Hel Land van Hensden en Allena, de Langstraat en de Bommelerwaard.
EERSTE BLAD.
;k
FEUILLETON.
De Zwanenzang.
Uitgever: lx. J. VEERMAN. Heusden.
M 1255. ZATERDAG 18 NOVEMBER.
1893.
VOOR
Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f 1.00.
Franco per post zonder prjjsve. hooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën van 16 regels 60 et. Slke regel
meer 10 et. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagmor
gen ingewacht.
Dat onze steenkolen, althans die, welke
we in onze woningen stoken uit het Ruhr-
district komen, is iedereen bekend; dat ze
daar uit den grond worden gehaald even
eens minder algemeen bekend is het echter
dat een groot deel der uit de mjjnen ver
kregen kolen een reeks van werkzaam
heden ondergaan moet alvorens ze tot ver
zending geschikt zjjn. Zoo brengt b.v. een
groote mjjn in het Ruhrgebied, waarin
1800 arbeiders dageljjks 24000 centenaars
kolen winneD, slechts 6000 centenaars op,
welke in den vorm waarin ze uitgegraven
worden, tot verkoop geschikt zijn. De
overige 18000 c. moeten tot dat doel eerst
aan een omvangrijk proces worden onder
worpen. De inrichtingen, waarin dit ge
schiedt, maken het zich boven den grond
bevindende deel eener mjjn bezienswaardiger
dan de bekende werktuigen, die de kolen
uit de schacht naar omhoog brengen, uit
de mjjn het water verwjjderen, de onder-
aardsche gangen van versche lucht voor
zien enz.
Een kwart eeuw geleden was er nog
geen sprake van toebereiding der steenkolen.
Men vond wei hier en daar zeeften, welke
de stukken sorteerden in verschillende
grootte, al naar gelang ze voor een of
ander doel dienen moesten. De tegenwoor
dige, door vindingrjjke koppen bedachte
toestellen, zjjn, geljjk op elk ander gebied,
door den nood in 't leven geroepen. Toen
tien, twintig jaren geleden de productie de
vraag ver te boven ging en de prjjzen zoo
daalden, dat van winst geen sprake kon
zjjn, er' zjjn nl. jaren geweest, waarin
de prjjs op een derde van den tegen-
woordigen gedaald was toen zochten
enkele myn en hun concurrenten een vlieg
af te vangen, doordat ze hun afnemers een
waar van buitengewoone zuiverheid en deze
nog wel in een sorteering der stukken aan
boden die niets te wenschen overliet.
Natuurljjk stegen daardoor de
van 't publiek en gelyktydig werd de con
currentie tusschen de leveranciers scherper.
Zoover kwam het wel niet, geljjk ons bjj
*cn wyze schertsend gezegd werd dat de
Jcoopers ieder stuk kolen iedere noot
in watten verpakt of in vloeipapier gewik
keld verlangden, maar bet is toch gebeurd
GEORGE OHNET.
3)
En terwijl de couranten zich afsloofden ge-
fchiedeni»s( n te verhalen en zjjn voorgewen
den schuilhoek trachtten op te sporen, rustte
Stenio van alle vermoeienissen uit in een
klein eigendom in de nabjjbeid van Pest,
dat by van zjjn vader gekocht had, en
werd door den ouden kapelmeester weer
als kind opgenomen. Hier wa.- geen sprake
meer van goddeljjke improvisatiënhier
leefde en streefde bjj voor de krachtige,
vreedzame studie der oude meesters. Ge-
1 hoorzuam onder de vaderljjke tuchtroede
terugkeerende, sloot hjj zjjn avonden, met
Mozart, Beethoven en Weber weer te geven,
en zijn voor edele aandoeningen ontvanke
lijke ziel verlustigde zich in de zuivere,
verkwikkende bron der klassieke kunst. En
treffend was bet, hoe de on ver beter ljjke
kunstenaar, door zjjn vader als scholier
behandeld, geduldig steeds opnieuw enkele
passage's herhaalde, aan welker uitvoering
nog gebreken schenen te klever, en zoo
bet vaderljjke huisraad, de rozen voor het
venster en de vogels in het tuintje een
muziek voorspeelde, waarnaar zjjn harts-
dat kleine steentjes, die in de kolen ge
bleven waren, per postpakket teruggezonden
werden om den leverancier te overtuigen.
Deze overdreven eischen worden niet meer
gesteld, doch 't geen ze in 't leven geroepen
hebben is gebleven, n.l. een aantal uit
stekende werktuigen tot zuivering der steen
kolen.
De schacht of put, waaruit de kolen te
voorschyn gehaald worden bestaat uit twee
deelen, in elk van welke een jjzeren toestel
hangt, dat beurtelings op en neer bewogen
wordt en waarin 4 tot 8 kleine wagens
kunnen plaats vinden, die elk 500 K.G.
kolen inhouden. Aan de wanden is de schacht
evenals een lift, voorzien van vanginrichting,
teneinde het toestel op te houden, als soms
een ketting breken mocht.
De werklieden haasten zich de wagens
te ledigen en het toestel daalt spoedig weer
naar omlaag, 400 tot 700 M. diep in de
aarde, met een snelheid van 9 M. in de
seconde. In één minuut ongeveer legt het
dus den weg af.
Een deel van de opgehaalde wordt op
een hellend vlak uitgestort en gljjdt ter
stond in de beneden staande kolenwagens
van den trein, die steeds gereed staat. Dat
deel is zonder eenige toebereiding geschikt
tot dadeljjk gebruik.
Het grootste deel echter wordt op een
zwak hellende zeeft uitgestort, welke ope
ningen van 8 cM. wjjdte heeft en door
regelmatige stooten in beweging bljjft. Slechts
de grootere stukken gljjden over deze ope
ningen heen. Ook deze stukken worden on-
middelljjk naar de kolenwagens vervoerd,
terwjjl enkele jongens zorgen dat geen
steenen den weg daarheen vinden. Steenen
toch komen tusschen de kolen in alle grootte
voor tot stof toe en maken hot werk in de
mjjnen uiterst lastig. De verwjjdering dezer
steenen wordt »de wasch* genoemd. On-
mogeljjk is het de bjjmenging van steenen
te ontgaan. De kolen liggen tusschen steen
lagen in gevat, niet zelden bevindt zich een
dunne steenlaag tusschen de kolen zelf. Zoo
kan het niet missen of bjj het houwen
worden ook steenen mee los geslagen.
De bovenbedoelde afgezonderde stukkolen
brengen den hoogsten prjjs op en worden
niet zelden onder mindere soorten gemengd
wt ▼arhooging der waarde. De rest van
minder dan 8 cM. miuu«ugn. 't welk door
de openingeD viel, is nu het voorwerp van
de zorg des sorteerders. De steenkool wordt
door elevators gegrepen en in de hoogte ge
heven. Elevators zjjn bakken, die zich, neer
gelaten wordende, van onderen openen, met
tochtelyke vereerders op de knieën ge
luisterd hadden. Wanneer dan de herfst
kwam, dook hjj weer in Weenen op en
zette zjjn kunstreizen door het vasteland
voort.
Met eerbewyzen overladen, rjjk aan roem
en geld, was hjj dertig jaar oud gewor
den, zonder dat leed of krenkingen zjjn
voorhoofd gerimpeld hadden. Omstreeks
dezen tjjd nam hjj het besluit, gehoor
gevende aan de roepstem van den ver
maarden impressario Burnstalt, den Oceaan
over te steken en naar Amerika te gaan.
Tevoren echter hrd hjj den wensch te
kennen gegeven, nog een paar weken in
Engeland door te brengen. De prins van
Wales, voor hem steeds een hartstochteljjk
vereerder, had Marackzy tot een jacht-
patjj in de Schotsche hooglanden uitge-
noodigd, wenschte echter eerst der Koningin,
die den grooten vioolspeler nooit gehoord
had, de b toovering dier ongeëvenaarde
kunst te doen deelachtig worden.
Het feest vond te Windsor plaats. Slechts
ven beperkt aantal uitnoodigingen was rond
gezonden, en men had zich allerwege om
het zeerst bejjverd, tot de uitverkorenen te
behooren. Toen Stenio met de violine in
de hand in het salon verscheen, vloog een
zacht, zoet en week gefluister door het
zwjjgend vertrek en deed den kunstenaar
beven; het kwam van de lippen der de
Koningin omringende hofdames. Hjj lachte,
en zonder de oogen op te slaan, gaf hjj
met een zachten toon zjjn begeleider het
hun scherpen onderkant diep in de kolen
vallen, vervolgens zich sluiten en opgehaald
worden. Zjj ledigen hunnen inhoud in groote
scheef liggende trommels, welker buitenzjj
met tal van gaten doorboord is, van beneden
af gerekend in drieërlei afmetingen. Terwjjl
nu de trommel in draaiende beweging ge
houden wordt, sorteeren zich de kolen zelf.
Door verbinding van twee trommels, ver-
krjjgt men nu tot 6 soorten, die verschillende
namen dragendobbelsteenen, noten 1ste,
noten 2de soort, smeedkolen, fijngoed en
stofkolen. Deze sorteering is tevens bevor-
derljjk aan de z.g. wasch, dat is de scheiding
van kolen en schiefersteen. Deze wasch be
rust op de bekende natuurwet, waardoor
het kaf van het koren gescheiden wordt.
Een krachtige luchtstroom door vallend
koren met kaf gedreven, zal het kaf doen
wegstuiven en van het koren scheiden.
Nu laat zich echter de steenkool niet
wegblazen door de lucht. Men neemt in
de plaats daarvan dus water. Wanneer
kolen en schiefersteenen van ongeveer de
zelfde grootte in water gelegd worden, zal
de zwaardere steen den weerstand van 't
water spoediger overwinnen dan de steen
kool en dus eer zinken. Na korten tjjd
heeft zich op den bodem een laag steenen
neergezet en daarboven op de kool.
Men handelt ook wel omgekeerd, n.l.
door sterke waterstralen te persen door de
openingen in een met kolen en steenen ten
deele gevulden trommel. De kolen worden
dan 't eerst naar boven gedreven en op
gevangen en bjj een tweede persing de
steenen. Om dit praktisch uit te voeren,
ligt naast eiken trommel een tweede cilin
der waarin een zuiger op en neer gaat.
Bjj elke neerlating wordt nu water door
de openingen in de bodem van den trom
mel geperst. Om fijnere stukken te zuive
ren bedekt men den bodem met zwaar
gesteente en neemt daarvoor Zweedsch
veldspaath.
Door dit waschproces ondergaan de ko
len een wezenlyke verbetering, zichtbaar
in de afneming van het aschgehalte. Wan
neer een hoogere graad van zuiverheid
verlangd wordt, slaat men eerst de groote
stukken klein om zeker te zjjn dat ook de
kleinste schieferdeeltjes verwjjderd worden.
Wat wordt nu uit de alzoo gezuiverde
en gesorteerde kolen?
grootere stukken, dobbelsteenen,
nootjes en smeedkolen Tinden hun weg
naar den smid en naar de keuken. Maar
de fijne stofkolen? Hier doet zich een zwa
righeid op. Een zoo fijn poeder laat zich
teeken, dat hjj gereed was, en ving aan.
Hjj speolde een melancholische droomery,
in welke de klacht van een menschenhart
weerklonk, dat zich van deze aarde moet
losrukken; hjj had het den »zwanenzang«
genoemd. De herinnering aan een gelukkige
verledenheid, aan vrooljjke, schitterende
feesten wist zjjn wonderljjke snaar te
tooveren en liet haar afwisselen met de
kwellende werkelykheid van het troostelooze
tegenwoordige. Dat was niet meer de violine,
dat was een gekwetst menschenhart zelf,
hetwelk met zjjn laatste zuchten zjjn diepst
gevoelen uitblies.
Met neergeslagen oogleden, geljjk het
zjjn gewoonte was, van zjjn omgeving on
bewust, geheel verdiept in zjjn spel, liet
Stenio de laatste tonen zacht en zuiver als
de ademtocht van een hemelwaarts stjjgenden
engel weerklinken, toen een snikken het
aandachtig zwjjgen van het gekluisterd
auditorium verbrak en hem noopte, de oogen
op te heffen.
Ijlings vloog zjjn blik door de in lichten
schemerende, van juweelen en bloemen
stralende zaal, en hjj bemerkte, op ter
nauwernood twee passen afstands, in de
eerste rjj een jong meisje met verstoorde
trekken en door tranen overstroomde wangen.
Beweegloos zat zy daar, de handen tot een
gebed gevouwen, der wereld ontrukt. Door
de inspiratie van den grooten meester be
zield, zweefde haar geest in het heilige
ryk van eeuwige poëzie; bovenaardsche
stemmen bereikten het oor, een onuit-
in de nieuwe warmteverspreiders moeieljjk
gebruiken, daar de lucht er niet doorheen
kan dringen. Nu is echter zeker een derde
deel fijn goed en dus is de bereiding daar
van een levensvraag voor de kolenindustrie.
Welnu dit kolenstof wordt op twee wjjzen
toebereid en in den handel gebracht en
vindt in beide vormen een goeden aftrek,
zóó zelfs dat men nog stukkolen moet fijn
stampen om aan de vraag te voldoen.
Ge kent cokes en briquetten Welnu in
deze vormen komt het tot ons. Cokes leveren
ook de gasfabrieken, doch wat zy als neven
product afwerpen is slechts een klein deel
van de massa die dageljjks gebruikt wordt.
De kool wordt in retorten gestookt, het
gas zooveel doenljjk benut tot verbranding
en 't geen niet verbrand, tot verwarming
der machines. Van de kool verkrjjgt men
van 70 tot 85 percent cokes. Uit het gas
verkrygt men bovendien noch teer en
ammoniak.
Tot de cokesbereiding gebruikt men liefst
vette* kolen. De >magere« worden tot
briquettes aangewend, doch daar ze niet
bakken* met asphalt vermengd, 't welk
bjj verhitting smelt en een uitstekend bind
middel vormt. Vervolgens wordt het mengsel
in vormen geperst en verzonden. Daar ze
echter veel roet ontwikkelen zjjn ze minder
gezocht dan cokes, die dit bijna geheel niet
doen.
Zoo gaat van al 't geen uit de myn
komt niets verloren en loopt het dam, zoo
als sommige geleerden ons voorrekenen met
het zwarte diamant op een einde, de nako
melingschap zal ons althans niet verwyten
dat we er roekeloos mee omgesprongen
hebben.
Buitenland.
Wegens het onlangs voorgevallene in de
nabyheid van Schirmeck tusschen een Duit-
schen grenswachter enFransche wildstroopers
hebben de Elzas-Lotharinger overheden in
overweging genomen, door welke maatrege
len zulke gevallen, zooal niet geheel kunnen
worden voorkomen, toch in mindere mate
zouden plaats hebben. Alle zjjn het eens,
dat de in dit opzicht bestaande toestand
eene bron van gedurige verwikkelingen met
Frankrjjk is. Verschillende denkbeelden zjjn
van hare zjjde reeds aangegeven: vermeer
dering van het aantal boschwachters langs
de grens, uitbreiding van het recht omtrent
het gebruik der wapenen, vermindering van
het wild in de grensstreek. Van de beide
eerstgenoemde maatregelen is het echter
twjjfelachtig of het doel daarmede ten volle
sprekelyke melancholie vervulde heur hart
en haar eenig verlangen was, eeuwig en
eindeloos naar die goddeljjke melodieën te
mogen luisteren.
Plotseling verstomde de klank, een luide
storm van bjjval brak los en in de naby
heid van het jonge meisje ontstond een
levendig rumoer, alle aanwezigen stonden
op en snelden, in spjjt van alle beleefdheids
vormen naar den jongen Stenio, om hem
van haar verrukking een bljjk te geven.
Zy voelde zich by den arm gegrepen en
hoorde een zachte stem fluisteren: >Maud,
wat scheelt je? Maud!*
Als uit een diepen slaap ontwakende,
sloeg zjj de oogen op, slaakte een zucht en
antwoordde lachend haar zuster die zich be
zorgd over haar heenboog:
»Ach, Daisy, ik was ver, ver van hier!*
Zjj ontwaarde nu, hoe de musicus, in
een kring staande, de aan hem gerichte
loftuitingen met kalmen ernst in ontvangst
nam. Voorts bemerkte zjj, hoe hjj, nadat
hjj een paar woorden met dezen gewisseld
had, haar, door den prins persoonlyk bege
leid, naderde. Stenio maakte een diepe bui
ging, en zjjn hooge beschermer sprak
>Miss Mellivan, myn vriend Marackzy, die
om de eer verzocht heeft, u voorgesteld te
worden.*
Maud stamelde een paar woorden; het
kwam haar voor, als werd haar de adem
door een ondrageljjke hitte benomen. Toen
zjj haar bewustzijn herkreeg, had de prins
zich verwyderd en de kunstenaar was voor-
zou worden bereikt en of de Elzas-Lotharinger
volksvertegenwoordiging ook juist daarom
ze niet zou verwerpen, terwjjl de Elzas-
Lotharinger regeering zich niet geneigd toont
om zonder instemming der vertegenwoordi
ging de zaak bjj den Ryksdag aanhangig
te maken. Wat betreft vermindering van
het wild, aan de Fransche zjjde der Vogesen
is zeer weinig wild waarop met voordeel
jacht kan worden gemaakt, terwjjl aan de
Duitsche zjjde de jacht van jaar tot jaar
meer oplevert. Men neemt dus aan, dat
wanneer aan deze zjjde het wild (er wordt
niet bjj gezegd hoe), genoegzaam wordt
verminderd, voor de Fransche stroopers de
voornaamste prikkel tot overgang der grens
vervalt. Met dit denkbeeld gelooft men
echter op geene geringe oppositie te moeten
rekenen.
In den Duitschen Ryksdag is op dit
oogenblik geen enkele vacature. Van de
397 leden behooren er 28 tot geen politike
party, 68 zjjn Duitsch-conservatieven, 27
behooren tot de Duitsche Rjjkspartjj, 99
tot het Centrum; er zjjn 19 Polen, 52
nationaal-liberalen, 13 leden van de vrjj-
zinnige volksparty, 11 van de Zuid-Duitsche
volksparty, 44 sociaal-democraten en 11
leden der Duitsche hervormingspartjj.
Uit Bergen in Henegouwen wordt ge
meld, dat in de phosphorzure zoutbeddingen
der >Usines Solvay* een voorwereldljjko
zeekrokodil gevonden is. De kop van het
dier is meer dan één meter langterwjjl de
lengte van het geheele dier acht meter be
draagt. Het geheel is in veortreffeljjken
staat. Naast dit tot de familie der sauriërs
behoorende dier lag een sauriër van ander-
halven meter lengte. Het opgraven dezer
voorwereldljjko dieren is een zeer moeiljjk
werk. Alle deelen moeten uit 't krjjt, dat ze
insluit, losgemaakt en zorgvuldig genummerd
worden. Aangezien de beenderen, wanneer
zjj met de lucht in aanraking komen, zeer
licht breken, moeten zjj te voren met eene
chemische oplossing besprenkeld worden om
hun meer weerstandsvermogen te geven.
De politie te Belgrado, heeft de hand
gelegd op een groot aantal gewezen rijks
ambtenaren, die in vjjf jaren tjjds voor
een milioen francs aan post- en andere
zegels hebben verduisterd. Onder de in
hechtenis genomen personen is ook een oud-
directeur generaal der telegraphie.
Nu de Spaansche Regeering voornemens
is de vreemde anarchisten over de grenzen
te zetten, heeft ook de Fransche Regeering
haar maatregelen genomen. Aan de grens-
nemens, zjjn spel te hervatten. Onder den
invloed zjjner tooverklanken verviel het
jonge meisje wederom in haar verrukking
en de geheele avond was voor haar een
opeenstapeling van bovenaardsch genot.
Marackzy's verblyf, slechts voor enkele
dagen bepaald, duurde van lieverlede weken.
De Amerikaansche couranten deelden mede,
dat de met spanning verwachte kunstreis
was uitgesteld; maar men kwam dra tot
de erkentenis, dat zy overigens nooit zou
plaats vinden.
Onweerstaanbaar gevoelde Stenio zich in
Engeland gekluisterd. Hjj weigerde ieder
optreden in concerten en scheen het der
vergetelheid te willen prjjsgeven, dat hjj
beroepskunstenaar was. Hjj bezocht vele
gezelschappen, speelde, danste, joeg, kortom,
leidde het leven der groote wereld. Hem
zelve in den intiemen kring te hooren, be
hoorde feitelyk tot de onmogelykheden en
kostte veel overredingook bleef hjj in den
regel doof voor vrouweljjke beden. Miss
Mellivan voornameljjk verheugde zich in de
macht, Stenio's eigenzinnigheid te weer
streven één woord van haar was hem
een bevel. Dan greep hjj eene violine, om
het even welk een, en speelde vol hartstocht
zjjn gloeiende melodieën, als wilde hjj deze
in de ziel van het jonge meisje uitstorten,
en altjjd werkte de betoo vering en al tjjd
droeg het ongeëvenaard genie des kunste
naars haar op de vleugelen der liefde,
waarheen het hem behaagde.
WorUt vervolgdj
SIEIIWIIUI
«rf
DOOK
