el Land van ileusden en Allena, de Langstraat en de Bonimelerwaard.
Naar de Noordpool.
FEUILLETON.
Ook een Liefdedrama,
Uitgever: L. J. YEERMAK, Heusden.
\o 1510.
WOENSDAG 5 AUG.
1896.
land van alte^*
VOOR
Dit blad verschjjnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f l.OO.
Franco per post zonder prjjsve±hooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
j
Advertentien van 16 regels 50 ct. Elke regel
meer 71/, et. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrjjdagavond
ingewacht.
Naar alle waarschijnlijkheid zal in deze
week in het hooge noorden een gebeurtenis
plaats vinden, die in de beschaafde wereld
in wetenschappelijke kringen met toenemende
spanning tegemoet gezien wordt, de opstij
ging nl. des Zweedschen ingenieurs S. A.
Andrée, die per luchtballon trachten wil het
onbekende noordpoolgebied te doorreizen.
Reeds is door een uit Spitsbergen terugge
keerde stoomboot de aankomst der expeditie
u j v l j j duur eener ballonreis, tengevolge van het
aldaar gemeld. Andrée hoopt aan de noord-
onbekende aarddeelen. Ontdekkingen op
groote schaal zijn heden slechts nog in de
poolstreken te maken; slechts daar is de
aardoppervlakte nog gehuld onder een ge
heimzinnig lokkende sluier. Doch de tot
heden aangewende reismiddelen zijn onbruik
baar tegenover de geweldige natuurkrachten
der polen. Andrée komt nu met een geheel
nieuw middel, den luchtbal. Dat deze nimmer
tot dit doel aangewend werd, ligt aan twee
oorzakenten eerste aan de onmogelijkheid
hem te sturen en ten tweede aan den korten
kust van een der Spitsbergsche eilanden een
geschikte plaats te vinden tot opstijging.
Druk is er in deze dagen over en weer
gestreden over het welslagen dezer koene,
grootsch aangelegde onderneming. Aan de
eene zijde toejuiching en handgeklap, aan
de andere twijfelachtig schouderophalen, en
te ontkennen is het niet, dat hoe meer
Augustus naderde, de twijfel steeg, maar wat
ook waar is: over 't algemeen is de groote
twjjfelende menigte niet op de hoogte van
de voorbereiding dezer zaak en zoo ziet men
het in de geschiedenis der ontdekkingen on
gewoon verschijnsel dat de lui, die kennis
hebben van de zaak en de gevaren, waarmee
deze te worstelen zal hebben, meer geloof
in den goeden uitslag bezitten, dan de
menigte der anders zoo licht tot toejuiching
gezinde leeken.
Wjj stellen ons in deze regelen ten doel
den lezer te overtuigen, dat men hier niet
te doen heeft met een phantastische, dwaze meü voor den Inohtotroom 10 M. per se-
onderneming, maar met het reisplau van konde aan< wat hoog gerekend is, dan
een doorkundig man, na jarenlange studiezal vol^en8 Andrée's berekening z|jn ballon
en met gebruikmaking der nieuwste vin-17Va M' Per sekonde afleggen - straks zal
dingen, tot in de kleinste onderdeelen nauw- j blöken waarom ook niet 10 M' en zal
keurig ontworpen, en wat het doel betreft, 1de laD«8te der drie »°htingen (3700 K.M.)
dat het hier niet geldt een tak van sport, zes da£eQ vorderen.
maar een wetenschappelijke ontdekkingsreis De groote vraa* voor de beele onderne-
in streken, tot hiertoe voor alle onderzoek min» is Du: kan een ballon 'fc zoolan* ult"
hermetisch gesloten. Zeker, een groot deel Shoud<m Tot hedeB heeft n0* *een enkele
van het reisplan ligt buiten alle berekening i lan^er dan twee da?en ia 'fc ^chtruim kun-
en de hoop van Andrée berust bjjna uit-]üen zweveD' De lan^ste reis is in Jali '94
sluitend op moeden geloof - maar zonder^aakt door Baschin' die van Berl9n in
dat is nog nooit eon echt man van de daad 19 uren Daar Jutland reisde' Wel heeft men
geboren. Een gewone, koele rekenmeester °P een tentoonstelling te Parjjs een ballon
zal nooit een padvinder der menschheidvan 734 M'# met waterstofgas gevuld, 73
worden en 't is een woord vol diepe wjjs-idaSen zwevend ^houden, doch dat was een
heid dat God met den moedige is. i Proef bionea besloten ruimte en °P kleine
De ontdekkingsreizen der laatste jaren («haal. Andrée heeft, na onderzoek en proef-
hebben een groote opruiming gehouden van nemin^ een z«de ^of gevonden, die alle
gasverlies door de poriën van het doek.
Beide gebreken zjjn, theoretisch gespro
ken, slechts kwesties van tijd en geld. Het
eerste verdwijnt reeds bij een betere kennis
der lucht8troomingen, het tweede bjj het
gebruik van duurzamer stof. Andrée heeft
hiermee rekening gehouden en nog een derde
middel van eigen vinding toegepast.
Zorgvuldig verzamelde weerkundige waar
nemingen leeren dat in den nazomer op
Spitsbergen zuidelijke winden waaien en de
lucht over de Noordpool heen naar Siberië
en Alaska stroomt. Volgens Andrée's be
geleider, dr. Eckholm, zjjn voor een op
Spitsbergen opstijgenden ballon drie wegen
waarschjjnljjk: öf recht naar 't noorden over
de pool naar Alaska, öf dicht langs de pool
naar Oost-Siberië, öf eindelijk in een boog
noordeljjk om Frans Jozefsland naar den
mond der Lena. In elk dezer gevallen gaat
de reis over totaal onbekend gebied. Neemt
gestelde eischen ver overtreft, zoodat hjj
zelfs besloot de oorspronkelijk beraamde
grootte, 6000 M.8 tot 4500 M.8 terug te
brengen. Hjj is vast overtuigd met dezen
ballon, naar zjjn aanwjjzing door Lachambre
te Parijs vervaardigd, dertig dagen omhoog te
kannen big ven. Daar Andrée niet alleen een
kundig ingenieur, maar ook een ervaren
luchtreiziger is, die bereids een aantal we
tenschappelijke ballonreizen ondernomen
heeft, verdient deze overtuiging van een man,
die er zjjn leven bjj op 't spel zet, onvoor
waardelijk vertrouwen.
Natuurlijk is de ballon gedurende de reis
aan de gevaren van elke luchtreis blootge
steld. Doch het grootste van deze gevaren,
de bliksem, is in de poolstreken zeer gering.
Om de verzwaring door sneeuw te voor
komen is zjjn bovenhelft met een over het
netwerk liggende waterdichte stof voorzien,
zoodat de sneeuw den ballon niet raken
kan en het mogeljjk is, ze ten allen tjjde
te verwjjderen. Op tal van kleinigheden is
bjj deze reis gerekend, die alle bewjjzen dat
Andrée op alles voorbereid is.
FJniteriI anti-
Aardschokken, stormen, vloedgolven, bran
den en overstroomingen herhalen zich in
Japan zoo vaak, dat de bevolking eraan
gewend raakt, en alleen een zeer groote
ramp diepen indruk teweeg brengt. Zulk
een gebeurde er in de maand Juni, zonder
andere voorbereidende verschijnselen als twee
of drie niet hevige aardschokken, toen plot
seling eenige ontzagljjke golven oprezen aan
de noordeljjke kust van het land, tusschen
Sendai en Aomori. De dag was vochtig en
stormachtig geweest, en hoewel in den avond
de regen had opgehouden, waren de men-
schen in hun woningen gebleven; hieraan
wordt voor een voornaam deel het groot
aantal slachtoffers in de steden en dorpen
toegeschreven. Eerst langzamerhand is 't
mogeljjk geweest eenige vertrouwbare op
gaven te krjjgen over het aantal verdron
kenen, en in 't laatst der vorige maand
werd het te Jokohame van waar eenige
Engelsche bladen meer uitvoerige berichten
over de ramp hebben ontvangen op niet
veel minder dan 35 duizend geschat. Zelfs
de Japansche geschiedenis kent een onheil
van dezen omvang niet.
PAUL VON SCHöNTHAN.
De tijden van Werther zijn vervlogen.
De statistiek maakt uit dat het getal zelf
moordenaars uit ongelukkige liefde ver achter
bljjft bjj dat van degenen, die door stoffeljjke
wanverhoudingen gedreven, des levens zat
zjjn. Laster en verloren geraakte vermogens
werven veel meer vrjjwillige kandidaten
voor den dood, dan de droefenis van ver
liefde gemoederen en van de meer dan
honderd duizend, die binnen vjjf jaren in
't beschaafd Europa het leven vrjj willig
opgeven, vallen slechts drie percent op de
z.g. ongelukkige liefde. Zelfs de dubbel
zelfmoord van verliefden, die als de bekende
koningskinderen niet te zamen konden
komen, wijl belangstellende familieleden ge
gronde bedenkingen te berde brachten, zelfs
deze romantische moord is geheel uit de
mode. Het is als had de overtuiging »ten
minste in den dood vereend* te zijn veel
van het poëtische waas, welke ze vroeger
op ziekeljjke gemoederen uitoefende, ver
loren. Werkelijk kan men hierbjj van een
mode spreken, want de ervaring leert
dat zulke gevallen zich herhalen wanneer
er eenmaal een aanvaDg mee gemaakt is,
tamelgk snel achter elkaar. In al de liefde
drama's, in de laatste jaren ter kennis van
't publiek gekomen, heeft zich de verlaten
geliefde gewroken door eenig verschrikkelijk
middel, op zichzelvon of op den trouwe-
looze toegepast. Het toeval heeft mjj een
voorval ter oore gebracht dat tot bedoelde
drama's in zekere betrekking staat zjj
het dan ook als parodie. Moge het een
weinig onwaarschijnlijk klinken ik sta
voor de waarheid borg, als zijnde van nabjj
bekend met een der handelende personen.
Rudolf, de held van dit drama, had ver-
scheidenejaren te Parjjs geleefd, geleefd
in den zin, dien de wereld aan dit woord
hecht, en toen hij, een verzoek zijns vaders
gehoor gevende, naar Berlijn terugkeerde,
vond hjj dat de vrouwen zjjner geboortestad
op velerlei punten in geen vergeljjking
konden treden met die van Parjjsmis
schien had ook zjjn' hart invloed op dat
oordeel, want hjj had te Parijs een jong
meisje achtergelaten, dat hem al de voor
treffelijkheden der Parjjsche dames in een
helder licht gesteld had.
Dat meisje had hem een liefde ingeboe
zemd, die thans, nadat hij door den Rjjn
en vele mijlen van de kleine Margot ge
scheiden was, eerst recht in helle vlam
uitsloeg. Hij schaamde zich bjjna zelf voor deze
verliefde opwellingen en om zich eens voor
altjjd daarvan te bevrjjden, schreef hjj de
verlaten kleine, dat ze naar Berljjn kon
overkomen, terwjjl hjj ze geljjktjjdig ver
zekerde dat hg voor de oprichting harer
zaak ze was een uiterst handige bloe
men maakster al het mogelgke zou doen.
Margot wist dat ze daarop vertrouwen
kon en acht dagen na ontvangst van den
brief ontving Rudolf een telegram, 't welk
hem 't uur van aankomst der kleine Margot
meldde.
Margot was geen schoonheid die op den
eersten blik bewondering eischte; zg was
de type van een mooie Parisienne; een
'pikant jeugdig frisch gelaat en een manier
om zich voor te doen als men zelden aan
treft. Dat waren haar uiterljjke voortreffe
ljjkheden, om niet te spreken van haar
uitgelaten vrooljjkheid, haar welbespraakt
tongetje. »Natuurljjk, hjj heeft ze ook uit
Parjjs laten komen* zeiden zjjn bekenden,
zooals men dat van een japon of van hand
schoenen zegt.
Wel is waar leefde men te Berljjn niet
zoo vrjj en frank als men dat te Parjjs in
de straat Turbigo gewoon was, maar Rudolf
was tevreden en Margot ook.
Daar gebeurde iets geheel onverwachts.
Rudolf zou, het verlangen zjjns vaders ge
hoor gevend, zich engageeren met een meisje
uit een der voornaamste familën; natuurlijk
moest hjj er op bedacht zjjn, eerst Margot
haar afscheid te geven.
In zeer verzoenende termea deelde hjj
haar zjjn besluit, de betrekking met haar
af te breken, langs schrifteljjken weg, mede,
want dat is de meest gezochte voor pjjn-
ljjke aangelegenheden. Het stond hem tegen
de borst Margot den waren grond zjjn
a.s. verloving mee te deelen. Liever
verzon hjj een plotselinge ommekeer zjjns
harten en schreef haar:
»ik heb u vroeger bemind, toen
ge nog in de Rue Turbigo woondet en
ik meende u nog lief te hebben, toen ik
u voorstelde naar Berljjn te komen;
maar ik kan mjjn hart niet dwingen.
Ik kan u niet meer beminnen, ik gevoel
dat tusschen ons alles uit is
De voormalige bloemenmaakster ant
woordde pas na vierentwintig uren, Rudolf
verzoekende op een bepaald uur tot haar te
komen. Deze droge uitnoodiging maakte
Veel van de verwoesting schjjnt te moeten
worden toegeschreven aan de ver van soliede
manier van bouwen der Japanners. De cor
respondent der Daily News, die een der
verwoeste streken bezocht heeft, merkte op
dat de enkele stevige woningen den schok
van het water hebben kunnen weerstaan
waren zjj alle van steen gebouwd, dan
zouden waarschijnlijk alleen die vlak bjj de
zee door de golven zjjn verpletterd geworden,
en die verder in het land in vele streken
zjjn bljjven staan. Maar kans, dat de Ja
panners verandering zullen brengen in de
keus hunner bouwmaterialen, is er, naar
de rneening van den correspondent, weinig.
Hjj bezocht de stad Kamaisji, waar van de
6529 inwoners er 4041 gemist werden; de
overlevenden verhaalden, hoe zjj een vree-
seljjk alarm hoorden en tegeljjk zagen de
naderende zee; een groote golf kwam van
de linkerzjjde der baai, kronkelend in een
halve circel, en ontmoette een andere die
van de rechterzjjde aanstormde, doch vóór
het water week, schoof een derde kolossale
golf tusschen de beide inin enkele minu
ten tjjd was de geheele stad overstroomd.
Een der gespaarde inwoners, Soesaki
Joerazo, een der hoofdambtenaren der stad,
meende dat alles afgeloopen was in minder
dan tien minuten, doch nog een uur lang
hoorde men om hulp roepen aan den kant
van de zee. Een Japansch zendeling, be-
hoorende tot de roomsch-katholieke missie,
Josjida Kizo, was met een vreemdeling, den
abbé Rispal, ongeveer een kwartier vroeger
in de stad gekomen en nog in een hotel,
toen hjj een vreeseljjk geluid in de richting
van het strand hoorde, gevolgd door ver
ward geroep van menschen die holden in
de straten. Al dat geluid deed hem beseffen
dat er een groot gevaar dreigde, al begreep
hi) nog niet welk; met den Franschman
liep hjj het huis uit, hjj voorop, Rispal vlak
achter hem, maar hjj heeft hem niet weer
gezien: de avond was donker en hjj kende
den weg niet. Maar de Japanner had de
H stad meermalen bezocht, kende zelfs de
I
kleine straatjes, en wist den heuvel te vinden.
Honderden renden hem vooruit en volgden
hem en hjj moest wel mede, en altjjddoor
'het geroep: »de z:e, de zeel* »Nu be
greep ik wat het gevaar was; die achter
me waren werden spoedig door de golven
opgenomen en de huizen om mjj heen stortten
op den ontvanger geen aangenamen indruk.
Hjj verzocht zjjn intiemsten vriend met
hem te gaan en voor het huis te wachten.
Margot bewoonde een paar bovenkamers.
Na herhaald schellen bleef de deur gesloten.
Rudolf zocht in den zak naar den sleutel.
»Zjj zal niet thuis zjjn, dus zal ik ze op
wachten* zei hjj tot zichzelven, maar zjjn
hand beefde toen hjj de sleutel in 't slot
omdraaide, »voor den laatsten keer!*
In de kamer, waarin hjj gewoonljjk ont
vangen werd, vond hjj een papier op tafel,
met de woorden: Lieve Rudolf! ik heb
u te zeer bemind om dit te overleven;
terwjjl ge deze letteren leest, ligt uwe
Margot in stervensnood.*
Rudolf viel op een stoel neer. Deze mede-
deeling verbjjsterde hem, bjjzonder daarom,
omdat ze niet meldde wat erj gebeurd was,
maar dat het verschrikkelijke juist in deze
oogenblikken voorvallen moest.
»Margot,« zuchtte hg, >dat heerljjk kind,
die vrooljjke Margot, en ik heb ze voor
lichtzinnig gehouden
Hjj steunde zjjn hoofd met de hand en
staarde het papier met de verschrikkelijke
boodschap aan. Zjjn verbeelding vloog van
de straat Turbigo waar hjj het lieve kind
had leeren kennen, naar de oevers der
Spree uit welks water men een hem wel
bekend ljjk opvischte
Plotseling werd hjj door een knarsend
geluid uit zjjne overpeinzing opgeschrikt,
de deur der nevenkamer opende zich en op
den drempel stond Margot, ernstig en bleek
ze had merkbaar wat wit opgelegd, »Rudolf«
zeide zij, »ik heb je bespied door het sleu
telgat. Je houdt nog steeds veel van me.
Zeg »ja« en ik werp dat ding weg.* Daar bjj
opende zich haar kleine vuist een weinig,
in. Om het gevaar van bekneld te raken
te vermjjdeD, zooveel mogeljjk, scheurde ik
mg de kleeren van 't ljjf, en zoo bereikte
ik den heuvel in een minuut. Toen ik daar
was, zag ik alle huizen in stukken heen en
weer gezweept op het waterin de opwin
ding van het oogenblik had ik het water
niet aan mijn liehaanj gevoeld. De golven
gingen in enkele minuten driemalen over
de stad heen. Eenige mannen hadden tijd
gehad in een boom te klimmen en zich aan
de hoogste takken vast te bindenze zjjn,
toen het water geweken was, gevonden en
gered; ze hingen dertig voet hoog. Yan
het gezin van tien personen, waar ik rajjn
intrek had genomen, zjjn alleen de oude
grootmoeder, de zoon en diens vrouw er
met het leven afgekomen, en het ljjk van
Rispal is niet ontdekt. Waarschjjnljjk is het
naar zee gedreven. Nu heb ik in letterljjken
zin niets meer en leef ten laste van anderen,
tot ik vertrekken kan.*
De Nisji Nisji geeft een verhaal van de
ramp in Mjjage en Iwate. Nauweljjks had
men daar de angstkreten »de golven* ge
hoord of er kwam er een opzetten, 20 voet
hoog, en die stroomde over de dorpen, weg-
sleepende de huizen, boomen en alles wat
op zjjn weg was, in enkele oogenblikken.
Eenige menschen zag men op de daken,
schreeuwende om redding; maar in een
ommezien was het één vlakte water met
brokken huizen, worstelende menschen
lijken ran verdronkenen 'of verpletterden.
Het te zien, was vreesljjk, onzegbaar vrees-
ljjk. De tooneelen in de geteisterden streken
overtreffen alle vroegere, zelfs die van 1891,
toen met den vloedgolf heviger aardbevingen
haar ontzettende werking deden gevoelen.
De overlevenden, wier aantal in de drie
prefectures op 60.000 geschat wordt, zjjn
allen in een treurigen toestand van gebrek
aan het allernoodigste. Hun Ijjden wordt
verergerd doordat de verbindingswegen met
de door de ramp bezochte streken geleden
hebben en voor een deel onbruikbaar zjjn.
De keizer en de keizerin hebben een goed
voorbeeld gegeven door groote sommen voor
de hulpbehoevenden beschikbaar te stellen.
Verscheidene Japansche dagbladen en ook
een der vreemde, de Kobe Chronicle, hebben
met hetzelfde doel inschrjj vingen geopend.
In Sendai, zoo schreef een der medewerkers
van dit blad van daar, zjjn 17.000 men-
zoodat hjj een wit peperhuis, geljjk men
in den apotheek krjjgt, kon zien. »Keer tot
mjj terug, Rudolf
De aangesprokene was zoo verrast dat hjj
eenigen tjjd noodig had om zich te bezinnen.
»Ik kan niet!* zei hjj eindelijk zeer be
slist, »maar ik bezweer u, Margot, laat
af van uw schrikkeljjk voornemen!*
Margot nam van een in de nabjjheid
staand tafeltje een glas water en zette het
voor zich. Rudolf zocht de hand meester te
worden, die het gevaar]jjk poeder omvat
hield, maar het meisje was vlug als een
eekhorentje, telkens ontglipte zjj hem. In
zjjn angst jjlde hjj naar 't raam, stiet het
open en riep zjjn vriend. In 't volgend
oogenblik stond deze voor het opgewon
den paar.
»Help mjj deze ongelukkige verhinderen
haar schrikkeljjk voornemen uit te voeren,
zjj wil zich vergiftigen.*
De vriend be meesterde de kleine hand
het vuistje bood geen noemenswaarden
tegenstand hjj ontnam haar het ineen
gefrommeld zakje en smeet het in een hoek.
Op hetzelfde oogenblik voelde hjj zich door
twee malsche armen omvat: >mjjn redder 1
hoe zal ik u danken!* snikte Margot.
De vriend wist niet wat hem overkwam,
maar de omarming liet hjj zich toch welge
vallen Mejuffrouw* stamelde hjj,'
»stel u gerust 1*
»Noem mjj Margot, mjjnheer. Rudolf,
hoe heet uw vriend?*
Al bert.*
»Noem mjj Margot, mjjnheer Albert. U
ben ik mjjn leven verschuldigd. Geef mjj een
kus, mjjnheer Albert, gjj hebt mjj 't leven
weergegeven 1*
Mjjnheer Albert deed wat hem verzocht
Slot volgt.)
DOOR
*vrrtnmmmÊimmmiiÊtÊÊKÊimmmÊmiÊÊÊKÊimÊiÊÊmmiimtmmÊËimKmmÊiÊÊÊmÊÊÊmmmmtNÊ*
