and van Heusdea en tllena, dc Langstraat en de
nelerwaard,
FEUILLETON
DE SLEUTEL.
1897.
Uitgever#L.. J. VEER MAM,
M 1578.
ZATERDAG 3 APRIL.
LAND VAN ALTENA-
yoob
"O
Jit ilatl verBchjjnt WOENSDAG en ZATERDAG.
A bonnementsprjjs: per 3 maanden f 1.00.
franco per post zonder prgsveihooging. Afzonderljjke
nummers 5 cent.
i ^cisdsn.
Advertentiën van 1o regels SO ct. Elke regel
i meer lljt ct. Groote letters naar plaatsmimie,
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrjjdagavcnd
ingewacht.
Brieven uit Amsterdam.
De politiereglementen van zeker wel alle
plaatsen in ons land bepalen een vast uur
waarop publieke gelegenheden, als herbergen,
café's, bierhuizen enz. gesloten worden. In
sommige wordt daaraan de hand gehouden,
heel gemoedelijk veelal. Tk zie hern nog,
onzen ouden veldwachter, kwart over tienen
de gelagkamer binnen stappen. »Kom j >n-
gens, 'tis tjjd hoor Naar moeder de vrouw
En dan stond er steeds in een hoek op de
toonbank een boordevol klaartje, schijnbaar
achteloos daar tot nader order neergezet.
Maar onze oude veldwachter had het al tjjd
terstond in de gaten, greep het, terwjjl hij
zjjn redevoering afstak, tusschen duim en
wijsvinger en goot het daarna met een wip
naar binnen, waarbjj hjj nooit verzuimde
den kastelein een knipoogje te geven, dat
zooveel zeggen wilde alstwee joden weten
wat een bril kost! En daarna ging hjj heen
en liet zitten wat zat, als men de deur maar
achter hem op slot deed.
Zoo gaat het echter niet in de stad, waar
•enige honderden agenten staan onder de
bevelen van brigadiers, inspecteurs, com
missarissen, hoofdcommissaris en burge
meester en vooral niet wanneer die hoofd
commissaris een streng man en de burge
meester een niet minder streng man is. Neen,
dan gaat het er anders op los, dan trekt
wanneer het sluitingsuur geslagen is, een
detachement uit onder bevel van een in
specteur, klopt aan, moet opengedaan wor
den, zegt proces-verbaal aan en verwijdert
de stoel .'aste klanten.
Zoo is het hier eenigen tjjd aldoor ge
gaan, nadat de autoriteiten met, schjjnbare
ljjdzaamheid toegezien hadden hoe de po
litieverordening overtreden werd.
«Ze hebbes vele vonden gezocht* zegt de
Prediker; de houders van bierhuizen en
z.g. bierhuizen was dat sluiten te twaalf
uur een doorn in 't oog en daarom hadden
ze er dit op gevondenZe verhieven hun
localiteit tot sociëteit, maakten statuten en
ledenlijsten op, stelden een bestuur samen
en lachten in hun vuistje; nu was dat
fameuss artikel, dat spreekt van sluiten te
middernacht, niet op hun instelling toe-
passeljjk.
Deze vond was echter zulk een doorzichtige
bedriegerjj, dat de rechter herhaaldelijk deze
pseudo-societeithouder8 veroordeeld heeft.
De anderen echter gingen voort na 12
unr te tappen aan hun vaste klanten, die
op dit uur binnen waren. De deur werd
gesloten voor den scbjjn, men kon in
Novelle van ERNEST JOUBERT.
Men sprak over het spel op de jongste
receptie van hertogin Hélène, de vreemde
linge, die in haar salon alles vereenigt wat
er aan Parjjschen esprit* wordt gevonden.
Iedereen had iets te vertellen.
>En u, dokter, houdt u van het spel?*
zei hertogin Hélène tot een jongen man,
die aanstonds als marine-chirurg kon wor
den herkend.
«Ik heb er van gehonden, mevrouw,*
antwoordde dr. Robert de Riondel.
>Is het onbescheiden u te vragen waarom
v niet meer speelt?*
«Volstrekt niet mevrouw!*
Een aardig, klein en fijn geciseleerd sleu
teltje toonende, voegde hg er toe;
«Ziedaar mijn talisman. Wanneer ik lnst
krjjg om te gaan spelen, raak ik even aan
df-zen sleutel en de herinneringen, die hjj
opwekt, ontnemen mg aanstonds den lust
om een kaart aan te raken.*
>Inderdaad!« riep de kleine gravin d'Aur
uit. «Kleeft er bloed aan uw sleutel en
spreekt dat voorwerp van een Blauwbaard-
geschiedenis
en uit en gewacht op de dingen, die
komen zouden.
En die kwamen. Burgemeester en hoofd
commissaris besloten daar nu eens een eind
te maken. En toen is een poos lang de
buurt om en bjj Warmoestraat en Nes op
stellen gezet. Als 't sluitingsuur koud was,
rukten ze uit-, onze s^helmdcn, in militairen
pas, hielden halt voor de aangewezen bier
huizen, maakten die schoon, bevalen te
sluiten en dan ging het in gelederen voor
waarts naar een volgend. Intusschen had
al wat zich nog op straat bevond en
veel zaaks is 't op dien tjjd niet aange
sloten en werd deze reiniging der bierhuizen
een volksvermaak voor nachtvlinders en
lieden van allerlei allooi, die tnsschenbeide
met den wapenstok moesten uiteengejaagd
worden.
En hielp het? Geen zier. Men werd vöör
verdreven en kwam op zjj of achter weer
binnen en den volgenden avond vond de
politie 't gezelschap weer vergaderd.
Nu moet ik u eerst opmerken, dat 't
artikel der verordening den Burgemeester
bevoegdheid verleent 't sluitingsuur te ver
schuiven en alle nette café's, als Kras, de
Pool, Mille Colonnes enz. mochten dan ook
tot één uur openbljjven.
En ten tweede dit: in een stad als de
onze, zjju tal van menschen, die tot zeer laat
aan den arbeid zjjn. Neem b.v. onze ar-
tisten, die in touw blijven tot twaalf nur.
Die en zoovele anderen mogen toch ook
wel hun potteken drinken na harden arbeid
't Is wel een beetje streng om de Amster
dammers, die gewoon zjjn een stuk van den
nacht bjj den dag te voegen, over dezelfde
kam te scheren als buitenlieden, die gewoon
zjjn met de kippen naar stok te gaan en
die jjzen, als ze hooren dat iemand om elf
nur nog trek in een glas Pilsener of een
kwast kan hebben.
't Zjj nu dat de autoriteiten dit laatste
ingezien hebben, 't zjj ze de overtuiging op
gedaan hebben dat ze 't aldus met geweld
nooit gedaan zouden krjjgen er is
plotseling een eind gekomen aan de ont
ruiming en verbaliseeriüg en ze hebben
allemaal permissie tot 2 uur gekregen.
En nu is ieder in zjju schik?
't Mocht wat Nu komen de Jannen en
nemen 't woord. Wat de burgemeester voor
had, langzame inkrimping van den tjjd tot
drinken gesteld, dat was naar hun hart.
'8 Morgens 9 uur moeten ze present zjjn
om schoon te maken, glazen te wasscben,
te poetsen en 't lokaal presentabel te maken.
Den heelen dag slenteren ze tot in den
nacht en wezenljjk, als ze dan tot 2 uur
is volstrekt niet vroolijk.*
«Dokter, wij luisteren naar n,< hernam
hertogin Hélène. Het gezelschap vormde
zich tot een kring om Robert de Riondel,
die zonder zich te laten bidden als volgt
aanviDg.
Het is in Senegal, te Saint-Louis, dat ik
voor de laatste maal heb gespeeld.
Op een avond van den vorigen zomer,
in den «Cercle de France*, boden wjj
den gouverneur, die den volgenden dag zon
vertrekken, een afscheids-punch aan. Ik
was er met al de officieren en eenige koop
lieden van beteekenis.
Een van deze laatsten, zekere D***, was
mjj particulier bekend. Drie maanden tevoren
had hg mg geroepen bjj zijne zieke vrouw.
De schoone mevrouw D. was toen twintig
jaar oud. Al onze officieren waren verliefd
op haar prachtige oogen, onder groote
bruine wenkbrauwen, en met eene tegeljjk
Daïeve en ondeugende uitdrukking, op
hare heerlgk blonde haren, haar lieht ge
bleven teint: smetteloos, ondanks den tro
pische zonnegloed.
Op mjjn beurt werd ik door de bekoring
van deze sirene aangegrepen. Ik vond haar
te bed, een weinig koortsachtig en schooner
dan ooit. Haar heldere stem, waarin toch
zekere smart scheen door te trillen
Wat zal ik u zeggen? ik werd betooverd
door die oogen, door gansch haar wezen;
'k geloof, dat ik een weinig beefde, toen
bediend hebben, rrirfc een werkdag ran 17
uren achter den ru r, dan h»bben ze de rust
dubbel en dwars verdiend.
Nu zjju zij op 't oogenblik bezig zich te
organiseeren en vergaderingen te belegeren.
Ja, 's nachts half 3 convoceeren ze hun
medekellners tot bespreking hnnner nooden
en nn zullen ze trachten op de harten der
patroons te werken, opdat die, trots de
verdunning, het sluituur op 1 unr stellen.
Hnn broeders in de werkmanswereld hebben
al jaren tot eisch den 8-urigen werkdag
met volle recht mogen zij dan aankloppen
om althans 8 uren rust te genieten.
Sedert eenige dagen heerscht er groote
onrast onder een deel van 't personeel der
lagere scholen le en 2e klasse. Aan die
scholen wordt in de avonduren teekenles
gegeven aan de jongens der twee 'hoogste
klassen. Heel veel haalt dat onderwjjs niet
uit, maar 't kost aan de gemeente per school
f 400, over 120 scholen maakt dit 48000
pop. Nu is door B. en W. advies gevraagd
omtrent hnn voornemen deze avondlessen
op te heffen, en aangezien de hoofden dezen
ballast, als leggende beslag op hun avond
uren, gaarne over boord zullen werpen,
vreezen de belanghebbenden 't ergste.
Overigens maken we 't allen heel wel.
Zeventien sterfgevallen op de duizend getuigt
van goede gezondheid.
A. 29-3-97. J. L.
R nitenland.
De Ville de Saint- Nazaire.
Uitvoerige bjjzonderheden over de schip
breuk worden allengs bekend, ten deele
door de mededeelingen der enkele geredden
die reeds in Europa, te Glasgow, zjjn aan
gekomen, waarvan de Engelsche bladen
bericht gaven, maar vooral door die van
de New-Yorksche bladen.
Den 6en Maart in den middag vertrok
het schroefschip «Ville de Saint-Nazaire*
van New-York, met bestemming naar Port
Prince, Haïti. Reeds den volgenden dag
werd het door storm en stortzeeën over
vallen en des avonds stroomde het water
de machinekamer binnende vuren werden
gedoofd. Men had nauweljjks één water
dicht beschot, terwjjl een schip van een
type en een grootte als dit er minstens een
half dozjjn behoort te hebben. Kapitein
Jaquenean zag spoedig in dat zjjn vaartuig
zinken moest en alleen aan redding der
opvarenden kon gedacht worden. De avond
was pikdonker. Men zag de zwarte figuren
der zeelieden die alle krachten inspanden
om de booten neer te laten en van het
schip af te krijgen meer dan een boot sloeg
i
Met de grootste moeite verborg ik, onder
een air van geleerde plechtigheid, den diepen
indruk door deze vrouw op mjj gemaakt.
Eindeljjk ging ik heen, ten prooi aan die
verlegenheid van de eerste liefde, die zulk
een heerljjk gevoel in uw gemoed wekt.
Ik kwam dikwijls weder. Mevroaw
D. bleek mg meer dan gewoon ontwikkeld
te zjjn: ze was vol van geestdrift voor
kunst en gevoelde zich aangetrokken tot
al wat schoon en goed is. Aan hare zjjde
heb ik de beste oren van mjjn leven door
gebracht.
Zjj genas, naar mjjn zin veel te snel. D.
verborg nauweljjks zjjne jaloezie en ik
moest mjjne bezoeken staken.
Ik had haar nooit iets van mjjne gevoe
lens voor haar doen blijken, maar zjj was
te veel vrouw om er niets van te bemerken.
Wat hare gevoelens jegens mg aangaat,
daarvan wist ik toen niets. Maar aan de
wjjze waarop zij haren echtgenoot somtijds
aanzag, aan den toon waarmee zjj tot hem
sprak, had ik meenen te bemerken, dat zjj
voor hem zoo niet een nar levendigen
hartstocht koesterde, dan aan hem
gehecht was. Men vertelets? iderlinge din
gen van dien D. Eenige ën tevoren met
zjjn vrouw aangekomen d* zjju fortuin te
maken, had hg in twee jaifen tg da inden
ivoor- en goudhandel een flink vermogen
weten te verwerven. Toe^-maakten zjj zich
gereed om Saint-Louis ta verlaten, teneinde
er aan s'nkk^n tegen hst schip. Weinige
minuten nalat allen het hadden verlaten,
zonk de «Ville de Saint-N '.zaire, hjj kaap
Hatteras, op een afstand van 260 mijlen
van New-York.
Al de acht booten waren van boord
gezet, maar vier waren door de golven
tegen het .«chip verpletterd en de daarin
aanwezigen verdronken: in de andere vier
waren 29. 29, 8 en 7 personen, dat is 73
van de 82 opvarenden. Tjjd om levens
middelen mee te ne nen was er niet geweest.
Een poging van de booten om bij elkaar
te blijven mislukte; in het akelig dui ter
zocht ieder zoo goed mogeljjk zijn weg.
Van drie, stellig van twee booten weten
wjj nn iets. Een van 29 personen is aan
getroffen door de Amerikaansche schoener
«Hilda,* kapitein Rines, Zondag 15 dezer,
das nadat zjj acht dagen machteloos had
rondgedobberd. De andere boot van 29
personen is den 12en ontmoet door de
«Yanariva,* des morgens 6,40 op 31° 25'
N. B. en 61° 22' W. L. Te New-York zijn
door de «Hilda* vier levenden aangebracht:
Berri, inspecteur-generaal van de Fransche
ljjn, de tweede arts dr. Maire, de derde
machinist Sants en een passagier Juan de
Dios Tejada; door de «Yanariva,* kapitein
Weston, te Glasgow zestien geredden, name
lijk drie officiereu, een passa ier en twaalf
matrozen. Daarenboven heeft de «Maroa,*
die kaap Lizard is gepasseerd den kapitein,
den eersten machinist, den tweeden timmer
man en den stoker van het vergane schip
aan boord. Tesamen 24 geredden. Hoe het
met de vierde boot is gegaan, is nog niet
bekend. Kapitein Weston heeft, na de red
ding der zestien, vergeefs uitgezien naar de
andere booten, en de schipbreukelingen
verhaalden hem dat zjj sedert het verdwjjnen
van de «Ville de Saint-Nazaire* van de
drie andere booten niets meer bemerkt
hadden.
De heer Berri verhaalde, na zjjn aan
komst te New-York: «ik nam het bevel
over de boot op rag, en allen werkten wjj
hard om haar tegen de golven op te hou
den, maar spoedig begon het vreeselijke
lijden. Onze eenige hoop was in westelijke
richting te komen, en we meenden slechts
een vjjftig mijlen van de kust te zgu. Was
de wind gunstig en stevig geweest, dan
hadden wjj in een paar dagen de kust kunnen
bereiken; maar de wind bleef wanhopig
tegen en wjj vorderden haast niet. Dagen
lang hield ik zelf de riemen, tot ik uitgeput
was. Eenigen waren al dood, sommigen
krankzinnig geworden en over boord ge
sprongen. Ontzettend was het ljjden van
vóór hun vertrek kwam D. tehuis, bleek
en weenend als een gek. Hjj had gespeeld
en tot zjjn laatsten louis verloren.
Wat gebeurde er tusschen de beide echt-
genooten? Daaromtrent is niets bekend. Zjj
schonk hem zeker vergiffenis; hjj toog
weer aan den arbeid, en, daar hjj flink en
jjverig was lachte het succes hem weer toe.
Sinds dien ongelnkkigen dag zette hij geen
voet meer in den «Oercle de France.
Groot was dus mjjne verrassing, toen
ik hem op de afscheidspartij zag. Hg voor
kwam mjjne vragen.
«Ik ben gekomen,* zeide hg, mg de
hand drukkende, «om den gouverneur mijn
respect aan te bieden. Ik ga vroeg naar
huis. Ik heb 't gezworen ik heb 't ge
zworen,* herhaalde hjj, met kracht, veel
meer naar 't scheen om zichzelf te
versterken dan om eene opmerking, die ik
trouwens ni^t maakte, te beantwoorden.
Ik zal u de bjjzonderheden van dat
feestje besparen, de toosten, de speeches,
dergelijke soirees geljjken op elkaar als
twee druppels water. Te elf uur trok de
gouverneur zich terug, en kwamen de speel
tafels voor den dag.
Nieuwsgierig zag ik naar D.'s gelaat.
«Gaat u niet heen?* zei ik.
Hg aarzelde een oogenblik, antwoordde
daarna een weinig beschaamd: «Dadelgk,
even niijn sigaar uitrooken«.
Hij was bleek. Hg had zjjn krachten
den armen Tejada, die zijn vier kindereu,
een voor een, bezwijken zag en toen zijn
vrouw: haar lijk hield hjj in zijn armen,
en hij zat stil zoo, starende in de verte.
Er waren er die ijlden en spraken van
marmeren gangen in mooie tuinen, van
paleizen schitterende van licht
«Onmogelijk*, zei dr. Maire, «oui de
afschnwelijkhe len van die zeven dngen in
een open boot te beschrijven. Eiken mor
gen bjj het krieken van den dag zochten
wij aan den horizon naar een zeil, en a's
de avon 1 .«aaide zaten wjj neer in wanhoop.
In de duisternis van den nacht was het
een huiveringwekkende sensatie naast ons
ljjken te voelen die wjj over boord hadden
te zettenen we scheidden er van als van
ons eigen leven. Hadden wjj maar water
gehad; die zeewater dronken, tegen den
raad van Berri in, stierven een 'elleadigen
dood. Wjj waren, geloof ik, allen buiten
kennis toen de «Hilda* ons oppikte*.
Sauts, de vierde machinist, deelde mee
«allen waren we nat tot op ons hemd
telkens sloegen de golven over boord, en
er zjjn verscheidene», die zich niet vastklem
den aan hun zitplaats, over boord geslagen
die golven bedreigden ons steeds, loerden
onophoudeljjk op ons, ook als de wind
bedaarde en de regen ophield. Het weinige
scheepsbeschuit dat we hadden, werd den
eersten dag al nat en oneetbaar. Nooit in
mjjn leven zal ik vergeten hoe de vier lieve
kinderen van Tejada, een voor een, stierven
en hoe we de ljjkjes moesten geven aan de
golven: Tejada aanziende, vergaten we ons
eigen ljjden. Ten laatste zijn we, geloof ik,
allen in slaap geraakt, vol angst nog dat
we weggesleurd zouden worden door de zee,
maar toch ons overgevende aan dat gevoel
van uitgeput zjjn.« Sauts vertelde ook met
hoeveel moeite hjj uit de ondergeloopen
machinekamer van het schip zich gered
had: »wjj hadden eerst geen hoop dat bjj
zoo'n hevigen storm een boot neer te laten
zou zjjn, maar allen gedroegen zich goed,
officieren en manschappen; ik herinner mjj
niet één berispeljjke daad.*
Toen de mannen van de Hilda de boot
met de vier nog levenden vonden, waren
dezen zoo hulpeloos als kleine kinderen
met veel moeite en overleg zijn ze aan boord
van de Hilda gebracht en daar met de
grootste zorg verpleegd.
De Ville de Saint Nazaire werd geschat
op een waarde van 300,000 dollar; baar
lading op 60,000 dollar. Volgens verkla
ring van den agent der Compagnie générale
transatlantique te New York, Auguste
Forget, was het schip niet verzekerd. Het
Op dit oogenblik gevoelde hjj zjjn harts
tocht weer opkomen. Dat geluid van kaarten
bracht hem buiten zich zelf. Hij kon het
niet meer uithouien en naderde de écarté-
tafel, waaraan ik gezeten was. Ik won,
wat anders niet dikwjjls het geval was: mjjn
partner had weldra alles verloren wat hij
bjj zich had en stond op.-
D. ging zonder een woord te zeggen
zitten. Hg bood mij een «cinq secs* aan.
De inzet bedroeg, om te beginnen, een louis,
Niet zonder een weinig tegenzin zag ik
dien man, gezond naar geest en lichaam,
door den blooten aanblik van een kaart
ontrouw worden aan zijne liefde, aan zijn
woord.
Deze gedachten gingen mjj door het
hoofd, maar ik toefde er niet lang bjj. Ik
hield ook van het spel, zooals wij er allen
van houden daar ginds, waar, bjj afwezig
heid van salons en schouwburgen, alle
hartstochten vrjj spel hebben en zich ver
eenigen in dien eenen: het spel. Ik zag
slechts een speler tegenover mjj en ik nam
D.'s aanbod aan. Ik won. Hij verdubbelde
zjjü inzet. Ik won. Hg verdobbeld weer,
ik won steeds. Die aanhoudende «déveine*
prikkelde hem slechts heviger. Behalve de
kaarten hoorde en zag hij niets. Gansch
zjjn leven was geconcentreerd in zjjne vin
gers. Hg sprak slechts de enkele woorden,
op het spel betrekking hebbende
5-4
n i IA
L„«.
IMWW!MWB*iTrMitmnil'ifiiwwwiirnrifi 'nrrm-rrr -i -r f»
/.S'Zrtf uoLit. t