d Land van Hensden en Allena, de Langstraat en de Bomraelerwaard.
JLh I
M 1248.
Leesavonden.
FEUILLETON."
Kunstenaars-Eer-
1
tJRA
Uitgever: U. J. VEERMAN, Heusden.
WOENSDAG 25 OCTOBER.
893.
kt
VJI: W
ii'iffilJliïïMS-
VOOR
Dit blad verschjjnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f 1.00.
ranco per post zonder prjjs verhooging. Afzonderljjke
immmers 5 cent.
Advertentiën van 16 regel» 60 ct. Elke regel
meer 10 ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagmor
gen ingewacht.
De winter nadert en daarmede de win
tervermakelijkheden en winteruitspanningen.
Welk een voorrecht, zegt menigeen, in een
aanzienlijke gemeente te wonen, waar men
kust en keur van ontspanning heeft, waar
al van vermakelijkheden u uitnoodigen,
waar schouwburg en concert, wetenschap
pelijke' lezingen en andere amusementen
avond op avond uw tegenwoordigheid vra
gen 1 En in kleine gemeenten Gelukkig
als daar van tjjd tot tijd, misschien één
avond in de maand, de gelegenheid gebo
den wordt om eens gezellig uit te gaan,
één avond van de 30, welk een verschil
En in hoevele gemeenten ten platten lande
bestaat daartoe niet eens de gelegenheid,
of waar die bestaat, wordt daarvan wei
nig of geen gebruik gemaakt!
Iu dit opzicht zjjn wij in de laatste jaren
niet ooruitgegaan. Gaat men eenige jaren
terug dan was dit in vele gemeenten an
ders. Op vele dorpen had men bloeiende
departementen der Maatschappij tot Nut
van 't Algemeen. Zonder zich veel te be
moeien met het doel der maatschappij, men
wist dat zij zoo wat in onderwijs deed,
werd men hoofdzakelijk lid om de lees-
avonden te kunnen bijwonen, die des win
ters eenige malen gehouden werden. Een
spreker trad op uit den kring van het
departement of uit de nabuurschap, hij
behandelde een of ander onderwerp, dik-
wjjls stevige kost en dan kwamen de zoo
genaamde bjj dragen, het dessert
Maai wat het voornaamste was, men
was gezellig bijeen, men sprak elkander,
zonder juist nauwkeurig na te gaan en te
berekenen of de een niet een klein sportje
hooger stond op den maatschappeljjken
ladder dan de ander. Op vele plaatsen is
dit anders geworden. Voor velen, die zoo
nu en dan door de betere vervoermiddelen
konden profiteeren van de uitspanningen
in een groote gemeente, werd de vergade
ring te min, men was iets beters, ten minste
iets voornamers gewoon geworden, men
wilde zich niet meer encanailleeren met Jan
en Alleman en bleef zeer voornaam te
huis. Daardoor verminderde het getal be
zoekers, en om de wegbljjvers weder te
winnen, nam men zjjn toevlucht tot de
zoogenaamde vreemde lezers; maar daar
tegen hadden de penningmeesters een groot
bezwaar: een paar malen per winter kon
dat, maar verder kon men niet gaan, het
werd spoedig te kostbaar, de lezers uit
eigen kring onttrokken zich, zij bedankten
om voor slechts weinige bezoekers op te
treden en de leesavonden werden tot een
minium teruggebracht of hielden geheel op.
A aar den iOn druk van Octave Feuillet.
door B. (41
Pierrepont zei hem kortweg, wat er
vroeger tusschen Béatrice en hem was voor
gevallen, hun onderlinge gehechtheid, en
hoe Mevrouw De Montauron het jonge
meisje bad gedwongen de hand te weigeren,
die haar werd aangeboden.
Na een poos van zwijgen en nadenken
antwoordde Fabrice:
»Uw gevoel voor Mejuffrouw De Sar
donic doet u, vooronderstel ik, wenschen,
dat deze zaak zonder ruchtbaarheid tusschen
u en mij wordt behandeld^ om haar daar
door voor de wereld een schandvlek te
sparen, die ik ook niet gaarne op mjjn
naam zou zien kleven.
Al wat g jj voorstelt neem ik vooruit aan.
»Een duel, met zjjn gewonen omslag van
getuigen zou alles aan 't publiek open
baren Gij steldet me zooeven een match
met de pistolen voor. Ik neem die aan
ik geloof dat we tennaastenbg even sterk
zgnhg, die de meeste punten behaalt,
bJgit leven; ue andere schiet zich zelf dood.«
Dit verschijnsel is te betreuren, al ware
het alleen omdat niet dit ophouden ook
het gezellig verkeer een harde slag werd
toegebracht en het verschil in stand meer
op den voorgrond trad, voor zooverre men
nog aan dat standverschil hecht.
Die leesavonden waren verouderd, zegt
men, maar zou dan niets gedaan kunnen
worden om ze nieuw leven- in te gieten;
zou dan niets ze kunnen vervangen, om
het goede, dat zjj hadden, te behouden en
misschien nog te vermeerderen?
Op de algemeene vergadering van de
Maatschappij tot Nut van 't Algemeen
heeft prof. H. Oort gesproken over toynbee
werk.
Een vreemd woordOok de zaak is hier
vreemd, toch zou het te wenschen zjjn, dat
die inheemsch werd, zooals reeds in ver
schillende andere landen het geval is.
Men bedoelt daarmede het brengen van
algemeene kennis onder alle standen. Kennis
is macht, zeggen de Engelschen en wij
kunnen het hun nazeggen, gebrek aan
kennis van de meest eenvoudige zaken is
voor velen noodlottig.
Hoe kan men de algemeene kennis onder
het volk vermeerderen, het peil van kennis
verhoogen? Die vraag heeft men zich ge
steld, en door het toynbeewerk trachten
op te lossen.
In een gemeente vereenigen zich 10 of
12 personen, die dit werk willen ter hand
nemen. Zjj noodigen de ingezetenen, die
hun kennis willen vermeerderen, uit de
wekelijksche bijeenkomsten getrouw te be
zoeken. En wat wordt daar nu behandeld?
Dat hangt geheel at van de mannen en
vrouwen, want ook vrouwen kunnen het
hare bijdragen tot welslagen, die zich be
schikbaar stellen om iets goeds met weinig
of geen kosten, slechts met opoffering van
tijd, tot stand te brengen.
De geneesheer kan de beginselen der ge
zondheidsleer behandelen; hij kan een een-
vondig verband leeren leggen, tegen aller
lei dwaalbegrippen waarschuwen, de voeding
voor zuigelingen en volwassenen bespreken
en wat zoo al meer op dit gebied te be
handelen valt.
De notaris kan op zgn gebied vele ver
keerde denkbeelden bestrjjden, inzicht geven
in verschillende wettelijke bepalingen. De
onderwjjzer of de onderwijzers kunnen
velerlei onderwerpen behandelen in betrek
king tot de opvoeding der kinderenonder
werpen te over zullen zij ook vinden op
het gebied der letterkunde en geschiedenis.
Een ontwikkeld landbouwer zal ten
platten lande ruimschoots gelegenheid hebben
om, wat de ondervinding hem geleerd heeft,
mede te deelen en toe te lichten.
»'t Zei zoo, e zei Pierrepont, dat is afge
sproken.
Elk onzer belooft op zgn eer deze voor
waarde na te komen.
»Dat is afgesproken.
»En nu,« zei de schilder, moet ik me on
derwerpen een verzoek tot u te richten Ik
weet, dat het buiten den regel is, en ik vraag
daarvoor vergiffenis. Ziehier wat ik u wil
vragen »Als ik mijn kind als een wees moet
achterlaten, zou ik haar niet gaarne hulp
behoevend achterlaten. Maar ik bezit niets
buiten de honderdduizend francs, die Nichol
son me heeft voorgeschoten op deze paneelen,
en die ik verplicht zou zijn hem weer te geven
als ik ze niet voltooideIk geloof, dat ik ze
niet kan afhebben binnen vier maanden
Ik vroeg u daarom, als ik moet sterven, me
dat uitstel van vier maanden toe te staan,
ik behoef" u niet te zeggen, dat die overeen
komst wederkeerig is.«
Er was in die voorzorg van den onge-
lukkigen kunstenaar iets zoo hardverscheu-
rends, dat Pierrepont zich omwendde om de
bijna stuipachtige trekking van zijn gelaat
te verbergen.
»'t Zal zgn, zoo als ge begeert,* zei hij.
De schilder sloot de pistolen in de doos
en nam eenige schietkartons.
»Ik ben aan deze pistolen gewoon,* zei
hij; »wilt gij andere
Dat is niet noodig, zei Pierrepont. <>Ik
En zoo zal voor velen iets te doen zgn,
als men het slechts ernstig wil. Wordt na
de bespreking gelegenheid gegeven tot
vragen, dan zal de beantwoording dier
vragen, hetzij terstond, hetzij bij een volgende
bijeenkomst ruimschoots gelegenheid aan
bieden om de zaken, die behandeld zijn,
nader toe te lichten.
Dat zoo iets ook voor onze omgeving
hoogst nuttig zou kunnen zijn, zal wel
niemand betwisten. Het komt er slechts
op aan vrouwen en mannen te vinden die
bereid zgn eenigen tijd daarvoor gedurende
de wintermanden beschikbaar te stellen.
Maar hoe kan ik dat doen? vraagt men
wellicht; ik laat dat aan den prekikant
en den schoolmeester over om les te geven,
daartoe ben ik niet geroepen, ik kan dat
ook niet doende tjjd ontbreekt mij daar
voor. Alles uitvluchten! Wil men de alge
meene ontwikkeling bevorderen, dan moet
men ook de middelen aangrijpen, waardoor
zij kan bevorderd worden en zich niet ver
schuilen achter tijdsgebrek of iets anders
van even weinig beteekenis. »Die wil, kan*;
dat moet op den voorgrond staanis men
eenmaal begonnen, en wordt de zaak goed
aangepakt, dan kan daardoor veel nut ver
spreid worden, en de verouderde leesavonden
zijn op een uitstekende wijze vervangen.
Zou in onze omgeving de proef niet
kunnen genomen worden? Velen spreken
over bevordering van het onderwjjs, over
de noodzakelijkheid om het peil van volks
ontwikkeling te verhoogen, maar veelal
blijft het bjj praatjes, en hoogstens ver
schuilt men zich achter het zeggen, dat
men niet weet hoe daarin verbetering te
brengen. Welnu het toynbeewerk geeft ieder
gelegenheid zgn krachten te beproeven, tot
het doel mede te werken. De weg is ge
wezen. Zou in onze omgeving de mede
werking ontbreken, als een paar belang
stellenden de zaak op het getouw zetten
In iedere gemeenten zijn de krachten
aanwezig, als zij zich slechts beschikbaar
willen stellen voor een goed doel. En zon
het volk die poging op prijs stellen, zou
het, door trouw de avonden bij te wonen,
van zgn belangstelling getuigen voorspel
lingen zgn daaromtrent niet te doen, in de
eene gemeente zal men slagen, in de andere
zal het mislukken, doch in alle gevallen
moet de proef genomen worden. Zonder
overtuigende bewijzen toch kan men niet
zeggen dat hier te lande, dat in onze om
geving niet mogeljjk is, wat in andere landen,
zooals bijv. in Denemarken, uitstekend werkt.
Als er iets goeds te leeren is, zal ons volk
niet achterbljjven, het hangt er alleen af,
hoe en door wien de zaak wordt geregeld.
Wilt gg, ontwikkelde vrouwen en mannen
uit onze omgeving een avond in de week
goed besteden, de weg is u aangewezen
Buitenland.
heb met deze veel geschoten. Laat ons gaan!*
Ze verlieten het atelier en gingen door
den tuin naar de laan van haagbeuken,
waarvan we meermalen gesproken hebben.
Misschien herinnert men zich, dat aan een
der einden dezer laan een schietschijf was
opgericht. Daartegenover, aau het andere
eind was een eenvoudige bank tegen den
muur. Toen Pierrepont en Fabrice voor de
schietschijf stonden om er de kartons aan
vast te hechten, zagen ze, dat Béatrice op
de bank zatze werkte aan haar tapisserie.
De twee mannen wisselden een blik.
Ze wisten beiden, dat de haagbeukenlaan
voor Béatrice een geliefde wandelplaats was;
ze waren dus niet verwonderd haar daar te
zien; ze dachten, en ze moesten denken,
dat het toeval haar daar had gebracht. Maar
haar tegenwoordigheid gaf, aan hetgeen
gebeuren zou, een nog droefgeestiger ka
rakter, dat op beiden diepen indruk maakte.
Ze legde hun daarenboven terzelfdertjjd,
zoowel wat hun gelaat als hun taal betrof,
een schijnbare bedaardheid op, die even
pijnlijk als noodzakelijk was.
Béatrice, door haar buitengewone zenuw
spanning overeind gehouden, ging, schjjn-
baar kalm, met haar werk voort en groette
met haar gewonen glimlach Pierrepont terug.
»Een mooie dag,* zei ze, »niet waar?*
»Ja, een ware zomerdag Ge ziet, Fa
brice en ik willen een match maken.*
Door de Fransche regeering is het ver
bod van invoer van runderen, schapen,
geiten en varkens, komende uit België en
Nederland, ingetrokken.
Te St. Helens houdt de opgewondenheid
aan onder de werkstakers; in de gebou
wen van een mjjn werd alles kort en klein
geslagen en de politie moest vluchten voor
de overmacht. Een versterkte politiemacht
maakte charges, waarbjj vele gewonden
vielen, en dreef de menigte uiteen.
Vrijdagnacht sprong een bom voor de
woning van een mg nwerker te St. Helens,
bij Liverpool. Er is veel schade aangericht,
maar niemand is gewond.
In een dezer dagen te Berljjn gehou
den socialistische meeting ging het zóó
woelig toe, dat de politie haar moest
ontbinden. Een predikant uit Wurtem-
berg verkondigde de stelling, dat men zeer
goed socialist en tegeljjk christen kan zgn
hierop vatten de aanwezigen vuur. Er vorm
den zich twee par tg en, en nu trachtte men
over en weer elkaar zgn overtuiging in te
ranselen, totdat de politie aan het ge
vecht, hetwelk een onverinjjdeljjk gevolg
van die wijze van overtuigen was, een
einde maakte.
Volgens offieieele bekendmaking looft de
justitie te Kleef nogmaals eene belooning
van 1200 Mark uit voor hem, die aaawjj-
zingen kan doen, welke leiden tot de ont
dekking van den moordenaar van Johan
Hegmann te Xanten. Zooals men zich mis
schien herinnert, werd de moord op 't ge
noemde knaapje gepleegd den 29sten Juni
1891.
Omtrent den moord, gepleegd op graaf
Adolf Blücher, op zgn landgoed Mietzow
bjj Klempenow, verneemt men nader het
volgendeZgn tuinman, Borchardt ge
naamd, was een ruw man, die zich aan
drank te buiten ging en reeds zesmaal op
het punt had gestaan, zgn inboedel wegens
schalden in beslag te zien nemen, terwjjl
alsdan de graaf, uit medeljjden met het
gezin, telkens de schulden had betaald.
Thans was het weer zoo ver gekomen en
daar het geduld van den graaf nu was
uitgeput, kreeg Borchard zjjn ontslag. Hier
over in drift ontstoken, liep hij de kamer
uit en kwam terug met een geweer, dat
hij afschoot op den graaf, die zwaar ge
troffen op den grond viel. Daarop ging de
moordenaar nieuwe patronen en een harts
vanger halen, vuurde nogmaals op den
IIII HI I II Ilil
»Zou, wie van u is de sterkste?*
Pierrepont haalde de schouders op.
I »Dat zullen we zien,* zei hij glimlachend.
Fabrice zette de mahoniehouten doos en
een pak kardoesen naast haar op de bank.
i De wapens, waarvan ze zich zouden be
dienen, waren Flobert's pistolen van 't sterk
ste kaliber. De bordpapieren schjjven waren
volgens gewoonte verdeeld in een zeker getal
cirkels, die om een voor de helft zwarte
voor de andere helft witte vlek liepen. De
afstand was de lengte der laan, zoowat
I vijf-en-twintig schreden. In 't bijzijn van
Béatrice, die onder haar schjjnbare afge
trokkenheid de grootste oplettendheid ver
borg, maakten ze hun verdere afspraken. De
match zou van zeven kogels zgn; ieder
hunner zou telkens twee kogels, de laatste
keer drie kogels schieten. Elke afdeeling
van het getroffen wit was gemerkt met het
aantal punten, zooals dat gewoonljjk wordt
geteldde cirkel, die het verst van het hart
verwijderd was één punt; het hart zeven.
Door een opgeworpen geldstuk werd be
paald, dat Fabrice het eerst zou schieten;
hij schoot zjjn twee eerste kogels in den
tweeden cirkel. Pierrepont, die minder be
hendig of minder gelukkig was, schoot een
zijner kogels in de plaat; de andere schramde
het karton. Deze eerste reprise gaf dus aan
Fabrice vier, aan den markies een enkel punt.
»Gjj spaart me, geloof ik,« zei de schilder.
graaf, die inmiddels was opgestaan en
thans, in een korte worsteling met den.
aanvaller met den hartsvanger een steek
in het onderljjf kreeg en dood nederviel.
De gravin, ep het gerucht toeschietende,
kreeg een schot onder den schouder en
zakte onmiddelljjk in elkaar. Daarna schoot
de moordenaar zich in dezelfde kamer dood.
Uit Weenen wordt gemeld, dat het
gerucht omtrent het plan tot aanhech
ting van Bosnië en de Herzegowina ten
stelligste tegengesproken wordt.
De correspondent van den New-York
Herald* te Berljjn heeft een onderhoud
gehad met een hooggeplaatst Duitsch ambte
naar, die hem het volgende over den tegen-
woordigen toestand in Italië heeft gezegd:
»Ik heb de oorlogzuchtige artikelen ge
lezen, door het sltalia Militare*, die het
orgaan is van den Minister van Oorlog,
generaal Pelloux, gepubliceerdmen raadde
er zonder omwegen in aan tot den oorlog
en verklaarde, dat het oogenblik van het
»sconto generale* (algemeen disconto) is
gekomen en dat men moet opmarcheeren.
Men haalt er ook de woorden in aan, door
generaal Pelloux in de Kamer gesproken:
Ik geef er mjjn woord van eer op, dat het
leger uitstekend gereed is. Maar het eind
woord van dat alles is, dat men binnen
twee jaar wegens geldgebrek zal moeten
ontwapenen.
De kanselier Caprivi heeft wel gedaan
met een straal koud water op dat vuur te
werpen. Ik verneem, dat een Italiaansch
officier van hoogen rang de oorlogsmaga-
zjjnen en stapelplaatsen heeft geïnspecteerd
en ze gedeeltelijk ledig heeft gevonden. Ver
scheidene regimenten artillerie waren niet
in staat om aan de laatste manoeuvres deel
te nemen, bjj gebrek aan paarden. Het
leger heeft geweren van twee verschillende
kalibers en slechts weinige soldaten zgn
gewapend met het model van 1891men
zon drie jaar noodig hebben, om de ver-
eisehte veranderingen aan te brengen.
Zelfs het moreel van den soldaat laat
te wenschen over, als men zgn rantsoenen
uit zuinigheid moet inkrimpen.
Al die feiten zgn bekend en de kolonel
Eisenbrecht te Rome weet zeer goed, dat
het tegenwoordige Italiaansche leger niet
in staat is, om te velde te trekken.
Niettemin is er te Rome een partjj, die
den oorlog, als het uiterste, maar ook als
een zeker middel beschouwt, om het land
uit den chaos te redden en het staatkundig
en financiëel verval, dat het op den rand
van den ondergang brengt, tegen te houden.*
De Spanjaarden bereiden zich voor op
een hardnekkigen strjjd in Marokko. Vol-
Volstrekt niet,* antwoordde Pierrepont.
Bjj de tweede reprise zond Fabrice zjjn
twee kogels in den derden cirkel. Pierre
pont maakte twee en twee. Fabrice had
dus 10 punten tegen vjjf.
De derde gaf hem een nog aanmerkeljjker
voorsprong: met zgn drie kogels maakte
hij twaalf punten, 't Was toen dus twee-
en-twintig tegen vijf.
Pierrepont, wiens houding van ontmoe
digde achteloosheid getuigde, maakte zich
gereed om op zgn beurt zgn drie kogels te
schietenhg laadde zgn pistool, toen een
licht geritsel hem deed omzien; hjj ont
moette toen een vurigen blik van Béatrice,
die hem aanzag met een uitdrukking, dat*
hjj tot in 't diepst zjjner ziel erdoor geschokt
werd. Hjj begreep dadeljjk, dat zjj alles wist.
Zg wist alles, en die wanhopende, rade-
looze, smeekeude, doordringende blik, be
zwoer hem en beval hem te leven, en zich
te sparen voor haar. Nooit had hakr sombere
schoonheid zulk een batoo verende kracht
gehad. Hjj stelde zich in postuur, mikte
een weinig lang en gaf vuur. Met zjjn twee
eerste kogels doorboorde hjj den kleinen
zwarten cirkel, die het hart omringt; zgn
laatste trof het hart zelf. Hij haalde negen
tien punten 't Was dus vier-en twintig
tegen twee-en-twiutig Fabrice was ver
oordeeld.
V
IIUD
Wordt v&rvol'ict*
