ilel Land van
[leusden en Altena. de Langstraat en de Bommelerwaard.
Het gebroken Hart.
FEUILLETON.
Uitgever: E. J. VEERMAN, Heusden.
M 1514.
WOENSDAG 19 AUG.
1896.
und van altena
voor
IlIWSMAD
Dit blad versehjjnt "WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f l.OO.
Franco per post zonder prjjsveihooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën van 16 regels 50 ct. Elke regel
meer 7*/j ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrjjdagavond
ingewacht.
De eischen des tjjds. Dezen term ontmoet
ge op alle paden, in de stille straten der
dorpen en landstadjes, op de drukke ver
keerswegen der groote steden, in de kranten,
jn circuluires en brieven, zóóvele malen dat
ge onwillekeurig aan bij verordening of wet
vastgestelde bepalingen denkt. Toch is niets
tuinder waar. Wat de tijd eischt staat niet
beschreven en kan niet onder vaste bepa
lingen gebracht worden. De tijd stelt geen
eischen dan deze, dat de mensch zijn dagen
telle, opdat hjj verstandig worde. Maar de
kinderen onzes tjjds hebben hun eischen en
daaraan tegemoet, te komen, dat is een eisch
van alle- tijden.
Laten we de eischen des tjjds onder enkele
rubrieken brengen.
Dan ontmoeten we vooreerst de reclame.
Zoomin als een acrobaten-directeur op de
kermis het spel zal aanvangen zonder trom
petgeschal, tromgeroffel en een kleine voor
proef, vap tfu-°eij daar binnen te zien zal zijn,
evenmin ia'"-* neringdoende geraden een
zaak te openen, zonder eenig lawaaimakend
middel. Een sigaar toe bjj elk dubbeltje, een
half pond boter op het heele pond, een lot
by elk besteeden gulden. Ja loten vooral
leenen zich uitmuntend tot reclame, want
ze zijn zeer gewild, 't Is niet waar dat één
vogel in de hand beter is dan tien in de
lucht. Tien schitterende prijzen achter de
ramen of in de winkelkast, of op papier,
zjjn in publieks oogen schooner dan een
klein prysjje in de hand.
Aardiger dan deze is de reclame, die
fraaie en nuttige voorwerpen verspreidt. Zoo
b.v. sljjt een Engelsche zeepfabriek tegen
Kerstmis waggons vol van geïllustreerde
bladen met, een drietal zeer schoone oleo-
grafiën, zoo vinden we in de huiskamer
aschbakjes van briquetfabrikanten, scheur
kalenders van levensverzekeringen, op de
schrjjftafel vloeiboeken van papierhandelaars,
in de kinderkamer laden vol platen en
prentjes van chocoladefabrikanten e.a., al-
temaal zeer prjjzenswaardige middelen om
den naam der fabrikanten bekend te maken.
Hiermee is de reclame niet uitgeput
Vrij naar Engelsch.
we hebben ons maar tot die van kleine af
metingen bepaald doch ctenoeg om te
doen zien dat reclame tot de eischen des
tijds behoort.
Een tweede dier eischen is weelde.
Een jong ambtenaartje denk u den
Haag zal gaan trouwen. Op zijn 17de
jaar heeft hij zich gepermitteerd een meisje
te vragen, nog nauwelijks de korte rokken
ontwassen en nn, na zeven jaren vrjjens en
verhooging van traktement, bekruipt hem
de lust den grooten stap te wagen. Met
overleg hebben beiden een spaarpotje ge
maakt, waarvan ze hun huishoudinkje kun
nen opzetten en nog een appeltje voor den
dorst bewaren. Zoo denken de oude lui,
maar deze kennen de eischen des tijds niet,
die een elegante uitrusting voorschrijven:
een salon-ameublement, een slaapkamer-dito,
een huiskamer-dito, een badtoestel, een gas
fornuis in de keuken, een serre met planten.
Minder dan vijf, zes kamers kan een amb
tenaartje toch al niet huren. Dan komt de
receptie benevens de trouwdag, en
't huweljjksreisje. 't Kan onmogeljjk alles uit
de spaarpotten bekostigd worden. Er wordt
raad belegd, 't Huweljjksreisje opgeven, ra
den de oude lui aan. Men merke zoo ter
stond, dat zulke oudjes nu volstrekt niets
verstaan van de eischen des tijds, anders
zouden ze weten dat dit eenvoudig onmo
gelijk is. Het mag klein vallen en zich b.v.
tot Bingen a/1. Rijn of tot Parijs uitstrek
ken, maar een Hagenaar dient een huwelijks
reis te maken, dat staat als een paal boven
water, dat behoort tot de eischen des tjjds,
al neemt men die zoo miniem mogelijk.
Evenmin kan cr bezuinigd worden op de
inrichting der woning, dat laten de eischen
des tijds nu eenmaal niet toe. Gelukkig is
daar een reddende engel: het krediet. Men
kan zich een volledig huishouden aanschaf
fen, op afbetaling, zooals men dat ook met
naaimachines en kleeren doen kan. Nuttige
uitvindingen, die huizen op afbetaling. Men
betaalt, al naar gelang men reel of weinig
inslaat, een grooter of kleiner bedrag con
tant en verder elke week een onderling
overeen te komen som. Nuttige uitvindingen
die huizen. Men zit dan wel maandenlang
met schuld in de maag en loopt gevaar
Het is de gewoonte vam hen, die niet
meer vatbaar zjjn voor gevoel, of een los
leven hebben geleid, om alle liefdesgeschie
denissen te lachen en de verbalen van
romantische hartstochten te beschouwen, als
bloote fantasie van dichters en roman-
schrjjvers. Myn opmerkingen over de men-
schelyke natuur hebben mjj er toe geleid,
sr anders over te denken. Zjj hebben mjj
overtuigd, dat, ofschoon de oppervlakte van
een hart koud kan zijn, of alleen ontwik
keld door de kunst der samenleving, er toch
op den bodem van den koudsten boezem een
vuur smeult, hetwelk, eens ontvonkt, ver
woestend in zjjn uitwerking kan zjjn. Ik
geloof aan gebroken harten en de mogeljjk-
heid, om ten gevolge van teleurgestelde
liefde te sterven. Ik beschouw dit echter
niet als een ziekte, die dikwijls noodlottig
is voor mjjn eigen sekse; maar ik meen
vast, dat menig jong meisje er vroeg door
ten grave daalr.
De man is het schepsel van jj verzucht.
Zjjn natuur leidt hem in den strjjd der
wereld. Liefde is slechts [de verfraaiing van
zjjn jong leven, of een lied, tusschen de
bedryven gezongen. Hjj zoekt naar roem,
fortuin, ruimte in de wereld en overheer-
sching zjjner medemenschen. Maar het ge
heel# leven eener vrouw is een aaneenscha
keling van genegenheden. Het hart is haar
wereld. Daar streeft haar ijverzueLt naar
heerschappjj, daar zoekt zjj naar verborgen
schatten. Eenen man kan teleurgestelde
liefde leed veroorzaken, zjj wondt teedere
gevoelen, maar by is een tezig wezen, hjj
kan zijn gedachten in de drukte der bezig
heden verstrooien, zich in genoegens storten,
of wel zijn woonplaats ontvlieden. Maar het
leven der vrouw is om zoo te zeggen een
peinzend. Zij is meer de gezellin van haar
eigen gedachten en gevoelens en, als deze
droevig zjjn, waar zal zjj troost zoeken?
Haar lot is geliefd en gewonnen te worden
is zjj ongelukkig in haar liefde, dan is haar
hart geljjk aan een sterkte, die is inge
nomen, verwoest en verlaten.
Hoeveel heldere oogen zjjn dof, hoeveel
blozende wangen bleek geworden, hoeveel
lieflyke vormen dalen ten grave, zonder dat
iemand de oorzaak kan zeggen! Evenals
de duif de pjjl, die haar het leven zal be
nemen, tracht te verbergen door de vleugels
dicht te slaan, zoo wil de vrouw voor de
wereld het leed der gewonde genegenheid
verbergen. De liefde eener vrouw is altjjd
schuw en stil, zelfs als die gelukkig is, bekent
zjj ze nauwelybs aan zich zelf, maar in het
tegenovergesteld geval verbergt zjj ze in de
schuilhoeken van haar boezem. Haar harte-
wensch wordt niet vervuld. Voor haar is
de bekoorlijkheid des bestaans voorbjj. Zjj
veronachtzaamt alle uitspanning, iie den
geest verfrischt en het bloed sneller door de
aderen dóet stroomen. Haar rust is ver
dwenen de verfrisschende slaap is ver
anderd in droefgeestige droomen; het verdriet
verteert haar, totdat haar verzwakt gestel
er onder bezwijkt. Vrienden zullen over haar
ontydig sterven weenen, vrienden, eenmaal
haar bewonderend, die zoo kort schitterde
met al den glans der schoonheid. Men zal
u spreken van de een of andere toevallige
ongesteldheid, die haar wegrukte; maar
niemand weet de ware ziekte, welke haar
krachten ondermjjnde, en uaar een gemak
kelijke prooi maakte van den dood. Zij is
als een boom, de trots en schoonheid van
't bosch, schoon van vorm en bladerloos,
maar aan welks wortel de worm knaagt.
Plotseling zien wc hem verwelken, juist als
zijn meubeltjes in elkaar te zien vallen vóór
nog het laatste gedeelte betaald is, maar
men kan 't er op zjjn trouwdag dan toch
eens van nemen en een mensch trouwt in
d.-n regel maar eens!
Op den algemeenen trouwdag, den dag
n.l. waarop gratis getrouwd wordt, moet ge
dat zien in de groote steden. Dan komen
die gratislui met vjjf, zes karretjes naar 't
stadhuis en trakteeren hun gasten op een
rijtoer, die hun dertig a veertig gulden kost.
Ook dit kunnen ze ©p afbetaling gedaan
krjjgen. 't Is een eisch des tjjds, die hun
zoo gemakkelyk mogeljjk gemaakt wordt.
Een jongen was van de school thuisgebleven
om uit te slapen, omdat zjjn zuster den
vorigen dag gehuwd was. Lekker had hjj
gereden in een der vier vigelanten en
's avonds hadden ze limonade, bier en bitter
met suiker gedronken. Wat doet je nieuwe
zwager, vroeg zjju onderwijzer. Hjj was
timmerman, maar had de vorige week ge
daan gekregen, en nu was zijn zuster, den
eersten dag na 't trouwen, uit werken ge
gaan
Een dertle eisch des tijds is de schijn.
Uw zaak staat slecht en men mompelt er
over? Schilder uw uithangbord wat op en
doe een rytoertje met neergeslagen kap.
Vertel onderweg uw geliefkoosde annec-
doten, opdat men van achter de ruiten der
ramen lachende aangezichten ontwaart. Ge
zjjt bijna platzak? Wissel wat u nog rest
in balv# stuivers en laat die klinken, overal
waar 't u dienstig zjjn kan. Koop u een
verguld-koperen horlogeketting en vergeet
uw jas toa te knoopen. Ge zjjt een middel
matig kunstenaar? Encadreer uw werk groot
scheeps en geef u het air van een groot
man. Ge zult een huis bouwen uit waar-
delooze grondstof? Zorg dan dat't althans
tot d#n dag, waarop ge 't verkoopt, den
sehjjn van soliditeit draagt. Maak het mooi,
sier het wat op, een balkonnetje voor en
een er achtef, behang met verguldsel op
de muren en fraaie rosetten in de plafonds.
't Is een eisch des tjjds, dat 't onbruik
bare solied en 't afzichtelijke onaaastooteljjk
voor 't oog verschijnt. Wees wat ge schjjnt
en sehjjn wat ge zjjt, is een verouderde raad.
Tot de eischeH des tjjds behoort echter
hjj het schoonst moest zjjn. Zijn takken
buigen zich ter aardo, blad voor blad valt
af en zoo sterft hjj te midden van 't bosch.
Denken we na over zjjn ondergang, dan
zoeken we vergeefs naar den bliksemstraal,
die hem ter neder kan geworpen hebben.
Ik heb vele voorbeelden g#zien van
vrouwen, die op deze wjjze langzaam van
de aarde verdwenen, en ik heb mjj ver
beeld, dat ik haar dood kon nagaan door al
de verschillende verschijnselen der ziekte,
totdat ik eindelyk als eerste verschjjnsel
teleurgestelde liefde vond.
Eén voorbeeld van deze soort werd me
onlangs verteld; de omstandigheden zjjn
goed bekend ter plaatse, waar zjj voorvielen
en ik zal de geschiedenis geven, zooals ze
mjj verhaald werd.
Ieder zal zich de droevige historie her
inneren van den jongen E den Ierschen
patriotzjj was te treffend om spoedig ver
geten te worden. Gedurende de troebelen in
Ierland werd hjj beschuldigd, veroordeeld en
terechtgesteld, beschuldigd van verraad. Zjjn
lot maakte een diepen indruk op iedereen.
Hjj was zoo jong, zoo verstandig, zoo edel
moedig, zoo dapper, zoo alles, wat we
gaarne in een jong man zien. Zjjn houding
onder het verhoer was ook zoo loffelijk en
onverschrokken. De edele verontwaardiging,
waarmee hjj de beschuldiging van verraad
tegen zjjn land van zich afwierp, de wel
sprekende verdediging van zjjn naam, zjjn
krachtig beroep op het nageslacht in de
hopelooze uren der veroordeeling dat alles
drong diep door in ieder edelmoedig hart,
en zelfs zijn vyanden veroordeelden het
strenge bestaar, dat zjjn vonnis teekende.
Maar er was één hart, welks angst men
onmogelyk beschrijven kon. In gelukkiger
dagen en beter vooruitzichten had hjj het
hart van een schoon meisje gewonnen, de
dochter van een Ierschen advocaat. Zjj be
minde hem met de innigheid der eerste en
vroege Jiefde eener vropw, Wanneer alles
ook beknoptheid. Lange preeken, uitgebreide
betoogingen, dikke boeken, vinden geen
hoorders en lezers meer. Daaraan gedachtig,
leggen we over dit onderwerp de pen neer.
*-■»' <""-rySV r>. 'J.1 i.» 1 U- !t OTK
Bnitonland.
De Engelsche minister-president, Lord
Salisbury, heeft op een feestraaaltjjd een rede
gehouden, waarin hjj verklaarde, dat de
vrede over de gansche werold verzekerd was,
doch dat aan het eene uiteinde van Europa
kanker heerschte, welke de gezondheid van
geheel Europa in gevaar kon brengen.
Zonder Engeland in een oorlog te willen
wikkelen, achtte Lord Salisbury het evenwel
onmogelyk dat Groot-Brittannië zich ging
onttrekken aan een eenheid van handelen,
welke scheen voorgeschreven te zjjn bij het
verdrag van Parijs.
Er bestaat gevaar voor de storing van
het evenwicht in Europa. Hjj sprak de hoop
uit, dat de andere mogendheden middelen
mochten vinden om dat gevaar te doen
verdwijnen, hetwelk reeds te lang heeft
bestaan.
Omtrent den heer Lilienthal, die dezer
dagen bjj eene proefneming met de vlieg
machine op zoo noodlottige wjjze om het
leven kwam, schrijft men nog het volgende:
De heer Lilienthal was bekend als een
voortreffelijk ingenieur met een zeer vinding
rijke geest en stond aan 't hoofd van een
machinefabriek te Berlyn,doch hoofdzakelyk
stond de overledene bekend wegens zjjn
ernstige, wetenschappelijke studiën over de
mogeljjkheid van het vliegen door menschen.
Zelf vervaardigde hij verscheidene vlieg
machines en ten vorigen jare nam hjj een
proef, met een machina welke sprekend op
een reusachtige Japansc'ne vlieger geleek,
die met hare volle vleugelen en in 't midden
een lichaam, ongeveer als een vliegend insect
er uitzien. De vleugels van Lilienthal's
machine waren van stovig papier over bam
boes en deden aan vleermuisvleugels denken.
Verleden jaar bond deze uitvinder twee
vleugels op den rug en ze met de armen
wjjd uitgestrekt bewegend sprong hjj van
ee* steden, 30 M. hoogen heuvel, in de
diepte. Hij slaagde er in, een tiental meters
voort te vliegen, kantelde dan en stortte
pijlsnel naar beneden gelakkig in een
moeras, zoodat hij er met eenige kneuzingen
afkwam.
Zijn plan gaf hjj desondanks geenszins
op; hjj verbeterde zjjn maohine telkenmale
en hoewel bjj bjj elke proef in levensgevaar
verkeerde, zette hij zijn vliegpogingen voort,
slaagde er zelfs herhaalde malen in, dertig
tot veertig meter in de lucht af te leggen.
In vakbladen schreef hij herhaaldeljjk arti
kelen over de nieuwe sport en in een dier
stukken leest meD o.m.: >kennis omtrent de
praktijk van het vliegen kan men slechts
dan verkrjjgen, als men zich in werkeljjke
vlucht bevindt.*
De grootte van het vliegtoestel is echter
helaas begrensd, daar anders het. besturen
in de lucht onmogelyk wordt. Met vleugels
van 14 M' oppervlakte met een lengte van
punt tot punt van 7 M. kan men na be-
hoorljjke oefening een wind van 7 M. snel
heid verdragen.
Onbeschrjjfeljjk is de bekoring van zulke
vliegtochten en men kan moeiljjk een ge
zondere beweging en een meer opwekkende
sport dan het vliegen zich uitdenken.
Bjj sterken wind wordt het vliegen echter
gevaarlijker. Lilienthal schrjjft daaromtrent
>By kalmen wind zeilt men gelijkmatig
voort; zoodra de wind zich eehter verheft
wordt de vliegbaan wankelend. Het toestel
zwenkt dan naar links, dan naar rechts,
plotseling wordt de vliegende door den wind
opgenomen, hoog naar boven gedragen en
j bljjft op één punt in de lucht zweven. De
jtoeschouwers houden den adem in: maar
t
j de vliegende zeilt dan weer verder en gljjdt
onder het gejubel der menigte in een slanke
ljjn zachtkens ter aarde
I Dat »zachtkens ter aarde glijden* eischt
i echter klaarbljjkeijjk grootere behendigheid
j dan de heer Silienthal reeds bezatdat zjj
echter na veel oefening te verkrygen zou
zjjn, behoort geenszins tot de onraogeljjk-
j heden. Zoowel als fietsen, schaatsenrjjdsn
en vooral goed zeilen langdurige oefening
eischen, zoowel zal ook de vliegsport niet
dadelijk het werk van iedereen zjjn. Maar
dat werkeljjk het vliegen voor menschen
mogeljjk is, heeft de helaas verongelukte
nog niet bewezen.
ter wereld zich tegen hem richtte, werd hjj
bedreigd in zjjn geluk, verduisterden on
genade en gevaar alom zjjn naam, zjj be
minde hem des te vuriger, juist om zijn
lijden. Indien zjjn lot zelfs het medegevoel
zjjner vyanden kon opwekken, wat moet
dan wel de zielefoltering geweest zjjn van
haar, in wier hart zjjn beeld gegrift was
Dat zjj h«t zeggen, die plotseling het dier
baarst, wat zjj bezaten, in het graf hebben
zien dalen die daar gestaan hebben, als
buitengesloten in een koude, eenzame wereld,
vanwaar alles, wat hun lief was, ver
dwenen is.
En dan de verschrikkingen van zulk een
graf! zoo huiveringwekkend, zoo onteerend!
er was niets voor de nagedachtenis om de
smart der scheiding te verzachten, geen
enkele teedere, hoewel droeve omstandigheid
om het scheiden dierbaar te maken niets
om leed te mengen in deze gezegende tranen,
als dauw van den hemel gezonden, om het
hart te doen herleven.
Nog ondraagljjker werd haar toestand,
doordat zjj zich door haar ongelukkige ge
negenheid, het ongenoegen haars vad«rs op
den hals had gehaald en uit het ouderljjk huis
werd verdreven. Hadden het medegevoel en
de diensten van vrienden tot haar hart kun
nen doordringen, tot dat hart, zoozeer ge
schokt, het zou haar niet aan troost ontbroken
hebben, want de Ieren zjjn gevoelig en edel
moedig. De liefste attentiën werden haar
bewezen door rjjke en deftige families. Zjj
werd in gezelschappen gebracht, en men
trachtte door allerlei bezigheid an amusement
haar af te leiden, doch alles was vergeefsch.
Er zjjn ongelukken, die de ziel verzengen,
die de vatbaarheid voor geluk wegnemen
en aiaken, dat er nooit meer knop of bloesem
kan worden voortgebracht. Zjj verzette
zich nooit tegen het bjj wonen van vermaken,
maar was daar even alleen, als in de diepste
eenzaamheid, blykbaar onbewust vaa de
wereld rondom haarzjj droeg een inwendige
smart met zich om, een leed, dat sreen
vriendschap kon verdrjjven.
De persoon, die mjj haar geschiedenis
vertelde, had haar op een gemaskerd bal
gezien. Nooit kan ellende pjjnljjker treffen
dan iemand zóó te ontmoeten. Haar alleen
en vol droefheid te zien rondloopen, waar
alles in 't rond vroolyk is, haaf gekleed
zien in vreugdetooi en er zoo droefgeestig
uit te zien! Na door de prachtige zalen
en dartele menigte gewandeld te zjjn, ging
zjj op de trap van 't orkest zitten en eerst
even rondziende, begon ze een klagend lied
te neuriën. Zjj had een prachtige stem,
maar bjj deze gelegenheid was die zoo een
voudig, zoo treffend, ademde zjj zooveel
ellende, dat er een groep om haar heen
kwam staan, die, stom van verbazing, ten
laatste tranen van droefheid stortte.
Het kon niet anders, of haar treurige
geschiedenis moest veel belang wekken in
een land, zoo bekend om zjjn geestdrift. Zij
won daardoor het hart van een officier, die
haar zjjn liefde verklaarde. Zjj wees hem
af, want haar gedachten waren onverbid-
deljjk bjj haar eersten minnaar. Hjj hield
echter vol. Minder vroeg hjj haar liefde,
dan wel haar achtiDg, en daar zjj afhan-
keljjk was van vrienden, schonk zij hem
eindelyk haar hand met de plechtige ver
zekering echter, dat haar hart onverander
lijk een ander zou toebehooren.
De officier nam haar met zich mee naar
Sicilië, in de hoop, dat die verandering de
herinnering aan haar lyden zou uitwisschen.
Zjj was een beminnelijke en voorbeeldige
vrouw en deed zelfs pogingen om gelukkig
te zjjn, maar niets kon de droefgeestigheid
genezen, die haar tot in de ziel was door
gedrongen. Zjj kwijnde weg en daalde ein
delyk ten grave, als het slachtoffer van een
gebroken hart.