Land
van
en
!e
en de Oomnielcrwaard.
Brieven uit Amsterdam.
Het
M. 1626.
FEUILLETON.
land van alteNa*
i
Uitgever: h.J. YEEEMAN, Heusden.
ZATERDAG 18 SEPT.
1897.
MiMmS
VOOB
Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f 1.00.
franco per post zonder prjjs vei hooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën van 16 regels 50 ct. Elke regel
meer 7l/t ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagavond
ingewacht.
Over 't algemeen gaat 't in onzen ge
meenteraad ihana uitgebreid tot 45
leden nog al vredig toe. Brandstof echter
is aanwezig en er behoeft maar een vonkje
te vallen in den vorm van eenig onbedacht
woord of de vlam slaat naar alle zjjden
uit. Dat hebben we een goed jaar geleden
ondervonden, toen de heer Den Hertog
ondoordacht van mythologische voorstel
lingen gewaagde, daarmee aanduidende de
godsdienstige begrippen van andersden
kenden. 't Is bier als overalmen kan alles
van elkaar verdragen, zoolang maar de
godsdienst buiten spel big ft, want op dit
punt is bgna iedereen onverdraagzaam, tot
de ongeloovigen toe.
De vergaderingen van den gemeenteraad
worden in de hoofdstad des lands met ge
bed geopend. Terwjjl alle colleges dit ge-
brnik gestaakt hebben, heeft het gebed te
Amsterdam stand gehouden tot op den
huidigen dag. Vroeger was daar in 't geheel
geen bezwaar tegen. Geljjk bekend is werden
de zetels der overheidspersonen gedurende
de Republiek van 1587 tot 1795 bezet
door protestanten, met volkomen uitsluiting
van katholieke en Israëlitische landgenooten
•n derhalve vond toen een officieel gebed
weinig of in 't geheel geen aanstoot. De
Fransche tjjd heeft o. a. ook de gelijk
stelling van alle godsdiensten voor de wet
gebracht en aan Israëlieten zoowel als aan
katholieken aandeel in de zaken van bestnnr
gegeven. Sinds dien tjjd is langzamerhand
de gewoonte om raadszittingen enz. met
gebed te openen afgeschaft, behalve te
Amsterdam, waar de voorzitter, althans tot
Ter leden Woensdag toe, de vergadering met
het voorlezen van een gebed opent.
Een gebed is echter minder jnist uitgedrukt,
't Ishet gebed, het efficieele, bjj reglement
vastgestelde formuliergebed, van dezen in
houd: Al machtig God. Wjj bidden U om
Uwen algenoegzamen zegen bjj de volbren
ging der werkzaamheden, die ons zijn weg
gelegd. Schenk ons wjjsheid en voorzich
tigheid, verlevendig in ons een diep besef
van onze afhankelijkheid van U en doe
ouze beraadslagingen strekken tot bevor
dering der waie belangen van deze stad.
Amen.*
Dit gebed heeft in den loop der jaren
veranderingen ondergaan, jnist door de
toetreding in deze eeuw van Israëlitische
EEN NOVELLE VAN HET STRAND.
18)
Jan had met onuitsprekelijke verba
zing Hendriks terughoudendheid opgemerkt
en hoorde met stjjgende verrassing, hoe
Hvndrik den heer Raad over de beteekenis
van het kruis en deszelfs herkomst in het
onzekere liet. Dit zeldzame zwjjgen kwam
hem nu reeds ten goede; wat de morgen
brengen zou had hjj nu reeds in de hand.
Een verradeljjke lach was om zjjn lippen
zichtbaar, toen Hendrik den heer Raad zoo
stellig beloofde morgen opheldering te bren
gen. Het scheen hem als of alles zich ver-
eenigde, om bevorderlijk te zjjn tot het ten
uitvoer brengen vau zjjn plan en zoodoende
de hindernissen die de bevrediging zjjner
wilde hartstochten in den weg stonden weg
te ruimen.
Aan Sina's bezit hing rjjkdom en aan
zien zjj moest de zjjne worden. Weg
met alles wat zieb tegen hem dnrfde te
stellen l Hjj kende alleen zijn zondige, booze
lust.
Hg zag Hendrik over de straat gaan zich
schuilhoudende, overlegde hg hoe hg het
plan het beste ten uitvoer zou kunnen bren
gen, en een duivelsche vreugde doortrilde
hem. Zich zooveel mogelgk in de schaduw
houdende, sloop hij hem na. Wilde en wan
hopige denkbeelden drongen zich aan hem
op. Hg zag Sina, die reine, teedere, schoone
raadsleden. Voor 't earst in 1814 tot den
raad toegelateD, verklaarden ze al spoedig
en ILten dit aauteekenen, dat er in het
gebed bewoordingen voorkwamen, waarmede
ze zich niet konden vereenigeD, zoodat ze
van dien tjjd af met ongedekten hoofde
de voorlezing aanhoorden, d.w.z. ze baden
niet mede, ze onttrokken zich aan deze
handeling.
Wat behelsde dan het gebed, zoodat bet
aanstoot gaf aan anders denkenden Het
waren deze woorden»in den naam van
Jezus Christus, onzen fleer*, die den Is
raëlieten weerhield. Overigens verklaarden
ze in 1824 volkomen te conformeeren met
het formulier, uitgenomen bedoelde woorden,
welke strjjdig waren met den godsdienst
door hen beleden.
Toch heeft dit formulier zich gehandhaafd
tot na de herziening der gemeentewet. Eerst
in het jaar 1851 is het door een ander
vervangen, waarin de genoemde woorden
niet meer voorkomen en het geheel luidde,
zooals ik boven afschreef.
Dat was naar het hart der Israëlieten.
Mr. Asser jnichte het zeer toe, dat met
het voorgesteld formulier de gelegenheid
was geopend om zich met zjjn medeleden
in een gemeenschappelijk gebed te vereeni
gen, maar de oppositie was niettemin
groot, al ging het voorstel er met 27 tegen
8 stemmen door. Er waren er, die ver
klaarden dat de raad nu de christelijke
leden dwingen zou hun christendom als
een soort contrabande, aan de deur der
vergadering af te leggen. Ja, een der heeren
trachtte zelfs aan te toonen, dat zjjn Isra
ëlitische medeleden even gerust als hg, de
gewraakte woorden meebidden konden.
Nu zjjn we in 1897. Geen der heeren
zou er thans op aandringen, bedoelde woor
den weer in te voegen, al zijn er wel leden,
die ze in bun gebed nooit zullen vergeten.
Het gebed is nu eenmaal in dezen vorm
gegoten en daarin willen ze het behouden.
De oppositie komt thans van een anderen
kant, van den kant derzulken, die het
ongepast vinden een vergadering van 45
mannen van verschillende en zonder geloofs
belijdenis een gebed op de lippen te leggen,
dat maar door eenigen met het hart wordt
gebeden en dat velen koud laat.
De heer Gerritsen, de voorsteller, heeft
reeds eenmaal een poging gewaagd tot de
afschaffing te komen. Toen is 't hem niet
gelukt, hg hoopt nu meer satisfactie van
maagd in Hendrik's armen, hg zag het kruis
glintteren en fonkelen, hg voelde de be
wogen boezem van het meisje, toen hij haar
aan het hart klemde en zjjne heete kussen
op hare lippen drukte, hjj voelde weder de
doodeljjke toorn toen Hendrik daar heen
kwam en Sina hem het mes afnam, en in
zijne oogen gloeide een onheilspellend vuur.
Aan het strand lagen nog de gereedschappen
van het werk aan een kaai, en toen Jan,
achter Hendrik voortsluipend, de zware
werktuigen voorbjj kwam, greep hg met
vaste hand een der zware strandhamers
welke daarbjj lagen.
De donkere wolkenstapels waren hooger
gestegen, maar nog bescheen de maan een
gedeelte d9r duinen. Tot nu toe waren de
beide gestalten in de schaduw voortgegaan,
na moesten zjj in het licht treden, de ge
lukkige Hendrik met het hart zoo vol zalige
hope en de man met de oogen en het hart
eens tijgers.
In gedachten verzonken, half wakend,
half slapend had Sina onder den wilg ge
legen. Plotseling overviel haar een name-
looze vrees. Haar hart klopte onstuimig,
hare handen beefden en trilden en zweet
droppels parelden op haar voorhoofd. Had
zjj gedroomd Zjj hoorde het nog, die ont
zettende kreet en zij laisterde, het weerklonk
nog over de donkere zee en de stille heu
velen. Met onbe8chrjjfeljjke gzing luisterde
zjj, maar alles bleef stil, en eindelijk rees
zjj op om den terugweg aan te nemen. Of
d« weg naar het strand nog vrij was? Zij
beklom langzaam het naaste kleine duin en
blikte naar beneden. Daar zag zjj iemand
langs het strand door bet water voortgaan
zjjn voorstel te zien.
Al genieten we nog een heerlijken na
zomer, tocb hebben de theaters hare deuren
geopend voor de kunst en wat voor kunst
doorgaat. De operaVan der Linden is
goed beslagen ten ijs gekomen en behoeft
de concurrentie van de operaDe Groot
niet te vreezen. Het Ned. Tooneel brengt
de Maagd van Orleans voor 't voetlicht,
tal van andere tooneelbesturen het houdt
met een dozijn nog niet op brengen
het beste en meest schitterende op de
planken, om de in de maand September
tot uitgaan genegen Amsterdammers een
genoegljjken avond te bezorgen. Artis,
Panopticum en Panorama zetten hun hekken
ruim en goedkoop opende werkman ver-
zuimt een der 30 Septemberdagen om met
vrouw en kroost pleizierig uit te gaan
de mevrouwen kunnen 't niet zoo druk
hebben of ze moeten aan de meid een
Artisdag afstaande café's, de tingeltangels,
benevens de tram's kannen de massa's
uitgaanders niet bergen't is een leven
ran pleizieren in die Septembermaand. Straks
als October in 't land komt, rijzen de klaag
tonen weer, steekt de werkeloosheid 't hoofd
op, grijnst de armoe, maar in deze maand
hebben we allemaal centjes genoeg, voor
een extra-dag en een extra-borrel.
A., 13 Sept. '97. J. L.
Buitenland.
Een makelaar in diamanten uit Antwerpen
wien door een handelaar opgedragen was,
een aantal diamanten te Parjis te verkoopen,
is met den hem toevertrouwden schat ver
dwenen. De waarde wordt op anderhalf
millioen mark gesehat.
De zeer geheimzinnige moord te Brussel,
waaromtrent wij een en ander meededeelden,
blijft groote nieuwsgierigheid verwekken.
De bladen bevatten allerlei bijzonderheden,
die niet van genoeg belang zjjn om over
genomen te worden, vooral ook omdat men
nog niets weet omtrent de verblijfplaats van
den verraoedelijken moordenaar Massos.
Paridaens, de metselaar, die ter zake van
den moord gearresteerd is, wordt slechts
van medeplichtigheid verdacht.
Het onderzoek heeft thans vastgesteld,
dat Paridaens den 30 Augustus, des avonds
te 8 uur, een koffer, wegende ongeveer 28
kilos, in het Zuiderstation te Brussel ver-
tot de eerste zandbank, zich heen en weder
bewegende, alsof hg zich waschte, en ten
laatste met een krachtige slingering iets
zwaars in zee wierp, zoodat het water hoog
opsprong en in millioenen glinsterende drop
pels weder naar beneden viel.
Met gespaHne» aandacht volgde Sina alle
bewegingen daar draaide hjj zieh om en
het laatste zwakke schijnsel der maan viel
op zijn gelaat. Rillende van ontzetting en
angst, waaraan zij geen naam kon geven,
liet Sina zich zonder geluid te maken naar
beneden in het dal atglgden en eer de andere
de zandbank had verlaten, vloog Sina tus-
schen de heuvelrjjen door naar het dorp,
en eerst toen zjj in hare kamer was en de
deur achter zich gegrendeld had, waagde
zjj het om adem te halen. Zjj was er altijd
bang voor geweest voor dat gelaat door de
maan beschenen, maar zooeven had zjj er
een aitdrukking op aanschouwt, die haar
het bloed in de adereu deed stollen.
De maan had lange witte dampstrepen
tot zich getrokken en naderde nu de wolk
gevaarten. Voordat Sina haar bed had op
gezocht, was de hemel geheel duister ge
worden en geen enkele ster vermocht door
de vreeseljjke duisternis van den nacht te
dringen.
De nacht ging voorbij, langzamerhand
stak de wind op en dreef de wolken on
rustig langs den hemel voort. Grauw en
loodkleurig was de zee, en de rusteloos
rollende golven slingerden de viasehers haar
zilt schuim door hanne booten gemaakt in
het gelaat. Zuchtend en steunend beukt de
wind op deuren en vensters niemand
lette er op niemand wist, dat zjj hen
zonden heeft naar Verviers. Deze koffer
bevatte de kleederen van Masson en van
zijn minnares Aglaö Loy.
Hoewel Paridaens zeer goed herkend wordt
door de bedienden van het station, loochent
hjj zich daar op genoemden datum vertoont
te hebben.
Opsporingen worden te Verviers gedaan.
Dinsdagmorgen zjjn twee agenten der
rechterljjke polietie naar Luik vertrokken.
De justitie denkt dat Mas3on en ziju min
nares niet verre kunnen zijn. Het geld
waarover zij beschikken moet verteerd zjjn
en de ziekeljjke toestand van de vrou w doet
veronderstellen dat zjj zich in die stad be
vindt.
Maandagavond weerklonk te Tirlot, bij
Hoei, het geroep van brand
Do hoeve der echtelieden Regenster stond
in branduit den stal stegen reeds vlammen
op, vooral uit de kamer van den knecht.
Men liep daarheen en vond den man in
zijn brandend bed liggen.
Toen de vlammen uitgedoofd waren, be
vond men dat de ongelukkige vermoord was.
De moordenaars hebben denkeljjk, door
den stal in brand te steken, de sporen
hunner misdaad willen doen verdwjjnen.
Diefstal is de drijfveer geweest. De schul
digen hebben den knecht zijn weekloon, G fr.
ongeveer, ontstolen.
Na den dood van den Spaanschen minis
ter-president na het succes der Cubaansche
opstandelingen, wordt in de laatste dagen
meer dan gewone aandacht geschonken aan
Spanje, dat in een onaangename positie
verkeert.
Wel is waar is na den moord op Canovas
het conservatieve kabinet blijven bestaan;
zjjn alle geruchten omtrent het optreden
eener liberale regeering onder Sagasta tegen
gesproken doch de leider, die met stevige
hand het schip van Staat wist te besturen
is afwezig; en dat doet zich maar al te zeer
in het Spaansche koninkrijk gevoelen.
Hoe de toestand thans is, zegt een cor
respondentie uit San Sebastian aan de
»Times.«
»De tegenwoordige regeering is uiterst
zwak en kan op zjjn hoogst niet anders
besehouwd worden dan een Kabinet, dat als
redmiddel wordt gebruikt om het hoofd te
bieden aan de moeilijkheden, waarin de
Cubaansche opstand het land heeft gebracht.
Deze critiek moet niet worden beschouwd
opriep, hen opriep tot wraak!
De kapitein was zeer vroeg op. Zjjn ge-
fronsd voorhoofd, zjjn somber uitziende
oogen, gaven te kennen, dat hjj in geen
aangename stemming verkeerde. Op zjjne
manier en met voortvarendheid liet hij den
heer Raad zien, dat hjj zijn eigen zoowel
als Hendrik's zondagskleeding gereed legde,
de nieuwe zuidwester eu tabakspijp er bjj
en slechts op een brommende wjjze beant
woordde hg den morgengroet van Raad.
»Kan ik Hendrik nog niet spreken?*
vro8g de heer Raad, terwjjl hg zich over
den vasten en langdurigen slaap van den
jongen man verwonderde. Voor het eiland
gerekend was het al vrjj laat. De vrouwen
kwamen hunne huizen uit en goten water
uit op het eeuwig dorstende zandkinderen
liepen den weg op, kwamen in groepjes bjj
elkander en begonnen te spelen; mannen
koken naar de lacht en spraken ever het
weer. Een spoedige regen was te wachten.
Uit de schoorsteenen steeg een lichte blauwe
rook langs de daken omhoog en nit de
de naaste deur zag de heer Raad Maryke
Bekaar naar buiten kjjken.
Het was een kleine, stevige deerne, wier
roode kaken en donkere lokken eene vol
slagen tegenstelling met Sina Yormde. Toen
zjj den heer Raad bemerkte, verschrikte zij en
trok zich snel in huis terug de morgen-
toiktten op het eiland waren dan ook niet
zoo uitgezocht.
Toen de kapitein geen antwoord gaf zag
de heer Raad naar beneden. Hij had in het
kamertje gekeken, waar Hendrik gewoonljjk
als een verwjjt aan het tegenwoordige mi
nisterie, doch door den tragischen dood vau
senor Canovas is niet alleen het hoofd maar
ook de rnggegraat der conservatieve partij
gebroken. Generaal Azcarragna is een sol
daat van ontwijfelbare oprechtheid en van
uitstekende administratieve bekwaamheden
in militaire zaken, maar hij kan nooit het
prestige krijgen, hetwelk in Spanje vooreen
partijleider noolig is. Er zijn ook in de con
servatieve partij elementen, die het niet
met elkaar eens zijn, om niet te spreken van
de openlijke oppositie van senor Silvela,
waardoor deze partij machteloos wordt om
in de tegenwoordige omstandigheden het
bewind te voeren.
De eenige oplossing zou dus blijkbaar
liggen in hot onmiddellijk overnemen van
de regeering door de liberale partij, maar
ongelukkig is haar organisatie weinig beter
dan die harer tegenstanders en de heer
Sagasta, ofschoon bereid elke persootiljjke
opoffering te doen ter wille der koningin
en van het vaderland, scbjjnt niet zeer
belust op het overnemen der verantwoor
delijkheid in den tegenwoordigen tijd.*
De binnenlandsche toestand in Spanje
schijnt dus zeer veel te wenschen over te
laten en daarbjj komt nu nog do gespannen
verhouding met de Vereenigde Staten.
Wel is waar heeft een paar dagen ge
leden de nieuwe Amerikaansche gezant zijn
geloofsbrieven aan de koningin-regentes
overhandigd en daarbij alle goede wónschen
uitgesproken voor het heil der koningin en
het koninkrijk, maar tusschen Spanje en
de Vereenigde Staten ligt Cuba. Die heil-
wenschen zjjn waarschijnlijk om Cuba heen
gegaan. Want Cuba schjjnt de oorzaak te
zullen worden van ernstige verwikkelingen
tusschen beide Staten.
Volgens een bericht uit New-York aan
de Daily Mail* moet er een bjjeankomst
gehouden zijn van Amerikaansche officieren,
die een plan de campagne hebben ontwor
pen voor het geval het zeer waarschijn
lijke geval, wordt er gezegd van een
oorlog met Spanje.
De Spaansche regeering heeft bevel ge
geven 6000 man troepen te mobiliseeren,
die zich binnen kort naar Cuba znllen in
schepen.
Zondag jl. is, naar uit Berlijn wordt ge
meld, de 's avonds te 8s/4 uur vau Zechlau
naar Konitz vertrokken postomnibus over-
sliep en stond nu in de grootste verbazing
voor de geopende deur.
»Wat is er gebeurd? Waar is hg, kapi
tein riep de heer Raad.
»Mjjn zoon!* steunde Cassen, Hij hal
mij tegenstand geboden, hg is niet te huis
geweest.*
Een snelle blik vertoonde den heer Raad
het onaangeroerde bed.
»Hij is henen! Hij had zich tegen mg
verzet, mg niet geacht, mg alleen gelaten,
ik heb geen zoon meer!*
»Stil, stil,* riep mijnheer Raad. »Hoadt
u rustig tot wjj iets naders weten. Men moet
niet altjjd het ergste denken.*
Waarom zou hg niet zonder dat hier
ziju?* viel de kapitein hem in de rede, >als
hij niet weerspannig was geweest?*
»Uwe hardheid, uwe liefdeloosheid ha 1
»Zou ik rnjjn jongen niet liefhebben?
Mjjnheer hoe kunt ge zoo iets zeggen!
Wanneer ik hem niet liever hai dan iets
anders op de wereld, dan kon hij mijnentwege
zjjn ongeluk inhollea.*
»Dat wil zeggen, hij moest naar uw ilee
gelukkig zjjn, en niet naar zijne opvatting.
Neen gjj zgt wreed ea hard tegen hem ge
weest gjj hebt hem den drempel uwer
woning verboden, toen hij niet uw wil
volgde, die hij voor onrecht hield en
nu verwondert gg er n over, dat een mensch
als Hendrik, die zoo diep gevoelig is, en
die het ernstig met het leven meent, zieh
aan uw woord houdt en nw wensch nakomt.
Maar weg kau üg niei, zjjn, zoo spoedig
gaat dat hier niet, nameigis niet zonder
hulp!*
Wordt vervolgd.
