ltd Land van Ikusden en Allena, de Lanaslraal en de Hoininelerwaard.
Oorlogsmateriaal ter zee.
zaterdag 26 augustus.
FEUILLETON.
K unstenaar s-Eer
Uitgever: L. J. YEERMAM, Heusden.
893.
Dit. blad verschuilt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f l.OO.
Franco per post zonder prjjsverhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën van 16 regels 60 ct. Elke regel
meer 10 ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Yrg dagmor
gen ingewacht.
Wanneer de zeehelden Mork en York,
de Ruiter en Tromp uit hunne graven konden
opstaan, wat zouden ze staan zien van 't
geen er uit de vloot hunner dagen gegroeid
is! Wat de twee laatste betreft, verbaasd
zouden ze wezen, maar tevreden in geenen
deele en 't luttel getal schepen gezien heb
bende, dat thans den naam Nederlandsche
vloot uitmaakt, vreezen we dat ze maar
liever weer naar hun rustige ligplaats terug
zouden keeren. Ze zouden ook niet meer
bestand zjjn tegen hun oude aartsvijanden,
die ze in de 17de eeuw met goed gevolg
bekampten en afklopten.
Ja, als er op zee of te land iets is, dat
een geheel andere gedaante heeft aange
nomen, dan zijn het die trotsche zeekasteelen,
die twee- en driedekkers uit vorige eeuwen,
waarvan nog hier en daar een deel als
curiositeit te zien is. Of de zeegevaarten
van onze dagen zich zoo kranig zullen
houden als hunne voorgangsters, mogen we
alleen hopen, zeker is dat niet. Wel worden
af en toe schijngevechten gehouden, aan
vallen op de kusten gedaan en afgeslagen,
maar dat alles is slechts spel in verhouding
tot wat de werkelijkheid te zien zal geven
't is als of men een afdeeling wielrijders de
zakken vol dynamiet-patronen stopt, ze ver
biedende er een te gebruiken en dan tegen
zware cavallerie laat oprukken
Het zjjn voornamelijk drie zaken die een
groot en ommekeer in de krjjgsvloot bewerkt
hebben. Allereerst de vervanging van het
zeil door de stoommachine, vervolgens de
bewapening en de daarmee samengaande
bekleeding van den scheepswand met ijzer
of staal.
De stoom verleent aan de schepen snel
heid. De eerste schroefstoomschepen (4000
ton inhoud) liepen in het gunstige geval 13
knoopen per uur, de tegenwoordige grootste
soort (12000 ton) loopen 16 knoopen, dat
is 30 Kilometer per uur, wat de snelheid
van den spoortrein nabij komt. Eén groot
voordeel hadden echter de zeilschepenn.l.
de bijna onbegrensde duur der reis en
de onafhankelijkheid van aanlegplaatsen.
Drinkwater buitengesloten, kon men voor
maanden mondkost meevoeren. Er zijn
voorbeelden dat zeilschepen twee jaren lang
het anker niet uitwierpen. Dat is bjj de
stoomvaart een onmogelijkheid. In het
begin van het stoomwezen konden de
schepen geen week zee houden, tegen-
woordior nu het kolen verbruik tot een
minimum is gedaald (30 van vroeger),
nu men den stoom zoo zuinig gebruikt,
dat van krachtverlies geen spake meer is,
nu de snelheid zoo is toegenomen dat
oorlogschepen van 10000 ton den Atlan-
tischen oceaan in 7 dagen oversteken,
waartoe 40 jaar geleden nog 15 dagen
noodig waren, nu kunnen de stoom
schepen van hier of Engeland uit, althans
Kaap de Goede Hoop bereiken zonder ge
noodzaakt te zijn op de vaart kolen in te
nemen.
Met de invoering van den stoom is de
sierlijke takelage der vroegere schepen als
onnut verdwenen. De vorm der schepen,
dienstig tot een snelle voortbeweging door
middel der schroef, past niet voor beweeg
kracht van den wind. Alleen kruisers
voererj. nog zeil, van de andere is de boven
bouw tot op het allernoodzakelijkste terug
gebracht.
In 1859 is het getrokken geschut inge
voerd. Van dien tijd af dagteekent de val
der houten schepen en de opkomst der
ijzeren of stalen. Tusschen deze en het
geschut volgde nu een wedstrijd, die nog
niet uitgemaakt is en wel nimmer uitge
maakt woruen zal, zoolang 't mogelijk
blijft het geschut te verzwaren.
Veertig jaar geleden wierp de grootste
driedekker uit zijn 120 vuurmonden een
gewicht aan kogels van c. 1900 K.G.
Tegenwoordig hebben de groote oorlog
schepen slechts 4 kanonnen, maar deze
braken 3000 K.G. uit.
Het Engelsche fregat Warrior is het
eerste geweest dat gepantserd werd met
een 4,5 duims ijzeren huid. De zwaarste
kanonnen schoten toen 68 ponders, die
tegen die dikte niets uitrichtten. Maar
spoedig verscheen het lange, zware ge
schut met getrokken loop en het pantser
bleek te dun. In 1860 was het reeds aau-
gedikt tot 8 cM., 20 jaar later weer ver
dubbeld en tegenwoordig is een pantser
van 2 voet dikte iets zeer gewoons.
Intusschen is nieuw materiaal opgekomen
in de torpedo's, kleine vaartuigen, wier
snelheid op zee haars geljjke niet heeft,
varende met 40 K.G. geladen bus schiet
katoen, die automatisch een 500 M. kan
voortbewogen worden en tegen welker
enorme springkracht de dikste scheeps
wanden niet bestand zijn.
Het ligt in den aard der zaak dat de nooit
stilstaande hervorming van 't oorlogs
materiaal voortdurend invloed uitoefent op hochs, hield von Bismarck eene uitvoerige
de grootte der schepen en de uitgebreidheid rede, waarin hij herinnerde aan de Augus-
der machines. Terwijl de bewapening tusdagen van 1870, die den grondslag voor
zwaarder en 't pantser dikker werd nam de Duitschlands eenheid gelegd hebben. Hij
breedte van 't laatste af en daalde 't getal maakte zich echter ongerust dat men het
der kanonnen. Een schip, omgeven door unitarisme wil stellen in de plaats voor wat
een gordelpantser ter dikte van 2,8 d.M. toen bereikt is, dat men de grondwettige
en voerende een viertal der grootste kanon- j grondslag wil ondermijnen en een keizerlijk
nen, heeft een scheepsruimte van 10000 centraal-gezag in het leven roepen. »Zie
ton noode, wat, om een vergelijking te j slechts, zoo zeide hij, hoe men deu post van
maken, een derde deel is van den tonnen- j Rijkskanselier scheidt van dien van Pruisi-ch
zijn noodlottige liefde voor Mejuffrouw De
Sardonne, dat zij bij dit jonge meisje hem
tot tolk had gediend, kortom dat zij voor
een goed deel had bijgedragen tot de ver
nedering, die hij had ondergaan en die nog
bitterder was geworden door 't huwelijk
van Beatrice met Fabrice. Ze vermoedde
dus wel, dat er een onpleizierige verhouding
(24 tusschen hen zou gekomen zijnmaar ze
kwam er met den vrees af. Zij vond hem
De inlichtingen, die Mejuffrouw De la'een weinig bleek, maar kalm en hoffelijk;
Freillade aangaande het huwelijk van Beatrice zelfs schertste bij. Na bijna vroolijk hare
inhoud onzer heele vloot uit de 17de eeuw.
Ten slotte stippen we nog aan de nieuwste
wijze van verlichting door electriciteit. In
vroeger jaren was 't des nachts niet moge
lijk te opereeren tegen den vijand. Thans
zijn de oorlogschepen voorzien van electrische
lampen, die met de snelheid des bliksems
den horizon en al wat binnen den gezichts
kring valt, vegen als een bezem. De elec
trische lamp staat tegenover de oude ver
lichting als de stoom tegenover het gebruik
der zeilen. Ze maakt de reis te nacht even
gemakkeljjk als bij het licht en deze om
standigheid heeft voor 't krijgswezen ter zee
zeer groote waarde.
Uit een en ander blijkt dat het oorlogs
materiaal ter zee reuzenschreden gedaan
heeft, maar of 't in den oorlog bruikbaar zal
bevonden worden, kan niemand verzekeren.
Gebeurtenissen als het zinken van den
monitor de Adder en het oorlogsfregat
Victoria doen daaromtrent het ergste vreezen.
Er is één geluk bijalle natieën werken
ook in dit opzicht tegen elkaar opwanneer
de een zijn kanonnen verwisselt voor stuk
ken van 2 cM. meer wijdte, dan volgt de
ander dit voorbeeld na; wanneer de eenen
zjjn schepen morgen met staal van 3 dM.
pantsert, dan doet overmorgen de ander
het met staal van 3,2 dM. Ten slotte moet
dat uitloopen op totaal onzeewaardige vloten,
drijvende zeereuzen, die bij 't minste onge
val naar den kelder gaan: totdat eindelijk
de oogen opengaan en de dwaasheid der
menschen zichtbaar worde en alle oorlogs
vaartuigen worden omgezet in vreedzame
koopvaarders.
Buitenland.
De oud-kanselier vorst Bismarck ontvangt
in den laatsten tijd te Kissingen weder tal
van huldebetuigingen. Zondag waren het
omstreeks duizend heeren en dames uit
Thüringen, die hem hunne opwachting
kwamen maken. In antwoord op de be
groetingstoespraak, besloten met de noodige
had gegeven, waren wat den vorm betreft
wel wat kwaadwillig, maar overigens heel
nauwkeurig; en zjj ontslaan ons dus van
de moeite dienaangaande in bijzonderheden
te tieden. 't Was ook waar, dat De
Pierrepont sedert eenige weken in Frankrijk
vragen over zijn reis beantwoord te hebben,
zei bij
Beste Mevrouw, ik moet nogmaals mis
bruik maken van uw vriendschap. Ik heb u
een raad te vrageo.
»Ik begrijp niet, datje mij nog tot raad-
opzichte niets te vreezen hebt. Niet later
dan gisteren heb ik Béatrice gesproken, en
daar zij wist dat ge waart terug gekomen,
was ze besloten, zei ze, haar man niets van
't voorgevallene te vertellen. Ze meent, dat
ze zijn rust niet opzettelijk behoeft te storen
en 'took niet net gehandeld zou zijn jegens h.
»Gij denkt dus dat ik me, zonder in moei
lijkheden te komen, bjj hem kan presen
teeren
»'t Zou misschien grooter moeilijkheden
geven, als ge niet gingt. Fabrice zou uw
wegblijven niet begrijpen; hij zou naar de
minister-president; hoe op de te Frankfort
gehouden conferentie van ministers van
financiën het voorzitterschap werd waar
genomen door een aan den Rijkskanselier
onderschikt bureaucraat, den rijks-seretaris
der schatkist. Dat is in strijd met de
grondwet. De Rijkskauselier en de Keizer
zijn krachtens de Grondwet slechts de uit
voerende organen van de wetgevende fa .toren,
den Bondsraad en den Rijksdag.
De Rijkskanselier mag slechts als Pruisisch
minister-president in den Bondsraad invloed
uitoefenen door de 17 stemmen, waarover
Pruisen daar beschikt. Gaat men echtei uit
van de meening, dat de Rijkskanselier bui
tendien een toonaangevende grootheid is,
en dat zijne staats-secretarissen staan boven
de ministers der afzonderlijke bondsstaten,
dan verkracht men de Rijksgrondwet en is
men op weg naar den eenheidsstaat. Dut
juist beschouw ik als gevuarlijk en noodig
te bestrijden. Wjj moeten in gelijkmakerij
en onderdrukking niet verder gaan. De
Grondwet is goed; zij was een zware arbeid
en heeft offers genoeg gekost. Laat men
er dan ook niet aan gaan tornen. Het
spreekt wel van zelf dat de mannen van
den nieuwen koers fouten maken, maar
het is ook onze plicht hen daarvoor te waar
schuwen, want de oude koers heeft toch
een 40-jarige ervaring achter zich. De regee
ringen moeten ook vóór de handhaving der
Rijksgrondwet waken voor alles moesten
echter de Landdagen flinker van zich af
spreken.
Vau de gewonden bij de rnijuontploffing
in de mjju »Kaiserstuhl« bij Dortmund,
waarvan Zondag de telegraaf bericht ge
geven heeft, zijn sedert dat bericht weder 7
aan hunne brandwonden overleden.
Dit doet, bij het aantal ljjken uit de injjn
opgehaald, het aantal slachtoffers der vreese-
lijke ramp nu reeds tot 59 stijgen.
J.l. Donderdag, den verjaardag van keizer
Frans Jozef, blijken te Praag ernstige on
geregeldheden te hebben plaats gehad. Ruiten
werden vernield; de gendarmenie werd met
steenen geworpen toen zij de orde wilde
herstellen, waarbij over en weer personen
gewond werdende militaire muziekkorpsen,
die uitvoeringen op de pleinen der stad
zouden geven, werden daarin verhinderd,
terwijl schotschriften op den Keizer werden
verspreid, kortom, het was een toestand,
zoo ernstig, dat de gevolgen niet te voorzien
waren. Aan het beleidvol optreden der over
heid is het dan ook geheel te danken, dat de
zaken niet in ven waar bloedbad zijn geëin
digd. Kennelijk droegen de ongeregeldheden
ditmaal geen nationaal karakter, maar waren
zij geheel tegen de persoon des Keizers ge
richt, en het is daarom dat d«s aanvoerders
der Czehische partij trachten de verantwoor
delijkheid voor het gebeurde van zich te
werpen en toe te schrijven aan de sociaal
democraten. Een feit is het echter, dat deze
partij in Bohemen zoo goed als niets te be
duiden heeft, terwjjl de antidynastieke be
weging wel degelijk een gevolg is van de
Czechische woelingen, en het is dan ook te
verwachten dat het Donderdag gebeurde van
belangrijken invloed zal zijn op de staat
kunde, welke de regeering verder ten aan
zien van Bohemen zal volgen.
wijsheid, dat hij haar in zijn vertrouwen
zou genomen hebben; want na eerst ge
vreesd te hebben, dat hij na zijn wreede
teleurstelling erg opgewonden en boos zou
zijn, hal ze hem zoo bedaard en koel ge-
von leu, dat ze er mee verlegen was. Zoo
deze onverschilligheid van Pierrepont op
recht was, getuigde ze van een lichtzinnigheid
in hartszaken, die de vrouwen niet kunnen
billijken. Maar met de kennis, die zij van 't
trotsch en gesloten karakter van den mar
kies had, vreesde ze eerder, dat die schijn
bar koelheid dienen moest om een wond
De Italiaansche minister van biunen-
landsche zaken heeft een krassen maatregel
genomen. Ten gevolge van den omvang
dien de anti-Fransche betoogingen te Rome
genomen hebben en waarbij, naar hetschjjnt,
het niet-uitvoeren van gegeven bevelen van
invloed geweest is, zjjn de heer Callenda,
prefect van Rome, Sandri, directeur van
politie, en de inspecteur van politie in de
wijk waar het Fransche gezantschapbötel
gelegen is, in de uitoefening van hun ambt
geschorst.
Voorts heeft de minister tot de prefecten
in het geheele land een circulaire gericht,
waarin wordt aaugemaand, de bevolking
op te wekken, door bewaring der goede
órde getuigenis af te leggen van haar
vaderlandsliefde. Erkend wordt, dat de eerste
opgewondenheid verklaarbaar moet worden
geaeht, doch tevens wordt uitdrukkeljjk
verklaard dat de regeering nu niet langer
in haar gedragslijn gehinderd wenscht te,
worden.
De prefect van Messina heeft den Fran-
schen consul zijn leedwezen betuigd over de
beleediging, Frankrijk's wapenschild aan
gedaan.
oorzaak gissen en haar misschien vermoeden, te verbergen, die te smartelijker en onrust-
was teruggekeerd; maar hij was slechtsgeefster wilt hebben, zei ze treurig.
door Parijs getrokken, zonder er iemand te j »Daar zal ik steeds mee blijven voort-
bezoeken, om zich onmiddellijk naar »Les gaan Ik ben 't met mijzelf niet eens
wat voor niemand goed zou zijn. Ik raad
u dus de betrekking, die u moet hindereu,
wel te beperken maar niet af te breken.
vrijmoedigheid wenschte hij dan ook het
jonge gezin geluk met de inrichting van
hun buis. Iljj verontschuldigde zich nog
maals, dat hij niet bij tijds voor het huwelijk I
was terug kunnen komen, dewijl hij door
een ernstige ongesteldheid van zijn vriend;
lord S*** op Malta was gehouden. De
hand van Béatrice streek krampachtig over
Marcelle's lokken, zoodat de juweelen in
haar ringen fonkeldendit was het eenige
blijk van aandoening, dat de jonge vrouw
gaf. Ze daukte Pierrepont voor den arm
band, dien hij haar uit Londen had ge
zondenze vond hem heel sierlijk; toen
vroeg ze met belangstelling naar de gezond
heid van mevrouw De Montauron. Pierre
pont antwoordde, dat zjjn tante van dag
tot dag jonger werd, en dat het een genot
was haar te zien. Niemand beweerde het
Genéts te begeven, waar zijn tante onge
duldig begon te worden. Eerst sinds een
paar dagen was bij met Mevrouw De Mon
tauron te Parijs 'eruggekcerd en bewoonden
zjj tlrgante kamers op den boulevard
hoe ik mij tegenover Fabrice moet gedra
gen De nauwe vriendschap, waarin wjj
leefden, is u bekend Ik heb geen enkele 1
reden om met hem te brekenmaar voor
ik hem bezoek, zou ik gaarne zeker willen
Maleshtrbe, niet ver van 't hotel, waar zjjn, dat mijn komst bij hem zijn vrouw,
Marram e De la Freillade vertoefde, j noch hem, noch mijzelf in verlegenheid zal
Zjin terste bezoek was aan de burggravin j brengen In andere woordengelooft ge,
o'Ayuiaret, die niet ver van daar in 't park- J dat Mejuffrouw De Sardonne, Mevrouw 1
Monceau woonde. Hjj had haar met een! Fabrice wil ik zeggen, haar man heeft be
enkei woord van zjjn aankomst verwittigd kend gemaakt met de gevoelens, die ik
en zij wachtte hem met eenige verlegenheid, j voor haar bad en dat ik aanzoek heb ge-
Ze bad hem niet durven schrijven en had daan om haar hand? Ge begrjjpt, dat, als
na zjjn vertrek naar Engeland, ook geen't zoo is
tjjding van hem ontvangen. Zij kon niet»Pardon dat ik u in de rede val, maar
vergeten, dat zjj hem had aangemoedigd in ik kan u stellig verzekeren, dat ge te dien
barender was, omdat ze in 't geheim bloedde.
Tien minuten later ging Pierrepont
binnen bjj Fabrice, en op de aanwjjzing van l'
»Ge hebt gelijkIk zal er heen gaan een bediende, ging hjj met de gemeenzaaiu-
zelfs dadelijk; denkt ge dat ik ze zal thuis heid van vroegere jaren dadelijk in 't atelier.
treffen? Heeft mevrouw Fabrice een vasten j Hij klopte even en, een gordijn oplichtend, jtegendeel, hoewel ieder 't dacht. De markies
bezoekdag?s 'stond hjj tegenover Béatrice, wier lippenj wilde, nadat hjj de portretten op de ezels
»Ja, 's Maandags 't Is heden Dins- eensklaps een kreet wilden uiten, maar ze zeer geprezen had (en waarljjk waren't
dag... Maar ge zijt altijd zeker Fabrice bleef stom. Ze zat eenige schreden van een meesterstukken) de zitting niet langer onder
in zijn atelier aan te treffen denkelijk schildersezel, hield een boek in de hand eu breken, en ging heen. Hij ging heen en
met zjjn vrouw... want ik geloof, dat hjj streelde met de andere de golvende lokken!droeg in zjjn verbeelding dat huisljjk ta-
bezig is baar portret te maken.j van Marcelle, die voor haar knielde. jfereeltje mee, zoo vol geluk en bevalligheid, j
»Ha, dat tref ik j In dit groote vertrek, dat met tapijten j dat hij voor zich zelf zoo vurig gehoopt en
Hij sprak vervolgens van nieuwe stukken, behangen en van eenige meubels in strengen gedroomd had.
over eenige praatjes van den dag en ver-stjjl voorzien was, vertoonde het geheel een
trok spoedig. Toen hjj haar hartelijk de j van die kamerstukjes, zooals men ze van
hand drukte, zei de jonge vrouw met gevoelde oude Vlaamsche schilders ziet waar
»Ik ben erg big, dat ge 't zoo verstandig
opneemt
»Het reizen vormt de jeugdantwoordde
Pierrepont lachend en vertrok.
Helaas, wat zijn die gelukkige huislijke ta
fereeltjes vaak bedriegeljjk! Als men 's avonds
een vriendeljjke huiskamer binnenkomt, of
het werkzame leven één schijnt te zijn met als men voorbij 't hek gaat van een lachende
geluk en huiselijken vrede. villa vol zon, bloemen en kinderen, hoe vaak
Fabrice slaakte een blijden uitroep enzegt men danhier woont het geluk
liep naar Pierrepont, die door de warmteEn hoe vaak heeft men 't mis
Mevrouw d'Aymaret hau gehoopt, toen van deze ontvangst geheel gerustgesteld!
zij hem een compliment maakte over zjjn werd over 't zwjjgen van Béatrice. Met veel
J\ö 1231.
fj
Aaar den iOn druk van Octave Feuillet.
door B.
it
(V/ordt vervolgdj