Hd Land van üensdon en
de
uanffs
en de
ISoramelerwaard.
BERICHT.
Donderdag 19 dezer
"feuilletoNo
ss> s HXT .A..
M 1616.
Unci van altê^'
ZATERDAG 14 AUG.
1897.
VOOE
O
Dit blad verschjjnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f 1.00.
Franco per post zonder prjjsvei hooging. Afzonderljjke
nummers 5 cent.
Uitgever: L. J. YESRMAH, Heusden.
Advertentiën van 16 regels 50 ct. Elke regel
meer 71/» ot. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagavond
ingewacht.
Ten einde ook ons personeel
op Woensdag; e.k. in de
gelegenheid te stellen, het bezoek van H.H.
M.M. de Koninginnen aan Dordrecht bjj
te wonen, zal 't eerstvolgend nummer van
ons blad
verschijnen.
En zou je denken dat we van dit
ministerie ook een wet te wachten'hebben
die den achtuurs werkdag voorschrijft?*
vroeg boer Van Putten, terwijl hij naast
zijn laatste vracht hooi liep en zich 't zweet
afdroogde.
»Dat denk ik niet, Van Putten, maar zou
je er iets op tegon hebben?*
»Neen ik, als de heeren er dan maar
precies in voorschrjjven hoelang de zon per
dag schjjnen mag en om de hoeveel tjjd
we een buitje regen zullen krjjgen. Zoolang
dat niet doenljjk is, is 't eenvoudig be
lachelijk, om ons landbouwers met den tgd
aan banden te leggen. Van morgen bennen
we half drie aan den slag gegaan en nou
kom ik met het laatste voer tegen negen
uur thuis en geloof me, al had er nou een
boete van vjjf gulden op gestaan, ik zou toch
doorgewerkt hebb>?n. Van nacht kan 't wel
bakBteenen regenen zie je die koppen
daar? en wie verzekert me dan dat ik
mgn hooi niet op 't land zie verrotten?*
De man had geljjk. Het is een hec-1 schoon
ideaal: acht uur werken, acht nur slapen
en acht uur ontspanning, maar er zjjn tal
van kringen waarin dit ideaal nimmer ver
wezenlijkt kan worden.
Neem b.v. den stukadoor. In den winter
vindt hij alleen werk in nieuwe panden,
als hg werk heeft, want veelal loopt hij
werkeloos. Maar zoo spoedig de eerste trek
vogels in 't land komen en de huismoeders
van den schoonmaaksdrift bevangen worden,
komt hij tgd te kort. Van den vroegen
morgen tot in den nacht hanteert hg de
witkwast, drie tot vijf maanden lang en
gaat dan weer zjjn rusttijd tegemoet. Nu
zegt men wel: dan moeten de huismoeders
den wittjjd maar verzetten, zoodat de drukte
EEN NOVELLE VAN HET STRAND.
TM
8)
Hjj stond den blik, dien de heer Raad
snel op hem wierp, bedaard door, en trok
daarbg met zjjne voeten figuren in het zand,
terwijl zgu vriend ernstig tot Sina zeide
sik kon niet vermoeden mgn kind, dat gjj
in mijne woorden iets kwetsends kondt
vinden. Staat mij daaroyer eenige open
hartige woorden toe. Gg schjjnt er smarte
lijk door te worden aangedaan, dat gg hier
geen recht van te huis te zijn bezit, en
hoewel dat te begrjipen is, zoo moogt gg
toch niet vergeten, dat gjj een schuld der
dankbaarheid hebt af te doen, en niets
moogt verlangen, maar altjjd zelf moet
geven. De zandkorrel, om bg uwe gelijkenis
te big ven, betaalt den tol der dankbaarheid,
doordien het de duinen vaster maaktgij
zjjt geen gevoelloos, dood ding, maar be
gaafd met de mogelijkheid, om uwe dank
baarheid aan de menschen veelvuldig te
toonen, en daardoor het recht van te huis
zgn, in uw hart te verkrijgen en te be
waren.
>Wat komt het er op aan, hoe men tegen
u is, of gg hier behoort, of men het u toe-
Btaat of niet het komt er slechts op aan,
hoe gg zelf zijt, wat gg doet. En dat is
de verplichting, die dit toevallig te huis u
over 't heele jaar verdeeld wordt, maar die
dat zegt, bewijst een vreemdeling te zijn in
de huishouding en onse vrouwen niet te
kennen.
Neem een ander vak, dat der mode; dit
kent twee drukke seizoenen, waarin handen
tekort komen en een etmaal wel 36 uren
mocht tellen. Tot in den nacht zitten de
modistjes te prikken en te passen. Ziek en
zenuwncht'g worden ze maar de klanten
dringen en de lente eiseht nu eenmaal
nieuwe jurken en zomerhoeden, en zoolang
de komst van zomer en winter niet bij de
wet vertraagd kan worden, is het volstrekt
onmogelgk in het modevak een 8-nrigen
werkdag voor te schrijven.
Wanneer ooit de wet paal en perk gaat
stellen aau den arbeidsduur, dan zal het
noodig blijken alle takken van nijverheid
afzonderlijk te beschouwen. Daar zijn ér,
waarop de seizoenen geen invloed hebbeD
en waarin dus niet dat groote verschil
tusschen ebbe en vloed valt waar te nemen
en voor deze zou een wetteljjke vaststelling
van den arbeidsduur minder bezwaren mee
brengen.
Men moet bg deze kwestie niet uit het
oog verliezen dat de eisch der 888,
door de arbeiders gesteld, geenszins uit
luiheid of gemakzucht voortspruit, maar in
de eerste plaats gesteld wordt om de over
productie tegen te gaan en de werkeloos
heid te voorkomen.
Een lid van 't Engelsche parlement, fa
brikant van electrische werktuigen, heeft
in '93 de proef genomen van een acht
uurswerkdag. Het verschil was trouwens
niet groot, want het aantal werkuren be
droeg slechts 53 en werd nu op 48 gebracht.
Overwerk werd niet toegestaan en met
groote nauwkeurigheid boek gehouden om
een zuiver resultaat te verkrjjgen. Na ver
loop van een jaar bevond men: lo. dat de
productie in het proefjaar geljjk was aan
het gemiddelde van de zes voorgaande jaren
2o. de opbrengst was minder, doordat de
markt tengevolge van concurrentie gedaald
was3o. daardoor was de verhouding tus
schen loonen en omzet iets hooger; 4o. de
slijtage der werktuigen, onkosten aan licht
en vuur waren minder, waardoor de schade
onder 3o. gedekt werd5o. er werd slechts
0,46 percent verzuimd, tegen vroeger 2,46
percent.
Dit resultaat, uitvoerig toegelicht door
den fabrikant, den heer Mather, heeft er
Tegen harde woorden, tegen spot en
plagerij, ja tegen boosheid was Sina altijd
bedaard en vast gebleven, maar voor de
ernstige en toch vriendelijke woorden van
dezen vreemden man, wiens blauwe oogen,
haar zoo goedig en toch ook uitvorschend
aanzagen, verdween hare spjjtige houding.
Het was haar, als hoorde zjj oude bekende
liefelijke geluiden, die in haar hart weer
klank vonden, en toen Hendrik nog vreesde
dat zij een kort, boos antwoord zou geven,
sloeg zij plotseling de vochtigs oogen op,
reidte den heer Raad de hand en zei zaeht:
»Ik dank u! Gij meent het zeker goed
met mij.*
Het werd hem warm om het hart, en
en een eigenaardigen blik ontmoette hare
donkere oogen. Met een snelle beweging
trad hjj op haar toe, een glimlach vloog
over zijn gezicht, toen was hg weder be-
bedaard. Eene vluchtige herinnering was
bg hem opgekomen, was even zoo snel
weder verdwenen zij was voorbjj, hij
kon die herinnering niat vasthouden.
Zij liepen te zamen naar de zee, en hunne
voetsporen drukten zich diep af in het voch
tige zand, en vulden zich met zeewater
de eerste golf wischte die weer uit, als waren
zij er nooit geweest, zooals de golf des tjjds
ook over ons heen rolt, en het korte leven
uitbluscht, zoodat het schijnt, alsof het nooit
heeft bestaan. Zoo had het ook reeds met
den heer Raad kunnen zgn, als Hendrik
niet zgn eigen leven had gewaagd, om dat
van den onbekenden te redden, die hem nu
uit dankbaarheid naar hier had geleid en
ontr m knrnftfilr rif
toegeleid dat in vele fabrieken en werk-
plaatseh zjjn voorbeeld eevolgd is. Toen
de regeering voorstelde in de mijnen den
achtuurs werkdag voor to schrjjven, heeft de
heer Mather dit echter met kracht bestreden
en tegengestemd, omdat hjj overtuigd is
dat do proef door hem met schitterenden
uitslag genomen, alleen waarde heeft voor
zijn fabriek en voor zijne, onder bepaalde
omstandigheden werkende arbeiders.
Dezelfde proef is ook elders genomen,
o.a. in Frankrijk aan de fabriek van Cor-
nevot te Parijs. Cornevot stelde zijn werk
volk voor een 300-tal per dag 8 uur
te werken in plaats van de gewone 11. Er
wordt beweerd, zei hij, dat ge er niets bij
verliezen zult, zoomin als ik, laten we de
proef nemen. Zijn volk was er niet erg
voor, maar toen do werkgever beloofde een
mogelijk te kort te zullen dekken, werd de
proef genomen, twee weken slechts.
Cornevot nu kwath tot een heel ander
J
resultaat. Hjj bevond" dat zjjn werklui in
8 uren evenveel produceerden als vroeger
in 9y2 uur, althans de stukwerkers, zij die
op weekloon arbeidden, liepen in 't begin
hard van stal, doch kwamen al spoedig in
den gewonen tred en 't slot was dat Cor
nevot f 35,000 bjj moest passen.
Uit een en ander volgt dat de dagver-
deeling 888 een droombeeld is, in de
praktjjk onmogelijk algemeen door te voeren.
De sociaal-democraten zullen dat eindeljjk
ook wel gaan inzien. In Duitschland doen
ze dat reeds. Bebel zelfs, hun aanvoerder,
steekt den draak met de Meibeweging voor
888, waaraan zelfs, zegt hjj, ds woord
voerders niet meer gelooven.
Nog eenige jaren en ook de volgers zullen
inzien dat wat ook bjj congressen moge
bepaald worden, de praktjjk hier staat boven
de theorie.
Buitenland.
Zondag is voor Berljjn een ware onge
luksdag geweest.
lo. is 's nachts een straatmeid in haar
woning, in een van de drukste buurten
van Berljjn gelegen, de hals afgesneden. De
politie heeft 300 mk. uitgeloofd voor een
aanwijzing waarop de moordenaars, wien
het wel om diefstal te doen geweest zal zjjn
gevat kunnen worden
2o. heeft een dronken lap zjjn dochtertje,
een kind vau drie jaar, met petroleum
«MMeMmwK «mbscsmsb samonsusSBSUIt t: mmmemtn
»Zoo ziet gij, lieve Sina,* zeide hij ten
slotte, »hoe ik zonder Hendrik verloren zou
zjjn geweest. Hjj ken^e mg niet, ik ging
hem niets aan, maar zich zelf vergetende,
deed hij toch voor mij het grootste.*
»Ik deed slechts mjja plicht,* viel Hen
drik hem in de rede, die wel verheugd, maar
ook verlegen was, dat de heer Raad juist
aan Sina vertelde, wat hij zelf nooit zou
hebben gedaan.
»Dat gij het slechts voor uw plicht achtte,
daarin ligt juist uwe verdienste,* antwoordde
zijn vriend bewogen, en tot Sina zeide bij:
»Gij kunt er met recht trotsch op zijn,
Hendrik uwen vriend to noemen* waarbij
Sina hetzelfde gevoel hadj als toen Hendrik
den onverdienden slag had gegeven. De
heer Raad was ook eenmaal jong geweest
en weec hoe de jeugd gevoelt. Hjj ziet dat
de schaduw die tusschen beiden hing ver
dwenen is, en met de hand groetende, liep
hjj weg, snel terug.
Toen hij zich nog eenmaal omkeerde, ziet
hjj Sina's haar als goud in de zon glin
steren en hare handen tot Hendrik opge
heven, zegt zjj weder: >Gij moogt mjj altgd
roode heks noemen.* De golven ruischen
te luid om het te kunnen verstaan. Zjj rui
schen en zeggen tot den man die over het
lot nadenkt, dat eene zoo zeldzame bloem,
op dit onherbergzame strand heeft geworpen,
dat geen strand onherber.zaam is, waaraan,
hoewel ook laat, voor den geslagenen liefde
en geluk bloeien.
»Liefde en gelnk!* Woorden bg welker
klank hec jonge hart van hoop en verlan-
to-i
overgoten om haar daarna in brand te
steken; de moeder kon dit laatste nog bjj-
tjjds beletten
8o. is een bankiersvrouw in een vlaag
van waanzin uit een raam van de derde
verdieping gesprongen, en morsdood ge
vallen
4o. heeft een jaloersche kleermaker eerst
zgn vrouw en toen zichzelf doodgeschoten
5o. brak 's middags zulk. een geweldige
bni over Berlijn los, dat straten en pleinen
op vele punten een voet of wat onder
water stonden de trams konden niet meer
rijden
6o. hevige petroleumontploffing, waarbjj
twee zusters zwaar gekwetst werden;
7o. gruwelijke aanslag op een klein
meisje; de dader is gepakt.
En misschien is er nog wel meer gebeurd
op dien ongeluksdag.
Het gevaar, dat door overstrooming dreigt,
wordt in Buda-Pesth en omstreken steeds
ernstiger. In de fabriekstad.Neupest staan
60 buizen en 11 fabrieken diep in het
water. Instortingen hebben reeds plaats
gehad. De in de nabjjheid van Neupest
zich bevindende waterwerken zjjn eveneens
ondergeloopen. Er bestaat gevaar dat Buda-
Pesth zonder drinkwater bljjft. Uit Gran,
Raab, en de andere Donaugebieden zgn de
berichten troosteloos. De schade, in het
Pesther Comitaat aangericht, wordt op bjjna
drie millioen geschat.
Omtrent de overstroomingen komen steeds
nieuwe berichten, die een denkbeeld geven
van den omvang dezer ramp. In het kanton
Hirschberg alleen zijn 4 personen en 106
stuks vee omgekomen, 19 woonhuizen en
42 andere gebouwen totaal vernietigd, 72
woningen en 75 andere gebouwen zwaar
beschadigd, 124 bruggen weggeslagen en
53 ernstig beschadigd; 11.278 M. djjk zjjn
weggespoeld, 35.875 M. beschadigd287
hectaren land zgn vernietigd, 710 hectaren
geheel verzand.
Naar aanleiding van de ongunstige be
richten over den aanstaanden korenoogst in
Rusland en Hongarjje zgn in Duitschland
de koren- en meelprjjzen zeer gestegen en
is dientengevolge het brood daar reeds veel
duurder geworden.
Gelukkig, ook voor ons eigen land, dat
er een veertigtal schepen met graan onder
weg zgn uit Amerika, waar de oogst buiten
en aan droeve ervaring denken. Rijkdom
noch kennis behoeden er voor, wat wjj er
varing noemen, en srvaring is steeds smart,
ontgoocheling. De overtuiging van de jeugd,
voor het geluk te zijn geboren, is de laatste
rest van het paradijs, welke ieder op zjjne
beurt weder verliest.
Ook Jan droomde van liefde en geluk,
zooals hij die woorden uitlegde. Toen hg
van zijne nachtelijke rei3 terugkeerde, zag
hjj Geertj-e in de duinen zitten, en wierp
zich vermoeid naast baar neer. De last van
den ouderdom drukte ook Geertje, en haar
onrustige dikwijls dwalende blik, had een
opmerkzaam beschouwer, wel tot de ge
dachte kunnen leiden, dat nog een anderen
last haar drukte. In de laatste uren had
Jan veel aan vroegere tg den gedacht, en hij
herinnerde zich plotseling, hoe Geertje het
kleine vreemde meisje had mishandeld, ja
gehaat, Geertje, die haar toch had gered
Nu vermeed de oude het meisje, en trachtte
haar te ontwjjken, sprak ook niet gaarne
over haar; en dit alles te samen genomen
stemde Jan tot nadenken, en hg besloot
zjjne tante uit te hooren.
Lange omwegen waren zjjne zaak niet.
Met weinige woorden maakte hjj Geertje
duideljjk, dat Sina hem beviel, en zjj hem
moest toebehooren. Tot antwoord wees
Geertje, spottend lachende, naar bet strand,
en verheugde zich over het verbleeken en
de kwaadaardige uitdrukking van het gelaat
van baren neef, toen bjj Hendrik en Sina
vertrouwelgk daar naast elkander zag staan.
Hij noemde zich den grootsten, domkop, een
ezel, en dergelgken meer, dat hij den tgd
gewoon overvloedig moet wezen.
Te Vignanello (Italië) heeft zekere Gio-
safattie Nobili, die pas uit de gevangenis
was gekomen, waar hjj wegens doodslag
twee jaren had gezeten, bjj een huiseljjke
twist zijn schoenmoeder, zjjn schoonzuster,
zjjn vrouw, zijn grootmoeder en een nicht
vermoord en vier andere ter hulp gesnelde
personen doodelijk gewond. Hij is voort
vluchtig.
Een rijk New-Yorksch makelaar Ander
son vertrok met zjjne vrouw in een rgtuigje
van Phoenix in Arizona om hun zoon in
zjjn kamp te bezoeken. Zjj verdwaalden in
de wildernis en keerden eindeljjk ontmoe
digd terug, toen zij vlak bij het kamp
geweest moeten zijn. Zij hadden bitter van
dorst te Ijjden en de heer Anderson ver
deelde het water dat zij hadden tusschen
zjjne vrouw en het paard, maar stierf zelf
voordat de personen, uitgezonden om hen
te zoeken, hen gevonden hadden. Mevrouw
Anderson werd jjlende aangetroffen en men
wanhoopte aan haar behoud.
De gezanten te Athene hebben, volgens
een bericht in de Times*, de Grieksche
regeering officieus medegedeeld, dat de Port»
verklaard hoeft, buiten staat te zgn, Thes-
salië te ontruimen, tenzjj Griekenland alvast
een miljoen Turksche ponden betaalt, anders
kon zjj de kosten van de ontruiming niet
dragen. De gezanten vroegen aan de Griek
sche regeering of dat niet ging. Volgens
het antwoord van den minister van financiën
was de Grieksche begrooting tengevolge van
den oorlog met 48 miljoen drachmen over
schreden, terwijl de ontvangsten 28 miljoen
beneden de raming gebleven waren; het
was bjjgevolg onmogelgk, het miljoen te
betalen, tenzjj door een buitenlandsche lee
ning, maar deze scheen alleen mogeljjk als
men rechtstreeks met de regeering mocht
onderhandelen.
Een particuliere correspondent van de
»Times« zendt aan zjjn blad een verslag
van een tochtje dat hjj gemaakt heeft door
het noorden van Thessalië, in de streken
die het ergst door den oorlog geteisterd
zijn. De berichtgever is vol lof over de
houding van de Turksche overheidspersonen,
die na den oorlog moord en roof wisten
te voorkomen maar hnn opgaven ten aan
zien van den terugkeer der uitgewekenen
Hendrik, die domme jongen, op zjjn weg
kwam.
Geertje liet zjjn toorn uitwoeden, en zeide
toen bedaard:
Cassen heeft voor Hendrik reeds eene
vrouw gekozen, en wel Maryke Bekaan.
Sina was goed genoeg om hem te verplegen
en zjjn huishouden waar te nemen, maar
om te trouwenNeen, daarvoor kende zjj
den ouden Cassen te goed.*
Toen Jan nog niet geheel overtuigd scheen,
wees zij hem op Sina's armoede, welke Jan
ook zeer bejammerde, want hebzucht was
een hoofdgebrek van hem, en de booze lust,
welke zgn voorvaderen tot roof en allerlei
kwaad verleidde, was in zgn oogen te lezen.
In den loop van het gesprek liet Geertje
zich ontvallen, dat het den ouden Cassen
eens zeer kon spijten, Sina niet tot schoon
dochter te hebben, en meer was er voor
Jan niet noodig, om Geertje te bestormen,
om hem alles te zeggen, wat zij van Sina
wist. Maar hg bereikte sleehts, dat de ver
warde uitdrukking in Geertjes gelaat kwam,
en zjj onverstaanbaar voor zich heen bromde.
Jan moest over andere onverschillige dingen
spreken, om haar weder opmerkzaam te
maken. Maar het gelakte hem slechts ge
deeltelik; zoodra hg Sina's naam noemde,
zag zjj schuw om, en zeide zoo zacht, dat
Jan haar nauweljjks verstond:
»Ik vrees voor haar, zjj heeft ook zulke
groote donkere oogen ik kon haar toch
niet houden, zjj had toch niet geleefd 1c
»Wie, wie?* riep Jan onstuimig haar
arm grjjpende. »Zegt mg, waren allen toen
behalve Sina dood?*
Wordt «wru