Rel Land van Heusden en Alle na, de Langslraal en de lloiiinielerwaard.
DE HEILSTAAT.
fiuilletonT
Kapitein Ourson-IJzerhoofd.
Uitgever: L..J. VEERMAN, Heusden.
WOENSDAG 20 JUNI.
1804.
VOOR
L>it blad versehjjnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprp: per 3 maanden f l.OO.
Franco per post zonder prjjs vei hooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
1316.
Advertentiën van 16 regels 60 ct. Elke regel
meer 10 ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagmor
gen ingewacht.
II.
In, 1889 kwam van de pers Freiland
staatkundige roman van Dr. Hertzka. pro
fessor te Weenen, een werk dat niet min
der opzien baarde dan Ikarie van Cabet,
ofschoon het zes gulden kostte.
Deze roman vangt aan met. een gefin-
geerden oproep tot vestiging van een ge
meenschap op den grondslag van Tolkomen
persoonlijke vrjjheid, waarin geen eigendom
wordt erkend, noch voor het individu, noch
voor den Staat. De inwoners bebouwen
den grond, dien ze zich hebben uitgekozen,
doch zelfs een jarenlange bewoning van
dezelfde plek geeft geen eigendomsrecht.
Zij kunnen ieder voor zich produceeren,
landbouwproducten, machineriën, fabrieks-
goederen en ook kunnen ze zich vereenigen
tot associaties, maar regel is dat de pro
ducten door den Staat worden verhandeld,
alle inkomsten in één kas vloeien en den
leden zooveel uitgekeerd wordt als ze naar
gelang van de werkuren en den aard van
't werk verdiend hebben. Daar de rekening
eerst aan het eind van 't jaar opgemaakt
wordt, zou dat moeilijkheden opleveren,
doch uit de kas kunnen voorschotten ver
strekt worden, ten bedrage van 50 a 60
perc. van het vermoedeljjk loon. Ieder
werkt dus geheel voor zich zelf, geheel
anders dan in de communistische maat
schappij waar »allen voor allen« geldt.
Hoe nu elk aan kapitaal komt? Wel
eenvoudig doordat in Vrijland alles wat
buiten den grond tot productie van noode
is, door den Staat voorgeschoten wordt,
om in termjjnen afbetaald te worden. Falen
kan dat niet, daar alle loon door den Staat
wordt uitbetaald en deze dus het geleende
kan afhouden.
Door deze regeling genieten de bouwers
op magere gronden evenveel of even weinig
voordeel als die op vruchtbare akkers en de
fabrikanten van gewilde goederen 't zelfde
als die van minder courante artikelen, 't
Voordeel van enkelen is 't voordeel van
allen en over ieders aandeel in de totaal
productie beslist niet het toeval van 't privaat
bezit, doch alleen eigen kunde en eigen vljjt.
Zietdaar zoo kort en zakeljjk mogelijk de
werking van de Vrjjlandsche maatschappij
uitgelegd. Opmerkingen laten we achterwege.
Zeker is 't dat ze verrassend eenvoudig is.
Een enkele bewaren we tot straks. Eerst 't
een en ander over de staatsinrichting.
USTAVE AIMARD.
(22
Luister, gij hebt altijd plannetjes gehad
die het daglicht niet mochten zien; toen
het Spaansche schip waarop ik krijgsge
vangen was, u zwemmend in volle zee ont
moette, hebt gjj vrjj verwarde en niet zeer
duidelijke ophelderingen nopens uw zonder
lingen toestand gegeven; ik veinsde u niet
te herkennen.
»Dat is een dienst die gjj mij bewezen
hebt.«
Heel natuurljjk tusschen flibustiers en
vooral tusschen kameraden; maar minder
natuurlijk is het dat gjj, bij onze landing
te San-Francisco, in plaats van mij ter
hulp te komen, mjj aan mijn lot hebt over
gelaten. Ge waart immers vrij, en bij de
Spanjaarden zeer gezien. Zelfs geloof ik dat
zekere steek met een mes dien ik toen ter
tjjd kreeg wel van u kon gekomen zjjn.«
»Kunt ge dat veronderstellen?*
*0 kerel, ik ken je zoo goed! Om kort
te gaan ik verbrak mijne ketenen, want ik
was als een wild dier vastgeklonkenik
ontsnapte en vluchtte naar de bosschen.
Op zekeren dag bracht het toeval ons bij
elkander: gjj waart rjjk, ik was arm; gjj
kondt mjj ondersteunen en deedt dit niet.«
Een minister van Finantiën kent Vrijland
niet, evenmin als het heirleger ambtenaren,
elders noodig tot inning der belastingen.
De centrale bank houdt boek van ieders
inkomsten en uitgaven en houdt alweer zeer
eenvoudig de belasting van elks te goed af.
Voor onderwijs worden sommen uitge
trokken, waarvan men buiten Vrjjland zelfs
geen fl-tuw begrip heeft. Een enorm bedrag
wordt telken jare uitgetrokken voor de
verkeerswegen. Ook de Verzorgingskas* i
vordert een rjjke bijdrage. Alle vrouwen, i
kinderen en mannen boven de 60 jaren,
benevens alle zieken en invalieden genieten
een onderstand, die hen in staat stelt beter
te leven dan onzen gezeten middelstand
W at een Eldorado
Men zal echter nog meer hooren. Voor
Justitie wordt in Vrjjland geen cent uitge- I
geven. Een burgerljjk wetboek kent men
er niet, evenmin een wetboek van strafrecht.
Gevangenissen zjjn er ook niet zoomin als
politieagenten. Men pantsert daar den mensch
met zelfbewusten hoogmoeddie 't kwaad
voorkomt! Eenvoudig niet waar? Och waren
we toch in Europa ook zoo ver!
Ja, dat Vrjjland van Dr. [Hertzka is een
waar ParadjjsHet bevat 26 mill, inwoners,
heeft een spoorwegnet zooals geen land
ter wereld kan aanwjjzen, een dito kanaal
stelsel en beschikt in zjjn duizende loco- i
motieven, stoombooten en fabrieksonder-1
nemingen over 245 mill, paardekrachten,
ruim het dubbele van dat der geheele wereld.
De schrjjver komt tot de conclusie dat elke
Vrijlander een aandeel in de gemeenschap
bezit van f 15600! Verbazend groot moet
in dat Paradjjs de productie zjjn en de j
uitvoer. Maar als nu de oude wereld en i
Amerika reeds voldoende voorzien in de
behoeften hunner inwoners, waar moet
I
Vrjjland dan heen met zjjn producten? En
wat komt er dan van 't loon terecht, dat
i
door den schrjjver op f 1.25 gesteld wordt?
Daaraan schijnt echter niets te mankeeren.
In Vrjjland is elk, zonder uitzondering, ge- j
lukkig, omdat zjjn bewoners allen absoluut
zeker zjjn niet te verarmen en nooit met
broodzorgen te kampen te hebben. Het is
das hier niet de. honger die tot werken
aanspoort, maar het welbegrepen eigen
belang en de zekerheid, dat ieder de vruch
ten van zjjn werk plakken zal.
Toen Dr. Hertzka's boek de wereld was
ingegaan er bestaan reeds tien drukken
van en 't is in de meeste Europeesche
>Maar, gjj vergeet
»Dat gjj mjj hebt aangeboden uw be
diende te worden, maar dat heb ik, kapi
tein Barthélémy, van de hand gewezen
alleen moet ik u dat recht wedervaren dat
ge mjj niet verkocht hebt.*
»Och kom!«
»Ik zeg er geen dankje voor: door mjj
uit te leveren zoudt ge in uw eigen ver
derf geloopen zijn, want gjj wist dat ik
niet geaarzeld zou hebben uw naam te
verraden en de Spanjaarden kennen dien.
Thans, na verloop van drie maanden, zonder
u in al dien tjjd een oogenblik er om te
bekreunen of ik dood of levend ben, komt
ge als een kanonskogel in mjjn hut vallen
en zegt: »Ik heb u noodig.* Hieruit maak
ik op dat die behoefte zeer dringend moet
zjjn; ik stel dus mjjne voorwaarden en zeg:
»Het zal u veel geld kosten.
»En ik heb geantwoord; »dat kau mjj
niet schelen.*
Goe.-l zoo, laten we dan de zaak be
praten; geef mjj nog een sigaar.*
»Neem maar;* en don Torribio stak
hem op nieuw zjjn sigarenkoker toe.
Barthélémy haalde er een sigaar uit en
begon hoofdschuddend te rooken.
IX.
Kapitein Barthélémy was onder de Fli
bustiers van het Schildpadden-eiland om
zjjn moed en vermetelheid beroemd; men
verhaalde staaltjes van zijne dapperheid
die aan het ongeloofljjke grensdendaar
enboven was hij een uitstekend zeeman en
had by zgne vrienden, maar vooral bg zgne
talen overgezet, behalve in de onze, doch
die is in bewerking gebeurde juist wat
ook na de verscbjjning van Cabets Ikarie
gehoord werd; men drong bjj den schrgver
op verwezenljjking van zjjn staatskundigen
droom aan en stichtte een Yrglandsbond.
Dit was ook Hertzka's doel en, opgericht
in den aanvang van '90, telt deze bond
thans eenige duizende leden, ook uit ons
land.
De Vrjj landers hebben voor de grond
vesting van hun ideaalstaat het oog geslagen
op Afrika, dat zich tegenwoordig in de
bjjzondere gunst der Europeanen verheugen
mag. Daar ligt in het oosten, onder den
evenaar, de Kenia-hoogvlakte, ruin 1700 M.
boven de oppervlakte der zee, waarboven
zich in 't noorden de berg Kenia tot 5600 M.
en in het zuiden dé Kilimandsjuro 5700 M.
hoog verheft. Aan den voet der Kenia, waar
de Tana ontspringt, ligt een bekoorlijk dal,
dat de Vrjj landers uitlokte van hieruit de
kolonisatie aan te vangen. De Kenia-hoog-
vlakte wordt in 't westen begrensd door de
Albart- en Victoria-meren, in 't zuiden door
't Tangajika-meer en bezit ruimte voor
millioenen.
Reeds zgn in 't begin van dit jaar 20
man vooruitgegaan, die binnenkort door 40
zullen gevolgd worden. Dat zjjn de baan
brekers. Tegen 't eind van 't jaar hoopt men
dan de eerste groote expeditie uit te zenden,
500 hoofden sterk. De Vereeniging heeft
aan kapitaal reeds meer dan 2 mill, ver
gaderd, doch ze kan die voorloopig besparen,
daar bij degenen die zich aangemeld hebben
tal van personen zgn, genegen zelf de on
kosten der reis (f 600) te betalen. Die
worden natuurljjk eerst gekozen.
In 't kort: de Vrgland be weging mag zich
verheugen in veler sympathie. Zelfs de
Oostenrjjksche regeering steunde haar met
een geschenk van een 100-tal geweren,
terwjjl mannen van naam tot het lidmaat
schap toegetreden zgn.
Ofschoon wg sterk betwgfelen of de
stichting van een rjjk waarin 't allen voort
durend goed gaat, wel zoo eenvoudig is als
Dr. Hertska en zgn geestverwanten beweren,
zien we toch met belangstelling deze poging
aan; de eerste poging tot practische uit
voering der sociaal-democratische leer.
öuiteriliLiidL
Volgens de »Post«, is kapitein Von Seel,
die eenigen tjjd geleden in het zuiden van
Frankrgk gevangen genomen werd onder
vganden, den naam dat hg veel geluk had
in al zjjne ondernemingen.
Er was veel waarheid in die geruchten
omtrent kapitein Barthélémymet een scherp
verstand paarde hjj een onwrikbaren moed,
eene onverstoorbare koelbloedigheid en eene
onvergeljjkeljjke tegenwoordigheid van geest,
zoodat het hem bgna altjjd gelukte zich
uit den kacheljjksten toestand te redden
door hulpmiddelen die ieder ander onrnoge-
ljjk zou hebben geacht.
Dit was dan de man wien don Torribio
wjj zullen hem nog voorloopig dien naam
laten behouden in eene ellendige hut
was komen opzoeken om hem eene onder
neming aan de hand te doen.
Terwjjl de Flibustier zgn sigaar rookte
met de sierljjke losheid van een geboren
edelman, sloeg de Mexikaan hem steelsge-
wjjs gade en trachtte te ontdekken aan
welke zjjde hg hem moest aanvatten om
zjjne voorgewende onverschilligheid te doen
verdwijnen.
Welaan,* riep bij eindelijk op luchtigen
toon, »wat zgn uwe voorwaarden
»Kom eerst met uwe voorstellen voor
den dag, de koopman behoort zjjne waar
aan te bieden, ik zal op dc monsters afgaan,*
sprak Barthélémy spottend.
Don Torribio begreep wel dat geen uit
vluchten hem zouden baten.
Hebt gij mjjn paard ontzadeld?* vroeg hg.
Deze plotselinge vraag kwam Barthélémy
zoo vreemd voor dat hij zjjn makker ver
bluft aankeek.
Waarom vraagt gjj ditsprak hjj.
Omdat ik, als ik wist waar gg mijn
verdenking van spionneering, op vrge
voeten gesteld, daar gebleken is, dat de
ongelukkige krankzinnig is.
In de rue de Rottembourg te Pargs woont
een 72-jarige weduwe, die een karig bestaan
had als broekenmaakster voor een confectie-
magazjjn. De vrouw ging nooit meer dan
tweemaal per week uit, om haar werk in te
leveren. Echter trok het dezer dagen de aan
dacht van den concierge, dat hg haar in een
geheele week niet gezien had, zoodat hg
eerst naar haar kamer ging, en toen hg
daar geen gehoor op zgn kloppen kreeg, de
politie ging roepen. Deze deed de deur open
breken. Men vond de oude dood aan de tafel
zitten, met haar werk voor zich. Toen men
het lijk te bed wilde liggen voor het genees
kundig onderzoek, ontsnapten er twee groote
ratten van onder haar kleederen en bg
onderzoek bleek, dat het lichaam der vrouw
op verscheidene plaatsen tot op het been was
afgeknaagd.
Een revolverschot werd Zaterdag gelost
op Crispi, den Italiaanschen premier, toen
hg per rgtuig naar de Kamer ging. Hg werd
niet geraakt en nam zelf den moordenaar
gevangen.
Te Weenen is eene Oostenrgk-Hon-
gaarsche koloniale vereeniging opgericht.
Het doel der vereeniging is het bevorderen
van expedities en het verwerven van kolo
niën voor Oostenrgk-Hongarge, met name
in Afrika. De regeering is der jonge ver
eeniging zeer genegen en heeft haar den
steun der vloot toegezegd. Groote sommen
heeten reeds voor de vereeniging beschik
baar te zgn.
De »Novoje Wremja* deelt eenige bij
zonderheden mede, uit den levensloop van
een 126-jarig grijsaard, een tgdgenoot van
Napoleon I, die in den slag bg de Berezina
gevangen genomen werd, en sedert in Sara-
toff in Rusland is big ven wonen.
Deze hoogbejaarde veteraan heet Nicolas
de Savin; hg werd 17 April 1768 te Pargs
geboren; was ooggetuige van het geheele
verloop der groote revolutie; nam deel aan
den veldtocht in Egypte, streed bg Austerlitz
en Jena, werd gewond bg Saragossa en
ontving toen het Legioen van Eer. Tgdens
den veldtocht naar Rusland werd hjj in den
slag bg de Berezina door de Kozakken van
graaf Platoff gevangen genomen, en als
krggsgevangene naar Saratoff gezonden.
Daar is hg gebleven; hg heeft zich ge
vestigd als onderwgzer in de Fransche
paard gelaten hebt, een valies zou gaan
halen, dat gg zeker wel hebt opgemerkt.*
>Natuurlgk heb ik het opgemerkt, daar
is het zwaar genoeg voor.*
»Goed zoo, weet gg wat dit valies bevat^*
»Hoe zou ik dat weten
»Ten eerste bevat het een volledig kostuum
voor u, een rgk en sierlgk kostum zoo als
een edelman dat behoort te dragen, en boven
dien honderd vgftig oneen goud die ik u
verzoek aan te nemen, en waardoor gij u
tot niets verbindt, alleen uit oude vriend
schap.*
Drommels 1* hernam Barthélémy lachend,
als gjj mjj alleen uit oude vriendschap een
rjjk kostuum en twaalf duizend pond geeft,
wat zult gij mjj dan geven als ik uw mede
plichtige wordt?*
Don Torribio trachtte te glimlachen, doch
bracht het niet verier dan tot een grjjns.
»Haal het valies maar,* zeide hg, terwgl
gij u in de plunje steekt zal ik u de zaak
op kleingeld geven.*
»Denk gjj mjj mede te nemen?*
»Wel zeker.*
»Maar dan zal ik mjj vreeselgk bespotte-
lgk maken.*
»Hoe zoo?*
Wel, ik kan u immers, zoo fraai uitge-
doscht, niet te paard volgen.*
>Maak u daar niet bezorgd over, wjj
zullen wel een paard vinden.
Komaan, ik zie dat gjj aan alles gedacht
hebtsakkerlootdat moet een gewichtige
zaak zgnmjjne nieuwsgierigheid ontwaakt
en mgne verbeelding begint al te werken.
>Laat ze haren gang gaan, ik zal ze
taal, doch dat heeft hem geen schatten
opgebracht. Hg woont, in bgna armoedige
omstandigheden in het Russische Rgk, met
zgn 80-jarige dochter als steun.
Te Ciechanow (Russisch Polen) zes wer
sten van de Pruisische grenzen, zgn 60
personen door de Aziatische cholera aan
getast en 25 gestorven. Van de aangetasten
in Rusland zgn gestorven van 20 Mei tot
2 Juni te Warschau 13 van de 19, in het
gouvernement Tula 1. van de 5van den
27 tot,2 Juni in het gouvernement War
schau 27 van de 58, Petrikau 1 van de 1,
Radom 1 van de 3, te Kowno werd een
persoon aangetastvan 20 tot 26 Mei in
Plotzk 33 van de 56van 24 tot 30 Mei
kwamen in Padoliën geen gevallen voor.
Abdul Aziz, de jongste zoon van Nuley
Hassan, werd door de autoriteiten en de
diplomaten te Tanger als Sultan erkend.
Alleen de Italiaansche gezant maakte tegen
werping. De proclamatie had Vrgdagmiddag
plaats in de Moskee, in tegenwoordigheid
van de geheele bevolking.
Een vreeselgke ramp heeft plaats gehad
bg Westport, een havenplaats aan de Iersche
kust.
In het begin van den zomer zgn vele
werklieden gewoon van het eiland Aschill
bg Ierlands westkust naar Westport over
te steken, ten einde bjj de oogst te helpen.
Een honderdtal dezer arbeiders had zich
ook nu ingescheept op een boot naar West
port, ten einde zich vandaar naar Engeland
en Schotland te begeven. Ten gevolge van
een verkeerde manoeuvre van den bestuur
der dezer zeilboot kantelde dé boot, met
he gevolg, dat allen, die er zich op be
vonden, te water geraakten. Wel is waar
konden de meeste arbeiders zwemmen, maar
dit baatte niet, daar zg verward geraakten
iu het tuig.
Zonder twjjfel zouden weinigen er het
leven hebben afgebracht, indien zich niet
de stoomboot »Elm< in de nabghoid had
bevonden. De kapitein zond onmiddellgk
alle beschikbare booten uit en zoo konden
nog 75 werklieden worden gered. Tot de
geredden behoorde ook de schipper der
boot, die terstond in hechtenis werd ge
nomen. Tot dusver zgn 30 lgken aan wal
gespoeld.
Achtentwintig werden aanstonds herkend
ze zgn meestal die van jonge vrouwen, van
nauwelgks twintig jaren.
Bg de herkenning vielen hard verschen
en kwam
het valies
beide bevredigen; maar haast u, de tgd
dringt.*
Barthélémy verwgderde zich
eenige oogenblikken later met
terug.
Don Torribio opende het en haalde er
het kostuum uit dat hg met veel ingenomen
heid ten toon spreidde. Het was inderdaad
prachtig en tot in de geringste bg zonder-
li eden was er niets vergeten.
Kleed u nu aan,* zeide de Mexikaan.
»Hier hebt gg een spiegel, kammen, scheer
messen, zeep, al wat gjj noodig hebt. De
enkele dingen die u ontbreken, zullen te
geljjk met het paard komen.*
»Ik ben reeds bezig, spreek nu maar op.«
Inderdaad begon Barthélémy met zjjne
gedaanteverwisseling, zoo als wg die wel
mogen noemen; want van rups zou hg
vlinder worden.
»Gg heet voortaan don Gaspar Alvaredo
Bustamente
tWelk een duivelschen naam geeft gjj
mg daar?*
»Dat is voorloopig uw naam; gjj zjjt gezag
voerend kapitein op de goelet »Santa-Cata-
lina* van Vera-Cruz, die dezen morgen to
Carthagena is binncmgeloopen en recht
streeks uit. Mexiko komt met eene lading
j Europeesche koopwaren, aan don Henriquez
.Torribio Moreno geconsigneerd.
»Wie is dat nu weder?*
»Dat ben ik.«
»Zoo! zgt gjj dat?*
»Ja; hebt gjj daar bezwaar tegen?*
Volstrekt niet. Ga voort.*
Naar het Fransch
DOOR
/Wordt vervolgd4
