M 1529.
FEUILLETON»
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
ZATERDAG 10 OCTOBER.
1896
Op WalteTshurg.
^ET LAND VAN ALTENA.
yoor
Dit blad verschjjut WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f 1.00.
Franco per post zonder prgsveihooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
~--r: tién Yur 16 regels SO ct. Elke regel
me 7V« ,roote letters naar plaatsruimte.
r 5-»n w: an tot Dinsdag- en Vrijdagavond
inge v&eht.
I.
In den loop der tjjden heeft men steeds
kunnen waarnemen, dat de macht van den
mensch grooter wordt, naar mate de om
standigheden ongunstiger zjjn.
Niemand zal dan ook kunnen tegen
spreken, dat b.v. onze aanvoerders van staat
en leger 't meest beroemd werden, en dit
dan ook ten volle verdienden, in de dagen
waarin ons kleine Nederland van allé zjjden
gevaar bedreigde, terwjjl in die dagen van
uiterste krachtsinspanning menig vreemde
ling hier in staats- en krijgsdienst zijne op
voeding ontvangen kon.
De strijd tegen de elementen, kunnen we
gerust zeggen, heeft ons volk groot ge
maakt, en wanneer we in de geschiedenis
een paar duizend jaar terug gaan, kunnen
we zien, hoe reeds toen onze voorouders,
met vertrouwen op de toekomst, den strjjd
tegen een onzer grootste vjjanden, het water,
durfden aanvaarden.
Wel kwamen dikwijls na tjjden van in
spanning, oogenblikken waarin het werk
van jaren werd verwoest, doch dit kon al
leen den moed aanwakkeren en dikwijls
den overmoed beteugelen.
Alleen kan de strjjd tegen onbekende en
vijandige elementen den menschen tea na-
deele zjjn, als deze door onbekendheid met
de gevaren en met de grootheid der onder
neming hnnne krachten te hoog schatten
of die van hunne tegenpartij te gering
achten, maar, wanneer, zooals door onder
zoek van staatswege en van particulieren,
de droogmaking der Zuiderzee een werk
wordt genoemd, komende ten goede aan
duizenden ingezetenen, en ten koste van
niemand, dan zeggen wij gaarne: Geef uw
steuu aan dezen arbeid, wanteendracht
maakt macht.
Reeds lang hebben eenige mannen van
invloed in deze zaak hun woord gesproken,
en de Zuiderzeebond geeft thans brochures
uit, waaraan wjj het volgende ontleenon
Terwjjl de nabuur groote schatten aan
goud en bloed offert om tot zelfs in de
heetste luchtstreken een stuk grond te ver
overen, dat later afzet aan zjjn prodnkten
moet verzekeren, en wjj op den breedte
graad van Amsterdam een provincie voor
het nemen hebben, die geen druppel bloed
(12
Daar trad de oudste zuster naar buiten.
Haar gelaat was bleek, haar gestalte ge
bogen, doch ze was ook thans schoon, als
altjjd en dat ze den moed niet verloren had,
bleek uit haar geheele verscbjjning.
>Is alles in orde?* vroeg zij, de lading
overziende. Zjj vroeg als «en zorgzame huis
vrouw en haar stem was vast.
Vader pakte het zelf samen,antwoordde
de broeder.
»Wjj kunnen alzoo aftrekken?*
»Al8 we moeten, ja!« zei de jongen en
de smart bracht op dit oogenblik weer dien
pjjnljjken trek om den mond.
»Wjj moeten, Johannes.*
»Op het slot verwacht men hulp, den rit
meester met zjjn huzaren!*
>Tot een bloedigen strjjd, mjjn jongen.
Die van het slot mogen zich te weer stellen,
onze vader, een dienaar des Heeren, die den
menschen de vrede verkondigt, mag om
zjjnentwil geen bloed vergieten laten.*
>En wanneer nu deze opstand bjj het slot
gedempt wordt,* wierp de knaap tegen,
wanneer de boeren teruggedreven, de rad
draaiers gevangen genomen worden? De
heele opstand war» daarmee onderdrukt,
geen boer zou zich meer buitenshuis wagen
en met ons zou zich nicmai-d meer bemoeien.*
en misschien zelfs geen geld behoeft te
kosten, bestaat er in zake het Zuiderzee-
vraagstuk in ons land een groote onver
schilligheid, of zoo men zich eenig oordeel
over de zaak gevormd heeft, een zwaar
moedigheid, een wantrouwen in de uitvoer
baarheid en ongeloof aan het spoedig ter
hand nemen van het groote werk, die de
vraag doen stellen of er van het schimp
woord van »volk in verval* toch wel iets
aan zou zijn.
En toch zjjn er hoogstens twaalf ge
slachten verloopen, sedert datzelfde kleine
volk de wereld verbaasde, door zijn zelfbe
wuste krachtsuiting in den worstelstrijd met
het machtigste rijk van dien tijd; toch is
de geschiedenis van dat volk een eeuw later
een voorbeeld, hoe een staat niet groot,
doch slechts gezond en harmonisch ont
wikkeld behoeft te zijn, om een hooge plaats
in de rjj der natiën in te nemen, en is
zelfs de geschiedenis der laatste 50 jaren
een bewjjs dat nog altjjd de levenskracht
van dat kleine volk niet is uitgeput.
De verklaring der onverschilligheid waar
mede de droogmaking der Zuiderzee te
kampen heeft, is te vinden in den nationalen
karaktertrek, dien de vreamdeling met
»flegma« bestempelt, doch die in werkeljjk-
heid ook zjjn groote voordeeion heeftvoor
zichtigheid en koelhoofdigheid ons volk laat
zich niet lichtvaardig en gemakkelijk op
winden voor een grootsch idee, het heeft
een ingeboren afkeer van reclame, en fleg
matiek heet hier, meer dan ergens elders
Bezin eer gjj begint.*
Wanneer men slaagt ons volk te over
tuigen, niet met woordenpraal, maar met
cijfers en gegevens, dan is tot nog toe, in
heel zijn geschiedenis, uit datzelfde volk
een machtige drjjfkracht geboren, die drong
tot het ondernemen van groote werken, op
ieder gebied, en zoo zal het gaan met de
Zuiderzee.
Om die overtuiging ingang te doen vinden
en om de onverschilligheid te doen plaats
maken voor belangstelling, is de Nationale
Zuiderzes Bond opgericht, en omdat het
groote volksbelang van de droogmaking
voor scherpe bewijsvoering vatbaar is, zal
die Bond zjjn doel bereiken in heel wat
korter tjjd, dan de meesten durven hopen,
jij
indien die bewjjsvoering gegeven wordt aan
allen, op een wjjze, dia het volk verstaat.!
Met lange tusschenpoozsn is het denkbeeld,
de Zuiderzee terug te winnen, opgekomen
Regina Reit aarzelde een oogenblik met
haar antwoord. »Dat moet vader beslissen,*
zei ze toen.
Op dit oogenblik ward geweervuur ge
boord. »Hoor!« riep Johaunts en zijn vuur
rood gelaat gaf uitdrakking aan 't geen er
van binnen omging.
»De ongelukkigen,* zuchtte Regiua, ter
wjjl ze gespannen luisterde. Op dit oogenblik
trad de predikant naar buiten.
»ik hoorde schieten,* zei hjj, vragend.
»Bjj 't slot,* zei Johannes.
Nogmaals vielen er schoten. Vader,* zei
Johannes met flikkerend oog.
»Wat meent ge, Johannes?*
Vader, wanneer de oproerige boeren
neergeschoten worden!*
»Wat dan, mjjn jongen?*
>Bljjven wjj natuurljjk in da pastorie.*
Zullen wjj dus het eind van den bloedigen
kamp afwachten, op het moorden van men
schen onze hoop stellen en door ons bljjveu
misschien wel aanleiding geven tot moorden?*
De zoon zweeg.
»Laten we ons klaar maken,* zei de predi
kant zjjn stem verried hoe zwaar hem dit
besluit viel. »Ga nu naar binnen, neem af
scheid van de plaats uwer geboorte en haal
de kinderen.*
De dominé bleef alleen bjj den wagen.
Hjj had reeds afscheid genomen van zjjn
woning en van alle plaatsen, waar hij een
kwart-eeuw geleefd en gearbeid had, waar
hjj vreugde gesmaakt, en geleden had. Het
was hem zwaar geweest en de smart hau
menigmaal den krachtigen man over
weldigd. Thans beschouwde hjj nog eenmaal
in de hoofden van enkele onzer landge-
nooten. Eerst in deze eeuw echter heeft
men dat denkbeeld aan geregelde praktische
onderzoekingen onderworpen. Van 1818 af
hebben min of meer uitgewerkte plannen
elkander opgevolgd. Gesteund door den
reusacbtigen vooruitgaEg der techniek in
de laatste veertig jaren, haar voordeel doende
met de verschillende plannen, die reeds
verschenen waren, heeft de in 1886 opge
richte Zuiderzee-Vereeniging het vraagstuk
in studie kunnen nemen op eene wijze, die
vroeger ondoenlijk was. Zij heeft achtereen
volgens de verschillende stelsels, waarop de
vroegere plannen gebouwd waren, aan een
nauwkeurig onderzoek onderworpen en
kwam tot de overtuiging, dat de vooraf
gaande afsluitiog het meeste voordeel aan
bood. Te dien einde heeft zij den invloed
der afsluiting op de waterkeering der pro
vinciën, die bjj het werk betrokken zjjn,
dienzelfden invloed op de waterloozing en
de waterverversching der provinciën langs
de Zuiderzee, op de scheepvaart en op de
visscherjj op de Zuiderzee aan nauwkeurige
berekeningen en beschouwingen getoetst en
kwam ten slotte, na nuchter wikken en
wegen van voor- en nadeelen, tot een
vast plan.
Dit plan, in een aantal nota's vervat,
zoo uitgewerkt en met gegevens voorzien,
als nimmer te voren eenig plan behandeld
werd, is door de Regeering gesteld in handen
eener Staatscommissie van 28 leden, benoemd
bij Koninkljjk Besluit van 8 September 1892.
Die Staatscommissie, bestaande uit 28 in
ons land bekende deskundigen op elk gebied,
heeft na een tweejarige studie een verslag
uitgebracht aan H. M. de Koningin-Regentes,
waarbjj in hoofdzaak het plan der Zuider
zee-Vereeniging wordt gevolgd, in onder-
doelen verbeterd en waarbij als slot wordt
geresumeerd
lo. »dat de vraag of een afsluiting en
»een droogmaking van de Zuiderzee, op een
wjjze als door de Zuiderzee-Vereeniging
»is voorgesteld, in 's lands belang behoort
»te worden ondernomen, door de overgroote
meerderheid der Oommissie bevestigend
wordt beantwoord, behoudens de wijzi-
»gingen in haar verslag aangegeven;
2o. »dat het antwoord op de vraag, op
welke wijze dit werk tot uitvoering moet
worden gebracht, volgens de meening van
>al de leden der staatscommissie, behoort
»te luidendoor den Staatop den voet in
idil verslag vermeld.
het huis, den tuin, de omgeving, het geheele
landsehap, het dorp voor hem, het woud
daarachter alles, alles moest hjj vaarwel
zeggen. Voor altjjd? Hevige stormen ver
ontrusten het land, maar de woeste golven
bedaren eenmaal en de stroom vliet weer
langzaam en rustig. Zou hij ook nog terug-
keeren? De hoop is toch ook een natuurwet
voor het leven des menschen. Hoevele ge
dachten stormen door het hoofd van den
zwaar beproefden man. Hoe menige hoop
fferd teleurgesteldHoe menige zucht volgde
haar op den voet: het was zelfbedrog. Zou
de hoop eenmaal hier weer te komen ook
zelfbedrog blijken? De predikant versaagde
niet: »Heer, uw wil geschiede, in den hemel
zoo op de aarde!*
De kinderen kwamen buiten, Regiua met
het driejarig zusje aan de hand, gevolgd
door de beide knapen, ieder wat dragende.
Zjj kwamen zwjjgead aan den wagen, Regina
bleek, Johannes kampende, bjj het zien van
vaders kalme trekken, met opkomende trots,
de tweede knaap met tranen in de «ogen,
die hjj heimeljjk zocht weg te pinken, als
schaamde hjj zich zjjn zwakheid.
Diepe weemoed kwam over den predikant,
toen hij zijn geliefde kinderen daar zoo zag
staan. De hemel had ze in gezondheid
doen opwassen. Wat zou de toekomst hun
brengen? Wist hjj slechts, waar hjj, waar
zjj in (ie eerstkomende dagen het hoofd ter
ruste zouden neervleien!
Brengen wjj eerst moeder
groet 1* zeide hij. Slechts een
bloemen, geen groenen tak. N
ze nemen wat aan de kerk b o
I-
F? n i fc e n 1 Ft r» d
Een der Belgische hoofdbladen, de tr«,
vertelt, dat het Armenische revolu
comité in een Belgische wapsnf
100.000 repeteergeweren heeft gekoo,
Te Dornbach, in Oostenrijk, ove
onlangs de gewezen Hollandsche sche
kapitein Dierksen (of Dirksen), die jarenlang jiQ fJen Krimoorlog, werd brigade-generaal
'edigde.
was geboren in 1815. Hij liep
n St.-Cyr af, werd in '40 lui-
g in '43 als kapitein met den
Igeaud, gouverneur van Al-
Afrika. Na de verschillende
.pen te hebben was hij Bide
ts-camp van maarschalk de Saind-Arnaud
gene,
van de wereld afgezonderd in een klein
huis had gewoond. Men vond slechts f 12
contanten in zjjn woning, waarom de be
grafeniskosten door een liefd >dige Vereeni-
ging werden betaald. Later, toen de erfge
namen, een broer uit Holland en een neef
uit Duitschland, waren opgespoord, werd
het huis onderzocht en ontdekte men in
verborgen hoeken een spaarbankboekje,
waarop voor 1000 florjjnen was ingeschreven,
en de bewijzen, dat hij bij een Hollandsche
Bank f 60,000 had gedeponeerd, 't Huis,
dat zjjn eigendom was, werd verkocht voor
f 8000.
Op eene vergadering te Ediuburg is een
brief van Gladstone voorgelezen, waarin hjj
zegt, dat voortgezette werkloosheid in
Turkije tot hernieuwde moorden zal leiden,
maar dat Engeland met kracht en beleid,
door andere mogendheden bjjgestaan o f
niet, een einde kan stellen aau de mis
daden van den sultan.
Te Guayaquil (Peru) is een hevige brand
uitgebroken, die onmiddellijk met onge
hoorde snelheid om zich heengreep. Onder
de vernielde gebouwen komen voor vier
banken, alle consulaten, alle hotels op één
na, alle handelsgebouwen en het arsenaal.
De aangerichte schade is reusachtig groot.
Nader wordt bericht:
De brand te Guayaquil is bedwongen.
De verliezen worden op zes millioen pond i
sterling begroot, waarvan slechts voor een
half millioen pd. st. verzekerd was. Het
kantoor van in- en uitgaande rechten is,
met zijn geheelen iuhoud, vernield. Dui
zenden zjjn door den brand dakloos ge
worden. Men gelooft, dat de oorzaak aan
moedwillige brandstichting moet worden
geweten.
en voerde het commando over een brigade
tot do inneming van Sewastopol. In 1859
maakt hij als divisie-generaal den veldtocht
naar Italië mee.
Onder Napoleon III hield hij zich overi
gens met de bestndeering van plannen tot
reorganisatie van het leger bezig en zond
anoniem het werk l'Armée fran9aise en 1867
in het licht; de daarin uitgesproken denk
beelden bevielen de regeering niet en nu
leefde hij een tjjd in een soort van onge
nade. Toen de oorlog uitbrak was hjj zon
der commando. Na den val van het kabinet
Ollivier kwam hij echter naar vorenden
17en Augustus 1870 benoemde Napoleon
III ham tot gouverneur van Parjjs.
Na 4 September stelde men hem aan het
hoofd van het bewind der Nationale Ver
dediging; hij bleef bevelhebber van Parjjs,
en liet gedurende het heldhaftige beleg dier
stad natuurlijk veel van zich spreken, al
bleef de wereld vergeefs op het fameuse
»plan van Trochu* wachten. Hij was het
die de betrekkeljjke orde in Parjjs gedu
rende het beleg wist te bewHren. Van de
gevechten, waarin hjj zich tevoren had on
derscheiden, zjjn de bekendste die van
Bourget van Champigny, van Buzenval,
alle in het eind van '70 en begin van '71.
Op 8 Februari 1871 verkozen 8 depar
tementen hem tot lid van de Constituante
hjj opteerde voor Morbihan. In de vertegen
woordiging stemde hij met het rechter
een trum. Hjj nam een ruim deel aan den
arbeid voor de legerwet van 1872. Daarna
nam hjj zjjn ontslag en leefde verder zeer
stil te Tours. Slechts gaf hjj nog in 1879
een werk uit: l'Aruiée franjaise en 1879
(par un officier en retraite.)
Trochu was sedert 1861 groot-officier van
S het Legioen vau Eer. In Mei jl. is er nog
In den roes der feesten, gegeven ter eerej eTen over hem gesproken; Felix Faure zond
van Czaar Nioolaas tij lens zijn verbljjf in
Frankrijk, dreigt de dood van generaal
Trochu schier onopgemerkt te bljjven. De
gebeurtenis is anders merkwaardig genoeg
het verdwijnen, op dit oogenblik, van den
man die Parjjs in 187071 tegen de Duit-
boerenadvocaat had het bevolen. Zjj om
gaven zwjjgend het graf, waarin de moeder
rustte, zonden haar een stillen groet toe en
wjjdden dien door hun tranen. Lang ston
den zij zoo het was het laatste afscheid
van de geboorteplaats.
Zwjjgend verlieten zij het kerkhof. Nu
wachten hun nog moeiljjke oogenblikken.
Zij hadden den wagen zonder toezicht ge
laten en vonden dien terug onder bescher
ming van George Hausman. De predikaat
deed als zag hjj den hatelijken mensch niet.
Johannes liep hem voorbjj en greep het
paard bjj de teugels, Regina wendde zich
met verachting van hem af. Hjj bekeek hen
beurtelings allen met een honenden lach,
Johannes leidde den wagen den weg langs,
die tusschen kerk en pastorie van 't dorp
heen leidde.
»Een zware dag voor u, dominé!* zei
de boerenadvocaat, die naast hem was komen
loopen.
De predikant deed alsof hij nists hoorde.
»Een zeer zure gang, dominé! Ge staat
toch toe, dat ik u een eind begeleid?*
»George Hausman,* antwoordde de andere
zacht, maar duideljjk, »uw weg was altijd
een andere dan de rnjjne. Laat dat ook van
daag zoo zjjn.*
»Ho, ho« lachte hjj honend, »ge hebt
zoo menigeen op zjjn laatsten gang begeleid,
nn mar ik u wel op uw laatste reis uit de
een eindje vergezellen. Ik heb
u neg een paar mededeelingen voor
voor dat juffie daar.*
mniaal probeerde de predikant van
komen>ik bid u, laat mjj en
toen, tijdens zjjn reis door Touraine, een
officier van zjjn militair huis naar Tours om
den generaal te begroeten en deze, diep ge
troffen door die attentie, schreef een warmen
brief aan den President.
mijn kinderen onzen weg alleen voortzetten.*
>De rijksweg is vrij mjjnheer, en zoo
spoedig ik mjjn boodschap gedaan heb, zult
ge van mjjn tegenwoordigheid ontslagen
worden.*
De predikant zweeg.
Dominé* vroeg Hausman nu, »wilt ge
nu zeggen waarheen ge gaat en waar ge
voorloopig een toevlucht denkt te vinden
Waartoe dient die vraag?*
»Tot uw welzijn. Ik geef de hoop niet op
u te bekeeren, het schaap den herder.
Wanneer ge beloven wilt een trouw dienaar
der kerk alzoo ook der gemeente te zijn,
dan twijfel ik geen oogenblik dat deze
u oogenblikkelijk weer aanstellen zal. Geef
mij die verzekering om der wille uwer kin
deren. Waar zult ge met hen heen, nu
't land overal in beroering is Beloof het
mjj, ik zal er terstond de gemeente' van
kennis geven en morgen haal ik u terug.*
George Hausman* antwoordde de pre
dikant beslist, »geef u geen moeite. Ik
verwierp reeds eenmaal uw voorstel; ik
ken mjjn plicht en zou gaarne de achting
voor mijzelven bewaren. Verlaat ons thans
en laat ons in vrede verder trekken.*
>0, ge verwacht zeker dat er wel andere
tjjden komen zullen? Die hoop kunt ge
gerust opgeven. Wij behalen overal de zege
en binnen weinige dagen is ons de heer
schappij overal. Hier zjjn we reeds baas.
Ge hebt toch dat schieten wel gehoord?
Gjj ook, juffrouw? Ja, voor u heb ik nog
wat apart. Ge weet toch dat baron Ottokar
daar boven gearriveerd is met zjjn huzaren?*
Wordt vervolgd.)
