el Land van Hensden en Altena, de Langstraat en dc Bommelerwaard.
Brieven uit Indië.
FEUILLETON,
Uitgever: L.. J. VEERMAN, Heuaden.
M 158T. WOENSDAG 5 MEL 1897.
Ukid van alth^-
De oorlog in het Oosten.
voor
O
Dit blad verschjjnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden 1 1.00.
Franco per post zonder prjjsvei hooging. Afzonderlijke
Hammers 5 cent.
WW &SW.HI •4*IL
Advertentiën van 16 regels 50 ct. Elke regel
meer 7l/j ct. Groots letters naar plaatsruimte.
AdvertentiSn worden tot Dinsdag- en Vrijdagavond
ingewacht.
-Ï335
XVII.
Thnns moest nog da duivel gebannen
worden en trokken een paar man de nis in
om met bezems enz. dat heer te verjagen,
ongeveer op dezelfde wjjze, als de buisjongens
de bedden van muskieten zuiveren, lion lom
en op de kist werden nu massaas papier en
thee gegooid, waarna de deur gesloten werd.
Boven op bet heuveltje, dat de nis vormt,
werd nu een hoop zilver- en goudpapier
verbrand en werd door iederen aanwezigen
Chinees daar iets bjjgedaan en in dat vuurtje
werd ook de koplooze haan geworpen. Hier
mede was de plechtigheid nfgeloopen en
kon ieder zjjns weegs gaan. Voorbij het
sterfhuis terugkomende zagen we daar eene
zeer groote tafel gedekt staan, altjjd nog
met die 4 lichten er op, welke tafel er
nog een week of 3 bljjft staan, doch waarvan
niemand iets gebruiken mag, want nu is
men in den ronw.
Rjjke Chineezen hebben hunne doodkist
reeds jaren voor ze dood gaan in huis en
o. a. Li-Hung-Tjang, die Europa bereisde,
had ook zjjne doodkist bjj zich. Een be
grafenis van zulk een rjjken Chineesch kan
soms tot f 25000 toe kosten.
Het Chineesche Nieuwjaarsfeest duurt 14
dagen, in welken tjjd zij bepaald feestvieren
en niet werken. lederen dag hoorde men in
de Chineesche kamp op verschillende plaat
sen gamelangs aan den gang en bewees
het voortdurende vuurwerkgeknetter dat er
nog altgd feest was. Door de Tjap mo geh
wordt dit feest besloten, op dien dag trekken
de Chineezen 's avonds ruim 6 uur naar
hunne kerk en brengen daar alles, wat ze
in den optocht willen medenamen. Ten ruim
half zeven worden de afgodsbeelden uit de
k irk gebaald en vangt de groote optocht
aan. Een groote draak van papier of linnen
gemaakt, een ding van wellicht een paar
honderd meter lang, wordt in triomf door
do stad gevoerd, voorafgegaan, omgeven
en gevolgd door hoopen Chineeschen, die
fakkels dragen, muziek maken of zoo iets.
Men begrgpt, hoe dat gaat. Onder dien
draak loopen op bepaalde afstanden koelies,
die met een stok het papier in de hoogte
houden en houten of ijzeren bogen maken,
dat de ronde vorm behouden blijft, op de
plaats waar een man loopt, brand ook
een lichtje er in, zoodat het geheel een erg
aardig effect maakt. Verder zjjn er nn
Chineezen, die een grooten drakenkop of
7)
»Juist hield ik mg met u bezig, mjjn
jongen*, zeide Herman. »In dezen raadsel
heb ik je een nitzet gegeven, gjj moet thans
weder vertrekken, hoe ongaarne ik ook
van je scheid, want gjj zjjt mg als tot een
broeder geworden; ik ben echter niet rjjk
en kan geen groote uitgaven bestrjjden. Ik
heb u geleerd, wat voor uw tjjdeljjk on
eeuwig welzjjn noodig en dienstig kan wezen,
ik heb intnssshen ook voor de middelen
tot uw verder voortkomen gezorgd, hier
hebt gg kleederen en linnengoed, hier zjjn
f 20, welke goede lieden voor u bijeenge
bracht hebben; voorts goede boeken, welke
uwe kundigheden vermeerderen en nw hart
veredelen zullen, wanneer gg er een goed
gebruik van maakt; en vervolgde hg, ter
wjjl hg een doek oplichtte die oter een
lier gespreid was, hier is het instrument
waarnaar gg zoo lang hebt verlangd, en een
vaatje inkt, waarmede gg handel kunt
drjjven. Ik geef u deze lier, opdat zjj u
genoegen kan gevan en gg er geld mede
kunt verdienen. Zing de liedjes uwer ge
boorteplaats voor hen die n booren willen,
nia&r verlaat dit onzekere bedrijf zoodra gij
in staat zgt met uwe kundigheden uw
zoo iets op hun hoofd zetten en alzoo don
tocht medemaken, terwjjl achteraan nog
een slang van kleine atmeting wordt mede
gevoerd, We zngen verder nog een schuitj
op een wagen, terwijl geheel achteraan
drie afgodsbeelden gedragen werden. Het
was dien avond bjjzonder mooi weer, wat
de Chineezen xelt allertreurigst vonden,
want regen op hunne feesten belooft zogen
op hun arbeid. Die optocht, waarbij de
Chineesche muziek een vervelend geluid
maakte, trok allereerst naar den kapitein
Chineesch en van daar naar den resident,
op het plein voor het residentiehuis mogen
volstrekt geene inlanders komen en daar
hebben dus de Europeanen eens uitstekende
gelegenheid tot kjjken.
Bjj een Chineesch feest behoort eten en
vuurwerk en bjjna bjj ieder Chineesch huis
zag men in de voorgalerij een tafeltje staan
met eetwaren er op en altgd pronkte daar
een klein hondje van deeg of iets derge-
ljjks vervaardigd. Men wete nl, dat honden-
vleesck voor een Chinees de grootste lek-
kernjj is en dat hem het gebruik van
runder- en paardenvleesob ten strengste
verboden is, als zjjnde dit afkomstig van
nuttige beesten. De Cbineeezen houden er
een eigenaardig vuurwerk op na. Heeft men
bjj ons zevenklappers, zij hebben honderd
en duizendklappers, nl. kolossale lange rissen
mortjons (een soort voetzoeker) die boven
in een boom geheschen worden. Steekt men
nn de onderste aan, dan brand bet succes
sievelijk naar boven toe en iedere mortjon
op zijne beurt gaat af. Als de ris goed
lang is, duurt het wel een minuut of vjjf
voor bjj gehael is opgebrand en is bet een
voortdurend geknetter. Nu, die optocht dat
gaat de geheele stad door, doch voornamelijk
door de Chineesche kamp. Het eten buiten
de huizen staat voor de lieden klaar, ieder
die wil, mag wat van de tafeltjes wegnemen,
doch natuurlijk zijn het alleen landgenooten
die zulks doen en als de afgoden voorbjj
komen, wordt het vuurwerk ontstoken en
daar bjjna elk huis, waar Chineezen wonen,
zulk een ris heeft hangen, is dat een oor-
doovend geraas. Na afloop vin den tocht
worden de afgoden weer naar de kerk
teruggebracht en den volgenden dag is er
van feeststemming niets meer te merken.
Men houdt zich hier tegenwoordig met
een soort liefhebberij bezig. Men ziet telkens
in de couranten stokken, waarin ééne of
meer letters in het geheel niet voorkomen.
Hoe meer letters dus weggelaten worden,
hoe fraaier, hoe edeler de stjjl. Hoe gemak-
Niets is verfoeieljjker dan te bedelen,
wanneer men zgn brood verdienen kan;
niets strekt meer tot eer dan vljjt en spaar
zaamheid Maak u het onderricht waardig,
hetwelk ik u gegeven heb, door hetzelve
getrouw na te volgen. Zoek steeds moer te
leeren, want slechts door te leeren wordt
men volmaakter. Ga thans waarheen gjj
wilt en denkt nw geluk te kunnen vestigen.
Ten einde gjj niet genoodzaakt zult wezen
terstond reeds uw kapitaal aan te spreken,
neem daarvoor nog deze kleinigheid als
reisgeld.* Hjj was niet in staat meer te
zeggen; aandoening en smart wegens zjjn
onvermogen, om aan den knaap meer te
doen, waren oorzaak, dat zgne stem wei
felde en zgne oogen zich met tranen volden.
>Goede, beste heer!* sprak de knaap
weenende, terwjjl hjj voor zgn weldoener
op de knie viel»De goede God moge
u beloonen!*
Ook hg was niet in staat een woord meer
te sprekenmaar zoo hem al de woorden
ontbroken, zijn blik sprak toch des te meer.
Hjj moest zich eerst met het denkbeeld
eener scheiding gemeenzaam maken, voor
dat hg het besluit vormen en uitspreken
kon, vooreerst zgn heil in Rusland te be
proeven. Met een beklemd hurt deed Herman
den knaap des middags nog een eind weegs
uitgeleide.
Herman sleet vijftien treurige maanden
na het vertrek van den kleinen Savoyaard.
kelijk kan men die veredeling in eens tot
bet maximum brengen, door eenvoudig een
wit velleije postpapier te verzenden. Dan
zijn alle 2G letters van het alphabet gesup
primeerd en is dus de stijl allerveredelst.
Echter begrjjpen we tot nu toe de aardig
heid of k?t nub vau die liefhebberij, die zelfs
vrij algemeen wordt nog niet.
Een ieder weet, wat eene receptie is en
ongetwjjfeld zullen allen, die deze brieven
Lzen, wel eens op eene receptie geweest
zjjn, doch hier op Java verschillen de recep-
fiis zoozeer van die in Holland, dat we het
wel der moeite waard achten te besehrjjvr-n
hoe dis hier toegaan. Slaat men eene In
dische courant op, dan zal men steeds van
de plaats, waar ze gedrukt wordt, kun
nen lezen, dat de resident receptie houdt
bijv. den 2den en 4den Zaterdag van iedere
maand, in den vooravond; de kolonel bijv.
lederen Woensdag iu den na-avond enz.
Eene na-avond-receptie begint ten ruim 9
uur en gewoonljjk wordt daar gelegenheid
gegeven om een kaartje te leggen, zoodat
die doorgaans nog al lang duren en het
beter zou zgn, om te praten van een speel-
avondja. We willen ons nu echter speciaal
bezighouden met eene vooravond-receptie
ten residentshuize. Daar deze dagen vast be
paald zgn, moet er natuurlijk publiciteit aan
gegeven worden, als de receptie om eene
of andere reden geen voortgang kan hebben.
In plaatsen, waar eene courant verschijnt
geschiedt dit, door zulks daarin aan te kon
digen, terwijl op andere plaatsen in dat ge
val circulaires worden rondgezonden.
Een vooravond-receptie begint om 7 uur
en we moeten dus maken, dat we uiterljjk
10 min. na zevenen aan de residentswoning
aanwezig zgn, waar we in de voorgaierjj
door den resident zelve ontvangen worden
en door hem worden voorgesteld aan zgne
echtgenoot en verdere familieleden, die ter
receptie tegenwoordig zjjn. Het aantrekken
van een zwart, gekleed costuum is hierbjj
vereiachte. Men maakt even een praatje met
den resident, doch andere bezoekers komen
woer opdagen, zoodat deze vooralsnog geeB
tgd heeft om een bepaalden boom op te
zetten. We zoeken dus ons heil bjj een
anderen gast, groeten de bekenden, die mede
op receptie zgn of knoopen nieuwe kennis
makingen aan. Een bediende is intusschen
reeds bjj ons verschenen om ons eene sigaar
en een lucifer aan te bieden. Langzamerhand
zetten zich de heeren hier of daar om eene
tafel neer, terwjjl de dames meer een kring
vormen rondom ds echtgenoote van den resi-
lot van den armen jongen, pjjnigde hem
niet minder dan de van dag tot dag, van
week tot week merkbaar wordende vermin
dering vau zgn laatste vermogen. Lodewjjk,
zgn vriend, deed wat bjj kon om den al
te sehroomvalligen Herman tot het in
leveren eener aanklacht tegen den vroeg-
prediker Schimmel te bewegen. Herman
ging daar eerst toe over, toen zijn geld op
een weinig na verteerd was. Eerst beproefde
bjj op raad van zgn vriend, een br.ef aan
zgn gewezen voogd te schrgven, waarin bij
hem zonder omwegen verklaarde, dat hij
onmogelijk gelooven kon, dat, bjj zgn eigen
geringe aaavragen en behoeften, het ge
heele vermogen zjjner ouders reeds verteerd
zon zgn en hem vermaande van zgne ad
ministratie nauwkeuriger rekenschap af te
leggen, bjjaldien hg niet wenschte zich met
eene gerechtelijke aanklacht bedreigd te
zien. Maar de beide vrienden haddén met
geen nieuweling te doen, die zich door be
dreigingen schrik liet aanjagen. De heer
Schimmel bracht eene rekening en verant-
woordingsacte op het papier en zond deze
door een advocaat aan zgn vorigen pupil)
die hem met een proces van injurie be
dreigde, hetwelk Herman zoo verschrikte,
dat hg terstond zgn brief herriep. Hjj had
znlk een afkeer van rechtszaken, dat hg
liever onrecht leed dan zgn naam in een
proces te doen voorkomen.
Men kon den jongen doctor van licht
zinnigheid beschuldigen, wjjl hij zich zoo
weinig om zjjn eigendom bekreunde, maar
dent. De resident zelve zet zich nu eens hier
dan eens daar neder en knoopt m9t dezen
en genen eeu gesprek aan. Onderwjjl worden
verschillende drankeu, als whiskey-soda, port
en een bittertje gepresenteerd, Zoodra ten
8 uur het avondsohot valt, begint er leven
in de broawerjj te komen. Enkele dames
geven hunnen aohtgeuooteu een teeken dat
het tijd is om heen te gaan en op hetzelfde
oogenblik staan allen op, de rjjtuigen komen
voor, men neemt afscheid van den resident
en diens familie en de receptie is afgeloopen.
Men gaat zoo spoedig mogeljjk naar huis
om het zwarte pakje voor een luchtiger
gewaad te verwisselen en heeft juist den tgd
om voor het eten nog even te kunnen uit
blazen.
Het Nieuwjaarsfeest schijnt bjj de Oos-
tersche volken een der grootste feesten te
wezen. We zagen de Chineezen, ter gele
genheid van de jaarswisseling 14 dagen lang
feestvieren en de Javanen doen voor ben
niet onder. De laatste maand van het Ja-
vaansche jaar is de poeassamaand, de groote
vastentjjd. Tusschen des morgens 6 en des
avonds 6 mogen ze dan absoluut niets eten
en niets drinken en het ia nataurlgk, dat
ze dit dus des nachts doen en daarvan is
al weer een gevolg, dat ze die maand over
dag minder geschikt tot werken zjjn dan
anders. In de laatste week van het oude
jaar, doen ze dan ook maar weinig meer
en het is dan gewoonte, dat ze eene maand
of een paar maanden voorschot van loon
krjjgen om op Nieuwjaar vuurwerk te kun
nen afsteken en een nieuw pakje te kunnen
koopen, want deze beide zaken zijn voor
den Javaan op Nieuwjaar onmisbaar. Dag
en nacht door hoorde men de laatste dagen
het afsteken vaa vuurwerk eu meestal zware
knallen als van een kanon, zoodat het ver
scheidene nachten achtereen gebeurde, dat
slapen bijna onmogeljjk was, daar men
ieder oogenblik wakker schrikte.
Op den Nieuwjaarsdag gaat de Regent,
d. i. de hoogste Javaansche autoriteit, de
tusschenpersoon tusschen Hollandseh gou
vernement en inlandsche bevolking, den resi
dent mededeelen, dat de poeassa geëindigd
is en een half uur later gaat dan de resident
met groot gevolg van ambtenaren en par
ticulieren, allen in groot gala of iu rok en
witte das den regent nieuwjaarwenschen.
Gewoonljjk geeft deze dan op den avond
van dien dag een thé dansant, waar dan
zoowel Europeanen als Javanen genoodigd
worden.
voor eerljjk te houden. Men zou het ver
kwisting kunnen noemen, dat hjj zgne
middelen zoo geheel en al nitpntte, maar
ook hierin was hij te veraehooneu.
De keizer van Frankrjjk, die^eerst korte
lings het Rjjnvcrbond gesticht had en het
oude gebouw van het heilige Roomsche rjjk
had doen instorten, gaf al te duideljjke
bljjken, het noorden en noordwesten van
Duitschlaud deu oorlog te zullen aandoen,
en het, zooala hjj voorgaf, ontrouwe Pruis-
sen te tuchtigenook voor de troepen van
Herman's vaderland stond het te wachten,
dat zjj op voet van oorlog zouden gesteld
worden en hjj had den voor hem zoo zuren
stap gedaan te antichambreren. Zgne aka-
demievrienden, die hem door maagschap of
betrekkingen van nut konden wezen, hadden,
door Lodewjjk daartoe aangezocht, hem
hunnen bjjstand beloofd, en de minister van
oorlog had den bescheiden jongman de
meeste hoop gegeventoen echter het
oogenblik daar was en da ljjst der nieuw-
benoemden in de dagbladen verscheen, zocht
hg vruchteloos daaronder naar zjjnen naam;
velen waren hem voorgetrokken geworden,
welke hg in jaren, ondervinding, kundig
heden en zedeljjk gedrag ver overtrof, en
Herman werd het niet onduideljjk te kennen
gegeven, dat zgne nabestaanden hem ver
loochend en op deze wjjze het door den
minister in hem gestelde vertrouwen, het
welk hem zgne goede getuigschriften aan
vankelijk hadden doen verwerven, hadden
ondermjjnd. Zulk eene verongeljjking grieft
Aiorw vftrnifttiert het zelfvertrouwen en
De Javaantjes, het is bek-nd, zullen Diet
werken als de nood hen niet dwingt, en dns
hebben ze ook na Nieuwjaar nog eenige
dagen dat ze niets uitvoeren, doch zachtjes
aan gaat de nood dwiHgen. E^rst gaan de
nieuwgekochte zaken naar het pandjeshuis
en als ook dat geld op is trekken ze weer
aan het werk,
T. v. d. B,
Buitenland.
Belangrjjks is er in het Oosten in de
paar laatste dag8n niet voorgevallen. Men
kan dus volstaan met enkele korte be
richten, welke in de bnitenlandsche bladen
voorkomen, en waarvan b>t belangrjjkste
in de mededeeling: dat, Lord Salisbury
aan de Groote Mogendheden liet voorstel
heeft gedaan, om in Parjjs een comferentie
te houden, om te beraadslagen, welke maat
regelen er moeten worden genomen tegen
over den oorlog lussehen Griekenland an
Turkjje,
De »Gaulois« verspreidt het gerucht, dat
prins Constautj]n op het Hogaeld moet
zgn gesneuveld v r r:
De admiraals ••"be:, te Paleok<stiO een
samenkomst gehad met de hoofden der op*
standelingen. 9e admiraals beloofden dezen
een algeheele en volledige autonomie roor
Creta, terwjjl de ben< vu het
hoofd hunner regeering, tor g
zal worden onderworpen - de o
ver tegen woord igin g.
De opstandelingen hebben een einde ge
maakt aan de discussie door bun leua te
herhalen: annexatie of ie dood!
Te Rome is bericht ontvai it, wan
neer Griekenland er toe besluit om de ios-
schenkomst van Europa te vragen, zjj zich
alleen zal wenden tot die Mogendheden,
welke blijk hebben gegeven van haar sym
pathie; dus tot Engeland, Frankrjjk en
Rnsland.
In een gevecht, hetwelk heeft plaats ge
had bjj den zjjtak aan den spoorweg naar
Yalestino hebben de Grieken schitterende
resultaten verkregen. Vier escadrons maakten
een charge op de Turken, die zware verliezen
leden onder het vuur der artillerie en in
fanterie. De artillerie vuurde met schroot.
Het gerucht loopt dat de Grieken die
thans op Creta zjjn, teruggeroepen zjjn om
mede te werken tot de verdediging van
het vaste land. De insurgenten zouden
verzwakt de veerkracht der ziel.
»Neen riep Herman Walden nit, toen
hg het voor hem zoo noodlottige nieuws
blad nederlegde; >neen! langer houd ik 't in
het vaderland niet uit, het stoot mg van zich.
Zou mg het voorbeeld van den jongen
Savoyaard niet tan voorbeeld strekken Zou
het ook de vinger Gods zgn? Wanneer de
knaap met zjjae weinige kundigheden zich
in de wereld waagt, dan kan ik voorzeker
wel met meer vertrouwen mjjne geboorte
plaats den rug toekeeren. Rusland of Noord-
Amerika zjj het dosl mjjner ballingschap.
Ergens toch zal ik wel een plaatsje vinden!*
Hjj vroeg «enige bejaard» lieden om raad,
die hiermede vrjjgeviger waren dan met
bjjstaud en dezen raadden hem eenparig
Rusland aan. Bjj sprak met den Rnuischen
consul aan dit hof en deze, een menach-
lierend man, ondersteunde hem krachtdadig
bjj zgne regeering, daar hem zoowel ds
getuigschriften als het gedrag van dei jongen
man bjjzonder voor hem innamen.
Voordat echter de pogingen van dea
consul eenig gunstig gevolg hadden, zag
Herman zich genoodzaakt schulden te
maken. Zoo zat hjj op zekeren dag op zgn
kamertje en bracht zgne verzameling van
nutaraliën in orde, toen de vrouw, bjj welke
hg zgn intrek had genomen, en die hij twee
maanden huur schuldig was, binnentrad.
Reeds aan de manier, waarop zjj dit deed,
vermoedde hij weinig goeds.
Wordt vervolgdJ
mil
HET LAATSTE BESLUIT.
i\U niAnop.hpn