- f§\ TMH
He! Land van Hensden en Altena, de Langstraat en de Bommelerwaard.
Werkstaking.
IN DE BAVARIA,
FEUILLETON.
Uitgever: R. J. VEERMAN, Heusden.
M 1512.
WOENSDAG 12 AUG.
1896.
YOOE
Dit blad verschjjnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f l.OO.
Franco per post zonder prjjsveihooging. Afeonderljjke
nummers 5 cent.
Buitenland.
2)
- av* v
y j
jki^i
UNO VAN ALTEN^*
A
5^
Advertentien van 16 regels 50 ct. Elke regel
meer 71/, ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentien worden tot Dinsdag- en Yrjjdagavond
ingewacht.
vallen geheel zijn overgegeven. Dat veroor
zaakt een gevoel van wrevel, van ontevre
denheid, van verbittering tegen do over
macht van het kapitaal, dat zoo geheel ge
wijzigde toestanden veroorzaakt en welks
zegeningen, voor de maatschappij in 't al
gemeen, de werkman moeilijk kan inzien.
Daartoe is zjjne kennis onvoldoende.
Verkeerd begrepen, maar niettemin zeer
natuurljjk is het, dat de werkman niets
gevoelt voor het doode kapitaal, dat ook
niets voor hem kan gevoelen. Een per-
•egelen
Wat dankt u, lezers, geeft het geen
hoog denkbeeld van den toestand, waarin
de regeling van den arbeid verkeert?
In het paleis van justitie te Parijs kregen
soonljjke baud tusschen werkgevers en5 dezer dagen twee aanzienlijke advocaten,
werklieden bestaat niet meer. De belang-
<3
stelling in eikaars persoonlijk lot is ver
dwenen en den werkman is bet er in hoofd-
mrs. Chenu en Sylvy, na afloop der plei
dooien een hoogloopenden twist. De beide,
niet meer jonge heeren, maakten zich zoo
zaak om te doen krachtig te streven naar j driftig, dat zij elkander weldra te Igf gingen
lotsverbetering door loonsverhooging en j 80 in de advocatenkamer een formeele boks-
door vermindering vanwerktjjd; terwijl de partij uitvoerden. Nadat zij elkander ver-
belangen der fabriek een streven naar hetscheidene vuistslagen hadden toegebracht,
waarbjj hun toga's het 't meest moesten
tegenovergestelde ten gevolge hebben.
Een derde oorzaak Maar wij zouden,
ontgelden, bracht de opmerking van een
I.
E~n rjjk onderwerp, oud en toch altijd
nieuw, en dat zelfs nog aan nieuwheid en
belangwekkendheid schjjnt te winnen.
Maar ook een onderwerp vol van leering,
van ware studie; dat de aandacht der or
ganen van de openbare meening niet mag
ontgaan, en plichten oplegt aan allen, die
het wèl meenen met de zedelijke en stoffe
lijke belangen der maatschappij.
Maastricht en Schiedam deden in den
laatsten tijd de aandacht op zich vestigen.
Het daar gebeurde doet ernstige vragen
rjjzen, in wier beantwoording op zich zelf
een schat van kennis verscholen ligt; wier
beantwoording als van zelf den weg wijst
om tot betere toestanden te geraken.
Van waar toch, dat herhaaldeljjk voor
komende verschijnsel eener werkstaking op
groote schaal, met zijn treurigen nasleep
van armoede en verbittering?
De oorzaak daarvan is hoofdzakelijk te
zoeken in de veranderde verhouding tusschen
kapitaal en arbeid, tusschen werkgevers en
werklieden. Het onderling vertrouwen is ge
weken, er heerscht misverstand.
De eerste aanleiding, reeds van ouden
datum, ligt in de m erdore toepassing der
machines, die schijnbaar veel handenarbeid
overhodig maken. Dat dit inderdaad niets
dan schjjn is en dat de grief der werklie
den tegen de werktuigen op eene dwaling,
op onvoldoende kennis, berust, hopen wij
later in een afzonderlijk opstel aan te toonen.
Eene tweede en veel meer beteekeneude
aanleiding, ligt in de geheel veranderde
wijze van arbeiden.
Zeer groote werkplaatsen en eigenlijk
gezegde fabrieken zijn verschijnselen van
den lateren tijd. Daar zij ds krachten van
den enkelen mensch veelal te boven gaan,
worden zij opgericht door vereenigde krach
ten, door groote kapitaalvorming en met
behulp dus van vereenigingen en maatschap
pijen. Dat zjjn vaak geduchte ondernemingen,
die veel arbeidskracht aanwenden en op
ontzaggelijke wjjze tot de voortbrenging
bjjdragen. De stelling van den werkman
het moet eerljjk erkend worden, dat het
nadeel hier geheel aan zijne zijde lag jhooger ligt, waar het volksbelang hem'betalen eener schadevergoeding van 6000
hebben zij stellig niet verbeterd. De persoon-I inderdaad ter harte mocht gaan, daar is pond sterling aan de bloedverwanten van
ljjke omgang tusschen patroon en werklieden j nog in hooge mate onverstandig zjjne wijze Stokes kunnen overeen brengen met de
het kapitaal kan toch niet renteloos blijven deze vrijspraak de zaak nog niet als ge-
liggen, de fabriek moet werken. Andereeindigd kan worden beschouwd.
werklieden kan nien toch niet krijgen en,I 1 T~j
i Akelige bijzonderheden worden meege-
a!s zo komen, dan zullen wij andere maat-i i j ja
J f deeld omtrent het vinden van de toeristen
repelen nemenMayer en Straffer uit Weenen, die onlangs
op die wijze voortgaande, niet eindigen; toeschouwer, »dat zij die vuistslagen toch
terwjjl ons bestek ons weinig ruimte ver-juist in rekening konden brengen* hen tot
oorlooft. Wij zouden de aandacht kunnenbezinning.
vestigen op veranderde inzichten en be- T ~Z
i In de opbrengst der hransche belastingen
grippen, deels een gevolg van onvolkomen 5 aaa
wordt een vermindering van 4- 40.000.000
ontwikkeling, van halve beschavingop de
francs tegemoet gezien. Dit zou de herhaling
levenswijze, zoo hemelsbreed verschillend r
van een vroeger feit zijn. Men schrijft dezen
van die van vorige dagen, en die ook de
achteruitgang toe aan het, verminderen der
vrouw uit het huiselijk leven heeft gedrongen
t (bevolking,
naar fabriek en werkplaats en zoo naar het
leven in het openbaar, naar het leven opDe Engelsche bladen kunnen zich nog
straat en in de vergadering, onder den j niet vereenigen met de vriisprnak van den j
invloed der volksleiders.
jheer Lothaire. Zjj uiten in
bij het afdalen van den Rax-alp te pletter
vielen. Eerst nadat men verscheidene uren
met levensgevaar van rots tot rots geklom
men was, ontdekte men in een kloof van
vele honderden meters diepte het eerste lijk,
dat een huiveringwekkenden, zelfs de sterkste
zenuwen aangrijpenden aanblik opleverde.
Diep beneden het waarnemingspunt lag een
onherkenbaar iets, een vormlooze klomp,
waarboven een wolk van muggen en vliegen
gonsde. Hoog in de lucht zweefde boven
de noodlottige plek een roofvogel. Nog
vreeselijker schouwspel leverde het tweede,
op Zondag gevonden lijk op. De ongeluk
kige had nog slechts de schoenen en eenige
flarden van kousen aan de voeten, terwijl
een stuk hemd aan de borst gekleefd zat
overigens ontbrak alle kleeding. Van zijn
reiscostuum was niets meer aan het geheel
ontvleesde, uiteengescheurde lichaam te vin
den. Het hoofd was zoo misvormd en het
gelaat zoodanig verscheurd, dat men niet
meer kon zien, wien men voor zich had.
Het lijk lag op losse steenen die door het
bloed roodgekleurd waren. Een blik op de TT
(Jzaar JNicolaas 11 van Rusland heeft in
omgeving deed onmiddellijk vermoaaen, hoe
i 'ii i de aangelegenheid van de ramp op het
het ongeluk gebeurd was. Koven d'>ze rol-1^.
jDgodmskyveld te Moskou een beslissing ge
steenen verheft zich de rotswand waaruit J J
nomen en een oordeel over de oorzaken
i hier en oaar stevige boomen en struikge- a
verschillende j van net ongeluk geveld. De betreffende
wassen te voorschpn komen. De toerist j
van vertrek losgelaten.
Te Erfurt speelden een drietal groote
schooljongens een tijdlang »de laatste Mo-
bicanen*. Zij hadden op een onbebouwd
terrein, even buiten de stad, op Indiaansche
wijze eenige wigwams* in den grond ge
graven en deze o. a. ook van stookplaatsen
voorzien, waarboven buitgemaakte tnusschea
en zelfs een konijntje aan het spit gebraden
werden. Verder pleegden de Uaatste Mohi-
canen* diverse inbraken in enkele in de
nabijheid gelegen kelders, waaruit zij bijlen
stalen, welke als >tomabawks« dienst moes
ten doan. Toen zij echter een kat, het lie
velingsdier van een oude jongejuffrouw,
slachtten en het afgestroopte vel evenals
dat van het konijntje tot scalp lieten pro-
moveeren, deed het noodlot in de primitieve
wigwams zijn intrede. De door het lezen
van Indianengeschiedenissen half verwilderde
jongens werden uit hun holen gehaald en
door de respectievelijke papa's eens geducht
afgewigwamst.
De »Leipziger Nachrichten* meenen te
weten, dat de Duitsche Rijkskanselier zijn
ontslag genomen heeft en naar Kassei ver
trokken is. Aan het Pruisische ministerie
van financiën zou ook een verandering op
til zjjn.
Alleen op de laatste willen wp nog mhatelijkheden aan het adres der Belgen hun Jukase zegt o. a.Nadat wil ons overtuigd
j AT- 'moest direct van den rotswand afgestort'
het bijzonder wijzen, op hen en op de ont- woede over de genomen beslissing. »Nie- 6 i hebben, dat de oorzaak van het ongeluk
ij- j j- l i i u i j ?2yn, hij viel daarop tusschen de boomen,!
zaglpke verantwoordelijkheid, die zp opmand, die bekend is met Belgie en den daarin te zoeken is, dat de autoriteiten van
j Tjrr. -j I i i r, 'de takken verscheurden hem de kleederen en
zich laden. Wie zpu die volksleiders, wier gedachtengang der Belgen, heeft ooit kunnenMoskou, die verplicht waren voor de orde
j p.. .li,, i i. i i -.i i i net lichaam, doch lieten bem tengevolge van 1
verbitterde, heftige taal de uarten verhart,twpfelen aan den uitslag van het rechts- 1 x Jen veiligheid in de stad te waken, niet ter
de door de ontzetttende hoogte verkregen
j rechter tijd doeltreffende maatregelen hebben
vaart door, zoodat hp op de steenen smakte.
j genomen om de massa volk. welke naar het
viel werd nem B
het gemoed opwindt en het verstand be- geding. Majoor Lothaire was reeds vrijge'
nevelt? Het zjjn meestal teleurgestelden in,sproken voor het geding begon.«
den maatschappelijken levensstrijd, die al; Zóó luidt het oordeel van de Eveningj '°°r f6 ^00 lien
wat voorspoed heeft verfoeien en het bezitStandard*.
en het kapitaal een doodelijken haat toe- j Andere bladen wjjzen op het zonderlinge
dragen. Het zijn eerzuchtigen, verblind door j verschijnsel, dat Lothaire is vrijgesproken,
den glans van gedroomde grootheid, die zichmaar dat de Congostaat toch reeds schade-
baan trachten te maken door een schitte- vergoeding heeft betaald aan de erfgenamen
rende toekomst. j van Stokes. Het zal de moeite waard
En zelfs, waar het zedelijk standpuntzjjn, zegt o. a. de Westminster Gazette*,
den leider der volksvergaderingen om te zien hoe de Belgische bladen het
van
in de kleinere werkplaatsen, doet altoos een
band ontstaan. Men kent elkaar, men gaat
lang met elkaar om, men leert elkaar waar-
deeren, op elkaar rekenen. Bp de groote
werkinrichtingen van den nieuweren tjjd,
zjjn de aandeelhouders de werkgevers; zij
hebben met den arbeid niets te makenhet
werk wordt volbracht onder de leiding van
hoofden of directeuren, die zelf loontrekkende
dienaren zjjn en aan wie zp in vele ge-
de buik opengereten, aan verscheidene tak
ken zag men deelen van ingewanden hangen.
DOOK
PAUL VON SCHöNTHAN.
Kathi haastte zich den gevangene dit te
berichtendaarna keerde zp nog treuriger
dan gewoonljjk in 't hotel terug. Hoe Kohl-
hoven den nacht doorbracht, zal vooral
door hen begrepen worden, die de beperkte
ruimte kennen. Daar hij den avond en den
nacht zonder getuigen doorbracht, ziet de
berichtgever zich van het genoegen beroofd,
daarvan een beschrijving te geven. De ge
beurtenissen in deze periode zullen wel voor
altpd in 't duister gehuld bljjven.
Met ongeduld zag Kohlhoven den morgen
tegemoet. Gelijk de lichtgestalte eens engels
dmkte plotseling uit den donkeren afgrond
Kathi voor hem op; het goeiie kind had
het ontbjjt meegebracht. Zp onthulde een
koffiekannetje en breidde het servet over
den kleinen bunk uit. Kohlhoven zag ze
Het werd openlijk gezegdvolharden, want
van handelen. Hjj treedt op, overal en altijd, algeheele vrjjspraak vau Lothaire.
geroepen of ongeroepen, kiest altijd partjj De »Pall Mall Gazette*: Het is een
aan den éénen kant, alsof aan die zjjde alleen treurig schouwspel, vooral na het betalen
alle waarheid en wpsheid gelegen ware! der schadevergoeding van 6000 pond aan
Men zie de feiten te Schiedamde jongste de bloedverwanten van Stokes. Dat is alles
van alle. Op grond van dsn steun der wat er van gezegd kan worden,
leiders durfde men het ontslag eischen van De Duitsche pers is al even hard in haar
een ambtenaar, dien de werkgever in vrije oordeel. De »Kölnisehe Zeitung* spreekt
keuze volgens zijn recht had aangesteld, van een juridische comedie, terwjjl de »Neu-
este Nachrichten* vau oordeel zijn, dat na
meer gewenscht. Ge zjjt kennelijk een
phlegmatiek mensch, vrij van zorgen en
van een vrooljjk humeur. Dat moet anders
worden. Ge moet u ergeren b.v.
over uw vermoedelijk levenslange gevangen
schap in het hoofd der Bavaria. Dat mag
een proces zjjn van langen duur, want de
ergernis verteert den mensch niet spoedig,
maar wie weet of ge in werkelpkheid niet
vroeger
>0 God,* kreunde de patient, nu goed
verstaan hebbende wat de docter bedoelde.
>Nog beter ware het, wanneer ge u eens
geducht boos maakte, b.v. daarover dat ge
zoo dom geweest zjjt met uw middellpu
hierin te kruipen!*
De beklagenswaarde Kohlhovon, wiens
gelaat in gewone gevallen toch al niet een
van de geestigste was nu, voor zjjn ge
laat kau niemand instaan zag er thans
nog veel meeronbevangen uit. Zjjn
positie was fataal. Hjj kon het zichzelven
verwpten dat hp het waagstuk ondernomen
had de Bavaria te bestijgen maar hoe
hjj de zaak ook bekeek, woedend worden
was hem niet mogelpk.
De dokter trok voor de tweede maal zjj a
zwaar gouden horloge te voorschpn en ver
hief zich. »Probeer het dus met drift en
goedig lachend aan; zjjn ongeluk ging het
kind aan 't hart, dat was duidelpk; het
kwam hem voor, als ware ze niet meer on
tevreden op hem en hare tevreden
heid ging bp hem alles te boven.
Te tien uren kwam de docter. Kohlhoven
deelde hem de geschiedenis die overigens
zonder woorden klaar te zien was nog
eenmaal mede. De geleerde man draaide
bedachtzaam aan de einden van zjjn knevel,
terwpl hjj den blik langs den Kohlhovenschen
vetklomp liet gljjden en zeide: »Ge moet
maar vlijtig beweging nemen naar
Mariënbad, dat zal het beste zpn
Kohlhoven dacht, deze arts steekt den
draak met me en laehte: »ja, als ik er een
maal nit was!*
»Zeker, ja, ja!« verbeterde de arts zijn
opmerking; »het heele geval heeft echter
minder met de artsenpkunde dan met de
chirugie te maken
»Wat, u wilt me toch niet opereeren
laten?* stamelde Kohlhoven; de gedachte
aan een operatie dreigde zjjn gelukkig kalme
natuur ernstig uit het evenwicht te brengen.
De arts schudde het hoofd. Ȇe omstan
digheden zijn voor invloed op de physio-
1 o g i e van uw organisme niet gunstig
ik houd een pbjchiachen invloed hier
Chodinskyveld toestroomde, te keeren, en
nadat wij het hoofd der politie te Moskou
,T li- j j 7 zonder zijn verzoek geheel uit den dienst
Het Ijjk verkeerde in vergevorderden staat] w
t j v, hebben ontslagen, bevelen, wjj den ministers
van ontbinding, zooaat men aanvankelpk: B v
..,,i i j i van het keizerlijk huis en van binnenlandsche
twpfelde, of men den gezochte wel gevonden
j j t zaken, dat zij de andere ambtenaren, die
had, daar een paar dagen te v ?ren een derde
i r» i i izich aan plichtverzuim hebben schuldig ge-
toerist was verongelukt. De plaats waar r 6
maakt, andere door ons aangegeven straffen,
men het Ipk vond, paste ecuter zoo vol-B
u-j ïti- t I overeenkomstig hun schuld, zullen opleggen,
komen ik het door beide ongelukkige toe-j B1
risten gevolgde reisplan, dat deze twijfel, Uit officieële bron wordt uit Petersburg
onmiddelljjk werd opgeheven. over de reis van den Keizer en de Keizerin
De uitgever vau het .Norste Lande-*emeld <lat eeiat keizer Pf"D8 W
bladetv, die zich naar Spitsbergen opmuakte, i zul'en bezoeken te Weenen, eu vervolgens
deelt telegraisch mede, dat de Noordpool-ike!zer Willjelra te BerlÖn' de ÜMMolw
reiziger Andrée zgu ballon inpakken en k<"»"kI«k« Kopenhagen, koningin
zon poolreis tot bet volgende iaat uitstellen rViotorU Balmoral, den President van de
zal, wanneer de wind niet spoedig gunstigerPranïche R"P»bHek te Parp en den Groot-
wordt. De vulling vau den ballon was den i herto« 'an Hessen ,0 De raiB
SOen Juli reeds voltooid. Andrée had toen i8Moble<1' deels over Iand en 'ie®!® te water-
drie postduiven op het Beren-eiland, drie te!" zal "**m wek" dnren- Ue Keizer komt
Borasund (Spitsbergen) en 15 op de plaatseind Tan September te Parjs.
ergernis; overmorgen kom ik terug,* zei
hjj en nam afscheid.
Kathi gedroeg zich in dezen boozen tjjd
als een brave dochter; trouw verzorgde zp
haar vader en maakte dezen de verbanning
drsgeljjk. Dit was echter tegen de verorde
ning toen de Dr. terugkwam, toonde de
meting een toeneming van zes centimeters,
aldus een verslimmering van den toestand
aan.
»Ge ziet in,« begon de arts met een don
keren, niet veel goeds voorspellenden blik,
>dat het geval door de toeneming in omtrek
nog gevaarlijker wordt. Ge moet ook niet
lachen en dit meisje liefkozen, dat gaat
niet, ge moet woeden, schuimbekken van
kwaadheid. Indien ge mijn voorschrift niet
volgt, sta ik voor niets in.
De man der wetenschap verliet den armen
gevangene, die twijfelloos zjjn dochter aan
staarde, als zocht hij bjj naar raad en hulp.
Zjj rukte zich plotseling los, stormde de trap
af en jjide naar het telegraafkantoor. In den
grootsten haast wierp zij de volgende woor
den op een formulier: »Koui terstond naar
München, hotel »Vier Jaargetpden.* Ik heb
een vorsteljjk idee. Uw.Kathi.*
De architect Muller want hjj was de
geadresseerde liet niet op zich wachten.
Reeds den volgenden morgen wandelde
Kathi aan zijn arm dwars over de Theresia-
weidehjj droeg het in een servet gevouwen
ontbjjt voor papa Kohlhoven en wie die
beiden zoo wandelen zag, moest wel zeggen
een gelukkig paar 1 Eén echter was 't met
deze opvatting niet eens en dat was Kathi's
vader, die als naar gewoonte door Bavaria's
lokken naar buiten tuurde eu zijn verstand
meende te verliezen, toen hjj zjjn dochter aau
de zijde van dien »vent« zag.
»Hoe komt die schavuit in München
nou wacht maar ach, kou ik maar naar
beneen, dan zou 'k hem helpenDas gemeen,
terwpl ik nu hier opgesloten zit o, o!«
Terwpl Kohlhoven in steeds stijgende op
winding deze woorden hortend uitstiet, kwa
men beiden nader en eindeljjk verscheen
Kathi met het ontbjjt boven. Zp scheen zich
niet te storen aan de minder vriendelpke ont
vangst, die haar te beurt viel ea met het
vergenoegdste gezicht van de wereld riep ze
adieu papa!*
»Wat, nu al weer voort? Bljjf hier!*
Maar papa, Poldi wacht bene ten op me
»Wat, Poldi noem je dien knul? Kom
hier en zet je daar neer! Ik beveel het jeI«
(Slot volgt.)