Het Land van Hensden en Altena, de Langstraat en de Oonnnelerwaard.
Een Bakkerswet.
De Klippen van Kitty Hawk.
r
FEUILLETON.
Uitgever: L. J. VESEMAM, Heusden.
M 1575.
WOENSDAG 24 MAART.
1S97.
O
Dit blad verschjjnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f 1.00.
Franco per post zonder prgsverhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën van 10 regels 50 ct. Elke regel
meer st. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagavond
ingewacht.
Er zjjn tal van vakken, waarin, zoowel
ten naieele der werklieden als van het pn-
bliek, misbruiken bestaan, verkeerde ge
woonten, die als het ware door den tjjd
ajjn gewettigd en van lieverlede in omvang
zijn toegenomen.
In geen bedrijf is dit wellicht erger dan
in het bakkersbedrijf.
Schier overal kan men dit in eigen kring
waarnemen, vooral waar groote inrichtingen
zjjn, en het is bovendien duidelijk gebleken
uit tal van verklaringen van getuigen, die
gehoord werden door de in 1892 benoemde
Staatscommissie tot onderzoek van den toe
stand van den arbeid.
Dikwjjls hebben die ongunstige toestanden
in lateren tjjd aanleiding gegeven tot on
aangenaamheden met de patroons, tot ge
schillen over het loon en zelfs tot werkstaking.
Te Amsterdam kwam het zelfs eenmaal tot
botsingen. Wel heeft men getracht om sa
menwerking te verkrijgen tusschen het pu
bliek, de patroons en de gezellen, en zóó
te geraken tot vermindering van den over
matig en arbeidsduur en de afschaffing van
nacht- en Zondagsarbeid, maar het heeft
niet mogen baten, en vrjj wel is men over
tuigd dat, om wezenlijke en algemeene
verbetering te verkrijgen, de Staat, door
middel van de wet, tusschenbeide moet
treden en verbodsbepalingen tegen den be
doelden arbeid moet uitvaardigen.
Dat onze regeering, in de onzekerheid
omtrent den uitslag der Juni-verkiezingen,
thans geen belangrijke wetten meer wil
voorstellen, dit is begrijpelijk genoeg. Ook
is de zaak vrjj moeilijk. Immers, de af
schaffing en vermindering van werktijden
moet noodzakelijk tengevolge hebben, dat
er meer handen te werk worden gesteld, en
die meerdere kosten zullen dan moeten
worden betaald door den patroon of gevon
den door vermindering van het loon der
gezellen. Geen van beiden zal daar veel
lust in hebben, evenmin als het publiek
last zal hebben in het betalen van hoogere
broodprijzen.
Zooals wjj opmerkten, de zaak is moeiljjk;
maar de afgevaardigde ter Tweede Kamer,
voor Schoterland, den heer Pyttersen, meen
de dat, wie het doel wil, ook de middelen
moet willen, en heeft daarom zelf een wets
voorstel gedaan, houdende bepalingen tot
het tegengaan van over matigen arbeid in
brood-, beschuit-,koek- en banketbakkerpen
ea broodfabrieken.
Het is ons natuurlijk onbekend of dit
voorstel kans heeft om in de Kamers te wor
den aangenomen en door de Regeering be
krachtigd. Zooveel is zeker, dat de heer
Pyttersen zjjn zaak goed verdedigd heeft.
Hö schetst in zijn toelichting het treurig
ROMAN
VAjr
FRIEDRICH ZIMMERMANN.
43)
Van de kanonneerboot dreunde het vroeg-
schot, door Turners raaf met luid, vrooljjk
gekras begroet. Een ervaring van slechts
enkele dagen heeft dit talentvolle dier het
verband doen inzien tusschen dit schot en
een buitengewone voedering, die hem ten
deel valt van de zjjde der matrozen, welke
ora dien tijd hun ochtendrantsoen ont
vangen. En zwartkop heeft het respect,
waarmee hem de matrozen behandelen,
ruimschoots verdiend, door de aanhanke
lijkheid, waarmee hij zjjn baas op het schip
gevolgd is.
Turner, die een tameljjke zware kogel-
wond gekregen had, bevond zich in het
lot van den bakkerknecht, die veelal (er zijn
ons gelukkig wel uitzonderingen bekend)
een slavenleven lijdt en wiens krachten
zeer vroeg verbruikt zijn. Men neemt de
krachten van den werkman niet in aan
merking bij de regeling van den werktijd
Men onthoudt hem nacht- en Zondagsrust.
Eu niet alleen hg zelf, het publiek onder
vindt er de nadeelen van. Ons belang eischt,
dat het brood, een der voornaamste voe
dingsmiddelen, zoo zuiver uiogeljjk worde
bereid en daartoe is eene eerste vereischte,
dat de bakkergen zindelijk worden gehou
den, en de gezellen tjjd vinden tot behoorlijke
verzorging van het lichaam.
Onmogelijk is dit, waar dag en nacht
met inspanning wordt gearbeid. Het werk
wordt verricht in sterk verhitte lokalen,
gevuld met stof en meel. Juist daar is de
behoefte aan reiniging vau het lichaam
dubbel groot. Maar dit is niet doenlijk, waar
van 96 tot 120 uren per week moet wor
den gewerkt. Voor de Staatscommissie, die
wij boven noemden, verklaarde dsn ook
eens een patroon>als het publiek wist
hoe het in sommige bakkergen toegaat, het
zou geen brood meer willen gebruiken.
Dus zal verbetering niet verkregen wor
den, wanneer men den werkman geen tjjd
geeft zich behoorlijk te reinigen en den
patroon om de werkplaatsen in zindelijke!)
staat te houden.
De wet geldt algemeen, en daarom ook
voor banketbakkergen, zeker een nieuwe
moeilijkheid met bet oog op de eischen van
het publiek.
Alleen tot loopwerk strekt de regeling
zich niet uit. Het rondbrengen van waren
is een afzonderlijke zaak, waarop de ge
wone bezwaren niet toepasselijk zjjn, en
dikwjjls wordt deze tak van dienst waarge
nomen door personen buiten het gewone
personeel der bakkerijen. Zonder nadeel
voor het bedrijf, kon op dit punt aan al
gemeene verbodsbepalingen niet worden
gedacht.
Wjj moeten echter nog opmerken, dat
de geheele wet niet toepasselgk zal wezen
op gestichten, hotels, restauratiën, eethuizen
en gaarkeukens, en ook niet op het bedrjjf
van kok, voor zoover alleen gebakken wordt
voor eigen gebruik en men niet met de
bakkerijen in concurrentie treedt. Eigen
gebruik, dat wil hier zeggen: wat noodig
is vi or inwonende personen, logeergasten
en vaste klanten.
Ook voor de militaire bakkerijen, waar
trouwens in den regel geen overmatig werk
gevorderd wordt, zal de wet niet gelden,
want de Regeering is natuurljjk bjj machte
om daar zoo noodig nog de veranderingen
te maken, waaraan behoefte big kt.
Geen arbeid mag worden verricht door
knapen, die den veertienjarigen leeftjjd niet
hebben bereikt.
den scheepsdocter, die een spoedige genezing
in uitzicht stelde en droomde op zjjn leger
van zekere bevordering, die hem en sjjn
kameraden bjj terugkomst te Washington
zou geworden. Meiers en Berrv waren
eveneens reeds aan boord, slechts Frank
werd nog verwacht. Een diep, brommend
geluid, dat het gansche schip deed sidderen,
gaf te kennen dat de Mosquito bereids
stoom genoeg had en ze ieder oogenblik
gereed was zee te kiezen.
Ginds van het strand stak een boot af
en naderde snel de kanonneerboot. Ze legde
spoedig aan en door kapitein Morris ont
vangen, stegen Frank en Maggy aan dek.
De mannen schudden elkaar de band,
waarna Morris zich groetend tot Maggy
wendde.
Welkom, miss Maggy, aan boord der
Mosquito,zei bjj met ruwe hartelijkheid
haar de hand toestekend, >sla toe en duid
het een ouden zeeman niet ten kwade dat
zjjn plicht gedaan heeft. Ik verzoek u
voor den duur der reis mijn kajuit in ge
bruik te nemen eu het doet nijj oprecht
leed, dat ge slechts zoo kort mgn gast
zgn kunt.*
In dit opzicht schjjnt veel eenstemmig
heid te heerscheu, ten minste alle patroons
en werklieden, die over de zaak werden
gehoord, verklaarden zich vóór den maat
regel. Ook hier echter is het verbod niet
uitgestrekt tot het rondbrengen van de
waar. Genoeg is het, wanneer aan deze
jongelieden den vermoeienden arbeid in de
heete werkplaatsen verboden wordt.
In gunstige gevallen wordt thans door
de meeste bakkersgezellen gearbeid naar
de volgende weeklijst:
Zondagavond 11 uur tot Maandagmorgen
6 uur, Dint dag-, Woensdag- en Donderdag
avond 6 uur tot den volgenden morgen
8 uur, Vrijdagavond 6 uur tot Zaterdag
middag 12 uur en Zaterdagavond 8 uur
tot Zondagmorgen 11 uur, samen 82 uren
doch, veel komt ook voor een gemiddelde
werktijd van 96 uren en zelfs hier en daar
van 100 tot 120 uren.
In de eerste plaats is hierin verbetering
te brengen door de afschaffing van den
nachtdienst, waarom het dan ook volgens
het ontwerp verboden zal wezen om arbeid
te verrichten tusschen Zaterdagnacht 12
en Maandagmorgen 3 uur.
Verder mag gedurende de laatste vijf
werkdagen der week de arbeid niet aan
vangen vóór 6 uur in den morgenterwjjl
op Maandag, wanneer de Zondagsrust is
genoten en bovendien het brood op is, des
morgens drie ure mag worden begonnen.
In den regel zal dus de arbeid des morgens
6 ore beginnen en dit bleek volgens de
verklaringen der patroons wel uitvoerbaar.
Nu geschiedt dit niet, omdat het publiek
er tegen op zou komen des morgens van
versch brood verstok 3n te wezen. Nu durft
de een voor den ander niet, maar het publiek
zal zich, waar de wet tusschenbeide komt,
wel in de zaak schikken.
Voor personen beneden den leeftijd van
18 jaren (dus van 1418) is het aantal
uren, gedurende welke dagelijks arbeid mag
worden verricht, met twee uren verkort en
dientengevolge gebracht (behalve Zaterdags)
op tien, me(i inbegrip van het loopwerk.
Voor personen boven den leeftgd van
18 jaren bedraagt dat getal per dag twaalf,
ook met uitzondering van den Zaterdag.
Doch hierbij komt nog eene bjjzondere
bepaling, nameljjk dat de dageljjksche
werktjjd moet worden afgewisseld door
rust- en schafttjjden, welke te zaaien niet
minder dan twee uren mogen bedragen,
waardoor dus als regel een tienurigen
werkdag voor dit vak wordt aangenomen
en voor de jongeren van acht uren.
Nu zgn er intusschen vrij wat bakkers,
die den wekelgkschen rustdag niet op
Zondag vieren. Het verbod van Zondags-
arbeid tot de Israëlitische bakkers uit t
strekken zou in ons land zeker niet passend
zjjn. Het bepaalde voor Zaterdag en Zondag
hand in de zjjne.
Ge zjjt een braaf kind* zei Morris met
warmte, »en wanneer ik geen oude grijs
kop was en mgn vriend Frank Robertson
geen familierechten had, dan maar dat
is dwaze praat. Ge zoudt toch nooit in
den ruil toestemmen. Nogmaals welkom aan
boord en veel geluk en vreugde in uw
nieuw vaderland!* Hg klom de trap op
naar de brug en gaf bevel tot afvaart.
lJe schroef begon te werken, de Mosquito
keerde en nam koers naar 't noordwesten.
Aan de verschansing stonden Frank en
Maggy arm in arm, zwjjgend starend op
de kust, die meer en meer terugweek, tot
dat nog een suial strookje aau den horizon
zichtbaar was. Toen neigde hij het hoofd
tot haar neer en blikte liefdevol in haar
van tranen omfloers le oogen.
Zie Maggy,* sprak hg, zooals daar de
kust verdwgnt, zoo laat alles achter u ver
zonken zgn, wat de laatste dagen droevigs
gebracht hebben. Denk maar, het is een
booze droom geweest en nu ontwaakt ge
in het helle, vroolgkö zonlicht. Het ver
ledens is onherroepelijk voorbg, maar voor
ons ligt een rgke, schoone toekomst en wat
Euatx -213L
geldt dus bij hen op Vrijdag en Zaterdag,
waardoor men natuurlijk hetzelfde doel
bereikt.
Mochten zich nu, bjj de door ons ge
schetste regeling, bezwaren voordoen, die
hun oorsprong hebben in buitengewone
omstandigheden, dan zal men gelegenheid
vinden om daaraan te gemoet te komen.
Men deuke b. v. aan de drukke dagen van
Sint-Nicolaas of ook wel aan bjjzondere
feestelijkheden. In dat geval heeft de bur
gemeester der gemeente het recht om verlof
te geven tot verlenging van den dage-
lijkschen werktjjd met twee uren, eebter
slechts tweemaal 's jaars en hoogstens voor
tweemaal vjjf dagen; dit beteekent feiteljjk
voor twee weken, omdat voor den drukken
Zaterdag dit verlof niet mag worden verleend.
Buitenland.
Zondagmorgen aeht uur is de blokkade
van Creta begonnen. Tot nog toe is evenwel
geen enkel nader bericht dienaangaande
ontvangen. Uit de berichten, welke verschil
lende bladen bevatten, mag^rnen echter aan
nemen, dat de opstandelingen hun houding
niet zullen wjjzigen, omdat zjj zich niet
met de beloofde autonomie kunnen ver-
eeaigen.
Met recht mag evenwel betwjjfeld wor
den, of zij voorwaarden kunnen stellen
want uit verschillende berichten big kt, dat
zjj weinig aanspraak zelfs op de beloofde
autonomie kunnen doen gelden wegens de
wreedheden, welke door hen zgn begaan.
Op afschuweljjke wijze moetep zjj o. a. te
keer gegaan zgn in de omgeving van Sitia.
In het daar gevestigde ziekenhuis liggen
nog tal van vrouwen en kinderen, die met
blanke wapenen ernstig gewond zjjn.
Bovendien verlangen zjj een losgeld voor
alle gevangenen, die door hen worden vast
gehouden. »De Muzelmannen zjjn wanho
pig*, zegt een telegram uit Sitiaen men
behoeft geen groot voorstellingsvermogen
te hebben dit te kunnen berjjpen, wanneer
men weet, dat de Christenen zulk een op
vatting der Christeljjke liefde hebben.
Men kan het den Balkanstaten niet euvel
duiden, dat zjj zich zoo goed mogeljjk wa
penen, om het hoofd te kunnen bieden tegen
eventueele ongeregeldheden, welke op het
schiereiland kunnen plaats vinden. Een uit
dagende houding is van Servië, noch van
Bulgarjje te verwachten, doch ook zjj kennen
het gezegde, dat hij, die den vrede wil, zich
op den oorlog moet voorbereiden. En voor
al op dit oogenblik, nu het gevaar voor
oorlog zoo dicht in de nabjjheid is.
Het is tegenwoordig een der eerste ver-
eischten voor de staten, die eenigzins in de
Oosterscbe quaestie betrokken zgn ef ba
trokken kunnen worden, om gereed te zgn,
wanneer het fatale oogenblik aanbreekt, dat
niets dan onze liefde!*
Onze liefde* snikte zjj zacht, zich aan
hem knellend.
Hg drukte haar hoofd tegen zgn breede
borat en kaste haar.
•En die zal onze leidstar zgn, mgn lie
veling. Gedelgd is de schuld der vaderen
en in het nieuwe vaderland wacht u een
nieuw leven. Zjjt ge tevredon Maggy?*
De klippen van Kitty Hawk waren onder
den horizon weggedoken. Zij wendde zich,
een traan in 't oog, maar een lach op de
lippen, tot den geliefde.
Thans heb ik u alleen nog, Frank.
Bjj u is voortaan mgn toekomst en mgn
geluk.*
»En ik zal voor beide zorg dragen met
alle kracht* zei hg innig, >daarom schat,
laat ons met frisschen moed onze nieuwe
woonplaats en het nieuwe leven begroeten.*
De strandroo verg eu smokkelarjj op het
Albemarle-eiland heeft met de beschreven
gebeurtenis, voor altjjd een einde genomen
slechts nog in 't geheugen der zeelieden
leven de gestalten des wilden Bell Konks
2,-in trezellen voort.
misschien geen Europeeschen oorlog te
voorschjjn zal roepen, maar toch groote
beroering te weeg kan brengen. Hoe beter
de Balkanstaten, die zich thans neutraal
houden, gewapend zjjD, hoe gemakkeijjker
bet den Europeeschen mogendheden zal
vallen om op »het krnitmagazjjn van Eu
ropa*, zooals onlangs de >New-York Herald*
het Balkan-schiereiland noemde, orde en
rust te handhaven.
Rusland schjjnt dit te hebben begrepen,
door aan Servië 120.000 geweren op crediet
aan te bieden; terwjjl volgens »Central
News* Bulgarjje bjj de firma Krupp 90
stukken veldgeschut heeft besteld, welke,
mot de noodige ammunitie, nog dit jaar
moeten worden afgeleverd.
Kolonel Vassos gevoelt zich bljjkbaar uit
stekend op zgn gemak in zgn kamp te
Sphakia. Voortdurend staat bij in gemeen
schap met eiken hoek van bet eiland en
hij is zeer goed op de hoogte van den loop
der gebeurtenissen. De geregelde troepen
onder zgn bevel hebben volop levensvoor
raad, wat evenwel niet kan gezegd worden
van de groote massa der opstandelingen,
die gebrek aan brood beginnen te krjjgen.
De stad Alicano biedt een levendig
schouwspel aande bazaars en de restau
rants zgn alle geopend en worden druk be
zocht. Groote opgewondenheid ontstond in
het Grieksche kamp door de aankomst van
den Fransehen en den Italiaansehen officier,
die kolonel Vassos den aanvang der blok
kade kwamen melden. Mijlen ver reden zjj
op hun muilezels door ophoopingen van
Cretenzer opstandelingen, die voortdurend
schreeuwden: »Leve de annexatie!* Zelfs de
Italiaansche vrgwilligers die zich op het
eiland bevinden, stemden met dezen kreet
in. De officieren overhandigden kolonel
Vassos het bevel der admiraals en bleven
slechts een half uur in het kamp.
De omgeving van Alicano is zoo goed
mogeljjk versterkt.
Omtrent de bezetting van Creta is be
paald: De Franschen bezetten Sitia en Spi-
nalonga, de Engelschen Candia, de Russen
Rethymo, de Duitsehers Suda-Baai. Te
Canea worden van elke natie 300 man ge
vestigd, behalve door Frankrjjk, dat slechts
200 man zendt.
Waar de Oostenrjjksche en Italiaansche
troepen gestationeerd worden, wordt niet
vermeld.
De Fransche kolonie wil protesteerea
tegen het bezetten van Candia door Engel
sehen alleen. Candia is het centrum, dat in
aanmerking komt voor de telegrafische ge
meenschap met Frankrijk en is bovendien
de hoofdmarkt voor den handel ia olie,
terwjjl bjjna alle handeldrjjveadea op het
eiland Franschen zgn.
Nagshead!* fluistert hg dan ver-
bleekend.
Daarbinnen echter in 't logies zit de
afgeloste wacht om den ouden bootsman,
die reeds deze wateren bevoer toen nog
geen sterveling aan een station dacht en
die geen gelegenheid voorbjj laat gaan om
voor de aankomelingen zgn garen af te
winden. En hg vertelt hun de geschiedenis
van Bell Konks, die geen rast in het graf
kon vinden en nog steeds met zgn gezellen
aan het strand gaat spoken, van den ouden
rozinant met de lantaren op den kop en
hoe menige brave pikbroek, door het be-
driegeljjk licht verlokt, zgn dood gevonden
heeft op de klippen van Kitty Hawk.
Slot.
Eb wanneer de zeeman in duisteren
stormnacht de gevaarljjke kusten van Noord-
Carolina passeert, dan blikt zgn oog ver
trouwend op tot de klip, waar de helle
lichten van 't station glinsteren. Doch de
bjjgeloovige matroos, die de wacht heeft,
ziet nog steeds angstvol naar het strand, dat
in zoo kwaad gerucht staat en menigeen
beweert zelfs in 't uur van middernacht een
licht gezien te hebben, dat zich heen en
weer bewoog.
