wil ons in de rustige stem
ming brengen van den buitenman bij zomer
avond en teekent een landschap met wat
boomen en een huiswaarts keerende kudde.
Maar, zegt ge, die boom is minder goed
geteekend.
Toegegeven voor een oogenblik, maar
bezie het stuk een poos en beken dan, dat
't uitnemend aan 't doel beantwoordt, waar
toe de kunstenaar het u voor de oogen hangt.
Een componist wil dat zelfde mij tonen.
Hij is in veel minder gunstige conditie dan
de schilder, want bp heeft de tusschenkomst
van een geheel koor noodig om u onder
den indruk te brengen. Dat koor tracht zoo
na mogelijk de bedoeling des ontwerpers
uit te drukken, maar er zpn oogenblikken,
waar het te kort schiet. Hier een weinig
uit de maat, daar eenigszins onduidelpk,
soms ook wat minder zuiver.
Zal de hoorder nu zoo onwelwillend zpn
hierover te struikelen en breed uit te weiden
en voor zichzelven den totaalindruk be
derven? Immers wanneer het den uitvoer
ders gelukt hem in de kalme stemming
van een heerlpken zomeravond te brengen,
is het doel van den componist en het hunne
gelukt. En evenmin als die enkele minder
gelukte boom het landschap als geheel be
derft, evenmin kan een enkel minder wel
luidend accoord een muziekstuk als geheel
in 't water doen vallen.
De onderdeelen zien en daarbij het ge
heel niet uit het oog verliezen is op zich
zelf een kunst. Die deze niet verstaat, derft
veel genot. Hij tuurt zich dood op 't kleine,
hp ergert zich aan nietigheden en vergeet
dat 't nietigheden zpn.
Buitenland.
Uit de rapporten omtrent de versterking
van het Duitsche leger blijkt, dat eene over
eenstemming zou kunnen worden verkregen
wanneer de regeering zich wilde beperken
tot eene vermeerdering met 40,000 recruten,
daar toch, ook blpkens de memorie van
toelichting, slechts dit aantal kan worden
verkregen zonder de bepaalde maat der
lichaamslengte van den dienstplichtige te
verminderen. Ook zou het moeilijk vallen,
voor een grooter aantal de noodige officieren
en onderofficieren te vinden. Onder volledige
handhaving van het legerplan zou men wel
20,000 man kunnen besparen. En op dezen
grondslag zal er in den Rijksdag eene meer
derheid voor het plan kunnen worden ver
kregen.
vroeg de monarch en zag om zich heen.
Het ros spitste de ooren en scherpte den
blik; de huzaar, die ondertusschen op een
ander paard gekropen was, oriënteerde zich
insgelpks en toen kwam ook nog een derde
van achter den wagen te voorschijn, die
tot nu toe verborgen gebleven was..
Dat was de staftrompetter van het regi
ment der garde, dien de Koning steeds mee
nam om alarm te blazen, een verschrikke
lijke kerel, een reus van een mensch op
een reus van een paard, een reusachtigen
hoed op met een reusachtige veder, een
vreeselpk zwaard op zij en een buitenge
woon groote trompet op den rug.
Zoo kwam ook hp er bij en hield de
hand boven de o^gen ofschoon 't licht nog
bijna niet te bespeuren was.
»Ja, ik geloof dat we hier zpn moeten*
knorde hij na lang nadenken.
»Ik zou 't ook meenen, majesteit!* liet
zich nu ook de huzaar hooren.
üe boer was afgestegen en zeide niets.
Hp kon tiet ook niet weten, want een vorig
jaar Uad een ander gereden.
L>e Koning keek scherp rond. Mij komt
het ook zoo voor,* Zei nij met zpn zware
stem, »de omtrek stemt; de kerktoren ook;
de »veg heeft dezelfde richting, maar hoe
komen al die groote steenen hier?*
Daarop antwoordde een andere stem uit
de diepte
»Dat zpn geen steenen, majesteit, dat
zpn schapen!*
De drie personen wendden zich naar de
richting, vanwaar die woorden kwamen.
vYVie spreekt daar?* vroeg de Koning.
Ook een der voornaamste woordvoerders
der vrijzinnige partp heeft een tegemoet
komende houding aan den dag gelegd, door
te bewilligen in eene vermeerdering der leger-
sterkte met 22,000 man, in verband met
eene regeling omtrent 18,000 man der aan-
vulling8-reserve.
Uit Gelsenkirchen wordt gemeld, dat
aldaar alle mpn werkers ten arbeid zpn ge
komen en de werkstaking er als geëindigd
kan worden beschouwd.
Tevens wordt in een particulier telegram
aan het Berliner Tageblatt* gemeld, daar
in het Saargebied de staking is afgeloopen,
daar alle mijnwerkers den arbeid hebben
hervat, met uitzondering van die, welke zpn
afgewezen.
Uit Halle werd gemeld, dat zich in het
provinciaal krankzinnigengesticht Nietleben
gevallen van cholera nostras hadden voor
gedaan, waaronder met doodeljjken afloop.
Blijkens een nader bericht waren er toen
reeds 18 gevallen geconstateerd, waarvan
reeds zeven lijders zpn bezweken.
Donderdag werd bericht:
Uit het bacteriologisch onderzoek is ge
bleken dat de verdachte ziektegevallen
cholera asiatica zijn. Volgens de »Hallesche
Zeitung* hebben er zich tot gisterenavond
elf ure 28 ziektegevallen en 13 sterfge
vallen voorgedaan.
De Landraad in het Saale-district heeft
diens volgens van het uitbreken der Aziatische
cholera bekendmaking gedaan.
Ook in Hamburg zpn weder twee ge
vallen van cholera geconstateerd.
Uit Berlpn werd Woensdag gemeld:
Er heerschte hier den vorigen nacht en
den dag van heden de strengste koude, die
volgens meteorologische waarnemingen sedert
1850 geheerscht heeft, namelpk 22 graden
Réamur. 's Nachts werden de gezondheids-
posten opgezocht door tal van voorbij gangers,
wie eenige lichaamsdeelen bevroren waren.
Er zpn vier dooden op straat gevonden.
Een dezer, een werkman, is op verschrik
kelijke wijze omgekomen. Hp wilde 's avonds
een heining overklimmen en viel toen met
het hoofd voorover op een sneeuwhoop,
waarin hp onderste boven bleef steken,
zoodat heden ochtend zjjn lijk gevonden is.
De sneeuw ligt hier dertig centimeter
hoog, iets wat hier hoogst zelden aan
schouwd is.
Wegens den strengen winter zullen hier
>Ik, de scheper, Ketel is mpn naam.*
»Zoo, hoe ken je mij?*
»Nu, TTwe Majesteit was verleden jaar
ook hier om alarm te blazen.*
»Was dat hier op dezelfde plek?*
»Ja, precies dezelfde plek, Uwe Majesteit!*
»Maar hoe komen dan die schapen hier?*
»Ja, dat gaat zoo de rp om, Majesteit,
't eene jaar komen de schapen en 't andere
komt Uwe Majesteit, tot we heel Pasewalk
rond zijn
»Zoo,« zei de Koning, »dat is een mooie
opvolging.*
»Ja,« zei de herder, >dat is het ook.*
»Waar exerceert dit jaar het regiment?*
vroeg de monarch verder.
De herder wees met de hand: »Daar!
Majesteit, ziet, waar die popels staan en
't zoo effen en week is.<
»Geef me uw jongen mee, dat ik me niet
vergis!* beval Z. M.
Jawel, Majesteit,jawelJochem! Bengel!*
Daar viel 't den scheper in dat hp den
jongen naar Pasewalk gezonden had om
den regiments kommandant Otto Martin von
Schwerin te waarschuwen, opdat hp niet te
laat op 't exercitieplein zou verschijnen, zoo
als de vorige maal.
Wat duivel,* viel hij zichzelf in de reden,
»den jongen heb ik thuis gelaten, omdat hij
zoo'n ppn in 't lijf had; dan ga ik zelf mee;
kom maar, Majesteit, ik breng u zelf, kom
maar achter op.«
Na tien minuten waren zij op het veld.
»Deze weg leidt rechtstreeks naar Pase
walk?* vroeg de Koning, met den stok
wpzend.
's nachts openbare verwarmingszalen open
worden gehouden, want de nood van dak-
loozen is hoog geklommen. De toevoer van
levensmiddelen is ook moeilijk geworden.
De hierheen aangevoerde groenten en aard
appelen zpn onderweg bevroren. Heden zpn
bijna alle posten te laat aangekomen.
Ook in Bohemen heerscht een verschrik
kelijke koude.
Bp Königsgratz is eene uit zestien per
sonen bestaande zigeunerfamilie bp een
uitgedoofd vuur bevroren gevonden.
De gemeente Praag heeft op eigen kosten
voor 260,000 florijnen eene landweer-kazerne
gebouwd, welke het legerbestuur beloofd
heeft voor den tpd van 25 jaren tegen
13,000 florpnen 's jaars te zullen huren.
Toen het gebouw zou worden opgeleverd,
besloot de gemeenteraad echter een opschrift
in de Czechische taal op de kazerne te doen
plaatsen, maar het gemeentebestuur weigerde
toen het gebouw te aanvaarden, omdat het
Duitsch de offieieele taal van het leger is en
dus ook in opschriften van militaire ge
bouwen den voorrang moet hebben. Na
langdurige onderhandelingen besloot het
gemeentebestuur eindelijk, met 8 tegen 5
stemmen, in het geheel geen opschrift op de
kazerne te doen aanbrengen, maar thans
verzet de gemeenteraad zich daartegen. Een
voorstel van het lid dr. Czernahorsky, om
de kazerne liever af te breken dan aan de
Duitsche taal den voorrang te geven, werd
om advies naar het dagelpksch bestuur ver
zonden.
De internationale tentoonstelling te Brussel
in 1895 zal worden georganiseerd door een
anonieme vereeniging met een kapitaal van
1 millioen frs., dat nu reeds gewaarborgd
is. De hotel- en restauranthouders alleen
teekenden voor 100.000 frs.
Te Parps is de kindervoeding op school
reeds sedert geruimen tpd ingevoerd. De
kinderen blpven er van 's morgens vroeg
tot 's avonds op de scholen, en gebruiken
daar in het speeluur het middagmaal aan
de schoolcantine, tenzp zp zelve het mee
brengen. De schoolcantines geven nu elk
kind een maaltpd, bestaande uit soep, vleesch
en brood. Die het betalen kunnen, storten
hiervoor 10 centimes; die het niet betalen
kunnen, hebben het maal gratis, en wel op
zoodanige wijze dat hunne medeleerlingen
deze kosteloosheid niet merken. De stad
Parps moet jaarljjks fr. 800.000 op de
schoolcantines toeleggen.
Jawel Majesteit, almaar rechtuit, de
Stettiner poort in, den Rooden Adelaar
voorbp, dan zpt ge in eens op de markt.*
»Staftrompetter Haufling!* riep de Koning.
Present, Uwe Majesteit!*
»Rpd de stad in en blaas alarm! Haal
den trompetter van de hoofdwacht en laat
dien gelijk ook alarm blazen U
>Tot uw dienst, Majesteit!*
Daarop joeg hp er van door en wikkelde
zpn lange trompet los van de banderol.
De stad lag nog in morgenschemering,
ze was niet meer dan een bonte verzameling
van kleine huizen om een groot marktplein,
waarboven een tweetal torens uitstaken.
Daar lagen zes duizend zielen in hunne
warme bedden en droomden de morgenuren
door; de oude nachtwaker snorkte aan den
voet van een boom bij de poort en hield
het lange geweer in zpn arm als een klein
kindde honden lagen op de erven aan
de hokken vastgebonden en de paarden van
tien eskadrons dragonders schudden zacht
aan hun kettingen, als hadden ze een voor
gevoel van naderend onheil. Alles sliep en
de kommandant dezer geweldige massa sliep
eveneens in den zachten arm der eerste
morgenschemering.
Pas op, Otto Martin von Schwerin! De
nacht is geen vriend der menschen en uit
een schoonen morgen wordt dikwpls een
ruwe dag!
•stmmaamaatmasemammmmmaatttBmmmmaantuemmameammtimKKmmfmimaaamaamatmgm
/Wordt vervtlgdj
