llel Land van lleusdeii en Altena, de Langstraat en de Bommelervvaard.
i
li
LM
De rechte lijn.
FEUILLETON.
Eene Oostersclie Geschiedenis.
Uitgever: JL. J. YUELELMAN, Heusden.
\0 1205.
ZATERDAG 27 MEI.
1893.
m
i
m®M\
A
L
M
r
JL.
VOOR
Dit blad verschgnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden l.OO.
Franco per post zonder prjjsverhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
AdTertentiën ran 16 regels 60 ct. Elke regel
meer 10 ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- sn Vrijdagmor
gen ingewacht.
De wetenschap, die men wiskunde noemt,
leert dat de kortste afstand tusschen twee
punten een rechte lijn is. Deze bepaling, die
niet onaangevochten gebleven en inderdaad
niet geheel juist is, heeft echter dit voor,
dat ze door iedereen begrepen en door nie
mand verkeerd begrepen wordt. En dat is
voor een bepaling al heel mooi.
Een Hollander, zegt men, gaat recht door
zee. De dichter Hejje althans meende dat
recht door zee« echt Hollandsch op de
lippen klinkt. Laten we dit aannemen't
zal zeker geen schande zjjn, wanneer Hejje
't bjj 't rechte eind heeft.
AIzoode rechte Ijjn is dejrortste afstand
en de weg langs de rechte lijn past den
Hollander.
Wordt die weg steeds gevolgd?
Gaat A, die aan B iets te zeggen heeft,
regelrecht op hem af?
Hier onderscheide men twee gevallen
het doel van A kan zjjn te loven of te
laken.
Om lof te schenken zal wel niemand
aarzelen den rechten weg te gaan. Hierbjj
is echter een omweg niet verboden en in
vele gevallen zeer gewenscht. Iemand achter
zijn rug prijzen* is een geijkte uitdrukking
voor 't schenken van lof langs een omweg.
Die lof heeft terecht groote beteekenis.
Anders is het bij het laken, of, om nog
een gejjkte uitdrukking te bezigen, wanneer
men op iemand iets te zeggen heeft.
Op iemand iets te zeggen hebben, mag
uit geen andere oorzaak voortspruiten dan
uit den ernstigen wil hem te verbeteren.
Hem te plagen, hem tentoontestellen, zich
ten zijnen koste te vermaken, is beneden
den mensch en zeker beneden den Christen.
Wanneer A. nu in B. iets verkeerds heeft
opgemerkt, zal hij hem dan op den rechten
weg brengen door 't geen hij op hem te
zeggen heeft aan C mee te deelen? Wan
neer een uwer vrienden gevaar loopt in de
armen van Bachus verstrikt te raken, zult
ge hem dan een dienst bewijzen door achter
zijn rug om te vertellen dat hg »drinkt«?
Wanneer gij vermoedt dat iemand, in wien
ge belang stelt, verkeerde wegen neemt, is
het dan eerljjk, de buren er bij te halen?
Neen, niet waar? En toch wordt in
dergeljjke gevallen maar zelden den rechten
weg genomen. Jean Paul heeft gezegd dat
er in het onheil, dat onze beste vrienden
treft, iets is, 't welk ons goed doet, en
hoewel we deze opmerking voor zjjn rekening
(4
De muezzin, op het uitstek van den
minaret staande, verkondigde het vijfde uur
van den dag; in de straten bevonden zich
slechts eenige fellahs, welke hunne ezels
met watermeloenen, dadeler., eenden met
de pooten vastgebonden en halve schapen,
die zij naar de markt brachten, beladen
voor zich uitdreven. Hij bevond zicb in dat
gedeelte der stad, waar het paleis van Ayesha
gelegen was, maar hjj zag niets, dan de met
schietgaten voorziene en gewitte muren, en
drie of vier kleine venstertjes met houten
traliën voorzien, welke de bewoners van
het huis veroorloofden alles te zien, wat op
de straat voorviel, maar geene hoop lieten
aan de onbeschaamde en nieuwsgierige van
de buitenzijde.
De oostersche paleizen, geheel het tegen
overgestelde van die van Frangistan, spreiden
al hunne pracht in het inwendige ten
toon, en keeren, om zoo te zeggen, den rug
naar de voorbijgangers. Sidi-Mahmoud trok
ook geringe vruchten van zijne nasporingen.
Hjj zag twee of drie prachtig gekleurde
zwarte slaven in- en uitgaan, wier trotsch
en t.heschaamd uitzicht aantoonde, dat zij
ei.ju aanzienlijk" n persoon dienden.
Ui ze minnaar, lerwgl hg deze dikke muren
laten, behelst ze toch zeker waarheid, wan
neer 't onheil iemand treft, die niet bepaald
tot onze beste vrienden behoort.
»Die man zjjt gjj«, zei de profeet tot
David. Let wel, hjj zei niet tot anderen:
»die man is hjj«, maar richtte de be
schuldiging rechtstreeks tot den schuldige.
Nu kon David zich verantwoorden, zonder
dat hg eerst naar den beschuldiger behoefde
te informeeren.
De rechte weg wordt gemede- -^Ir-
wjjls uit menschenvrees. Men *c
iemand in 't aangezicht te ze/L t
verkeerd doet en laat het hem duor e>-n
derde weten. Of zegt het hem in 'r bjjzgn
van anderen om hem te overbluffen en
onder verontwaardiging te doen bezwijken.
Of spreekt er van op een plaats, waar men
geen verantwoording van zjjn oordeel be
hoeft te geven.
Daar vooral zjj men voorzichtig. Dwalen
is menscheljjk, ook 't dwalen in zjjn oor
deel omtrent de dwaling van anderen.
Wilt ge een voorbeeld?
Neem eens een onderwijzer en zijn school-
ljjst. O, over die lijsten zijn al wat woorden
vuil gemaakt, is al wat kwaad bloed gezet,
zjjn al wat onbewezen en onbewjjsbare be
schuldigingen geuit. Wanneer we zeggen
dat 't wantrouwen in die lijsten algemeen
is, zeggen we niets te veel. We hebben een
schoolcommissie gekend, die 't als haar
voornaamste plicht achtte, de waarheid der
schoolljjst op proef te stellen. Nog vóór de
leden behoorljjk gegroet hadden, gingen ze
op hun tel en noteerden 't aantal. Daarna
informeerden ze bjj de verschillende klasse-
onderwijzers en hun telling kwam nooit
uit. Men moet daar slag van hebben of
men telt fout, hoe knap men overigens in
de rekenkunde wezen moge. Misschien is 't
nu gemakkeijjker, want in den tijd waarvan
we spreken, waren de klassen een kleine
honderd groot.
Dat het aantal kinderen, 't welk present
is, hoogst zelden kan overeenkomen met de
lijst, is duideljjk. Wanneer ziekte de eenige
reden van schoolverzuim was, dan nog zouden
er steeds te weinig zjjn. Doch de xedenen
van schoolverzuim zjjn legio. Daarenboven
is een onderwjjzer nooit geheel zeker van
de kinderen die tjjdeljjk de school verzuimen.
Sommigen beginnen met thuisbljjven en
zoeken ondershands een baasanderen komen
door schoolverzuim op de gedachte van
werk te zoeken. Zoo kan het gebeuren dat
een onderwjjzer, meenende nauwkeurig de
statistiek bjj te houden, namen op de lys?.
heeft van leerlingen, die feitelyt r
school verlaten hebbeD. In landbouwstreken aangenomen mocht worden, werd zeer
vooral komt dat veelvuldig voor. levendig bestreden. Ten slotte wordt niet-
Waar ligt nu de weg van hen, die ge- temin het voorstel aangenomenvan de
roepen zjjn, werkelijke of schjjnbare on- Engelsche gedelegeerden stemden die van
nauwkeurigheden te constateeren Die ligt 530.000 mjjnwerkers vóór en die van
rechtuit, op den man af: onderzoek ter 120.000 tegen het voorstel. Alle andere
plaatse, waar zulks alleen op te helderen congresleden stemden voor.
En daa.na, wanneer blijkt dat werkelijk 1 Ue u^duriiTdroogte heeft in Frankrijk
groote schade aan den landbouw berokkend.
In de laatste vergadering der »Société
■Nationale d'Agriculture* werd die op niet
minder dan 800 millioen frs. geschat. De
groote vraag is nu, hoe de oogst van de
rogge, de haver en de andere graangewassen
zal uitvallen, en gelukkig is het antwoord
daarop geruststellend. De rogge zal alleen
wat kort van stroo zjjn, daar zjj té vroeg
in de aren is geschotenoverigens heeft
het graan, evenals de beetwortelen, weinig
geleden.
18.
onderschuiving van niet-schoolgaande kin
deren plaats h-eit, aanklacht, waar zulks
T r: e- Tocrgescbrevepa is
li zjj bjj wegen, die afl iden,
,ii- i wekken eü lot twistgeschryf uit-
j juk Ken, dat op zgn beurt onmin sticht.
In een kleine gemeente is een raadsver-
slag een gebeurtenis. Komt daarin een op
pering van twjjfel voor aan de waarheids
liefde van een onderwijzer, de gevolgen zijn
niet te berekenen. Dat ze noodlottig zgn
voor de school is echter zonneklaar.
De burgemeester van Brussel zal bjj den
gemeenteraad een voordracht tot oprichting
van een fonds tegen werkeloosheid indienen.
Het fonds zou bestuurd worden door eene
commissie, gekozen uit de patroons, de werk
lieden en den gemeenteraad. Het noodige
geld zou verkregen worden uit eene sub
sidie der stad, giften van particulieren en
eene contributie der toetredende werklieden,
ten bedrage van 40 centime per maand.
Daarvoor krjjgen, ingeval van werkeloos
heid, de ongehuwden 1 fr. per dag, de ge
huwden 1.50 fr., doch alleen in den winter.
Het mjjnwerkerscongres te Brussel heeft
zich met algemeene stemmen verklaard vóór
de afschaffing van het arbeiden door vrouwen
in de mjjnen.
In zjjne ochtendzitting heeft het mjjnwer-
kers-congres, 't welk te Brussel vergaderde,
de volgende resoluties aangenomen
1. Het Congres herhaalt zijne instemming
met het beginsel, om door de wet den arbeid
in de mjjnen te beperken tot 8 uren 's daags,
gerekend van het neerdalen in de mjjn tot
het verlaten van de mjjn.
2. Het congres spoort alle natiën aan,
in harerespectieve landen door wetteljjke
middelen te trachten, dit resultaat te ver-
krjjgen.
Deze resoluties werden aangenomen door
gedelegeerden, te zamen vertegenwoordigende
994,400 mjjnwerkers, terwijl gedelegeerden
van omstreeks 100,000 tegenstemden.
Aan het instituut-Pasteur zgn ten vorige
jare behandeld 1790 personen door dolle
honden gebeten, waaronder 206 uit het
buitenland. Daarvan zgn 4 personen aan
»lyssa« overleden, d. i. 0.22 pCt. der be
handelden. In 1891 bedroeg de sterfte der
behandelden 0.25 pCt.
Een driedubbele moord is te Parijs ge
pleegd in de Rue de la Glacière. Een wjjn-
kooper, Coupé genaamd, heeft, door wedren-
verliezen tot razernjj gebracht, zjjne vrouw
en twee zjjner kinderen (een knaap van 14
en een meisje van 13 jaren) doodgeschoten
en zgn jongste kind, een 8-jarig meisje,
ernstig gewond. Hg trachtte daarna zelf
moord te plegen, maar hg bracht zich eene
wonde toe, waarvan hjj waarschjjnljjk her
stellen zal.
De onvindbare Arton is bjj verstek ver
oordeeld tot 20 jaar dwangarbeid wegens
verduistering van gelden toebehoorende aan
de dynamiet-maatschappjj en tot schade
loosstelling der directeuren van genoemde
maatschappjjen tot een door den Staat vast
te stellen bedrag. Bovendien is hjj veroor
deeld tot 5 jaar gevangenisstraf, 400.000
francs boete en verlies van het burgerrecht
wegens het omkoopen van den voormaligen
afgevaardigde Sans-Leroy.
De Duitsche eentrum-partjj heeft haar
verzet tegen het nieuwe legerplan te kennen
gegevenzjj wyst er op, dat zjj voor de
verheffing der algemeene welvaart, voor de
verbetering van den fiuanciëelen toestand
alle krachten inspannen wil, maar vreest
Oo8t-Afrikaansche berichtgever van
Berliner Tageblatt* ontving tjjdingen,
Het voorstel een er algemeene intematio-s 0
voor de gevolgen die de uitbreiding der u i
jnan werkstaking in het, geval, uat dit be-holm
legersterkte meebrengen zoude
ver": 11<e staten niet
Het is nu zeker, dat de oud-kanselier
von Bismarck zich bjj de aanstaande Rjjks-
dagsverkiezingen geen mandaat zal laten
welgevallen.
In eene vergadering der maatschappjj
voor geneeskunde te Berljjn heeft prof.
Virchow verklaard, het niet waarschjjnljjk
te achten, dat de cholera dit jaar weer
epidemisch in Duitschland zal uitbreken.
De
het
welke de berichten omtrent Emin Pacha's
dood niet bevestigen. Waarschjjnljjk is
Emin op weg naar de Stanley-vallen aan
den Kongo.
Uit Rome wordt gemeld, dat prof. Mole-
schott in zgn testament gelastte dat zgn
ljjk verbrand zou worden. Dit is thans ge
schiedt en de asch, mede op last van den
overledene, niet verzameld, doch aan den
wind prjjsgegeven. De Italiaansche bladen
wjjden zjjner nagedachtenis warmen lof.
Ook Rusland schijnt, hoewel langzaam
en altjjd erg achterljjk, aan de algemeene
beschaving deel te moeten nemen.
Nadat reeds in verschillende opzichten
een weinig paal en perk gesteld is bjj de
vervolging der joden, begint men nu ook
langzamerhand in te zien, dat de knoet
afgeschaft dient te worden, althans in be
trekking tot de lijfstraffelijke rechtspleging
wordt gemeld, dat de lichaamsstraffen voor
vronweljjke bannelingen opgeheven worden.
Mocht dit 't begin zjjn tot opheffing van
het jjzeren juk, waaronder de Russen ge
bukt gaan, 't valt niet te betwjjfelen of de
bewegingen, die dikwjjls uit nood en eerst
als 't toppunt hiervan bereikt is, tot gruwel
daden overslaan, zouden van zelf wel ver
minderen.
Uit Moskou wordt geseind dat de sprink
hanen belangrjjke schade aan den oogst
toebrengen; op tien districten in de pro
vincie Saratow zjjn slechts drie ongedeerd.
Te Warschau zgn veertig studenten ge
arresteerd, terwjjl te hunnen huize nasporin-
gen gedaan werden, wjjl er vermoeden be
stond, dat ze lid waren van een club »de
proletariër* genaamd.
Het Noorsche kabinet-Stang gaat voort
de openbare meening tegen zich in het
harnas te jagen. Wekte reeds de aanwezig
heid van drie kanonneerbooten en twee
torpedobooten in de haven van Harten
[groote ontevredenheid, thans is uit Stock-
weer een groote hoeveelheid vuur-
beschouwde, deed vergeefsche poyi om
te ontdekken, aan welke zjjde de kamers v,in
Ayesha gelegen waren. Hij kou zgn duel
niet bereiken; de groote <1-ur, die van
achteren was dichtgemetseld, verleende
slechts toegang tot den hof door eeue
zijdeur, en geen blik kon door dezelve heen
dringen. Sidi-Mahmoud was verplicht zich
te verwjjderen, zonder iets ontdekt te
hebbende dag brak aan, en hij zoude op
gemerkt kunnen worden. Hjj begaf zich
toen naar Bedredin, alwaar hjj, om hem
ten zjjnen gunste in te nemen, aanzienljjke
inkoopen deed, welke hij niet noodig had.
Hj) zette zich in den winkel neder, onder
vroeg den koopman naar zjjnen handel, of
hij zich gelukkig van zjjne zijden en
tapjjten ontdaan had, welke met de laatste
karavaan van Aleppo waren overgekomen,
of zjjne schepen zonder schade waren binnen-
geloopenin het kort, bij deed alle gek
heden aan verliefden eigenhjj hoopte
immer, Ayesha te zien verschjjnen; maar hjj
werd in zgn verwachting bedrogen zjj kwam
dezen dag niet. Hjj keerde naar huis terug
met een bedroefd hart, en noemde haar
reeds wreed en ontrouw, even als of zjj
werkelijk beloofd had, zich bjj Bedredin
te begeven, en dat zjj haar woord niet ge
stand was gebleven.
Toen hjj zjjne kamer binnentrad, zette
hij zjjne pantoffels in eene marmeren nis,
ter zjjde van de deur uitgehouwenhg ont
deed zich van zgn prachtig gewerkt boven
kleed, dat hjj had aangetrokken, met de
wapenen en munitie naar Harten gezonden,
gêtiachio, urn aan zgn goed voorkomen meer zeer bedaard bleven, en slechts een teedere zjjne oogen. Ayesha, die zjjne ontroering
zorg uitdrukten. Hjj bloosde evenwel, alsof zag, sprak hem zeer vriendeljjk aan; want
luis'er bjj te zetten, en voor Ayesha zoo
fraai mogelijk te verschgnen, en vleide zich
ia eenen wanhopigen toestaud op zg'nen
divan neder. Het scheen hem toe, dat alles
verloren was, dat het einde der wereld daar
was, en hjj beklaagde zich bitter over zjjn
noodlot; en di alles, omdat hjj niet, zoo als
hij verwachtte, eene vrouw ontmoet had,
welke hjj twee dagen te voren niet kende.
Daar hjj de oogen gesloten had, oui beter
van zjjne beminde te kunnen droomen, voelde
hjj een windje, dat hem het voorhoofd ver
koelde, hjj sloeg zijne oogen op, en zag Leïla
naast hem op den grond zitten, welke een
van die kleine vlaggetjes, van palmboom -
schors vervaardigd, die in het Oosten als
waaier en vliegen verdrijver dienen, heen en
weder bewoog. Hjj had haar geheel ver
geten.
»Wat deert u, mjjn waarde heer?* zeide
zjj met eene zachte stem, zoo welluidend
als niuzjjk. »Gij schjjnt geenen rustigen
geest te bezitten. Indien het in de macht
van uwe slavin stonde, om den nevel, welke
uw voorhoofd omhult, te verdrijven, zoude
zjj zich de gelukkigste vrouw der wereld
achten, en zelfs de sultane Ayesha, hoe
schoon en rjjlc zjj ook moge zgn, niet he
ugden
Deze naam deed Sidi-Mahmoud op zjjnen
divan beven, even als een zieke, wiens wond
men bjj toeval aanraakt; hij richtte zich
een weinig op, en wierp eenen uitvorschen-
den blik op Leïla, welker gelaatstrekken
men het geheim van zjjnen hartstocht ont- niets vleit meer personen van aanzienljjke
dekt had. Leïla, zonder op dit veelbetee-geboorte, dan de ontroering die zjj ver
kenend bloozen acht te geven, ging voortoorzaken. Sidi-Mahmoud, tot zich zeiven
stelde alle pogingen in het werk
met hare vertroostingen aan haren nieuwen gekomen,
meester aan te bieden. j óm te behagenen daar hjj jong was, eene
Wat kan ik doen, om de sombere ge- goede houding bezat, de dichtkunst be
dachten, die uwen geest omringen, te ver- oefend had en zich in de sierlijkste be-
wjjderen? een weinig rnuzjjk zou misschien woordingen uitdrukte, meende hjj te be-
deze zwaarmoedigheid verdrjjven! Eene oude 1 merken, dat hg niet mishaagde, en werd
slavin, die den vorigen sultan diende, heeft j zóó stoutmoedig, dat hjj de prinses om eene
mjj de geheimen der rnuzjjk medegedeeldbyeenkomst verzocht op eene meer veilige
ik kan verzen maken en mjj met de guzla en zekere plaats, dan in den winkel van
accompagneeren.* Bedredin.
Terwjjl zij deze woorden zeide, nam zij »Ik weet*, zeide hij, >dat ik ter nau(ver
een guzla, van citroenboomhout vervaardigd, nood goed genoeg ben om het stof van
en met elpenbeen, paarlemoer en ebbenhout uwen weg te zijndat de afstand, welke
ingelegd, van den muur, en speelde dadelijk, ons van elkander scheidt, in geen duizend
met een zeldzame kunstvaardigheid, de tara- jaren door een paard, van het ras der merrie
buca en eenige andere arabische liederen, van den profeet, immer in vollen ren kan
De zuiverheid der stem en de zachtheid doorreden wordenmaar de liefde maakt
der rnuzjjk zouden bjj ieder andere gelegen- stoutmoedig, en de zjj worm die de roos
heid Sidi-Mahmoud verrukt hebben; maar bemint, durft zjjne liefde wel bekennen.*
hjj had het boofd en het hart zoo vol met Ayesha hoorde dit alles aan, zonder het
het beeld van de dame, die hg bjj Bedredin minste teeken van toorn te geven, en ter-
gezien had, dat hg geene aandacht aan de wjjl zjj hare schoone oogen naar Sidi-
gezangen van Leïla verleende. Mahmoud richtte, zeide zjj hembevind
Den volgenden dag was hjj gelukkigeru morgen op het biduur in de moskee van
hjj ontmoette Ayesha in den winkel van j sultan Hassan, onder de derde lamp, gjj zult
Bedredin. Zjjne vreugde is onmogeljjk te 1 er eenen slaaf ontmoeten in gele zjjde gedost,
beschrijven; zjj alleen, welke veliefd ge- Hjj zal u voorgaan, en gjj zult hem volgen.*
weest zjjn of nog zjjn, kannen dit begrijpen.
Hg bleef een oogenblik zouder sprank. zo-: r
ademhaling staaneen lie r cl a. n y uui
Dit gez-irfd -ir.rol v r
Buitenland,
4 Ml Vt/I VI#
