Het Land van Ileusden en Altena, de Langstraat en de Bommelerwaard.
1
FEUILLETON.
Kunstenaars-Eer
Uitgever: L. J. YEERMAK, Heusden.
M 1244.
WOENSDAG 11 OCTOBER.
1893.
Spaarbanken en nog iets.
pp*
VOOR
Dit blad verschjjnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprg»: p«r 3 maanden f l.OO.
Franco per post zonder prjjs verhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën ran 16 regels 60 ct. Elke regel
meer 10 ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Adyertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagmor
gen ingewacht.
De gebouwen der Rijkskweekschool voor
Onderwijzers te 's-Hertogenbosch door het
Rijk van die gemeente gehuurd, verkeeren
in zulk een toestand dat zjj niet meer ge
schikt geoordeeld worden en langdurige
onderhandelingen zjjn tusschen Staat en
gemeente gevoerd om die gebouwen weder
in goeden staat te brengen. Bestekken zijn
ingediend, plannen tot het aangaan eener
leening zjjn goedgekeurd, tot op de eerste
vergadering van den gemeenteraad in Sep
tember het gedane ongedaan gemaakt werd.
's-Hertogenbosch trok zich terug, en de
Minister heeft reeds bericht gezonden, dat
de Kweekschool naar Njjmegen zal worden
overgebracht, waar het Rijk nog eigen ge
bouwen van de daar opgeheven Kweekschool
in bezit heeft.
Maar wat heeft dat nu met Spaarbanken
te maken? vraagt men misschien. Te elfder
ure heeft het departement 's-Hertogenbosch
der M. t. N. v. 't A. f 150000 aangeboden,
om daarvoor een voldoend gebouw met
leerschool t,e zetten, tegen een jaarlijksche
huur van f 2000, zooals nu ook gegeven
wordt aan de gemeenteom de rente be
hoefde het departement dit voorstel dus
niet te doen.
Men wilde de Kweekschool en vooral de
leerschool behouden en wilde zich daarvoor
lit groote offer getroosten. Kan de Regeering
niet meer in dit voorstel treden, dan zal
het geld gebruikt worden voor de oprichting
eener departementale school voor betalende
.piet betalende leerlingen. En van waar
heeft nu dat departement het geld? De
reserve der spaarbank van het departement
bedraagt f 300000, die inrichting is na de
oprichting der postspaarbank minder noodig,
en nu wil men dit geld niet langer onnut
laten liggen, maar daarvan een nuttig ge
bruik maken in het algemeen belang over
eenkomstig de beginselen der maatschappij.
Schjjnbaar is daartegen weinig te zeggen,
toch zou men in vele departementen ernstige
bezwaren hebben tegen een dergeljjk ge
bruik maken van de reserve. De maat
je schappjj heeft 161 spaarbanken, 5 spaar
kassen, 26 hulpbanken en 1 hypotheekbank
onder haar philantropische instellingen. De
meeste inrichtingen hebben in den loop
der jaren een aanzienljjke reserve verkregen,
en reeds herhaaldeljjk is hier en daar de
vraag geopperd: wie heeft da beschikking
over die reserve? Behoort die reserve aan
de inbrengers, hoe kan die onder hen ver
deeld worden De onmogeljjkheid om dat
naar recht en billjjkheid te doen is reeds
Ze was bjjna even verwonderd als ver
heugd over den vluggen en betrekkelijk
gemakkelijk verkregen uitslag van haar
dubbele onderneming. Ze overdacht, niet
zonder waarheid, hoe de zwakke tegenstand
van Beatrice en Piërre bij zulk een opoffe
ring welsprekend getuigde, dat zij zelf
overtuigd waren van het onpasselijke en
gevaarljjke van hun verhouding.
Denzelfden avond schreef ze in korte be
dekte woorden aan Beatrice, om haar den
uitslag van haar gesprek met Pierrepont
te doen kennen. De volgende dagen terwijl
ze toebereidselen tot haar vertrek maakte,
ontving zij menig bezoek van den markies
en gaf hem over den persoon en de familie
van haar, die hjj tot bruid zou nemen, in
lichtingen waarna hij zeer nieuwsgierig was.
Oat was een nieuwe waarborg voor den
rhst van zijn besluit, waaraan toch niet
ïocht getwjjfdd worden, toen hij zijn woord
ad gegeven.
Den len Mei, 't was een Maandag, moest
flevrouw d'Aymaret zich met haar man en
lederen op reis begeven. Den dag te voren
meermalen duideljjk in het licht gesteld.
Wat moet met de reserve gedaan worden,
als de spaarbank wordt opgeheven omdat
de postspaarbank genoegzaam in de be
hoefte voorziet? Voor de bestuurders kan
die reserve niet zijn want zij zjjn slechts
de uitvoerders van het mandaat, hun door
bet departement gegeven en ook het depar
tement kan die gelden niet naasten; de op
richting der spaarbank was geen speculatie,
maar een daad van zuivere philantropie,
en het gaat niet aan daarvan eenige
duizenden te profiteeren, die door andere
bijeengebracht. Zooveel mogeljjk moet dit
geld besteed worden ten nutte Tan hen,
die het bjjeengebracht hebben, en of nu juist
te 's-Hertogenbossh de inleggers hoofd-
zakeljjk van die school profiteeren zullen
valt te betwjjfelen.
Reeds herhaaldeljjk is de vraag hoe dit
geld kan besteed worden in de verschillende
departementen ter sprake gebracht, en hier
en daar hebben de besprekingen tot eenig
resultaat geleid. De reserve blijft onaan
getast maar de rente daarvan wordt be
steed tot nuttige doeleinden, welke regeling
evenwel niet wegneemt dat men bjj de op
heffing der spaarbank met die reserve ver
legen zou zitten. Zeker wel iets bjjzonders,
dat wij een groot kapitaal in ons land be
zitten, waarvan de wettige eigenaar niet is
aan te wjjzen. Was in deze zaak bij de
toenemende uitbreiding van den werkkring
der postspaarbank een wettelijke regeling
mogeljjk dan zou die zoo spoedig mogeljjk
tot stand gebracht moeten worden, opdat
men zou weten, waaraan zieh te houden
bjj opheffing der spaarbank.
Gelukkig is in den laatsten tjjd een middel
aan de hand gedaan om die gelden op
nuttige wjjze te gebruiken ten bate der in
leggers.
In verschillende departementen zijn plan
nen beraamd en reeds hier en daar tot uit
voering gebracht om op billijke wjjze grond
te verhuren voor tuinbouw. Is dit niet wel
mogelijk in de groote gemeenten, in platte
lands gemeenten is dit zeer goed uitvoer
baar, en men kan velen in de gelegenheid
stellen in hun vrjje uren nuttig werkzaam
te zjjn.
In een twaalftal gemeenten is men daar
mede begonnen.
De bedoeling van het reglement dat vastge
steld is, is om land aan te koopen, en dit aan
werklieden te verhuren voor een prjjs, dat zij
na 15 jaren eigenaar worden van den grond,
die door hen bebouwd is. Zoo iets is in alle
departementen mogeljjk vooral als men een
ging ze naar Bellevue om Beatrice, die ze
erg treurig, maar berustend en zonder
tranen achterliet, voor 't laatst te groeten.
Ze wist, dat Pierrepont er des voormiddags
was gekomen en aan Fabrice zijn reis
plannen had meegedeeld.
Hij moest drie of vier dagen later, Zater
dag den 6en Mei vertrekken, daar de boot,
waarop hij overtocht had genomen, dan
uitvoer. Bij zijn afscheidsbezoek aan Mevr.
d'Aymaret beloofde hjj haar dadelijk na
zjjn aankomst te New-York een telegram
te zullen zenden. Toen hij weg ging, hield
de jonge beminneljjke vrouw hem haar
blozende wang voor en zei eenvoudig
»Ivus uw zuster.*
Den volgenden dag verliet ze Parijs.
Tot Vrjjdag, den dag vóór zjjn vertrek,
twijfelde Pierripunt, of hjj wel naar Bellevue
zou gaan. Eindelijk besloot hjj er toe, na
aan Beatrice twee of drie afscheidsbrieven
geschreven te hebben, die hij of te koel of
te teeder vond en daarom verscheurde. Bij
den schilder gekomen, ging hjj 't kleine
hek door en ging rechtstreeks naar 't atelier,
waar hjj Beatrice bij haar man aan een
tapisserie-werk vond.
»Mijn waarde,* zei bjj, ik kom u nog
eens voor alle zekerheid de handdrukken;
want ik ben niet zeker, of ik u voor mijn
vertrek naar Amerika nog zal zien.
»Hoe, vertrekt ge zoo gauw zei Fabrice
zijn werk afbrekende. Wat dringt n zoo?
>0, pardon!* ge ziet, dat mjjn vrouw me
erover gesproken heeft.
spaarbank-reserve heeft, die daarvoor ge- ontwerp tot algeheele hervorming van het
deeltelijk kan gebruikt worden. Dan wordt leger ingediend worden. Daarin wordt de
het geld nuttig gebruikt voor hen, die mede
gewerkt hebben om het bjjeen te brengen
en tevens is een geregelde inleg in de spaar-
legersterkte van 180,000 man op 246.000
gebracht.
Uit Charleroi wordt gemeld:
bank een waarborg dat men in staat zal j Er heerseht een zekere gisting onder de
zjjn op den bepaalden tjjd de huursom te werkstakers, wier aantal heden toegenomen
betalen. Zoo helpt het een het ander!
Het uitgeven van gronden op billijke
het »Berl. T.bl. De aanslag had plaats in.
de woning van den journalist. Kirchhoff
verlangde van Harich, dat deze van zich-
zelven schriftelijk zou verklaren, dat hjj
een agemeiner Lump* was; en toen Harich
zich veroorloofde niet op het verlangen
van den generaal in te gaan, schoot deze
is en nu 17.000 bedraagt. Bij troepen een pistool op hem af. De kogel ging door
doorkruisen zij de gemeenten in den om-de dikke jas van den aangevallene heen,
voorwaarden is zeker een der beste middelen, j trek der mjjnen en dreigen de mjjnwerkers, maar gelukkig droeg hjj een krachtdadig
om de positie van onze werklieden aan- j die aan den arbeid zjjn gebleven. De direc- gesteven overhemd, zoodat het moorddadig
merkeljjk te verbeteren, vooral als menjteurs der mjjnen hebben den Minister van lood hierop is afgestuit. Harich werd noch -
daaraan de mogeljjkheid verbindt dat de Oorlog verzocht, onmiddelljjk troepen te thans aan den arm gekwetst.
zendenreeds twee eskadrons cavalerie Toen er menschen toeschoten, verklaarde
zjjn naar Charleroi vertrokken.
gebruiker binnen niet te langen tjjd eigenaar
kan worden. Zeker zal het op vele plaatsen
moeiljjk zjjn, genoeg land beschikbaar te
krijgen, doch veel is niet noodig.
Kirchhoff, dat hjj zelf zich wel ter be-
schikking van de politie zou stellen. Een-
Een bende van 400 werkstakers heeft
/ri maal op straat, trachtte ha echter te
nabjj Ran sart (Belgie) den spoorweg ver-
Met een H.A. land kan men 20 gezinnen ,7 i ontvluchten. Hjj werd echter door burgers
helpen, daar gemiddeld 5 A., zeer dikwjjls
iets minder, aan één gezin wordt in huur
geworpen, waarop zjj een charge maakten
en de bende uiteendreven. Negen personen
gevat en naar den politiepost gebracht. Hjj
was in volle uniform.
De zaak staat in verband met eene ver-
gegeven. Uitvoerige opgaven daaromtrent1 Tr i i
7 werden m hechtenis genomen, verscheidene TT i
verschaft het jaarboekje der Maatschappij oordeeling tot hooge boete, waartoe Harich
benden werkstakers trekken in de streek
dat onlangs aan de leden is toegezonden. kort geleden is veroordeeld, dewyl het
Wordt op die wjjze de reserve der spaar-»T.bl.« had gemeld, dat de dochter van
banken productief gemaakt, dan is het ge- Dezer dagen maakten zich twee jongens een hoofdofficier uit Brandenburg met den
kochte land een voldoende waarborg voor Dinge bjj Rennes (Frankrjjk) meester bediende haars vaders op de vlucht zou
de inleggers, terwijl zjj bovendien door land van een geweer en zouden gaan jagen. Zjj zyn gegaan> jjef »T.bl.« heeft toen
te huren in de gelegenheid zjjn hun rentekregen twist en de oudste Prioul, 14 jaar geb0den te bewjjzen dat het bericht juist
aanmerkelijk te verhoogen. joud' sleepte den jongste, Horvais, 10 jaar, was^ maar het gerechtshof heeft het aan-
De spaarbanken door de Maatschappjj naar een boom, bond hem vast en schoot het bod afgewezen.
opgericht hebben veel nut gesticht. Zjj zijn °P kern af. Daarop droeg hij het bijna ster- Ahlwardt, de bekende Duitsche anti
als het ware de voorloopsters geweest der ™nde klüdi waarvan de neus, een oog en g0miet heeftj alvorens te vert,rekken om
postspaarbank. Heeft die het werk der nuts- het verhemelte waren verbrijzeld, op den e gevangenis)straf te ondergaan, in eene
spaarbanken overgenomen, dan is de tjjd naar Ondanks zyn afgryselyk böeenkomst z^ner geestverwanten eene rede
aangebroken om over de reserve te gaan ]«den kon de arme J°Qgen n°S? verhalen gehouden< waarin verklaarde, zijne ean-
beschikken ten voordeele van hen die het wat er geschied was. Pnou alles ontken- didatuur in het district Arnswalde-Friedberg
meest bijgedragen hebben om zulke aan- beweerde met groote koelbloedigheid, van afgevaardigden te hand-
zienlijke sommen te vergaderen als de reserve da* Horvais zichzelven door zyn onhandig- haveQ en onmiddellyk na zjjne invryheid-
bedraagt. Was vroeger het onderwijs het e* e ena oege rac 18 sfe]hng een nieuwe brochure te zullen uit-
troetelkind der maatschappg, nadat de Re- echter ln hechtenis genomen. geven, die allerwege groot opzien zal ver-
Brouardel gaf in een onderhoud met een wekken,
redacteur van de »Figaro« te kennen, dat Crispi heeft aan een dagbladschrijver ver-
er geen twyfel mag bestaan aan de ernstige klaard( dat de zucht tot opstand vooral
ongesteldheid van Cornelius Herz en dus |evendjg is in Sicilië. Hjj beschouwt er den
niet gedacht kan worden aan de moge- toe8tand als zeer ernstig en voorziet, dat
lgkheid, dat men hem in Charcot een on- er 8poedig eene pot?ing zal gedaan worden/
dergestoken lgder zou hebben doen onder- om zich yan het >ééne Italië< af te scheuren,
zoeken, die de plaats van Herz innam.
Evenmin mag aan de goede trouw getwjj- Door de commissie voor de voorbereiding
feld worden der Engelsche geneesheeren, die eener herziening van bet Strafwetboek in
den zieke van Bornemouth behandelden. Zwitserland is met algemeene stemmen, op
De geruchten, als zou Herz op reis zjjn «r! twee na, de weder-opneming van de dood-
weest, zijn volkomen valsch; hjj kan zjjn'straf in het wetboek verworpen. De com
bed niet verlaten, veel minder zjjn huis, en missie beveelt den Bondsraad aan over het
aan een overbrenging naar Londen kan niet herstel der doodstraf een afzonderlijke al-
gedacht worden. gemeene volksstemming te doen houden.
Generaal Von Kirchhoff uit Brandenburg Door de politie te Praag zou een cze-
heeft Zaterdag een aanslag gedaan op het chisch complot ontdekt zjjn. De samen
leven van den heer Harich, redacteur van zweerders behoorden tot de geheime ver-
geering die zorg heeft op zich genomen
heeft zjj zich teruggetrokken en houdt zich
slechts bezig met het bewaarschool-onderwjjs,
nu de Staat de gelegenheid tot sparen ge
opend heeft, kan de maatschappg zich meer
met de sociale-quaestie bezig houden en een
der krachtigste middelen om aan de sociale
nooden tegemoet te komen is het verschaffen
van nuttige bezigheid, vooral als het getal
werkuren minder wordt.
Met weinig geld is op dit gebied vrjj
wat te doen, de besturen der spaarbanken
zij deze geldbelegging ten plattelande aan
bevolen, met eenig overleg waagt men
weinig en kunnen velen geholpen worden 1
Buitenland.
Door generaal Brialmont zal bjj de Kamer
van afgevaardigden te Brussel een wets-
>0, er is nog niets bepaald alleen
de reis staat vast
En toen sprak hij verder alleen over
de paneelen, waarvan hjj de grootsche
opvatting bewonderde, terwijl hjj eenige
kleine aanmerkingen maakte over bijzon
derheden, die de kunstenaar toestemde of
bestreed op zijn gewone bevallige en een
voudige manier. Een half uur ging zoo
voorbij, terwjjl de vrouw van den schilder
weinig deel nam aan 't gesprekmet een
afgetrokken voorkomen ging ze voort met
haar tapisseriewerk, terwjjl haar bevallig
bruin kopje over het stremin was gebogen.
Van tjjd tot tjjd sprak ze een enkel kort
woord, of keek ze vluchtig naar hem die
ging vertrekken.
Toen Pierepont aan Fabrice voor 't
laatst de hand had gegeven, stond ze op.
»lk zal u uitgeleiden,* sprak ze.
Hij boog zich en beiden verlieten 't ate
lier. Zwjjgend gingen ze over de ruimte,
die 't atelier van de villa scheidde. Voor
den gevel van de kleine vilia lag een gras
perk en eenige graszoden, die het zandpad
afpaalden. Hoewel 't nog vroeg in 't jaar
was, was de dag drukkend geweest en in
den namiddag was een onweer boven Parijs
losgebarsten. De regen, die bjj stroomen
was gevallen, had opgehouden, maar de
lucht was nog zwoel en bewolkt.
Men ademde den sterken geur in, dien
de zomerregens uit de aarde, de bladeren
en bloemen doen oprijzen,
i De eerste rozen, seringen en accacia's
<R
bezwangerden de lucht met haar sterke Hjj legde zjjn hand in de hare, die ze hem
geuren. Béatrice en Pierepont wandelden toestak.
langzaam in de lanen, zonder elkander ge- »Vaarwel!« zei ze.
durende eenige minuten iets te zeggen, »Vuarwel!« herhaalde Pierepont.
bier en daar stil staand om een verstrooi- Maar dit noodlottige woord was nog
den blik te werpen op het verwjjderde niet uitgesproken, of ze lagen in elkanders
Parjjs, waarop de ondergaande zon bjj armen, hemel en aarde vergetende, meege-
tusschenpoozen door de scheurende wolken sleept en voortgerukt door den storm der
een rooden braudgloed wierp. hartstochten, die in een oogenblik de eer
Eensklaps nam Béatrice een krachtig van den man en de reinheid van de vrouw
besluit. j geheel vernietigen.
Vertrek thans bid ik u,maar eerst
wil ik u wat geven voor, Haar."
XIV.
DE MATCH.
't Ontwaken van een eerljjke en trotsche
vrouw, die bezweken is voor een verboden
Snel liep ze naar 't huis. Haar ver
trekken, een groot salon, een boudoir en
haar kamer besloegen geheel de geljjk-
vloersche verdieping. De kamer van Fabrice
en die van Marcelle waren op de eerste.
Béatrice besteeg de drie of vier treden j hartstocht, !s een vreesehjk ontwaken. Maar
van den stoep, keerde zich om en zei: »ik i altyd berouw heeft over haar
kom dadeljjk terug.* misslag, gaat ze er meestal mee voort.
Pierepont wachtte in onzekerheid eenige Vooreerst isi de val zoo diep, dat het, on-
seconden en volgde haar. 't Was in 't^gelijk schgnt de helling weer te beklim-
salon een weinig donker, omdat de jalou-1men 5 maar ook 18 na den ultslaS alles
sieën tegen de warmte gesloten waren. verloren, behalve de liefde. Dat is t eenige
Pierepont kon evenwel zien, dat Béatricewafc gebleven is, daaraan moet men zich
wel vastklemmen en de meesten doen dat
met een soort van vreeseljjke wanhoop. Men
begrijpt, dat we hier spreken van oprech'
vrouwen en niet van haar, voor wie
liefde een eenvoudig gezelschapsspel if
weest.
er niet was. Een oogenblik later verscheen
ze en hield een étui in de hand.
>'t Ia uw armband.* fluisterde ze, »de
armband dien ge uit Londen als huwe
lijksgeschenk hebt gezonden Geef ze
uit mjjn naam aan uw bruid ik wil
dat mjjn opoffering volkomen zal zijn.*
Pierepont nam 't étui. Hg beproefde
haar te danken, maar de stem begaf hem.
WSB
haar den iOn druk van Octave Feuillet.
-w» door B. (37
gBBWWPBW*WlWW»M>
•aa r, meld. De gendarmes werden met steenen A
[Wordt vervol
