l!et Land van Heusden en Altena, de Langstraat en de Bommelerwaard.
BE GEMBERPOT,
M 1412.
Minim loon en maiinm arMMnnr.
FEUILLETON.
Uitgever: E. J. VEERMAN, Heusden.
WOENSDAG 19 JUNI,
1895.
VOOR
Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f l.OO.
Franco per post zonder prjjsveihooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën van 16 regels 50 ct. Elke regel
meer 71/, ct. Greote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagavond
ingewacht.
Als een der middelen om de sociale
kwestie op te lossen is aangegeven om in
bestekken van staat of gemeente op te nemen
bepalingen omtrent minimum loon en maxi
mum arbeidsduur, bepalingen dus, dat een
werkman per dag niet langer dan zoo en
zooveel uur mag werken en dat hjj voor
ieder uur minstens zooveel loon moet hebben.
De intellectueele vader van dit plan op
Nederlandschen bodem is mr. Trsub, de
wethouder van finantiën te Amsterdam, die
in vereeniging met het raadslid aldaar, de
heer Gerritsen, het een paar jaar geleden
zoover wist te krjjgen, dat de Amsterdam-
sche gemeenteraad het besluit nam om voort
aan dergelijke bepalingen in de bestekken
der gemeente op te nemen.
Professor Drucker uit Leiden zond in het
afgeloopen voorjaar eene circulaire aan de
gemeenteraden van alle gemeenten boven de
5000 zielen, waarin ze werden uitgenoodigd
om het voorbeeld van Amsterdam te volgen,
doch deze uitnoodiging is zonder gevolg
gebleven, want de gemeenteraden van Haar
lem, Leiden, Utrecht, Deventer, Meppel,
Edam en Vlaardingen hebben met groote
meerderheid alle desbetreffende voorstellen
verworpen en ook de Tweede Kamer heeft
een voorstel om dergeljjke bepalingen in
de bestekken van het rjjk te doen opnemen,
afgestemd.
Zou nu echter het opnemen van derge
lgke bepalingen in het belang zjjn van ge
meente en werklieden Op deze twee vragen
wenschen we naar ons beste weten een
antwoord te geven.
Wat betreft het belang der gemeente
(hieronder te verstaan de gemeentekas) ligt
het al dadeljjk voor de hand, dat zulks niet
het geval is. Worden toch den aannemers
van publieke werken voorwaarden voorge
schreven, die voor hen bezwarend zjjn, dan
wordt daarop bjj de insehrjjvingssom na-
tuurljjk gerekend en zal die altijd hooger
zgn dan in het geval, waar zulks niet het
geval is. De gemeentekas zou dan feiteljjk
dienen om bedekte subsidies te geven aan
de werklieden, waarvan alweer het onmid-
deljjk gevolg zou wezen, dat de plaatseljjke
derdaad de werkliedenklasse gebaat apu zgn. We hoorden onlangs van de directie eener een .onafzienbare vloot van allerlei sloepen,
Oogenschjjnljjk nu is dit werkelijk het ge- brood- en meelfabriek, die 2 ploegen werk- jachten, kotters en boeiers, alle verlicht,
val. Als bjjv. een werkgever zjjne werkliedenlieden in dienst had, ééne ploeg die werkte Dan begint het promenade-concert op het
hoogstens 11 uur per dag mag laten werken
en hun minstens 20 ets. per uur moet uit-
keeren, dan verkeeren de werklieden in veel
gunstiger positie dan wanneer zij 12 of
13 unr per dag moeten werken tegen een
uurloon van 16 en 17 ets. «n het is wel
daarom, dat in vele gemeenten de arbeids
raden of particuliere arbeidsraden er zich
voorspannen om de opname der bepalingen
omtrent loon en arbeidsduur te verkrjjgen,
doch o. i. is ééne groote zaak over het
hoofd gezien n.l. dat niet alle werklieden
geljjk zgn. Is een werkgever geheel vrjj,
dan zal hjj den eenen werkman meer loon
geven dan den anderen, omdat de eene
meer en beter werk levert dan de andere
en hg zal tegen zeer weinig loon ook licht
werklieden in dienst nemen, aan welke hg
nu niet zoo heel veel heeft, maar het is
loon naar werken.
Daardoor zgn èn werkgever èn werkman
geholpen. Gene is geholpen doordat hg
kleine bezigheden kan toevertrouwen aan
werklieden met minder loon en deze laatsten
zijn geholpen omdat ze nu werk hebben,
;erwjjl ze, bestonden de bepalingen, tot
werkeloosheid zouden gedoemd zijn.
Een timmerman, metselaar, schilder, elk
van 's morgens 6 tot 's avonds 6 (de dag-
ploeg) en de andere werkte van 's avonds
6 tot 's morgens 6 (de nachtploeg), welke
ploegen om de week verwisselden. Zondag
werd minder gewerkt, waardoor om de
weken ieder werkman vrg was van Zater
dagmiddag 2 uur tot Maandagmorgen
uur, of van Zondagnacht als het laatste
brood gebakken was, tot Maandagavond 6
uur of (het ongunstigste geval) van dien
zelfden tjjd tot Zondagavond. Nu is de Zon
dagsrust gekomen en wordt van Zaterdag
avond 12 uur tot Zondagavond 12 uur niets
uitgevoerd, doch nu moeten Zaterdagavond
6 uur beide ploegen present zgn tot 12 uur
en Zondagavond 12 uur weer beide ploegen
Waarvan dan de eene bljjft tot 6 uur 's mor
gens en de andere tot 6 uur 's avonds,
Beide ploegen hebben dus resp. Zaterdag
en Maandag 18 uur achtereen dienst. Ziet,
tegen een dergelgke exploitatie van men
schel jjke werkkrachten moet geopponeerd
worden, 18 uur aan één stuk is te veel.
Doch zulke voorbeelden zullen, naar we
hopen, wel tot de uitzonderingen behooren
en de regel zal toeh wel zgn, dat de werk
gever bij zgn eigen belang ook het belang
der werklieden in het oog houdt en het is
werkgever kortom ook zal toch, als be- een zekere waarheid, dat werklieden, die
geregeld rust hebben, meer zullen en kunnen
praesteeren dan zjj, die overwerkt zgn, zoo
dat het ten slotte het eigenbelang is van
den werkgever om van zjjne werklieden niet
te vorderen dat zjj boven hunne krachten
werken.
Bindt door het opnemen van bezwarende
voorwaarden in de bestekken de werkgevers
dus niet, daar dit ook inderdaad niet is in
het belang der werklieden zelve.
FRANK
R. STROCKTON.
(12
Mjjn wandeltocht langs 't strand voerde
me in weinig meer dan een uur 't gansche
eiland rond. Uitgezonderd het huis, waarin
wjj een toevlucht hadden gevonden, ontdekte
ik verder geen spoor dat het bewoond was
evenmin vond ik een andere opening in
't omringende rif dan de afgeslotene, waar
door wjj waren binnengedrongen.
Toen ik 't huis weer bereikt had, zag ik,
dat de twee vrouwen den ganschen voor
middag zeer vljjtig geweest waren. Ze hadden
om zoo te zeggen 't huishouden geheel ge
regeld en de verschillende werkzaamheden
onder elkaar verdeeld. Mevr. Aleshine, die
op baar kookkunst trotsch was, had de
keuken op zich genomen, terwjjl Mevr. Lecks
de katvers in orde zou houden en 't overige
werk zou doen. Dit alles werd me haarfijn
meegedeeld, en als ik de opmerking maakte,
dat ik daaruit besloot, dat ze op een lang
durig verbljjf rekenden, antwoordde Mevr.
Lecks: >waar ik thuis ben, kan ik uit het
stof op de tafels en kasten tameljjk nauw
keurig zeggen, hoe lang de familie al weg
ismaar stof in PeDnsylvanië en stof op
«en eiland, waar geen paarden of wagens
belastingen zouden moeten verhoogd worden lang der arbeidersklasse zelf, het opnemen
en waar dit moet geschieden kan men nooit der bepalingen niet wenscheljjk is en dat
beweren, dat het in het belang der ge- het aan de werkgevers moet worden over-
meente is. gelaten, tegen hoeveel loon zjj hunne werk-
Doch dit belang kan geheel op den achter- lieden willen laten werken en hoe lang, mits
grond gesteld worden, als het waar is, dat dit niet overdreven wordt,
met loonstarifieering door de overheid, in-i n».
zgn, is twee. Dit huis is in zeer goede orde
achtergelaten, en hoewel de vensters het
water hoog noodig hebben en de vloeren
en trappen geschrobd moeten worden
wat heel gemakkeljjk is, omdat er geen
tapjjten liggen en 't geheele huis een
goed® schoonmaak best velen kan, zoo ziet
het er toch niet uit, alsof de familie al heel
lang weg is, en 't kan dus nog tameljjk
lang duren, eer ze terug komt. Mevr. Ales
hine en ik hebben alles besproken, en we
zjjn tot het besluit gekomen, dat het beste
is alles zoo in te richten en zoo te handelen
of we een of twee maanden hier zullen
bljjven. 't Kan echter wel langer duren eer
't volk terug komt. Ik denk, dat ze zich
over niets te beklagen zullen hebben, als ze
hun huis netjes in orde, de ramen glashelder,
de vloeren zindeljjk en nergens een stofje
vinden.*
»Ik voor mij,* zei Mevr. Aleshine, »zie
volstrekt niet in dat ze zich over iets t® be
klagen hebben. Ik beschouw dit als ook tot
onze reis te behooren. We komen thans op
onze reis naar Japan wel niet veel verder,
maar dat is mjjn schuld evenmin als de
uwe, Mevr. Lecks, en ook de uwe niet, Mr.
Craig. We hebben onze overvaart naar
Japan betaald; en we hebben er niets mee
te maken, dat het schip slecht gestuurd
werd en gezonken is. 't Was volstrekt niet
onze bedoeling om hier te komenmaar
nu zijn we er, en ik zou wel eens willen
weten, wie ons daarvan een verwjjt kan
maken.*
»En nu we hier zjjn,* antwoordde Mevr.
Lecks, zullen we den boel in orde houden.*
palingen omtrent loon en arbeidsduur be
staan, wel eerst degeljjk goed rondkjjken,
of de werklieden, die hg in dienst neemt,
wel bekwaamheid genoeg hebben om het
voorgeschreven minimumloon te verdienen,
en hebben ze die, naar zgn oordeel, niet, dan
kan hg ze niet gebruiken. Zelfs al zou dan
ook de werkman overtuigd van zjjne min
dere bekwaamheid, genegen zjjn om voor
minder dan het voorgestelde loon te dienen,
de bepalingen zjjn daar en de werkgever is
met handen en voeten gebonden. Het gevolg
van het opnemen der bepalingen zal dus De toebereidselen, die voor het feest bg
zgn, dat minder bekwame werklieden niet gelegenheid van de opening van het Noord-
dan in de hoogste noodzakeljjkheid zullen Oostzeekanaal worden gemaakt, grenzen aan
worden in dienst genomen, terwjjl daaren- f 't ongeloof! jjke; het zal een voorstelling uit
tegen de wel bekwamen handen te kort de duizend en één nachten worden,
zullen komen. Van 5 uur in den middag af zullen succes-
Daarom meenen we, dat, ook in het be- sieveljjk over 't verlichte bassin de gasten
in bootjes, keurig opgetuigd, naar het ge-
improviseerde eiland vareneen ware corso
Jö ui t enlan cl
eiland, hetwelk wordt afgewisseld door het
gezang van een 1000 personen sterk koor,
van de Hamburg-Altonaer zangverenigin
gen. Te 10 uur wordt van de zjj de der
Lombards brug op 't water een reusachtig
vuurwerk ontstoken. Eerst te half 11 ver
trekken de Keizerlgke gasten van 't eiland
weder naar de haven en begeven zich dan
per spoor naar Brunsbüttel.
Ten opzichte tot de feesten te Kiel ver
nemen wjj, dat vooral de roei- en zeilwed-
strjjden buitengewoon luisterrjjk zullen zgn
Niet minder dan 277 jachten hebben zich
tot deelneming aangemeld, waaronder de
Osiris* en >Isis,c uit ons land, in de le
klasse a.
Zeer omvangrjjke maatregelen van orde
en in 't belang der gezondheid zjjn zoowe
te Kiel als te Hamburg genomen. Om slechts
iets te noemen zullen 250 politie-dienaren
uit Berljjn en van elders naar Kiel komen,
om zoowel daar als te Holtenau, de
plaats vanwaar de vlootrevue is te zien,
de orde te helpen bewaren. Dat is geen
overbodige weelde, waar men berekent, dat
de gezamenljjke schepen 29.000 zeelieden
naar Kiel zullen brengen. Wel is waar heeft
men, om opstootjes* of botsingen te voor
romen, die zelfs bjj de feesteljjke stemming
onder de zeelui niet onmogeljjk zgn, den
maatregel getroffen, dat de matrozen van
slechts twee bevriende natiën (steeds een
groote en een kleinere) tegeljjk mogen passa
gieren; en is aan de Fransche marine
absoluut verboden te Kiel aan wal te gaan,
maar eenige voorzichtigheid kan toch geen
twaad. Het feit, dat onder de Fransche zee
officieren vele Elzassers zgn, die zich hink
met 't Duitsch weten te redden en wier
namen bgv. Aschbacher, Keiszer, Hail
en Herr hun Fransche uniform in geval
van »gevaar« neutraliseeren, kan ook bjj-
dragen tot voorkoming van conflicten.
gemaakt werd, besliste, volgens de»Liberté,«
de prefect van politie, dat dergelgke plak
katen in 't vervolg niet meer verwjjderd
moeten worden.
te water van 't meest fantastisch gehalte
zal dit voorzeker zjjn. Eerst te 9 uur komt
het Keizerljjk paar, na het diner op het
Raadhuis, naar de feestplaats, omgeven door
Te Parjjs vond de politie 's morgens aan
de hoeken van eenige straten in de wjjk
Montmartre plakkaten, waarin de burgerjj
werd aangespoord om gedurende de feeste-
ljjkheden te Kiel protest-vergaderingen te
houden voor het standbeeld der stad Straats
burg op de Place de la Concorde, om rouw
vlaggen uit te steken en rouwfloers langs
de vensters te spannen. De agenten scheurden
de biljetten af. Toen hierop aanmerking
Zooals wel te vreezen was, bljjven de
Fransche chauvinisten niet in gebreke tegen
het deelnemen aan de feesten van Kiel te
protesteeren. Mille voye, de ex-Boulangist en
vriend van Déroulède, heeft Zaterdagavond
op het Concorde-plein in tegenwoordigheid
van een paar honderd geljjksgezinden en
van de driemaal zooveel nieuwsgierigen, een
krans gelegd op het beeld van Straatsburg.
Speeches zgn daar niet gehouden, maar
wel in de zaal van eeH restaurant der straat
Richelieu, vlak bg den grooten boulevard.
Daar kwamen de Elzassers en Lotharingers
die te Parjjs wonen bjjeen. Om de vlaggen
was krip gedaan.
Over het geheel berekent dr. Lagneau,
die hiervan een studie maakte, dat in de
laatste 100 jaren in Frankrjjk 6 millioen
menschon door de oorlogen om het leven
zgn gekomen.
>Yoor mjjn part,* voegde Mevr. Ales
hine er bjj, »zou ik liever op dit eiland dan
op dat ellendige schip, waar ze even weinig
van de huishouding als van 't sturen ver
stonden, naar Japan zwemmen.*
»Ik geloof,* sprak ik, >dat uwe inrichtin
gen en plannen uitmuntend zgnmaar hoe
staat het met de levensmiddelen? Is er ge
noeg voor zoo'n langen tjjd?*
>Er is bjjna een geheel vat meel,* ant
woordde Mevr. Aleshine, tameljjk wat thee,
koffie en suiker en heel wat blikken en
potten. Buiten is zoo'n soort kelder, waar
ze de dingen koel houden, en daar staat een
klein vaatje boter. Zoo als ze is, kan ze j zich op
niet gebruikt worden, ze is een beetje sterkhand.
maar ik zal ze uitwasschen, doorwerken en
zouten, en dan is ze even goed, als we op
't schip kregen.*
»Maar ge hebt voor mjj niets te doen
gelaten,* bracht ik in. »Ik heb geen lust
lui toe te kjjken, terwjjl gjj tweeën al 't werk
doet.*
»In huis is er niets voor u te doen,* ant
woordde Mevr. Lecks »maar als ge in den
tuin wilt gaan, vindt ge daar misschien
werk nameljjk als ge daarvan iets ver
staat 't was zeker heel prettig, als we
wat versche groenten konden krjjgen.*
Ik antwoordde, dat ik me vroeger uit
liefhebberij met tuinen had bezig gehouden,
en 't me genoegen zou doen, als ik me zoo
nuttig kon maken.
»Ik heb nog in 't geheel niet in den tuin
gekeken,* zei Mevr. Aleshine; »maar van
alle dwaasheden, die ik ooit heb gezien, is
tuin gebouwd hebben, waar een latten
heining even goed was geweest.
Ik vertelde haar, dat dit in deze tropische
landen gewoonte was.
»Als 't de mode is,« meende Mevr. Ales
hine, >dan helpt het niet veel er tegen te
praten; maar als de mode eens verandert,
dan zullen ze wel zien, dat een heining van
stekeldraad veel beter is dan een steenen
muur.*
Dit gesprek viel voor in de groote huis
kamer, die Mevr. Lecks in orde had gebracht,
en waarheen Mevr. Aleshine zooeven uit de
keuken gekomen was. Mevr. Lecks zette
een stoel met een stofdoek in de
De Spaansche ministerraad is gisteren, op
Zondag, bjjeengekomen, natuurljjk om Cuba.
De regeering heeft besloten dat het meer
dan tjjd werd de meest mogeljjke energie te
toonen. De minister van marine heeft verlof
gekregen in twee maanden tjjds twintig
cannonneerbooten te koopen. Behalve de
10.000 man die de volgende week vertrek
ken, zullen er zoo spoedig mogeljjk nog
25.000 man naar Cnba gaan.
Uit Amerika komen al heel slechte be
richten voor de Spanjaarden, waarvan het
echter de vraag is of men ze gelooven mag,
al stemmen de besluiten van den minister
raad niet optimistisch.
Het heet dan dat de opstandelingen
Spaansche burgers en ook enkele gevangen
genomen soldaten zouden hebben opge
hangen. Volgens een ander bericht zou het
ïoofd Macea met tweeduizend opstande-
ingen een trein hebben aangevallen en
daarmee 125 Spaansche soldaten hebben
gevangen genomen en 80.000 dollars be
nevens geweren, ammunitie en proviand
buit gemaakt.
Er kruisen nu van wege de regeering der
Vereenigde Staten twee schepen langs de
kust der staten om elke zending van hulp
naar Cuba te verhinderen.
Bjj het comité te Weenen, tot verschaf
fing van hulp aan de slachtoffers der aard-
deze de grootste, dat ze een muur om den niet samen kunnen reizen.
»Er is nog iets, Mr. Craig,* sprak ze
me aan, waarover ik met Mevr. Aleshine
gesproken heb. We zgn 't nog niet eens
geworden, omdat we meenden, dat het niet
in orde was, als we iets beslisten, eer we
gehoord hadden, wat u daarover zei. Mevr.
Aleshine en ik hebben al heel wat bezoe
kingen gehad en wegen moeten gaan, die
ons niet aanstondenen daarom hebben
wjj de leef wjj ze, waaraan we in betere dagen
gewoon waren, niet vergeten, maar die,
voor zoover we daartoe in staat waren, on-
derhoaden. Toen onze mannen stierven, en
Mevr. Aleshine met haar zoon alleen achter
bleef, en ik zonder zoon, wat misschien even
goed is, want men kan niet weten, wat er
van hen wordt.
»Dat is waar,* viel Mevr. Aleshine in,
>want de uwe was misschien als koopman
naar Rusland gegaan, en dan hadden we
>Toen dan onze mannen stierven,* ging
Mevr. Lecks voort, alsof men haar niet ge
stoord had, lieten ze ons meer dan genoeg
na om te levenen wjj waren de vrouwen
niet om hen of hun manier van handelen te
vergeten, evenmin als we onzen vader of
moeder zouden vergeten.*
»Zoo is 't! bekrachtigde Mevr. Aleshine.*
»En nu, Mr. Craig,sprak Mevr. Lecks
verder, weten wjj niet, hoe u 't gewoon
zjjtwjj weten niets van u dan dat ge zoo
goed voor ons zjjt geweest, alsof ge familie
van ons waart, en dat we zonder u er nooit
aan gedacht zouden hebben naar dit eiland
te gaanen daarom hebben Mevr. Aleshine
en ik gedacht, dat we deze zaak u willen
laten beslissen, en 't zoo te doen als u 't
hebben wil. Toen we de lange reis onder
namen, hebben we niet verwacht, dat we,
om zoo te zeggen, op rozen zouden wandelen
en de lieve God weet, dat we ondervonden
hebben, dat het geen met rozen bestrooid
pad was.
»Dat is waar! bevestigde Mevr. Aleshine.*
>En wat we dragen moesten,* ging Mevr.
Lecks, »dat hebben we gedragen. En daarom
Mr. Craig, als u bepaalt, dat we om twaalf
uur zullen eten, zooals wij gewoon zjjn, of
om zes, zooals 't op 't schip was, waarom
die menschen hun maaltijden onderste boven
keeren begrjjp ik eigenlijk niet, dan zal
't zóó zgn; en als u van uw jeugd af om
zes gewoon zjjt, zult ge van ons geen hard
woord hoorenmaar gedachten zgn tolvrjj.
I #6
NIEUWSBLAD
Een
grappig verhaal
TAN
Wordt vervolgd,.!
