f'et Land van lleusden en Altena, de Langstraat en de Bomnielerwaard.
EERSTE ill. ill.
Keurvorst en Geldvorst.
FEUILLETON.
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
VOOR
Dit blad verschgnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f l.OO.
franco per post zonder prjjs vei hooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
M 1365.
A JLX E HA i f 8 DEC»
1894.
Advertentiën ran 16 regels 50 ct. Elke regel
meer 7l/t ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagavond
ingewacht.
Te vroeg-.
Men vertrouwt zijne oogen nauwelijks,
wanneer men op een vroegen voorjaarsdag
buiten komt en ziet. terwijl om dien tjjd
gewoonlijk de eerste boden der Lnte zich
niet dan schuchter vertoonen, hoe de maand
Maart plotseling begonnen is, tien heelen
rjjkdom der lente uit te schudden. De
akkers zgn groen geworden als stond Mei
voor de dear; boomen en struiken groen
getint als verwachten ze ieder oogenblik
den nachtegaal. Wie slechts voor 't oogen
blik leeft, verheugt zich met het volle hart
over deze ongewoon vroegtijdige komst
der lentewie echter ook met de toekomst
rekent, kan de bezorgdheid niet onder
drukkenzou het niet te vroeg zgn? Er
is maar één scherpe vorst noodig om al
dat schoon te vernietigen, al wat zoo
liefljjk aanvangt te bloeien en al die lieve
schepseltjes, die zoo neuswjjs zich boven
den grond wagen, de oogen uit te blazen.
Het is inderdaad niet wenschelgk dat
in de natuur iets geschiedt vroeger dan
het naar den natuurlijken gang der dingen
geschieden moet. Kinderen, die den tijd
niet kunnen afwachten ten einde zich onder
de bewoners der aarde te mengen, boeten
dit ongeduld in den regel met lichamelijke
zwakte, die ze nooit te boven komen. Moe
dors verheffen zich niet zelden met trots
daarop, dat hun kinderen vroeger tanden
bekomen, eerder loopen en praten dan
andere kinderen, doch de laatsten, die zich
langzaam ontwikkelen, hebben grooter
weerstandsvermogen tegen de onheilen, die
den kinderleeftijd vergezellen. Datzelfde
geldt van den wasdom des geestes. Het
kittelt onze jj delheid onze kinderen onder
't oog van vreemden parade te zien maken
met proeven van sterke geheugenkracht,
LOUISE MüHLBACH.
(20
En God gaf Zjjne zegen. Het huis Roth
schild bloeide en ontwikkelde zich krachtig.
Zgn crediet wankelde geen oogenblik.
Niemand wist toch, dat Meyer Anselm zgn
gansche vermogen had verloren slechts
had men gehoord, dat de Franschen hem
gedwongen hadden de gelden, die de voort
vluchtige keurvorst hem in bewaring ge
geven had, uit te leveren, en niemand
maakte er hem een verwijt van, want al
gemeen was bekend geworden, dat hij
slechts voor 't geweld had gebukl.
Zoo verliepen opnieuw verscheidene jaren
en de dag kwam, waarop 't vernederde en
in 't stof getrapte Duitschland zich weer
oprichten en zich op zijnen onderdrukker
wreken zou. Het volk, dat lang als een
geboeide leeuw onder de voeten des al-
machtigen Caesars had gekropen, verbrak
zjjne ketenen en stond op; en van zijne
kracht zich bewast geworden, noodzaakte
't zgne vorsten de zjjde van den overwel
diger te verlaten en de zaak van 't gemeene
vaderland tot de hunne te maken. Het
Duitsche volk verwierf zich opnieuw zgn
eigene vrijheid en zgn verlorene eer, toen
het op de vlakte van Leipzig, den 18 Oc
tober 1813, bloedig wrake nam en Napo
leon met zgne legioenen over de grenzen
van Duitschland joeg. Maar toen, toen nam
de grootmoedige leeuw vrjj willig zijne kete
nen weder optoen onderwierp hij zich
opnieuw aan zijne leidslieden en meesters.
Het Duitsche volk riep zgne verdrevene
vorsten terug en vrije Duitsche mannen
maakten zich uit eigen beweging opnieuw
tot de onderdanen van acht-en-dertig vorsten
Ook de keurvorst van Hessen keerde
maar hoe gevaarlijk zijn deze proefnemingen
Ons was het zoontje van een gestudeerd
man bekend, een veelbegaafd, prachtig
kind, dat iedere tafel een mensa, iederen
vlinder een papilio noemde voor 't
schaap vijf j ;ar oud was, fladderden de
vlinders boven zijn graf en de arts bad
overprikkeling der hersenen geconstateerd.
Bekend is het, dat kindereD, die in hnn
prille jeurd bewgzen van groote vlugheid
geven, niet zelden later de verwachtingen
van ouders en onderwijzers teleurstellen
en tot het peil van zeer middelmatige
menschen terugzinken.
Op dezen grond is het onbegrijpelijk, dat
zoovele ouders met een waar ongeduld den
dag tegemoet zien, waarop hun kihd aan
't leeren zal gaan, soms zelfs, als nog eenige
weken aan den voorgeschreven leeftjjd ont
breken, al 't mogeljjke aanwenden het kind
toch school te krijgen, omdat het zoo ver
schrikkelijk graag* leert. Het voleindigde
zesde levensjaar is naar 't oordeel van er
varen pedagogen en medici de vroegste
termjjn, waarop kinderen zonder schade
voor lichaam en geest naar school kunnen
gezonden worden. Dit vroeger te doen is
schadeljjk voor de kleinen en onverstandig
van de ouders. Een moeder uit den ge
goeden stand, niet door den nood gedwongen
buitenshuis te gaan en die niet de kunst
verstaat haar vijf- of zesjarig dochtertje
spelende bezig te houden, zoodat het beiden
een lust is, mag zich schamenze verdient
niet kinderen te bezitten.
Ook op ander gebied maakt zich een
ongelukkige drang naar vervroeging van
de menschen meester. Vroeger snoepte een
jongen op 14-jarigen leeftjjd heimeljjk een
sigaar, tegenwoordig zgn er vaders, we
kennen er, die voor hun 12-jarigen stam
houder sigaren en sigaretten inslaan. De
laagste klasse der H. B. S. slentert met
pjjpjes in den mond naar school en 't gala
dezer heertjes is niet volledig zonder glacétjes
en een stokje.
na de overwinning bij Leipzig naar zgne
erflanden terug en zgn volk, dat edelaardig
al het kwaad vergeven had, 't welk de
keurvorst het te voren had aangedaan," zgn
volk nam hem weder aan als landsheer en
landsvader.
Nadat de dagen der inhuldiging waren
voorbijgegaan, begaf zich de keurvorst naar
Frankfort en zgn eerste werk, toen hg
daar aangekomen was, bestond daarin, dat
hg naar 't bankiershuis Rothschild zond,
om den chef van dat huis bg zich te ont
bieden.
Geen kwartier uurs was er verloopen,
toen reeds de bankier Anselm Rothschild
bg den keurvorst werd aangediend. Ue
vorst liet hem dadeljjk binnenkomen en ging
zelf hem tot aan de deur te gemoet.
Doch 't was Meyer Anselm Rothschild
niet, dien hjj voor zich zag verschjjnen,
maar een jonge man van 40 jaren, sprekend
geljjkend evenwel op dengene, dien hg had
gedacht te zullen ontmoeten.
»Wie zjjt gij mjjtiheer!* vroeg de keur
vorst drittig. »lk heb gezonden om mjjn
hof-agent, om Meyer Anselm Rothschild!*
»Hoogheid, hg kon aan uwe roepstem
geen gehoor geven, want God heeft hem
reeds tot zich genomen!*
»Is hg dood?*
»Ja hoogheidhg stierf een jaar geleden.*
»Hij was een braaf, een edel man,* zei
de keurvorst, met eene zucht. »Ik stelde
in hem een onbeperkt vertrouwen en heb
hem daarvan het bewjjs gegeven. Ik mag
't hem niet ten kwade duiden, dat dit ver
trouwen met geen beteren uitslag bekroond
werd. Door middel van rnjjne agenten en
gevolmachtigden toch heb ik alles vernomen,
en ik weet, dat uw vader, eerst nadat hjj
manneljjk weerstand bood en voor de over
macht bukkende, mjjn geld aan datFransche
roofgespuis heeft uitgeleverd. Uw vader
heeft zich als een braaf en getrouw man
gedragen, laat mg hem deze getuigenis nog
in zijn graf mogen geven. En wat mijne
schatten aanbetreft, die ik hem heb toe
vertrouwd, ik heb er mjjn hart reeds afge
trokken. 't Is dan ook niet daarom, dat ik
u heb laten roepen. Ik heb, Goddanknog
Te vroeg is een boos woord. De wetten
der natuur laten zich niet ongestraft over
treden, evenmin als die der kuituur. Een
jeugd, die te vroeg rjjp is, is niet bestand
tegen den stormvloed des levens. Een volk,
't welk op zgn zeden en gewoonten het
vernis van uiterljjke beschaving aanbrengt,
terwjjl het naar zgn geestelgke ontwikkeling
nog verre ten achter staat, heeft geen
karakter. Rusland is geen Frankrijk, ook
al spreken alle voorname Russen Fransch,
en Petersburg geen Parjjs, al drinkt het de
fijnste Champagne. Alles wil zijn tijd hebben,
ook de ontwikkeling van den enkelen menscb.
De natuur is geen broeikast, de mensch-
heid geen proefveld. Wie vruchten oogsten
wil, eer de tjjd van groei en wasdom voorbij
is, bezondigt zich aan de eeuwige orde der
dingen. Daarom niets te vroeg
Buitenland.
bevat eene opwekking om als bljjk van
rouw van het Duitsche volk over het heen
gaan der trouwe levensgezellin van den
ex-rijkskanselier, prins Bismarck, een mo
nument op haar graf te plaatsen. Het blad
wenscht dat zich voor dit doel in alle
steden van Duitschland comité's zullen
vormen.
18 Dec. zal te Brussel een congres wor
den gehouden door de werkloozen in België.
Het initiatief tot dit plan is genomen door
de leiders der sociaal-democratische partjj
te Gent, die de werkloozen uit het geheele
land tot deelneming aan dit congres heb
ben opgeroepen. Het doel is te beraad
slagen over middelen, om gedurende dezen
winter werk te verschaffen.
Te Saint-Gilles heeft zekere Oudart zich
in een hotel doodgeschoten. Hg had op
tafel een brief neergelegd, waaruit bleek,
dat hg als matroos op een schip voor
40.000 frs. aan effecten had gestolendat
de fondsen nergens had kunnen te
gelde maken en door ellende en bovendien
door wroeging (de dame, die hg had be
stolen, was van droefheid over haar ver
lies gestorven) tot zelfmoord had besloten.
jj had de justitie hiervan in kennis ge
steld. Deze kwam inderdaad kort daarna
en nam de fondsen, die op tafel lagen
naast den brief, in beslag.
De >Münchener Allgemeine Zeitung*
Eenigen tjjd geleden werd melding ge
maakt van een oplichtster, die zich te
Berlijn als Aartshertogin Katharina van
Oosteargk-Este in de aanzienlijkste kringen
had weten in te dringen en die tegelgk
met drie jongelieden van voornamen stand
liefdesbetrekkingen onderhield, ja zelfs met
één hunner zich verloofde. De vader van
den gelukkigen bruidegom betaalde enorme
bedragen ten behoeve van den aartsherto
gelijke schoondochter in spe, die echter na
eenigen tjjd plotseling verdween en toen
de dochter van een visscher uit Stettin,
Anna Dubbersteia bleek te zjjn. Onlangs
had men haar spoor te Posen ontdekt,
waar zjj in een circus optrad als mile.
Valescutoen de politie haar kwam op
zoeken, was zjj weder verdwenen. Thans
heeft men te Torgau de moeder en een
met een onderofficier gehuwde zuster van
de »aartshertogin-paardrgdster« ingerekend,
omdat bg beiden tal van goederen van
Anna Dubberstein zjjn gevonden. Of zjj
daarom aan haar opliehterjjen medeplichtig
zgn, moet nog bljjken.
scheidene menschenlevens zgn bg deze ramp
te betreurenvjjf werklieden werden gedood
en verscheidene andere gewond. Ook telt
men onder de slachtoffers twee kinderen die
juist op weg naar school waren. De schok
werd mjjlen in den omtrek gevoeld en te
Ottawa, eene stad op enkele mjjlen afstands
van Huil gelegen, sprongen verscheidene
vensterruiten.
In Japan is men niet geneigd tot snel
vrede sluiten, althans de bladen zgn dat
niet, hetgeen nog wel iets anders is. Wjj
hebben de Japansche bladen zelf niet onder
de oogen en weten dus niet of zij geschreven
worden door oorlogszuchtige redacteuren,
die verdienden, gelijk een Engelsch blad
dezer dagen in het algemeen op zulke redac
teuren wilde toegepast zien, onmiddelljjk
naar het leger te worden gezonden en eene
plaats in de eerste gelederen te ontvangen.
De Japansche bladen volharden dan in zeer
krasse vredesvoorwaarden. En neemt het
Chineesche gebied, dat door Japansche legers
bezet wordt, in omvang toe, dan moeten
ook de eischen van Japan stjjgen. Som
mige bladen bepleiten de inljjving van groote
stukken Chintesch land, voor het geval de
oorlog wordt voortgezet. Eindigt hjj echter
nu, dan zou Japan genoegen nemen met
400 millioen jen, en de streken, welke nu
door het leger bezet worden. Aan de vredes
voorstellen van China gelooft men niet te
i veelintegendeel zou Japan het de duirn-
Het »Tageblatt« ontvangt uit Madegascar
telegrafisch bericht, dat Fransche marine-j schr,0CTe° no« vaster moeten aanzetten,
troepen Majunga en Tamatave bezet hebben.
etteljjke millioenen overgehouden en ook
die wilde ik uwen vader ter hand stellen,
opdat hg ze op secure wgze voor mjj uit
zetten zou. 't Doet mg leed, dat hg over
leden ishg was een braaf, een edel mensch,
en 't is, voorwaar, zgne schuld niet, dat ik
zulk een groot deel van mjjn vermogen
verloren heb.*
»Uw hoogheid,* zei Amselm Rothschild
glimlachend, »uw millioenen zgn niet ver
loren gegaan.
»Hoe bedoelt gjj dat? is 't dus niet waar,
dat men uw vader heeft uitgeplunderd?*
»Ja wel, hoogheid! dat is wel wezenljjk
waar. Maar mgn vader had uwe hoogheid
met een duren eed bezworen, dat hjj 't hem
toevertrouwde geld bewaren zou, en hg heeft
dien eed gehouden. Hij heeft aan de Fran
schen, die dreigden hem te zullen dood
schieten, zgn eigen geld ter hand gesteld,
en langs dien weg het vermogen van uwe
hoogheid gered!*
»Zoodat ik dan inderdaad mgn geld niet
kwjjt ben?!* riep de keurvorst, terwjjl een
glans van genoegen zich over zjjn aangezicht
verspreidde.
»Uwe hoogheid, het huis Rothschild is
bereid, om zoodra uw genade het beveelt,
de drie millioenen terstond uit te betalen,
onder bg voeging van den gewonen interest,
van den dag af, waarop mgn vader dat geljl
in bewaring nam.*
De keurvorst zag met sprakelooze ver
bazing en met ingehouden adem den bankier
in het rustige aangezicht. Alles?* vroeg
hg naar een korte pauze. »En gjj, die alles
ontkennen kondet, biedt mg alles aan, het
kapitaal zoowel als den interest?!*
»Dat spreekt immers van zelf, uwe hoog
heid!* hernam de bankier; altgd even be
daard. »Slechts verzoekt het huis Rothschild
ééne gunst van uwe hoogheid, deze nameljjk,
dat Uwe hoogheid, uit aanmerking van de
mceieljjke omstandigheden, waaronder mijn
vader uwe schatten gered heeft, tot heden
toe geen interest van interest vordere, maar
ons dien interest berekene over ai die jaren
van niet meer, dan van de ons toever
trouwde drie millioenen. Op dien voet zgn
wij bereid, om op staanden voet rekening
Fransche oorlogschepen kruisen op do kust
en beletten den aanvoer van levensmidde
len en oorlogsmateriaal.
Eene vreeseljjke dynamietontploffing
richtte te Hull, in Canada groote schade
aan.
De ramp is te wjjten aan onvoorzichtig
heid van twee werklieden die bezig waren
80 pond dynamiet te doen ontdooien. Ver
en verantwoording te doen
»Maar ik ben er volstrekt niet aan toe,
om dat aan te nemen,* riep de keurvorst
welgemoed. Heer bankier Anselm Rothschild,
gij zjjt de waardige zoon van uwen waar-
digen vader. Eens ben ik genoodzaakt ge
weest, om schaamrood de oogen neer te slaan
ik zal zorgen, dat ik het voor zjjnen zoon
niet behoef te doen. Gjj betaalt mjj de drie
millioen gulden niet uit: zjj big ven ook in
't vervolg in uwe handen en van renten en
procenten mag tusschen ons niet meer ge
sproken worden. Ik begeer geen interest
van den dag af, waarop ik ze uwen vader
ter hand stelde, tot op het tegenwoordig
oogenblik. Ik wil 't daarvoor honden, dat
ik u eerst vandaag rnjjne drie millioeiaen
heb ter hand gesteld, heer bankier Anselm
Rothschild. Van heden af moogt gjj mg den
interest berekenen en dat wel tegen de helft
'van den gebruikeljjken rentevoet.
»Uwe hoogheid, ik weet niet, of ik dit
bewjjs van uwe grootmoedigheid aannemen
mag, en
»Zwjjg toch,* viel de keurvorst hem in
de rede: spreek mg niet van grootmoedig
heid, want in dat geval moet ik nogmaals
belgden, dat gjj 't zjjt, die ze hebt betoond,
gjj, de bankier jegens den keurvorst. Maar
ik heb in de jaren mjjner omzwerving in
I den vreemde veel geleerdmjjn hooghartig
gemoed heeft zich leeren buigen, en ik heb
leeren begrjjpen, dat er, behalve de legitieme
vorsten, ook nog andere vorsten zjjndat
geld, even zoo goed tronen sticht als de ge
boorte ze geeft. Wjj onderhandelen dus
als geljjke met geljjken. Ik, de keurvorst,
met u, den geldvorst, en wie weet of ten
laatste de geldvorst niet machtiger wezen
zal dan de keurvorst? Wat ik doeu kan om
uwe macht te vergrooten, zal ik niet na
laten. Gij zult zien, heer geldvorst, dat de
keurvorst niet ondankbaar i3 en dat hjj
zich niet schamen zal, om aan ieder te
vertellen hoeveel hjj u te danken heeft.*
j En de keurvorst hield zjjnen bankier,
den opperhofagent Rotschild, dien hjj tot
Hessischen finantieraad benoemde, woord
beter dan aan zjjn volk, aan 't welk hg
een constitutie beloofde, die hjj evenwel,
om het Chineesche volk wel terdege te over
tuigen, dat zjjne regeering in hulpeloosheid
om vrede vraagt. Kunnen Takoe en Sjan-
haikwan dezen winter niet genomen worden,
dan worde de veldtocht in andere streken
voortgezet. Geen wapenstilstand tot dat
China Peking of eenigen anderen deugde-
lgken waarborg gegeven heeft, dat het
Japan's eischen zal inwilligen. Kan China
niet dadeljjk alles betalen, dan het ontbre
kende later, met rentevergoeding. Maar dan
na ze gegeven te hebben, terstond weder
terugnam.
j Want toen de vorsten allen zich ver-
eenigden op 't congres te Weenen: toen de
prins de Ligne daar zich het woord liet
ontvallen, »dat de vorsten van Europa te
Weenen vacantie hielden;* toen daar het
congres »wel danste maar niet voorwaarts
schreed,* toen verhaalde bg een gastmaal
de keurvorst van Hessen aan de koningen
en prinsen, die mede aanzaten, de geschie
denis van zgne millioenen en de braafheid
van 't huis Rothschild. En met verbazing
luisterden die gekroonde hoofden naar dat
zeldzame vertelsel, en allen verklaarden ze
zich bereid die braafheid te loonen. En
ditmaal hielden alle vorsten hun woord.
Oostenrjjk verhief de gebroeders Rothschild
in den adelstand, met het predikaat van
vrjjheeren. Pruisen verleende hun den titel
van geheimraden; door andere potentaten
werden ze gedecoreerd. En alle vorsten,
zoo kleinen als grooten, wenden zich, wan
neer ze geld noodig hadden tot de Roth
schild's, de vorsten van 't geld, zoodat men
van dezen spoedig zeggen kon, dat zij bjj
de beslissing over oorlog of vrede meer ge
wicht in de sehaal hadden te leggen, dan
de legitieme vorsten zeiven.
En Gudula, de stammoeder van het huis
Rothschild, die tot haren dood toe haar klein
huisje in de jodenbuurt bleef bewonen, of
schoon hare zonen reeds lang hunne vorste
lijke paleizen hadden gebouwd, daar ginds
op de Zeil en elders in het schoone Frank
fort, in Weenen, in Parijs, in Napels en
in Londen Gudula kende ook zeer goed
de macht, waarover hare zonen, de geld
vorsten, te beschikken hadden.
Toen, ten jare 1830, de revolutie in
Frankrgk eu Polen was uitgebarsten, en
eene harer buurvrouwen weenend tot haar
kwam en haar hare vrees te kennen gaf,
dat 't nu weldra tot een algemeenen oorlog
komen zou, toen aut woorbde madame Gudula,
met een glimlachje van zelfbehagen, »wees
volkomen gerust me-lieve. Ik zal aan uijjnen
zoon zeggen, dat hg de vorsten geen geld
geven moet cn dan kunnen de vorsten geen
oorlog maken.* Slot.
IVWKUI
■wmn in -r.
IUit het DuitschJ
VAN
