!!ct Land van Heusden t
en dc ilonimelerwaard.
Brieven uit Indié.
M 1591.
FEUILLETON.
Ditoever: L, J. VEERMAN, Heuaden.
WOENSDAG 19 MET.
1897.
h'^ UNO VAN ALTENA*
VOCE
Dit blad versehjjat WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden l«öö.
Fi'inco per post zonder pr^svc*hoogiug. Afsonderlyke
nummers 5 cent.
Advertentiën van 1regsb 30 et. Elke regt|
meer 7*/s ot. Groote lettors naar plaatsruimte.
AdvertontiSö worden tot Dinsdag- en Vrgda^nvocd
ingewnoht.
moest voor wagens zorgm, Aan de table zonder bjj het dalen enkele oogenblikken
d' hote, waaraan ook de hotelhouder mede van angit te hebben doorstaan, bereikten
aanzat, wer 1 dit punt druk behandeld, we de sta l Besoeki, vrïHger een voorname
plaats, getuigen de kolossaal groote ge
trouwen, die er nog t#'*ién 4jjn, doch thans
XIX. i dwars ov^r d>n Arak Arak, dat was een
Hé, dat doet ure plezier, de herren rij len bcela. tochl. Tiet kwaui daar b4 tuur lijk ook
zeker mode naar ssijiu huis en logeer en daar. ter sprake, dat wij Java bereisden zonder
Neen, dat zonden we niet doen, we hulden
reads kamers in bet hotel. 0>.k goed, dan
send ik morgen ochtend een wagen om de
heeren te halen. Hoe laat moet hp voor
zjjn? Afgesproken werd om ruim 7 uur.
Nu, mynheer had nog een uur te rijden,
dus die ging door en ook wjj zochten
▼erder onz<n weg.
Den volgenden morgen 7 uur kwam de
wagen met 4 paarden bespannen voor en
reden we heel deftig naar het tabaksland,
doch de tabak stond niet meer te reld,
die was reeds in de schuren en waar ze
gestaan had, stond nu alweer de rjjst, want
de grond is hier zoo vruchtbaar, dat zoodra
de eene schoof er af is, de andere er weer
opkomt. Is de rjjst goed en wel geplukt,
dan komt er weer tabak op.
Wat een werk in zulk eene tabaksschuur,
het sorteeren, fermenteeren, inpakken, ver
senden en wat een menschen zjjn daar
bezig, meestal vrouwen. Het is zoo een
eigenaardig gehoor als den schuuropzichter
gevraagd wordt shoeveel vrouwen heb je*
en hjj antwoordt dan, 425 mynheer. De
harem van Turkjje's sultan is er niets bjj.
Doch bedoeld wordt natuurlyk, hoeveel
vrouwen heb je aan het werk?
Men vindt daar massa's tabaksschuren
•n in alles was het even druk. We rijst
tafelden by den administrateur en gingen
alweer met een werktrein naar Bandowaam,
mede eene binnenplaats, waar alleen de
alvan al van zeer bezienswaardig is. Van uit
den trein heeft men telkens prachtige ge-
s'chten over de bergen en het land is daar
typisch heuvelachtig. We meenden eerst,
dat die heuvels kunstmatig waren aange
legd voor verdediging, doch dat was niet
soo. Ze hebben hun onstaan te danken aan
vnlcaniscbe uitbarstingen en dut het daar
nog al raak geweest moet zijn, bleek uit het
feit, dat by ontgravingen op een diepte van
14 meter volkomen gave Hindoe graven
gevonden waren. We zagen die uit den trein.
Te Bandowasso herhaling van Djember.
Hotelhouders schynen nieuwsgierig te zijn,
want ook daar wilde die man direct weten,
wat ons toch wel op die plaats bracht. Nu,
we wilden daar overnachten en dan den vol
genden dag dwars door het gebergte Arak
Arak naar Besoeki gaan en de hotelhouder
ii)
GKSCHIKDENIS DKS DOCTZR3.
>Gaarne voldoe ik aan uw verlangen,*
zei ie madame Walden, »dock ik zoude ins
gelijks wenschen te vernemen, hoe gjj met
mjjn man in kennis kwaamt en hoe hjj in
«Ie gelegenheid was u aan hem te ver
plichten!*
Lafranc voldeed aan haar verlangen, waar
na madame Walden haar verhaal begon
»Daar gjj met den jongelingstijd mjjns
mans bekend zjjt, behoef ik n alleen zjjne
lotgevallen van af dion tjjd mede te deelen,
toen hjj zyn vaderland verliet. Zooals gjj
reeds hebt bemerkt, had myn man menig
maal ondervonden, dat de haat zyaer ooms
en neven zich ook tot hem uitstrekte, dii
hem steed* dwarsboomde bjj zyne pogingen
tot het verkrijgen eener betrekking. Hjj zei
ijjn vaderland vaarwel en trad in Hussiicken
dienst. Walden's kundigheden, verbonden
met ajjn dienstjj ver, verschaften hem eene
eervolle en zorgvrjje betrekking bjj het ge
zondheids-personeel van het leger, waar hjj
zich door zyn bescheidenheid en vriendelijk
heid bemind wist te mzken. Het nitbreken
der vyandeljjkhedem tusschem Pruisen en
Frankryk, tegen hetwelk Rusland zich ook
aansloot, gaven aan Walden genoegzame
tenig doel en nu is het vreemd, maar ieder
geeft een andere reisroute aam Hebben de
heeren dat al gezien, neen O maar dat is
unique en dat moeten de heeren zeker be
zoeken. Een ander vindt dit weer het in
teressantste ran Java en een derde heeft
weer wat anders, zoodat men als men ieders
ra:id wilde opvolgen in geen twee jaar klaar
was. Den volgenden morgen stonden de
tjikkarveers, ieder m t 2 paarden bespannen
voor. Een tjikkarveer is een legkar>etje, er
ligt een matras in en een paar kussens en
het is te laag om er in to zitten, men
moet er dua in liggen, wat voor iemand,
die het niat gewend is, vermoeiend en voor
een bepaald lichaamsdeel op den duur nog
al pjjnljjk is. De afstand, dien we hadden
af te loggen was 20 paal of 30 K.M.,
maar het ging soms heel steil op en heel
steil af. Ging het steil naar boven dan
verzocht de koetsier ons om uit te stappen
en op enkele plaatsen moesten zelfs mannen
helpen om de kar er tegen op te duwen,
terwjjl bjj het naar beneden gaan ook weder
mannen moesten helpen om tegen te houden.
En nu kwam uit wat een inlander kan ver
dragen. De groote hellingen naar beneden
vindt men over een afstand van 3 paal, dus
ruim een uur gaans en gedurende al dien
tyd draafden die naast de karretjes, welke
waarljjk niet langzaam gingen, om op be
paalde punten te kunnen remmen en dat
om misschien een dubbeltje te verdienen,
terwyl de zon ongeveer het hoogst stond en
het dus bepaald balsemiek warm was.
Morgens even 8 uur hadden we Bando-
wasso verlaten en waren des middags ruim
3 uur in Besoeki, doch zulk een berg-
tochtjs is bepaald interessant. Heeft men
bjjv. het hoogste punt bereikt, dan heeft
men een prachtig panorama om zich heen.
Naur de Ncord ziet men de vlakte, waarin
Besoeki ligt, waaruit enkele schoorsteenen
van suikerfabrieken verryzen en daarover
heen de zee, terwyl naar de nndere kanten
keerljjke berggezichten zjjn. Duidelyk ziet
men den Smeroe en de Merapi rooken en
het is ons eigenlyk veel te gauw als de
koetsiers hun >soedah« doen hooren, ten
teeker, dat de p&ardjes genosg gerust hebben
en de tocht kan worden voortgezet. We
kroopen dus de karretjes weer in en niet
1815 zagen myn man met verscheidene
regimenten op de kampplaats. Zyn ruste
looss werkzaamheid bezorgde hem stand-
verhooging en eereteekenen, en zyn terug
komst naar Rusland bracht hem in de na-
byheid mjjner ouders. Te Witpesk, werwaarta
Hermans regiment was verplaatst geworden,
woonde myn vader, insgelyks geneesheer,
en Duitscher van geboorte. Gelijkheid van
beroep als van nationaliteit, brachten de
belle mannen tot elkander en spoedig werd
Walden de onontbeerlijke vriend des huizes.
Ik achtte hem om zyne oprechtheid en ne
derigheid, welke op het voordeeligst afstak
by de ruwe indringendheid van de overige
officieren van het garnizoen. Zoolang myn
vader leefde, die algemeen voor een schat
rijken man gehouden werd, waagde Herman
het niet, om injjne hand te vragen, hoewel
hjj van mjjne wederliefde en de genegen
heid mjjm vaders tamelyk zeker was, om-
dut hjj zich niet gerechtigd achtte naar de
hand van een meisje te dingen, hetwelk aan
geldelijke middelen var boven hem verheven
wus. Kortom, myn goede vader stierf, en
liet veel minder na dan men verwacht had.
Nauweljjks zag Herman deze verandering
of hjj kwam met zyn aanzoek voor den dag,
en gaarne verbond ik my met den man,
dien ik reeds sedert jaren achting en ge
negenheid toedroeg. In den herfst des jaars
1818, kort na ons huwelyk, stierf ook myne
moeder, en ik dankte God, in myn man
een stenn te hebben gevonden, en volgde
hem van de esne garnizoenplaats naar de
andere. Na de geboorte mjjner Elisabeth,
*ene stad in verval, e^ne ville inorte. We
werden naar het hotel gebracht, waar we
evenals overal elders een Hollandschen
hotelhouder hoopten fe zullen aantreffen,
doch die functie werd hier waargenomen
door een Chinees, die geen woord Hollandsch
verstond. Het ongeluk wilde verder, dat
er ook geene andere logo's waren, die als
tolk sen weinig kondeü bijspringen, zoodat
het heel wat voeten in de aarde had, voor
we dien man aan zyn verstand hadden
gebracht, dat we den volgenden morgen
weer karretjes moestep hebben om naar
Probolinggo te rjjden, d|öch gelukkig brach
ten we het toch zoovcé.
De groote weg door de residentie is zeer
aardig om te rjjden. Aan den eenen kant
gaat men vlak lang» de zee en aan den
anderen kant heeft men steeds rotsen. Van
Besoeki tot Probolinggo is bjjna 40 paal
of CO K.M. en de Javaansche paardjes
loopen in eens door tot Paiton, een afstand
van 12 paal en vandaar zonder ook nog
maar eens op te houden, gaat het door
naar Probolinggo. In het geheel rjjdt men
4l/s uuri doch te Paiton worlt een half
uur gerust, zoodat men 15 K.M. per uur
aflegt, maar de paurdjes worden niet ge
spaard. Voor zulk een karretje betaalt men
f 6 en heeft dan verder met niets te maken,
doch als men er een uur of wat heeft in
gelegen, is men bljj, dat men er weer uitmag.
Met een praatje over den regen, waar
mede we dezen brief begonnen, eindigen
we hem ook, voornamelijk om aan te too-
nen, hoe plaatselijk die kau vallen.
Te Besoeki had het een paar druppels
geregend, doch te Paiton hoorden we, dat
het daar den vorigen avond gestortwaterd
had, te Kraksuan, de volgende plaats, die
we doorkwamen, was geen druppel gevallen,
doch te Gending, de daaropvolgende plaats
was het een ware zondvloed geweest en te
Probolinggo had de zon heerlyk geschenen.
Te Gending even stilstaande om iets te
vragen werd ons gezegd, maar nu valt te
Probolinggo een flinke bui. Kijk eens wat
«ene lucht en ja, voorbijrijdende kwamen
we ook in ean felle regenbui, maar 20
minuten later was het weer droog en alhier
komende hoorden we dideljjk, Gending treft
het, daar is een heerljjke bui overgetrokken
en wjj smachten er hier tevergeefs naar.
plaatsen, omdat mjjns gezondheid het ver-
blijf in Georgia noodzakelijk maakte. Onze
tocht naar Nicola je w was de eerste aanlei
ding tot onze armoede. Myn man had zyn
kapitaal in vaste goederen gestoken, de
landerjjen verpacht, en met het opzicht
daarover een man gesteld, die bjj meende
te kannen vertrouwen, de uitkomst leerde
echter later, hoe weinig wjj dezen ondank
bare hadden gekend.
Weinige maanden voor het uitbreken
van den Franschen oorlog, schonk ik mynen
man een zoon, myn kleinen Alexander
bier; myn man werd door zjjn plicht van
mjjne zyde gerukt, juist toea ik zwaar
ziek werd en langen tyd zweefde tusschen
leven en dood. Wjj konden dus geen orde
in onze huishouding brengen en waren
geheel aan huurlingen overgegeven, die zich
ten onzen koste verrykten. Kort na de
terugkomst vaa myn man en voor dat hjj
eenige orde op onze zaken had kunnen
stellen, brak de Poolsche omwenteling uit
en ook myn man kreeg order om derwaarts
te gaan.
Anderhalf jaar verliep zonder dat ik myn
man zag of geregeld briefwisseling met
hem kon houden, daar hjj na eens hier,
dan weder daar was. Toen hjj terugkeerde
kon ik hem myne jongere dochter in de
armen leggen. Door edele verontwaardiging
meegesleept, sprak hjj wel eens over staats-
aangelegenheden op eene wjj ze, die meer
moedig dan voorzichtig was. Zyn regiments
chef had hem daar al dikwyls voor gewaar
schuwd zoodat Herman ten slotte alls aan-
dio tiam tnt rmrGol
lluitenland»
Bij de ehandeling vin de begrooting van
Oorlog in de Belgische Kamer, zside Core-
maus, da', inüen men in het militairisme
voortrende op den ingeslagen weg, 't algemeen
stemrecht binnenkort zou roepen: sllalte-
la!« Van 1843 tot 1893 heeft men voor
het leger uitgegeven meer dan 21/i milliard.
Met dat geld had men 500.000 werkmans-
hnizen kunnen bouweH. Zjj, dis een leger
van 300.000 man eischen, begaan een
dwaasheid.
Het onderzoek naar de ramp in de rue
Jean Goujon te Parjjs heeft aan hst licht
gebracht dat de lamp van de cinametograaf
was uitgegaan en op onhandige wjjze opnieuw
was aangestoken. Dientengevolge ontstond
de vlam, die de gordyuen deed vuur vatten.
Maar wie de lamp voor da tweede maal heeft
aangestoken is niet gebleken. Verder is,
volgens de Figaro*, bewezen dat de in
richters lichtvaardig zyn te werk gedaan.
Onder den vloer waren krullen bljj ren liggea
die bjj de trekking, die er was, medehielpen
om den brand te verspreiden. En nog een
paar uur voor de opening was de vloer be
smeerd met terpentjjn
De zevende lijst van «Figaro* brengt het
bedrag der inschrijvingen op 1.137.450.95 fr.
waarvan 71.000 frs. voor de redders. De
inschryving van de »Rappel< voor de redders
bracht reeds 14.287 frs. op.
Men heeft thans de officieele statistiek
der slachtoffers van den brand; 121 per
sonen hebben er het leven by ingeschoten,
en wel: gestorven in den brand 111, waar
van er 3 nog niet herkend zyngestorven
in het hospitaal, of in hun woning 10. Onder
de slachtoffers waren er 1 manneljjke en
4 vrouweljjke van 2 tot negen jaar oud
1 manneljjke en 6 vrouweljjke van 10 tot
19 jaar; 1 manneljjke en 37 vrouwelijke
van 20 tot 39 jaar; 39 vrouweljjke van
40 tot 59 jaar; 3 mannelijke en 2(5 vrou
weljjke van 60 jaar en meer; in 't geheel
6 manneljjke eu 112 vrouweljjke slacht
offers.
Met 221 tegen 91 stemmen heeft het
Engelsche Lagerhuis Donderdag het regea-
ringsontwerp tot wering vau in buiten-
laadsche gevangenissan vervaardigde goe
deren in twaede 1/zing aangenomen.
Van het gebied van den Boven-Congo is
dezer dagen treurig nieuws medegedeeld door
den Deenschen zendeling Sjöblem, die de
laatste vyf jaren in dit gebied vertoefde.
konden strekken.
Toea intusschen zyn- regiment werd ver
legd, vroeg hjj, op myn verzoek, pensioen
aan. Er was ons echter geen dnurzaam
geluk beschoren. Bjj de troepen diende een
jong Duitsch officier, Moosheim genaamd,
die aller achting verdiende en genoot. Op een
dag kwam hjj in twist met een zyner makkers,
waarvan een duel het gevolg was. Mjjn
man woonde ait vriendschap voor Moos
heim het dnel als geneesheer bjj, maar kon
geen hulp verleenen, daar de jonge vorst
Lapetkoff dood op de plaats bleef. Moosheim
wist zich aan de wraak der familie door de
vlocht te onttrekken en nu viel de gansche
wraak der familie op myn armen man.
Aan zyne vjjanden waren nu de middelen
aan de hand gegeven de maat der straf
nog te verhoogen, en alle mogelyke uit
drukkingen en handelingen mjjns mans wer
den zoolang verdraaid, totdat zjj de onschul-
digen man als een gevaarlyken misdadiger
deden voorkomen. Gjj kent de gerechtigheid
bier te lande en weet hoezeer zjj aan de
de willekeur der rechters is overgeleverd, en
zoo laat het zich verklaren, (iat men een
twintigjarige verbanning naar de bergwer
ken van Nascbink8 over mjjn man konde
uitspreken. Myn bidden en smeeken om
genade was vruchteloos de wet moest
baren loop hebben, aan de wraak moest
voldaan worden, al zoude ook eene arme
vrouw met drie onschuldige kinderen daar
door te gronde gaan.
Het pensioen van mjjn man werd inge
trokken zjjn vermogen was onbeduidend,
en noe vaa een erroot gedeelte daarvan be-
Gsdureade ajjn verblyf aan dai Conga heeft
hij landstreken in het binnenland bezocht.
I 1
waar sich vroeger nog nooit een blanke heeft
vertoond. Zyn laatste poft was Equutorville,
1300 mjjlen stroomopwaarts.
»Even voor ik Eqnatorville in Februari
verliet^— verhaalt Sjöhlem hadden hon
derden inboorlingen hunne huizen verlaten
om stroomafwaarts het Franschegrondgebied
te bereiken, waar zjj in vrede hoopten t«
leven. Van hen werd een grootere opbrengst
caoutchouc geëischt en als zjj die niet ergens
vandaan konden halen, was hun leven in
gevaar. In het laatst van het vorige jaar
verkeerde het geheele district rondom Eqaa-
torville in oorslogstoestanl. De Belgische
regeeringscommi8saris opereerde daar met
een groote strydmacht; er heerschte oproer
en verwarring.* Volgens den zendeling is
de vloek van den Congo de gedwongen
arbeid en wat daarmede gepaard gaat.
Verder zegt hg dat het handelssysteem
van den Boven-Congo een stelsel is van roof,
afpersing, slavernij en moord. Soldaten
zeiven hadden hem verteld, dat zjj bevelen
hadden ontvangen, om iedersen neer te
schieten, die in de stad werd aangetroffen
op een oogenblik, dat hjj in de caoutchouc
moest werken. Hij zilf was door niet
minder dan 45 dorpen gekomen, die alle
waren neergebrand, terwyl 28 dorpen ver
laten waren wegens de caontchonc-troebelen.
Naar men uit Bankok (Siam) meldt, heeft
in een militaire gevangenis te Paknam,
waar een honderdtal desertenrs zich in
hechtenis bevonden, een ontploffing plaats
gehad van 95 vaten buskruit en dynamiet,
waarover geenerlei wacht gehouden werd.
De gevangenis werd bjjua geheel vernield,
kanonnen van hun affuiten geworpen, alle
gebouwen in de nabyheid zwaar beschadigd
en op meer dan drie nar afstand werden
huizen geschokt en storten zware muren in.
Men rekende, dat ten minste 75 gevangenen
bjj de ramp waren omgekomen en er waren
25 ljjken terug evouumi. r h.kb
zwaar belegering e 'elke 1
pd. st. gekost fc'i on
onbruikbaar gewos
New-York werd ia de laatste maand in
^panning gehouden door «en reeks van
onverklaarbare i os vroi ruk
op dezelfde wjj: - v-; er 5 oa
middel van verwnrging, nadat de slacht
offers eerst door ch <oi m bed wehud
Thans zjjn twee individuen, die een vrouw
op die wjjze trac te verm.»
M—m
roofden ons de pi -n.
Verschoon mg, u het oogenblik af te
malen, waarin my^ man, aan de Kibitka
staande, welke hem naar de onafzienbare
streken van Siberië, aan de grenzen van
China, moest brengen, waarschjjnljjk voor
eenwig van my afscheid nam, waar hij,
zeker Voor het laatst, zyne kinderen aan
het hart drukte om dan door eene rnimte
van meer dan twaalfhonderd geographisshe
mijlen van hen gescheiden te worden. Waar
ljjk, had de oude vorst Lapetkoff dit tooneel
gezien, zyn hart zonde alle wraak hebben
opgegeven, al ware het van steen geweest,
zelf de hardvochtigen kozakken liepen de
tranen langs de bmine wangen. Doch
schuiven wjj een gordjjn voor dit treurige
beeld, hetwelk zich onuitwischbaar in myne
ziel prentte. Hulpeloos, geljjk ik was, voedde
ik evenwei nog de hoop mynen man te
zullen bevryden; ik keerde naar Witpesk
terug om van de huur onzer landerijen te
leven, doch de trouwelooze, aan wien myn
man het toezicht had opgedragen, betwistte
mij het recht van eigendom, omdat hij,
naar hg voorgaf, reeds sedert vele jaren in
het onderhoud der goederen uit eigen mid
delen had voorzien, zoodat sleohts een zeer
gering deel derzelven ons eigendom was.
Ik moest mjj ten laatste tevreden stellen met
eene zoogenaamde minneijjke schikking,
en leefde van toen ai aan vpn mjjn han
denarbeid en de weinig beteekende onder
steuning van eenige vrienden van myn over
leden vader.
yssSL
k /3
vpz&sm*
„v i TT a jH--
- -
Wordt vervolgd./