Hel Land van ileusden en Allcna. de Langstraat en de Boniinelenvaard.
Een Program.
FEUILLETON.
Uit gebrek aan bewijs
alten*-
Uitgever: Lu J. YKRRMAJM, Heusden.
m 1453.
ZATERDAG 18 JAN.
VOOE
Huitenland.
IIEUWSB1AD
UNO VAN
Dit blad verschjjnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden l.OO.
Franco per post zonder prjjsveihooging. Afzonderlijke
numPioro 5 cent.
18D6.
Advertentiën van 16 regsls 60 ct. Elke regel
meer 71/, ct. Greote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën werden tot Dinsdag- en Vrijdagavond
ingewacht.
king van het bouwen van gezonde woningengemeenten toch zjjn onwillig of onmachtig zjj volstrekt niet tot de liberale partjj evenals
hervorming van hetonteigeningsrecht; maat- om te doen wat dringend noodig is om ons zoovele andere punten in het program, ter-
Het bestuur der liberale Unie heeft den regeleD ter bevordering der volksgezondheid volksonderwijs aan zjjn doel te doen be-
kiesvereenigingen, die zich bjj haar aange-en herziening der armenwet. Een aardig antwoorden,
sloten hebben, een ontwerp toegezondenj W6 eischen, een werk voor jaren. Als
ter overweging om daardoor te komen tot men nagaat hoe lang reeds het eerste punt:
de vaststelling van een program der liberale
partij, opdat men wete, wat zjj wil, en een
maal hoopt tot stand te brengen. Een moeie-
lijk werk om zoovele eischen tot één te
brengen en de afgedwaalde schapen, zoowel
ter rechter- als ter linkerzijde, tot ééne kudde
te vereenigen. Niet minder toch dan bjj de
andere partijen heerscht verdeeldheid bij de
liberale partjj, en zal het nu mogelijk zijn
door hier iets te geven, daar iets te nemen,
allen te bevredigen? Men wil veel, en daar
door kon wel eens veroorzaakt worden dat
weinig of niets tot stand kwam.
Op het gebied van het kiesrecht was wel
niets anders te verwachten dan handhaving
van het vroegere standpunt: een zoo ruiru
mogelijke uitbreiding, opdat niemand worde
buitengesloten, die geschikt is het kiesrecht
uit te oefenen. Maar Tak was liberaal en
Van Houten zal zich onder geen andere
vlag scharen; wat beteekent dit dan? Ver-
eenigt de geheele liberale partij zich daar
mede, dan beteekent die formule weinig of
niets. Wie worden geschikt geoordeeld, daar
op komt alles aan.
De gemeente-financiën wil het program
bevrjjden van de banden, opdat gelegenheid
zal bestaan hun die de lusten genieten ook
in de lasten te laten bjjdragen, doch men
wil die lasten verminderen door de gemeenten
te .ontheffen van uitgaven haar in het be
lang van het Rjjk opgelegd.
Hoever zal dit moeten gaan? Het onder
was is zeker een rijksbelang, de politie en
de schutterjjen niet mindermoet de Staat
een en ander bekostigen, dan zal de eene
ontvanger zooveel meer moeten eischen als
de ander minder kan vorderen, en daarmede
zal men weinig vooruitgaan. Wjj hebben
dus ook hier met woorden te doen. Gelijk
te verwachten was nemen de sociale vraag
stukken op dit program een voorname
plaats in. In plaats van de persoonljjke
vrjjheid, om over zijn tjjd en geld naar zin
en wil te beschikken, te eerbiedigen, wil
men: instelling van kamers van arbeid;
regeling van het arbeidscontract en van het
pachtcontractverzekering van een weke-
lijkschen rustdag en beperking van over-
matigen arbeidinvoering van een stelsel
van verplichte verzekeringvergemakkelij-
instelling van kamers van arbeid aan de
orde is, dan kan men wel eenigszins nagaan
wanneer die vraagstukken als wetten in het
Staatsblad zullen prijken.
wijl weder vele andere zaken zelfs bjj libe
ralen afkeuring en bestrjjding zullen vinden.
Maar wjj zjjn er nog niet; ar moet nog Alles komt toch, evenals bjj de kieswet, op
meer geeischt worden van regeering en ver-j de details aan. Men wil die regelingen,
tegenwoordiging. Herziening van het per- j zeker, maar hoe? De verdeeldheid in de
sonenrecht en het erfrecht, misschien wel
geen erfenissen in zijliniën; bestrjjding van
het drankmisbruik moet meer dan nu de
Wil men te veel regelen, dan brengt men zaak der regearing worden; het vrjjhandel-
weinig tot stand. Ook met minder voor- i stelsel moet krachtig gehandhaafd worden,
schrijven en reglementeeren kan de maat. als of niet vele liberalen daarvoor vrij wat
schappij in stand blijven. Houdt ieder zjjn minder gevoelen dan in een vroeger tijdperk.
belang iD het oog, dan geven vele wetten
dikwjjls meer nadeel dan voordeel, maar
zeker zullen alle liberalen met die eischen
niet mede gaan en, verzet men zich niet,
dan zal men zich eenvoudig troosten met
de gedachte: wjj zjjn zoo ver nog niet,
verzet is tjjdig genoeg als eenmaal de wets
ontwerpen, tot regeling dier zaken, ingediend
zijn in deze eeuw valt daarop niet meer
te rekenen. Maar wat beteekent dan zulk
een adhaesie, wat beteekent de eenheid
eener party, als zjj bij het minste ruk-
De protectionisten begrjjpen zeer goed, dat
de aanhouder wint, zjj worden ook door de
tijdsomstandigheden geholpen, en o zoo
gaarne zouden velen een handje helpen, ook
onder de liberalen om free-trade in faer-trade
te veranderen en zoo het vrijhandelstelsel
een stootje te geven. Willen anderen de
kastanjes uit het vuur halen, men zal zich
niet verzetten, ook al heeft men op een kies-
vereeniging met dien eisch genoegen ge
nomen.
Dan wil men persoonljjke vervulling van
windje uit elkander waait De kieswet van j den dienstplicht. Hoeveel woorden zjjn daar-
Tak is door een amendement van liberale j over reeds gewisseld, hoe weinig is men
zijde van de baan geschoven, heeft het aan-nog gevorderdHet is er mede als met de
vereenvoudiging van het procesrecht. Ieder
weet, dat procedeeren kostbaar en tjjd-
roovend is, de klachten daarover zjjn reeds
oud, maar verbetering laat zich wachten en
DOOR
CHARLOTTE BRAEME.
hangige kies-ontwerp iets anders te wachten
Toen kwam het van rechts, na zal het
van links komen.
Ook op het gebied van het onderwijs
stelt men te hooge eischen, die daardoor het program der liberale unie zal daarin
van zelf voor geen uitvoering vatbaar zjjn, geen verandering brengen. Op het terrein
alweder woorden, niets dan woordender financiën en der koloniale politiek heeft
Invoering van leerplicht, maar hoe wil men ook met woorden te doenhet beginsel
men daartoe komen? Reeds nu is er gebrek van belasting naar draagkracht moet allengs
aan onderwjjzers, reeds nu worden de ge- j meer tot zjjn recht komen, maar welke partjj
meente-financiën door die onderwjjzers-uit- durft zeggen dat zjj dit niet wil? Allen zjjn
gaven in de war gestuurd, hoe zal het dan het daarover eens, alleen is versehil in de
zjjn? Jaren geleden stond de leerplicht eens j toepassing van het beginsel. Had men ge
in de troonrede, doch verder zjjn wjj nietschrevenDe hoofdbelasting moet een ryks-
gekomen, en welk ministerie zal ons verder inkomstenbelasting zjjn en daarvan heffen de
brengen? [gemeentebesturen opcenten voor hun be-
Yak-, ambachts- en landbouw-onderwjjs, hoef ten, dan had men iets tastbaars; nu
alles goed en welzorg voor de verwaar- bljjft het een raadsel, en men kan ja en
loosde kinderen, zeker een noodig iets, maar amen zeggen, maar daardoor komt men niet
wel wat voorbarig, als men nagaat, hoeveel verder.
nog ontbreekt aan het onderwjjs der niet- De koloniale staatkunde wordt al even
verwaarloosde kinderen, als men eenigszins vaag omsehreven. Door een milde vooruit-
bekend is met de moeite die het niet zelden ziende politiek moet de vrjje ontwikkeling
kost om die zaken te krjjgen, die door de der particuliere njjverheid worden bevorderd,
onder krachtdadige bescherming van de
rechten der inlanders. Wie zal daarmede
niet instemmen Zal dat niet gaarne onder-
wet voorgeschreven zjjn. Wil men beginnen
met het begin en geen nieuwe lappen zetten
op een oud kleed, dan moet men eischen
party is zeker te betreuren, maar door dit
program zal die niet opgeheven worden.
Had men zich eenvoudig bepaald tot het
eerste, op dit oogenblik verreweg het voor
naamste, tot de regeling van het kiesrecht,
had men een formule kunnen vinden, waar
mede allen, die tot de liberale party willen
gerekend worden, zich zouden kunnen ver
eenigen, had men daardoor de oorzaak van
veel verdeeldheid weggenomen, doch had
men misschien iets goeds tot stand helpen
brengen. Van dit program, met zjjn vele
eischen in vage onduideljjke woorden uit
gebracht, is geen vereeniging te wachten.
Veel meer, grootere verdeeldheid. De kies
verenigingen kunnen het ontwerp bespreken,
maar verder zal men wel niet komen, daar
voor is het te vaag en te overladen.
In de jaarljjksche vergadering der mjjn-
werkers-fcderatie in Engeland (waar afge
vaardigden byeenwaren van 160.000 mjjn-
werkers) zeide de pres., dat de conservatieven,
bjj de algemeene verkiezingen, den werklieden
wel van allerlei hadden toegezegd maar
dat na die verkiezingen alle beloften waren
ontkend door de Raadsleden der tegenwoor
dige Regeering. Men besloot bjj de Regee
ring aan te dringen op invoering van den
werkdag van acht uren.
De zes oorlogsschepen voor een Engelsch
vliegend eskader twee linieschepen, twee
le-klasse kruisers en twee 2e-klasse kruisers
benevens 12 torpedojagers, zjjn gisteren
te Portsmouth, Devonport en Chatham ge
heel in gereedheid gebracht, bemand en van
proviand en steenkolen voorzien. Schout-
fa jj-nacht Dale heeft zjjn vlag geheschen op
de Revenge. Van de torpedojagers zjjn er
eenige bestemd voor het Kanaal-eskader,
dat ook spoedig in staat zal zjjn, zee te
kiezen.
De Zwitsersche Regeering zal bjj de
Bondsvergadering een voorstel indienen tot
verplichte verzekering van werklieden tegen
ziekte en ongelukken, met aanzienljjke gel-
Het vertrouweljjk verslag over de moorden
op Armeniërs in Trebizonde, Siwas, Mamoe-
ret-oel-Aziz, Diarbekr, Bitlis en Erzeroem,
ziet er weinig vertrouwbaar uit, en misschien
is het wel een verzinsel.
Als men nagaat dat er waarschynlyk in
geheel Klein-Azië zoowat een millioen Ar
meniërs woonden, en dan leest dat er
honderdduizend gedood, tachtigduizend ge
zinnen, dus ten minste 320.000 menschen
in de bergen en bosschen zjjn gevlucht,
twintigduizend gezinnen, dus ten minste
80.000 bekeerd en dertigduizend, dus op
zjjn minst 120.000 naar de groote steden
(waar nota bene het meest gemoord is) de
wjjk hebben genomen, dan zouden er vol
gens het >vertrouwelyk verslag* zoowat
vierhonderdduizend overbljjven die niet ge
dood, niet bekeerd en niet gevlucht zjjn.
Te Laibach is gisterennacht een aard-
trilling van twee seconden waargenomen;
zjj heeft geen ongerustheid veroorzaakt.
Uit Sydney wordt bericht, dat tengevolge
van de groote hitte een aantal personen
door zonnesteek zjjn gedood. De tempera
tuur was nimmer tevoren zóó hoog.
Volgens een telegram aan »De Standard*
zou Rusland een aanzienlyke troepenmacht
aan de Koreaansche grens bjj een brengen,
om op alle gebeurtenissen voorbereid te zjjn.
Een vloot van vyftien kruisers heeft het
anker laten vallen in Kyanchao-baai.
De gebeurtenissen waarop hier gedoeld
wordt zjjn revolutionaire bewegingen, die
blykbaar op touw worden gezet.
In Japan is de anti-Russische geest
stjjgende; de censuur moet waken tegen
de oorlogszuchtige uitingen der toongevende
bladen.
De onderhandelingen over het handels-
en scheep vaartverdrag tusschen China en
Japan vorderen zeer langzaam. Aan de
Chineesche zjjde wordt getalmd.
Uit Rio Janeiro wordt bericht, dat de
Regeering besloten heeft 100.000 landver
huizers met uitsluiting van Italianen
naar Brazilië te trekken.
Het onderwijs moet rijkszaak wordende j schreven worden door velen, ook al behooren deljjke van ^eQ Staat.
zonderlinge tegenstelling met die kale, troos-
telooze celmuren.
Het was een onderwerp voor een schil
derij, die kleine, vierkante cel, verlicht door
een smal venster en met het schamele
meubilair en dan het schoone gelaat van
het meisje, dat juist door een zonnestraal
verwarmd en verlicht werd; een schilderjj,
dat ieder moest bekoren. In dit kleine, arm
zalige vertrek leek zjj een schoon juweel in
donkere zetting. Zjj had geen bezigheid,
haar gevouwen handen lagen als sneeuw
vlokken op haar zwart kleed. Gevouwen
thaDS, straks weer in wanhoop opgeheven,
maar nimmer ineengesloten tot een gebed.
De aandacht van geheel Engeland en
Schotland was op dit jonge, schoone meisje
gevestigd. De dagbladen deelden tal van
bjjzonderheden mede over haar vroeger en
tegenwoordig leven, elke bijzonderheid om
trent de zaak, die den naam gekregen had
van »Het geheim van Colde Feil.* Het
werd meer besproken dan eenige zaak ooit
te voren en het vreemdste was, dat hoe
meer men er over sprak, hoe raadselachtiger
men het vond. Want het meisje dat daar
zoo troosteloos en wanhopend in de enge
cel zat, was Hester Blair, die beschuldigd
werd, dat zjj haar echtgenoot, Angus Gra-
I.
IN EEN GEVANGENISCEL. (1.
Een lange, breede gaDg, goed verlicht,
met een reeks cellen ter weerzjjde. Elke cel
even groot, dezelfde deuren, hetzelfde kleine
tralievenster, waardoor de gevangene door
den bewaarder kan worden bespiedelke
cel draagt haar eigen nummer, elke deur
zorgvuldig gesloten. L)e diepste stilte heerschte
in de gang, geen geluid werd gehoord. Welke
stormen ook mochten woeden in de harten
van hen, die daarbinnen waren, buiten was
alles kalm als de dood. Zelfs geen voetstap
van een bewaarder weerklonk.
Wat was achter die gesloten deuren ver
borgen Wat al schaamte, kommer, ellende
en te laat berouw
Uitwendig was niets merkwaardigs aan
de cel ue. 21, maar daarbinnen zat een W^Ê
gevangene, op wie de aandacht van geheel1 ham Blair van Colde Feil zou hebben ver-
Tlngeland gevestigd waseen jonge schoone giftigd. De algemeene aandacht was on-
vrouw, al was haar gelaat thaus marmer-I middelljjk door deze gebeurtenis getrokken,
van den een en de gevangenneming der j Elf uur! Als ik nu op Colde Fell was, zou
andere had meer sensatie gemaakt dan i ik onder de ceders zitten te lezen, of bij
eenige gebeurtenis in jaren. het meer. En nu sta ik hier, met het schavot
De gevangenisklok sloeg elf uur. Hester j vóór myO, God, heb mededoogenZjj 1
Blair telde de slagenslechts elf en het j mogen my niet ophangen. Ik ben jong en
was haar of zij reeds dagen lang in dien 130oals gezegd wordt, schoon. Ik ben een
zonnestraal gezeten had; slechts elf; en j vrouw. Wie heeft ooit gehoord dat een vrouw
hoevele uren moest zjj nog doorleven eeropgehangen werd? De menschen zouden
het nacht was. aiedeljjden met my hebben en my bevrjjden.
Elf uur op een helderen Junimorgen. 1 Ik behoef niet bevreesd te zjjn.c
Haar gedachten gingen terug naar Colde Zoo sprak zjj snel achtereen, terwjjl zjj
Feil, naar het schitterend zonlicht op het I de enge cel op en neer liep. En haar hals
wit en hadden hare oogen een angstigen,
^ejaagden blik. Daar zij nog in voorloopige
hechtenis was, droeg zjj niet de gewone
i^evangeniskleeding en haar gewaad, van
ryke, zwarte zyde en fluweel, maakte een'
want Angus Graham Blair was een zeer
bekend man en zjjne vrouw als een schoone,
bevallige gastvrouw algemeen bewonderd.
Zij waren rjjk en verkeerden in de groote
wereld. De onverwachte en tragische dood
meer, naar de groene boomen en roode j
rozen, de witte leliën en het gezang der
vogelsdingen die haar nog voor enkele
weken zoo gewoon waren, maar die zjj
nu hoogstwaarschjjnljjk nimmer meer zou
zien of hooren. Zjj wist nauwkeurig hoe de
zwanen over het meer dreven en de blauwe
duiven door de lucht dwarrelden. Duizenden
malen had zij het gezien, maar de waar-
schjjnljjkheid bestond, dat zjj ket nooit meer
zien zou.
Zjj stond op en schoof den stoel driftig
weg.
»Als ik maar ruimte had om mij te be
wegen, als ik maar op en neer kon loopen,
lucht had en vrijheid!*
Driemalen liep zjj de kleine cel op en
neer en strekte haar fraaie armen uit, als
om de ruimte te meten.
»Een ademtoehtje, slechts een, vaD het
zachte briesje dat over Colde Feil strjjkt.
Ik zou dit beter kunnen verdragen als ik
lucht had om in te ademen, ruimte om mij
in te bewegen. Deze vier enge muren houden
mijn ziel beklemd. Ik kan niet eens denken
betastende, riep zjj met een wilden lach
»Hier heb ik parelen en diamanten ge
dragen Wie zal het wagen dien hals te
kwetsen met een touw? Ja, ook Anna
Boleyns teedere hals vermocht haar niet te
redden. Maar als zjj my naar het schavot
willen brengen, zal ik dood neervallen en
de menschen zullen het uitroepen, dat ik
onschuldig was en de Hemel mjj tot zich
genomen heeft.*
Daar hoorde zjj gerucht buiten, stil werd
de deur geopend «n de hoofdbewaarster
Uit Birmingham is aan »Pall Mali* ge
meld, dat bjj de wapenfabrikanten daar be
langrijke bestellingen worden gedaan voor
Kaapstad.
De Trans vaalsche Volksraad kwam Maan
dag samen, maar ging na een korte verga
dering uiteen, daar tengevolge van de op-
der jongste maar bekwaamste rechtsgeleerden
van Sehotland. Hjj had de grootste praktjjk
in Ardrossan en de verdediging van d©
schoone maar rampzalige Hester Blair op
zich genomen.
Zjj zag hem scherp aan en zei onmiddelljjk
»Gy zjjt in de frissche buitenlucht en in
den zonneschjjn geweest. Hads gjj niet iets
daarvan voor mjj kunnen medebrengen?*
»Er is maar weinig zonneschjjn op deze
droevige plek,* antwoordde bjj. Goeden
morgen, mevrouw Blair, ik heb mjj gehaast
om bjj u te komen. De terechtzitting is be
paald op den 24en. Wjj hebben geen tjjd
te verliezen.*
»De terechtzitting!* riep zjj, terwjjl haar
lippen bleek werden. »Ik kan het maar niet
gelooven, mjjnheer Ross, het ljjkt mjj een
schrikljjke droom, een nachtmerrie. Wilt gjj
beweren, dat ik, Hester Blair, voor een ge
rechtshof zal moeten terecht staan, be
schuldigd van moord?*
*Zoo is 't ongelukkig. Bedenk echter, dat
ook wel beschuldigden worden vrjjgesproken.
juffrouw Grant, een knappe flinke vrouw j Maar ga zitten, mevrouw, en laten wjj dade-
met heldere ©ogen en vastberaden lippen, Ijjk onze zaken behandelen. Ik moet zoo
trad binnen. j spoedig mogeljjk uwe verdediging samen-
»Numero 21,* zeide zij, uw advocaat is stellen.*
hier en wenscht u te spreken.* »Hoe kan ik een verdediging noodig
»Goddank dat ik een menschelijk gelaat Lebben, als ik onschuldig ben?*
mag zien en een mer.seheljjke stem mag »lk zal uw onschuld hebben aan te toonen,*
hooren!* riep de jonge vrouw. Het is mjjantwoordde hjj rustig, >en daarom zul ik
of deze cel vol geesten is, die spreken willen die van uwe eigen lippen bet beste kunnen
over het verleden en de toekomst.* j hooren.*
»Een kwaad geweten,* dacht de be-;
waarster, maar zjj zeide niets en liet den
advocaat binnen. Het was Dudley Ross, een 'i
Wordt vervolgd.)